ZAGADNIENIA DERMATOLOGIA SEMESTR 5
Pęcherzyce
Zwykła
Definicja:
Jest to najcięższa odmiana pęcherzycy, w której pęcherze występują w skórze oraz na błonach śluzowych, głównie jamy ustnej. Zmiany śluzówkowe zwykle poprzedzają objawy skórne, rzadziej występują w tym samym czasie.
Objawy i przebieg.
Na ogół choroba rozpoczyna się nadżerkami na błonach śluzowych jamy ustnej (nieraz wiele tygodni lub miesięcy przed wysiewem zmian w skórze). W przypadkach, w których początkowo zmiany występują wyłącznie w skórze, mało nasilone wykwity na błonach śluzowych mogły być nie zauważone. Niekiedy zmiany pęcherzowe powstają również w obrębie spojówek, jamy nosowo-gardłowej, strun głosowych i przełyku. Umiejscowienie pęcherzy na skórze jest rozmaite. W okresie aktywnym stwierdza się objaw Nikolskiego, głównie w otoczeniu pęcherzy i nadżerek. Ewolucja zmian pęcherzowych jest charakterystyczna. Po pęknięciu pęcherzy tworzą się żywoczerwone nadżerki, które mają tendencję do szerzenia się, ze spełzaniem naskórka na obwodzie. Nierzadko obok pęcherzy obecne są zmiany rumieniowe, w obrębie których tworzą się pęcherzyki i pęcherze. Niekiedy zmiany pęcherzykowe, rumieniowe i pęcherzowe przybierają kształt kolisty lub obrączkowaty. W razie rozległych nadżerek w jamie ustnej bolesność, zwłaszcza przy spożywaniu pokarmów, może utrudniać odżywianie, a nadżerki w gardle i na strunach głosowych mogą powodować bezgłos. Przebieg jest przewlekły, na ogół bez gorączki i ze stosunkowo mało nasilonymi objawami bólowymi.
Bujająca
Pęcherzyca bujająca jest rzadką odmianą pęcherzycy zwykłej, która cechuje się, jak klasyczna postać pęcherzycy, występowaniem zmian pęcherzowych na skórze i na błonach śluzowych. Jednak poza tymi typowymi objawami w pęcherzycy bujającej w okolicach otworów naturalnych ciała, zgięć stawowych i fałdów skóry powstają brodawkująca ogniska przerosłe. Pęcherze wykazują tendencję do obwodowego szerzenia się a dno zmian skórnych ulega brodawkowatemu przerostowi. Przemiana ta zachodzi zwłaszcza w miejscach stale drażnionych przez ubranie lub w innych sytuacjach. Najczęściej zmiany brodawkowate obejmują czerwień wargową, okolice narządów płciowych, doły pachowe i fałdy pachwinowe. Przebieg pęcherzycy bujającej jest zazwyczaj przewlekły. Przerosłe zmiany brodawkowate mają niekiedy tendencję do samoistnego ustępowania, jednak najczęściej choroba jest równie ciężka, co zwykła postać pęcherzycy.
Liściasta
Definicja:
występuje także jako odmiana rumieniowata lub łojotokowa, a niekiedy również jako pęcherzyca opryszczkowata. Jest to postać pęcherzycy cechująca się zmianami nadżerkowo-złuszczającymi i bardzo powierzchownymi, krótkotrwałymi pęcherzami oraz powolnym przebiegiem. Błony śluzowe są nie zajęte.
Objawy i przebieg.
Zmiany skórne rozpoczynają się najczęściej na tułowiu w postaci wiotkich, łatwo pękających pęcherzy. Objaw Nikolskiego jest zazwyczaj dodatni. W rzadkich przypadkach zajęte są rozległe powierzchnie, przy czym pęcherze są poronne, a w obrazie klinicznym dominują nadżerki i złuszczanie. Jednakże nierzadko zmiany mają charakter ograniczony, zajmując niewielkie przestrzenie. Niekiedy stwierdza się troficzne zmiany paznokci i włosów, zależne od zajęcia całej skóry. Przebieg jest bardzo przewlekły. Stan ogólny chorych jest w większości przypadków dobry.
Rumieniowata
Definicja:
Jest to stosunkowo łagodna odmiana pęcherzycy, cechująca się nietrwałymi, wiotkimi pęcherzami oraz łojotokowymi i hiperkeratotycznymi strupami (odmiana łojotokowa), a na twarzy zmianami rumieniowo-złuszczającymi.
Objawy i przebieg.
W związku z bardzo powierzchownym charakterem pęcherzy i łatwym przerywaniem się ich pokrywy w obrazie chorobowym na ogół dominują nadżerki, ogniska rumieniowo-złuszczające lub żółtobrunatne strupy w charakterystycznym umiejscowieniu - na twarzy, plecach i okolicy mostka.Przebieg jest przewlekły.
Pęcherzyca rumieniowata może współistnieć z rozmaitymi chorobami autoimmunologicznymi.
Łojotokowa
Pęcherzyca rumieniowata(pęcherzyca łojotokowa) jest stosunkowo łagodna. W jej przebiegu na powierzchni skóry powstają nietrwałe, wiotkie pęcherze oraz na ich powierzchni tworzą się łojotokowe i hiperkeratotyczne strupy. Na twarzy natomiast wykwity pęcherzowe mają charakter zmian rumieniowo - złuszczających, które niekiedy mogą przypominać toczeń rumieniowaty. Pęcherze w pęcherzycy łojotokowej mają bardzo wiotką pokrywę, dlatego też w obrazie klinicznym dominują nadżerki, ogniska rumieniowo-złuszczające oraz brązowe lub żółtobrunatne strupy. Umiejscowienie zmian chorobowych jest bardzo charakterystyczne - choroba zajmuje twarz, plecy i okolice mostka na przedniej ścianie klatki piersiowej.
Opryszczkowata
Pęcherzyca opryszczkowajest najczęściej odmianą pęcherzycy liściastej, znacznie rzadziej natomiast jest powiązana z pęcherzycą zwykłą. Objawy pęcherzycy opryszczkowej są bardzo podobne do tych występujących w opryszczkowym zapaleniu skóry. Niekiedy przebieg kliniczny przypomina ten typowy dla linijnej IgA dermatozy pęcherzowej oraz dla odmiany pęcherzowej rumienia wielopostaciowego. Zjawiska immunologiczne oraz zaburzenia w utrzymaniu spoistości naskórka są takie same, jak w przypadku innych postaci pęcherzyc. Rozpoznanie pęcherzycy opryszczkowej jest bardzo trudne.
Penfigoid pęcherzowy i bliznowaciejący
Penfigoid pęcherzowy
Pemfigoid pęcherzowy) to przewlekła choroba skóry, cechująca się dużymi, dobrze napiętymi pęcherzami występującymi zarówno na podłożu rumieniowo-obrzękowym, jak i na skórze pozornie nie zmienionej. Lokalizacja wykwitów jest rozmaita - często rozsiane są na całej skórze, najczęściej jednak dotyczą tułowia i zgięciowych powierzchni kończyn. Mogą pojawiać się także na błonach śluzowych jamy ustnej. Pęcherze są dobrze napięte, różnej wielkości, od olbrzymich po drobne o wianuszkowatym układzie. Zawierają treść surowiczą lub krwistą. Występują przypadki pemfigoidu pęcherzowego związanego z nowotworem. Najczęściej dotyczy to raka płuc, trzustki, sutka, układu moczowego i pokarmowego. Pemfigoid pęcherzowy może być również wywołany przez leki stosowane doustnie lub preparaty miejscowe. Występuje w wieku starszym, po 65.roku życia, rzadko dotyczy dzieci.
Penfigoid bliznowaciejący
Definicja: Jest to rzadka odmiana pemfigoidu, w której zmiany umiejscawiają się bądź wyłącznie na błonach śluzowych lub wyłącznie w skórze, bądź w obrębie błon śluzowych oczu, jamy ustnej i narządów płciowych oraz skóry. Cechą charakterystyczną jest postępujące bliznowacenie i zaniki.
Odmiany bliznowaciejącego pemfigoidu:
- Pemfigoid bliznowaciejący oczny Najbardziej charakterystyczne są zmiany oczne, które początkowo przebiegają jako zapalenie spojówek, a następnie dochodzi do powstawania zrostów spojówek z gałką oczną i ograniczenia jej ruchomości. Pęcherze są rzadko spostrzegane, gdyż są bardzo drobne i szybko wytwarza się bliznowacenie. Może dojść do zarośnięcia worka spojówkowego i ślepoty.
-Odmiana dotycząca błon śluzowych jamy ustnej i/lub narządów płciowych oraz skóry w połączeniu ze zmianami ocznymi lub bez nich. Zaniki występują w obrębie błon śluzowych jamy ustnej, narządów płciowych, a niekiedy również przełyku, co może powodować jego zwężenie. Zmiany skórne są typu pemfigoidu, ale ustępują z pozostawieniem blizn, a w bliznach lub obok nich mogą tworzyć się nowe pęcherze. W przypadku znacznego zwężenia przełyku może dojść do powstania nowotworu.
-Odmiana dotycząca wyłącznie skóry Z wyjątkiem odmiany wyłącznie ocznej w pozostałych postaciach bliznowaciejącego pemfigoidu przeciwciała są skierowane przeciw antygenom zbliżonym do BP, ale przeciw różnym epitopom, co powoduje liczne kontrowersje.
Zapalenie opryszczkowate skóry ( choroba Duringa )
Definicja:
Jest to zespół jelitowo-skórny, w którym pęcherzykowo-grudkowym zmianom skórnym towarzyszy glutenozależna enteropatia, na ogół klinicznie bezobjawowa. Jest najczęstszą chorobą pęcherzową u dzieci.
Etiopatogeneza.
U większości chorych występują anatomiczne zmiany w jelicie cienkim, w 90% przypadków bez klinicznych objawów złego wchłaniania, w części zaś, zwłaszcza u dzieci, współistniejące z objawami celiakii.
Objawy i przebieg.
Cechą charakterystyczną jest wielopostaciowość wykwitów - są to grudki, rumienie, wykwity pokrzywkowate i drobne pęcherzyki układające się festonowato i opryszczkowato . Okresowo, w niektórych nawrotach, mogą pojawiać się nieco większe pęcherzyki. Zmiany są symetryczne.
Najczęstszym umiejscowieniem są :łokcie i kolana, okolica krzyżowa i pośladki, łopatki, owłosiona skóra głowy i twarz.
Objawy podmiotowe
świąd i pieczenie. Stan ogólny jest dobry. U większości chorych nie występują zaburzenia jelitowe mimo zmian anatomicznych kosmków. Przebieg jest wieloletni, nawrotowy, z okresami zwolnień; niekiedy choroba utrzymuje się w ciągu całego życia. Czynnikiem zaostrzającym lub prowokującym wystąpienie zmian może być jod, zawarty w lekach, pokarmach (ryby morskie, wiśnie, jaja, groch itd.) lub w powietrzu (okolice nadmorskie).
Opryszczki ciężarnych
Definicja:
Są to zmiany rumieniowo - obrzękowe - pęcherzowe z towarzyszącym świądem i pieczeniem, bez objawów zatrucia ciążowego.
Etiopatogeneza:
Choroba autoimmunologiczna, składowe dopełniacza C3
Objawy i przebieg:
Zmiany skórne są wielopostaciowe: grudkowe, rumieniowe, obrzękowe, pęcherzykowe i pęcherzowe. Cechą charakterystyczną jest występowanie zlewnych, niekiedy rozległych rumieni, zwłaszcza na brzuchu.
Objawy ogólne:
Świąd i pieczenie. Stan ogólny jest dobry.
Umiejscowienie:
rozmaite, zazwyczaj na tułowiu i kończynach.
Przebieg:
Rozpoczyna się zazwyczaj w drugiej połowie ciąży, a zmiany ustępują po porodzie lub zakończeniu karmienia.
Choroby tkanki łącznej
Toczeń rumieniowaty układowy
Układowy toczeń rumieniowaty (SLE) to uogólnione schorzenie o bardzo różnorodnym obrazie klinicznym, którego istotą jest odkładanie się kompleksów immunologicznych w narządach wewnętrznych i w skórze. Choroba w znacznej przewadze dotyczy kobiet. Obraz kliniczny zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz od zajęcia narządów wewnętrznych. Zmiany skórne pojawiające się w toczniu układowym mają postać rumieni, które na ogół nie wykazują cech rogowacenia mieszkowego lub bliznowacenia. Często rumień ma charakterystyczny kształt motyla - zajmuje głównie nos i policzki a zmiany są mniej nasilone w okolicach ust. Niekiedy - w trakcie ostrego rzutu choroby - zmianom może towarzyszyć gorączka a cały obraz kliniczny może mylnie sugerować zakażenie bakteryjne. Zmiany pojawiają się też w obrębie owłosionej skóry głowy - mogą być obrzęknięte, z tendencją do przekształcania się w zmiany wysiękowe. Niestety, w części przypadków zmiany skórne skutkują utratą włosów na stałe w wyniku bliznowacenia. Niejednokrotnie bywa również, iż włosy wypadają bez uprzednich objawów zapalnych. W obrębie błon śluzowych jamy ustnej mogą pojawić się bolesne nadżerki i powierzchowne owrzodzenia. Zmiany rumieniowe pojawiają się też na dłoniach pod postacią wykwitów rumieniowo-krwotocznych głównie w obrębi paliczków.
Podostra skórna postać tocznia rumieniowatego
Podostra postać skórna tocznia rumieniowatego(SCLE) to nietypowa postać tocznia, której podstawową różnicą w odniesieniu do postaci układowej, jest łagodny przebieg, któremu rzadko towarzyszą zmiany nerkowe. Natomiast bardzo typowa dla podostrej postaci skórnej tocznia jest wybitna nadwrażliwość na światło słoneczne, charakterystyczne zmiany skórne oraz obecność specyficznych przeciwciał w surowicy krwi. Zmiany skórne umiejscawiają się najczęściej w okolicy twarz, ale też na tułowiu lub kończynach. Wyróżnia się dwie podstawowe odmiany - postać obrączkowatą i łuszczyco podobną. Przebieg choroby ma charakter przewlekły a zaostrzenia najczęściej są spowodowane ekspozycją na światło słoneczne. W części przypadków może dojść do zajęcia narządów wewnętrznych. Najczęściej pojawiają się bóle mięśni i stawów, podczas gdy zmiany nerkowe występują niezwykle rzadko. W okresach zaostrzeń u niektórych pacjentów może pojawić się gorączka. U osób starszych podostra postać skórna tocznia rumieniowatego ma częściej łagodny przebieg. Właśnie w tej grupie wiekowej dosyć często dochodzi do samoistnego ustępowania zmian skórnych.
Ogniskowa postać tocznia rumieniowatego
Postać ogniskowa tocznia rumieniowatego (DLE) to jedna z odmian tocznia skórnego. Zmiany skórne charakteryzują się występowaniem ognisk rumieniowo-naciekowych z obecnością rogowacenia mieszkowego, z dużą skłonnością do rozpadu. Wykwity skórne są wyraźnie odgraniczone od otoczenia i mają charakter naciekających rumieni. Zmiany szerzą się obwodowo a zanikając, pozostawiają zanik lub zbliznowacenie w części środkowej. Typowa dla tej odmiany tocznia jest chropowata powierzchnia zmian, która jest wynikiem obecnego rogowacenia mieszkowego. Zmiany skórne najczęściej lokalizują się na twarzy, małżowinach usznych i owłosionej skórze głowy. Na twarzy zmiany często przybierają typowy kształt motyla. Obserwuje się również ogniska rumieniowe w okolicach czerwieni wargowej. Ogniska te również są chropowate, mogą pozostawiać zmiany zanikowe. Znacznie rzadziej zmiany skórne pojawiają się na błonach śluzowych policzków i języka. Klinicznie postać ogniskową tocznia podzielono na postać obrzękową, w której nie stwierdza się bliznowacenia a rogowacenie mieszkowe jest słabo nasilone, postać przerosłą, w której zmiany skórne są wyniosłe a najbardziej nasiloną cechą kliniczną jest wyraźna nadwrażliwość na światło słoneczne. Zmiany skórne w tej odmianie mogą pozostawiać głębokie blizny. Kolejną odmianą tocznia ogniskowego jest postać hiperkeratotyczna, czyli brodawkowata. Ostatnią odmianą tocznia DLE jest postać odmrozinowai i najczęściej lokalizują się na małżowinach usznych, nosie i rękach.
Głęboka postać tocznia rumieniowatego
Wykwity skórne w podskórnej głębokiej odmianie tocznia rumieniowatego (LEP) mają charakter guzów podskórnych, które ustępują z pozostawieniem wgłębień. Zmiany takie mogą pojawiać się zarówno w toczniu skórnym, jak i układowym. Jest to przykład nachodzenia na siebie i współwystępowania różnych odmian tej samej choroby. Na skórze, pod którą znajdują się guzy, może nie być żadnych zmian lub też może ona wykazywać cechy tocznia. Zmiany podskórne umiejscowione są najczęściej na twarzy oraz na wyprostnych powierzchniach ud i ramion. Bywa, iż zmiany usadawiają się na pośladkach i w okolicy krzyżowej pleców. Objawy choroby mogą być niekiedy bardzo nasilone. Zwłaszcza w tym przypadku, konieczna jest obserwacja chorego w kierunku SLE - postaci układowej. Dotyczy to również tych chorych, którzy pierwotnie mieli zdiagnozowaną postać skórną.
Twardzina układowa
Twardzina układowa jest to choroba obejmująca praktycznie cały organizm chorego, która występuje głównie u kobiet. Sporadycznie wykrywa się ją u dzieci. Jej cechą charakterystyczną są stwardnienia oraz zaniki skórne i tkanki podskórnej. Do tego dochodzi do zajęcia mięśni, kości oraz narządów wewnętrznych. Zmiany te mogą prowadzić do ciężkiego stanu ogólnego pacjenta. Bardzo typowe są również zaburzenia naczyniowe oraz obecność najliczniejszych ognisk twardnienia na skórze twarzy i dosiebnych części rąk. Zdarza się, że stwardnienia zajmują całą skórę chorego - mówimy wtedy o postaci uogólnionej. woją rolę w patogenezie twardziny grają również fibroblasty. Są to komórki, które między innymi produkują kolagen i inne składniki zapewniające skórze trwałość, sprężystość i elastyczność. W twardzinie fibroblasty produkują nadmierną ilość kolagenu, co prowadzi do twardnienia. Zmiany narządowe w różnych odmianach i podtypach twardziny układowej są takie same. Dotyczą zazwyczaj przełyku, płuc, układu krążenia i nerek.
Twardzina ograniczona
Twardzina ograniczona objawia się głównie obecnością wyraźnie odgraniczonych, twardych, mnogich, rozległych ognisk barwy wosku lub porcelany, niekiedy otoczonych czerwoną obwódką odpowiadającą lokalnemu odczynowi zapalnemu. W przebiegu choroby nie obserwuje się zmian w obrębie narządów wewnętrznych.
Wyróżnia się następujące odmiany twardziny ograniczonej:
Uogólnioną - charakterystyczny układ zmian obejmujący całą powierzchnię skóry, dochodzi niekiedy do zlewania się pojedynczych ognisk w większe wykwity.
Plackowatą - najbardziej typowa odmiana, charakteryzująca się obecnością zwykle mnogich, kilku lub kilkunastocentymetrowych, białawych, twardych ognisk, zaczerwienionych na obwodzie; pojedyncze zmiany w przeciągu kilkunastu lat trwania choroby wykazują tendencję do stopniowego powiększania swych rozmiarów; najczęściej zajęta jest skóra tułowia, twarzy oraz kończyn.
Rozsianą - odmiana zbliżona do twardziny plackowatej, objawy mogą jednak utrzymywać się nieco dłużej.
Linijną - od wyżej wymienionych odmian różni się przede wszystkim powikłaniami w wyniku wieloletniego przebiegu, jak np. deformacja kończyn, przykurcze, inwalidztwo.
Linijną skóry głowy - nie stwarza zagrożenia powikłań takich jak w typowej odmianie linijnej, przypomina swym kształtem bliznę po cięciu idealnie ostrym narzędziem; typowe dla tej odmiany są ogniska wyłysienia.
Zanikową - typowa dla skóry twarzy, obejmująca dodatkowo tkankę podskórną, mięśnie, kości oraz język; charakterystyczne jest zajęcie jedynie połowy twarzy, zmiany obustronne zdarzają się niezwykle rzadko.
Przebieg twardziny ograniczonej jest wieloletni, leczenie jest skuteczne jedynie w niektórych przypadkach i odmianach. W nielicznych z nich obserwuje się skłonność do samoistnego cofania się zmian, zwykle z pozostawieniem niewielkich przebarwień oraz ognisk wyłysienia.
Zapalenie skórno mięśniowe
Zapalenie skórno-mięśniowe (DM) jest odmianą zapalenia wielomięśniowego. Zmiany w układzie mięśniowym dotyczą głównie mięśni obręczy barkowej i biodrowej a wykwity skórne zajmują najczęściej twarz i kończyny. U osób dorosłych mogą współistnieć nowotwory różnych narządów wewnętrznych. Klinicznie wyróżnia się odmianę ostrą i przewlekłą zapalenia skórno-mięśniowego. Odmiana ostra zapalenia skórno-mięśniowego charakteryzuje się występowaniem głównie zmian rumieniowych i obrzękowych w obrębie twarzy, zwłaszcza w okolicy powiek. Na obraz kliniczny składa się również występowanie rumieni i wybroczyn pod postacią drzewkowato poszerzonych naczyń włosowatych. Rumienie takie są obecne wokół szyi i na dekolcie, co nosi nazwę objawu szala. Głębsze zmiany naczyniowe pojawiają się natomiast na łokciach. Skóra dłoni wyraźnie traci elastyczność i staje się twarda, jak u robotników, co zostało nazwane: ręką mechanika. W postaci przewlekłej zapalenia skórno-mięśniowego wykwity skórne mogą przypominać te występujące w twardzinie, ale mogą również być zupełnie różne. Nierzadko w tkance podskórnej stwierdza się obecność złogów wapnia, zwłaszcza u dzieci i w okolicy stawów. Przebieg zapalenia skórno-mięśniowego zależy od postaci klinicznej. W postaci ostrej możemy spodziewać się wystąpienia wysokiej gorączki a stan ogólny chorego może być niekiedy ciężki. W postaci podostrej i przewlekłej ocena stanu ogólnego zależy od stopnia zaawansowania zmian skórnych i mięśniowych oraz zajęcia narządów wewnętrznych.
Choroby naczyniowe
Plamice
Plamica hiperergiczna
Plamica hiperergiczna to choroba, w której na skórze pojawiają się rozsiane wykwity krwotoczne, grudkowe, obrzękowe lub pęcherzowe ze skłonnością do rozpadu. Wysiewom zmian niekiedy towarzyszą bóle stawowe. Mechanizm powstawania choroby opiera się na odkładaniu się kompleksów immunologicznych w ścianach naczyń (reakcja nadwrażliwości typu III). Naczynia w miejscu gromadzenia się kompleksów ulegają uszkodzeniu i degeneracji a wokół nich pojawiają się liczne komórki zapalne. Czynnikiem wywołującym objawy plamicy hiperergicznej mogą być zakażenia bakteryjne - głównie paciorkowce, ale też leki czy niektóre pokarmy. Kompleksy immunologiczne niszczą ściany naczyń krwionośnych, ale gromadzą się również w skórze pozornie zdrowej. Zmiany skórne o typie grudek, pęcherzyków krwotocznych lub obrzęków najczęściej pojawiają się w obrębie wyprostnych części kończyn, jednak wykwity krwotoczne mogą pojawić się praktycznie wszędzie.
Guzowate zapalenie naczyń
Guzkowe zapalenia tętnic należy do chorób o podłożu zapaleń naczyń. Zmiany skórne mają charakter guzków wzdłuż przebiegu naczyń, plamicy oraz wylewów krwawych do skóry. Guzki mają skłonność do rozpadu a na skórze pojawia się siateczkowate poszerzenie naczyń skórnych. Czynnikiem wywołującym mogą być na przykład zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B lub C oraz wirusem HIV. Mogą to być również bakterie i leki, na przykład antybiotyki. Zmiany utrzymują się od kilkunastu dni do kilku tygodni. Rozwojem guzków może być samoistne ustąpienie lub rozpad z wytworzeniem owrzodzenia. Siateczkowate rozszerzenie naczyń jest najbardziej widoczne na kończynach dolnych i na pośladkach. Bywa jednak, że obejmuje tułów i kończyny górne.. Często u pacjentów pojawia się nadciśnienie. Przebieg guzkowego zapalenia tętnic ma charakter przewlekły, obserwuje się okresy remisji i nawrotów. Jeśli zaostrzenie jest bardzo silne i szybko postępuje, może dojść nawet do zgonu. Niekiedy spotyka się postać, która dotyka wyłącznie skóry. Pacjenci są w dobrym stanie ogólnym, mimo że zmiany skórne mogą być głębokie a w przebiegu choroby może rozwinąć się nadciśnienie.
Owrzodzenia podudzi
Owrzodzenia podudzi dotykają najczęściej kobiety w starszym wieku i ma silny związek z zespołem żylakowym i zmianami troficznymi w obrębie podudzi . Choroba powstaje najczęściej na skutek zaburzeń naczyniowych. Owrzodzenia podudzi w swej pełnej postaci jest zazwyczaj poprzedzona zastojem w krążeniu żylnym z początkowym obrzękiem a później ścieńczeniem skóry w okolicy żylaków. Skóra w tym miejscu jest ciemniejsza, cienka i sucha. Łatwo ulega urazom, które bardzo trudno i długo się goją. do powstania owrzodzeń w obrębie zmienionej skóry, które poszerzają się odwodowo przez rozpad. Jeśli owrzodzenie utrzymuje się dostatecznie długo, może dojść do przerostu tkanki łącznej wokół brzegów rany - tworzy się wtedy tak zwane owrzodzenie stwardniałe. Wykwity skórne umiejscawiają się najczęściej na przedniej i przyśrodkowej części podudzia i jego dolnej 1/3 części - zwłaszcza w okolicy kostek.Schorzenie może utrzymywać się wiele miesięcy a nawet lat. Po ustąpieniu zmian skórnych pozostają niekiedy rozległe blizny. Schorzenie wykazuje skłonność do nawrotów, zazwyczaj po drobnych nawet urazach w zmienionej troficznie okolicy. Istnieje również sytuacja.
Choroby ziarniniakowe
Sarkoidoza
Sarkoidoza jest układowe schorzenie, które cechuje się występowaniem ziarniny pochodzenia nabłonkowego bez skłonności do serowacenia. Zmianom układowych w nawet połowie przypadków towarzyszą zmiany skórne bez skłonności do rozpadu. Przyczyna powstawania sarkoidozy jest nieznana. Zmiany skórne w sarkoidozie mają charakter guzkowy lub guzkowaty. Niekiedy przybierają kształt płaskich nacieków. Zmiany ustępują z pozostawieniem niewielkiej, płytkiej blizny. Ze względu na morfologię i wielkość wykwitów skórnych wyróżnia się kilka postaci klinicznych choroby. Postać drobnoguzkowa rozsiana, która występuje głównie w okolicy twarzy jest nieco podobna do postaci drobnoguzkowej o układzie obrączkowatym. Z kolei postać naczyniowa występuje częściej u kobiet a zmiany skórne mają charakter sino brunatnych lub czerwonobrunatnych guzków i umiejscawiają się najczęściej w okolicy nosa - zwłaszcza w miejscu, gdzie zazwyczaj przylegają okulary. Postać odmrozinowa pojawia się również w obrębie twarzy oraz na uszach i rękach i ma charakter zlewnych sino czerwonych nacieków.
Ziarniniak obrączkowaty
Definicja:
Są to twarde, nieco wyniosłe wykwity o gładkiej powierzchni , układające się często obrączkowato, nie wykazujące skłonności do rozpadu i ustępujące bez pozostawienia blizny.
Etiopatogeneza
jest nieznana. Choroba jest częstsza u kobiet, nierzadko występuje dzieci. Istnieją przypadki sprowokowane lekami, zwłaszcza odmiany wysiewne. Może współistnieć z cukrzycą lub towarzyszyć chorobom trzustki, jednak związek przyczynowy nie jest jasny.
Objawy i przebieg.
Guzki dotyczą głównie skóry, ale mogą również występować w tkance podskórnej. Ogniska składają się ze skupionych guzków, które łącząc się powodują powstawanie tworów kolistych lub festonowa tych. Najczęstszym umiejscowieniem są grzbiety rąk i stóp, ale zmiany mogą występować wszędzie.
Odmiany:
- mnoga - zmiany są rozsiane na kończynach, tułowiu i twarzy (granuloma annulare disseminatum)
- podskórna - częstsza u dzieci w okolicy stawów
- rumieniowa - rozsiane płaskie wykwity grudkowo-rumieniowe, niekiedy z komponentą naczyniową (w 20% przypadków u chorych na cukrzycę)
Przebieg jest przewlekły i na ogół bezobjawowy. Wykwity mogą ustępować samoistnie.
Zaburzenia barwnikowe
Bielactwo nabyte
Definicja:
Są to zazwyczaj liczne, odbarwione plamy, różnego kształtu i wielkości, nie wykazujące objawów zapalnych ani zaniku, otoczone przebarwioną obwódką. Występują równie często u dzieci, jak i u dorosłych.
Czynniki genetyczne
choroba występuje rodzinnie w 30% przypadków. Dziedziczenie jest autosomalne, częściej dominujące, z różną penetracją genu. Nie ma jednak wyraźnego związku z określonymi antygenami zgodności tkankowej.
Etiopatogeneza.
Zaburzenia melanogenezy polegają głównie na zmniejszonym wytwarzaniu melaniny i niszczeniu melanocytów w wyniku procesu autoimmunologicznego.
Objawy i przebieg.
Podstawowym objawem są ostro odgraniczone odbarwienia z przebarwieniami na obwodzie. Przebarwienia w otoczeniu białych plam mogą być tak rozległe, że niekiedy istnieją trudności oceny, czy ogniska odbarwione nie są w istocie skórą zdrową, a proces chorobowy polega na przebarwieniu.
W otoczeniu i w obrębie mieszków włosowych w plamach bielaczych utrzymuje się nierzadko barwnik i z tych właśnie miejsc rozpoczyna się zazwyczaj repigmentacja. Włosy w obrębie plam odbarwionych są siwe.
Umiejscowienie
jest rozmaite: najczęściej odbarwienia dotyczą twarzy, grzbietów rąk i okolic narządów płciowych, ale mogą być uogólnione. Okres trwania jest wieloletni, ale najczęściej zmiany utrzymują się w ciągu całego życia. Plamy pojawiają się nagle lub stopniowo. W lecie są bardziej widoczne w związku z nasileniem przebarwień na obwodzie, jednakże same odbarwienia pod wpływem słońca mogą częściowo ulegać repigmentacji. Na ogół nie powodują świądu.
Piegi
Definicja:
Są to drobne, przebarwione plamy, najczęściej rozsiane, umiejscowione w okolicach odsłoniętych, głównie na twarzy. Piegi są częstsze u osób młodych oraz u osób rudych.
Etiopatogeneza.
Zmiany mają charakter genetyczny. Dziedziczenie jest autosomalne dominujące. Liczba melanocytów nie jest zwiększona, natomiast proces wytwarzania barwnika jest przyspieszony.
Objawy i przebieg.
Są to plamy jasno- lub ciemnobrunatne, o gładkiej powierzchni, leżące w poziomie skóry. Poza twarzą mogą zajmować wyprostne części przedramion i grzbiety rąk, układ jest z reguły symetryczny. Utrzymują się w ciągu całego życia, ale są mniej nasilone w starszym wieku. W lecie uwidoczniają się bardziej pod wpływem nasłonecznienia.
Ostuda
Definicja:
Są to przebarwione plamy w obrębie twarzy bez poprzedzającego i towarzyszącego stanu zapalnego, występujące głównie u kobiet.
Etiopatogeneza.
Przebarwienia są związane ze wzmożonym wytwarzaniem melaniny. Czynnikami wywołującymi lub sprzyjającymi są: ciąża, zaburzenia miesiączkowania i stany zapalne przydatków, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, choroby wątroby, stosowanie kosmetyków zawierających środki światłouczulające, np. olejek bergamotowy, niektóre leki, zwłaszcza hydantoina, chlorpromazyna, stan wyniszczenia.
Objawy i przebieg.
Przebarwienia są różnie nasilone - od żółtobrunatnych do ciemnobrunatnych plam o dobrym odgraniczeniu i nieregularnych zarysach. W ich obrębie nie występuje zaczerwienienie, złuszczanie ani zanik. Zmiany mogą ustępować samoistnie, np. po porodzie, leczeniu hormonalnym, odstawieniu wywołujących leków.
Plama soczewicowata związana z wiekiem ( różnicować ze złośliwą )
są to dobrze odgraniczone od otoczenia plamy barwy jasno- lub ciemnobrunatnej. Są zwykle mnogie. Najczęściej zajmują tułów. Pojawiają się w dzieciństwie. Wymagają odróżnienia od piegów, które są drobniejsze i zajmują głównie twarz oraz okolice odsłonięte. Plamy soczewicowate na wargach i błonach śluzowych jamy ustnej są ważnym objawem zespołu (polipowatość jelit) Plamy soczewicowate słoneczne oraz starcze pojawiają się pod wpływem przewlekłego działania promieni słonecznych, albo też u osób w starszym wieku, przeważnie o jasnej karnacji, trudno opalających się. Nieregularnego kształtu, brunatne plamy o gładkiej powierzchni mogą być pojedyncze lub bardzo liczne, zwłaszcza na rękach, przedramionach i twarzy, przybywa ich zwykle w porze letniej, kiedy są wyraźnie ciemniejsze. W istocie są jedynie defektem kosmetycznym, nie stanowią punktu wyjścia czerniaków. Plamy soczewicowate starcze na ogół utrzymują się trwale; powstałe w czasie fotochemoterapii powoli ustępują
Plama soczewicowata złośliwa
Złośliwa plama soczewicowata występuje pod postacią ciemnych, zazwyczaj nierównomiernie zabarwionych plamistych wykwitów o nieregularnym kształcie, niekiedy nieco uwypuklonych. Zwykle rozwijają się one na twarzy, częściej u kobiet i u osób w starszym wieku. Przyczyną ich rozwoju jest kumulujący się efekt pobudzania do wzrostu nietypowych melanocytów przez promienie słoneczne. Plamy soczewicowate złośliwe w klasyfikacji morfologicznej są jedną z postaci czerniaka złośliwego.
Znamiona
Znamiona barwnikowe melanocytowe
Jest to proliferacja komórek barwnikowych. Zmiany te występują u każdego człowieka rasy kaukaskiej w liczbie od kilkunastu do kilkudziesiecu sztuk a z wiekiem może ich przybywac.
Obraz kliniczny: Zmiany maja charakter plamisty lub grudkowy. O kolorystyce w różnorodnych kolorach brązu. Wyróżniamy w tej grupie znamiona płaskie które są plamami barwnikowymi o różnorodnym kształcie i wymiarach bardzo dobrze odgraniczone od otoczenia, które powiększają się wraz z naturalnym wzrostem organizmu .W powyższej grupie znajduje się także plama soczewicowata. Jest to zmiana plamista koloru od beżowego do ciemnobrunatnego.
Naczyniaki krwionośne ( plaski, jamisty ) - podział bez szczegółów
Naczyniaki to niejednorodna grupa zmian morfologicznych, których wspólną cechą jest pochodzenie z naczyń tętniczych, żylnych i włosowatych. Zlokalizowane są najczęściej w skórze i tkance podskórnej, choć spotykane są także naczyniaki narządów wewnętrznych. Naczyniaki krwionośne należą do najczęściej występujących zmian skórnych u małych dzieci. Najczęstszą lokalizacją naczyniaków jest głowa i szyja. Objawy zależą od rodzaju naczyniaka oraz jego lokalizacji: Naczyniak płaski: umiejscowiony głównie na skórze twarzy i karku, po jednej lub obu stronach, czerwona plama położona w poziomie skóry ,pojawia się we wczesnym dzieciństwie. Naczyniak jamisty: pojawia się na twarzy i skórze owłosionej głowy oraz błonach śluzowych jamy ustnej; może wówczas powodować obrzęk języka i warg, Naczyniak gwiaździsty: zlokalizowane na tułowiu lub twarzy, blednie pod wpływem ucisku, częściej u dzieci i u kobiet.
Nowotwory łagodne
Brodawka łojotokowa
Definicja:
Są to w istocie łagodne nowotwory naskórkowe o brodawkowatej, często hiperkeratotycznej powierzchni, niekiedy uszypułowane.
Objawy i przebieg.
Zmiany skórne są różne morfologicznie: od płasko-wyniosłych, dobrze odgraniczonych od otoczenia grudek, koloru zbliżonego do skóry zdrowej, do wyniosłych, brodawkowatych, hiperkeratotycznych, brunatnych tworów, jakby nasadzonych na skórę, niekiedy uszypułowanych. Najczęściej są umiejscowione na tułowiu, twarzy i grzbietach rąk (w tym umiejscowieniu są bardzo płaskie). Mogą również umiejscawiać się na owłosionej skórze głowy i w okolicach płciowych. Niekiedy są bardzo ciemne w związku z nagromadzeniem melaniny w dolnych warstwach naskórka i w skórze właściwej. Pojawiają się w wieku dojrzałym i u osób starszych. Wysiew bardzo licznych zmian na tułowiu może być niekiedy rewelatorem nowotworów narządów wewnętrznych, w części przypadków raków przewodu pokarmowego. Transformacja nowotworowa samych brodawek łojotokowych jest wyjątkowo rzadka. W okolicy narządów płciowych brodawki łojotokowe mogą być bardzo przerosłe oraz przebarwione i są związane głównie z HPV 6.
Znamię naskórkowe
Znamię naskórkowe brodawkowate to twarda, nierzadko o układzie linijnym i jednostronnym wzdłuż naturalnych linii ciała. Skóra ma niezmienioną barwę lub też jest nieco brunatna. Zmiany pojawiają się we wczesnym dzieciństwie i utrzymują się stale.
Lokalizacja wykwitów skórnych może być bardzo różna. Najczęściej zajmują jedną stronę ciała, jednak mogą być bardzo rozległe. W obrębie znamion może pojawić się stan zapalny, któremu towarzyszy świąd. Klinicznie.
Włókniak twardy i miękki
Włókniak twardy
Definicja:
Włókniak twardy jest w istocie odczynem włóknistym, występującym niezależnie od wieku.
Objawy i przebieg.
Pojawia się zazwyczaj w dolnych partiach ciała u osób dorosłych, ale może też występować w innych miejscach. Zmiana jest zwartym, wklęsłym lub wypukłym guzkiem lub płytką o różnym rozmiarze, od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Zmiana może mieć kolor brązowawy bądź też różowy. Włókniak twardy to łagodna zmiana włóknista, którą można pomylić z cystą lub znamieniem melanocytowym. Diagnoza włókniaka twardego nie sprawia problemów. Po ściśnięciu zmiany dwoma palcami pojawia się wgłębienie lub dołeczek w środku zmiany, można również wyczuć guzek.
Włókniak miękki
Włókniak miękki jest nowotworem o charakterze wrodzonym, jednakże może pojawiać się w rozmaitym wieku. Włókniaki miękkie są guzami lub guzkami workowato zwisającymi, niekiedy dającymi się wprowadzić w głąb skóry przez ucisk palcem. Są na ogół liczne, barwy skóry lub nieco ciemniejsze, brunatnawe. Drobne włókniaki miękkie umiejscawiają się szczególnie często na szyi i karku, zwłaszcza u starszych kobiet. Utrzymują się przez całe życie, nie wykazują skłonności do samoistnego ustępowania.
Bliznowiec ( koloid)
Definicja:
Jest to guz złożony z tkanki łącznej włóknistej, powstający bądź w miejscu urazów (bliznowce wtórne), bądź bez uchwytnej przyczyny (bliznowce samoistne).
Etiopatogeneza.
Podłożem jest istnienie skłonności osobniczej, która na ogół ma charakter rodzinny. Szczególnie często stwierdza się keloidy u rasy czarnej. Czynnikami wywołującymi mogą być urazy lub drobne uszkodzenia skóry albo zejście zmian zapalnych, np. wykwitów trądzikowych
Objawy i przebieg.
Są to twarde guzy włókniste, o kształcie podłużnym lub nieregularnym, często z wypustkami. Skóra pokrywająca jest gładka, matowobiała lub sinoczerwona albo sinawa, zwłaszcza w świeżych zmianach.
Umiejscowienie
jest rozmaite, zależne od urazu, a w przypadkach tzw. samoistnych keloidów - najczęściej w obrębie klatki piersiowej. Rozwój keloidów jest powolny (stosunkowo najszybciej powstają w bliznach pooparzeniowych); zmiany nie mają skłonności do samoistnego ustępowania.
Rozpoznanie różnicowe
dotyczy przerosłych blizn , które różnią się ograniczeniem tylko do miejsc poprzedniego uszkodzenia skóry ,bez tworzenia wypustek.
Tłuszczak
Jest najczęstszym nowotworem łagodnym tkanki podskórnej, rzadko ulega złośliwieniu. Zwykle występuje jako zmiana pojedyńcza, rzadziej mnoga (sporadyczne przypadki rodzinne). Zmiany spotyka się głównie na karku pośladkach, przedramionach i ramionach. Tłuszczak charakteryzuje się powolnym wzrostem oraz brakiem dolegliwości. Typowym tłuszczakiem jest miękka zmiana guzkowa o kulistym kształcie przesuwalna względem podłoża.
Ziarniniak naczyniowy
Jest to w istocie naczyniak związany z nowotworzeniem naczyń włosowatych, sprowokowany przez urazy lub zakażenia bakteryjne. Guzek jest zwykle pojedynczy, sinoczerwony, o wilgotnej, łatwo krwawiącej powierzchni i uszypułowanej podstawie. Często dochodzi do wrzodzenia. Wykazuje szybki wzrost. Najczęstszym umiejscowieniem jest twarz i ręce, ale zmiany mogą występować również w innych okolicach skóry oraz na wargach i błonach śluzowych jamy ustnej. Guzki są na ogół niebolesne.
Stany przed nowotworowe
Rogowacenie słoneczne
Rogowacenie słoneczne to jedna z przemian skóry spowodowana nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne. Często tworzą się na podłożu skóry uszkodzonej wcześniej przez promienie słoneczne i umiejscawiają się głównie na twarzy i odsłoniętych częściach ciała. Czynnikami wywołującymi rogowacenie słoneczne są przewlekłe naświetlania promieniami słonecznymi. Najbardziej szkodliwe są promienie, które wywołują rumień na skórze. Prowadzą one do charakterystycznych zmian na naskórku w postaci szarożółtych przebarwień lub odbarwień skóry, zmniejszonej sprężystości, grubych zmarszczek i pobruzdowań. Skóra staje się zgrubiała i dochodzi do powstania teleangiektazji. Zmiany w największej liczbie występują na czole, w okolicy skroniowej, na głowie u osób łysych, na małżowinach usznych lub niekiedy na grzbietach rąk, przedramionach i podudziach. Okres trwania choroby liczy się zazwyczaj w latach.
Róg skórny
Róg skórny jest to rogowy twór rozmaitego kształtuktóry stanowi szczególną odmianę rogowacenia słonecznego. Jego wyjątkowość polega na tym, iż może występować również u dzieci - w przeciwieństwie do rogowacenia. U dzieci jednak schorzenie to nie jest zaliczane do stanów przedrakowych.U osób starszych przyczyną powstania choroby są uszkodzenia skóry na skutek na skutek nadmiernego nasłonecznienia lub w wyniku wieku. U dzieci natomiast u podłoża schorzenia leży stan zapalny..Są barwy żółtobrunatnej i mają chropowatą powierzchnię. Podstawa zmiany może być twarda - zwłaszcza u osób starszych, w momencie, gdy dochodzi do przemiany nowotworowej. Najczęstszą lokalizacją schorzenia jest twarz, owłosiona skóra głowy i części odsłonięte kończyn.
Późne uszkodzenie po RTG skóry
Odczyn porentgenowski późny to sytuacja, w której zmiany na skórze utrzymują się bardzo długo. Dochodzi do tego w przypadku ciężkich odczynów trzeciego stopnia, ale też w przypadku częstych napromieniowań ze wskazań medycznych. Schorzenie to niejednokrotnie dotyka również personel medyczny stykający się z maszynami rentgenowskimi na co dzień. O właściwy odczynie późnym mówimy, gdy dochodzi do kumulacji małych dawek promieniowania, które pojedynczo nie wywołują objawów klinicznych. Skóra dotknięta tym procesem staje się twarda, przebarwiona lub odbarwiona. Na powierzchni pojawiają się teleangiektazje ,a sama skóra ma tendencję do pękania i nadmiernego rogowacenia. Pojawiają się zmiany zanikowe oraz niekiedy trudno gojące się owrzodzenia. W miejscu zmian skórnych może rozwinąć się rak - skóra staje się wtedy ciemniejsza i daje się wyczuć twardy naciek podstawy zmian.
Rogowiak kolczysto komórkowy ( zespół znamion dysplastycznych)
Rogowiak kolczystokomórkowy - nowotwór skóry charakteryzujący się szybkim wzrostem i samoistnym ustępowaniem. Wywodzi się z komórek mieszka włosowego. Występuje częściej u mężczyzn, częściej wśród ludzi rasy białej, zwykle powyżej 50 roku życia. Uważa się że do czynników indukujących powstanie rogowiaka należą: oleje mineralne, działanie promieni słonecznych, mechaniczny uraz skóry Odmiany kliniczny: -rogowiak kolczystokomórkowy wieloogniskowy skupiony , -rogowiak kolczystokomórkowy olbrzymi , -drobnoguzkowy rozsiany rogowiak kolczystokomórkowy, Objawy i przebieg: Rogowiak kolczystokomórkowy objawia się jako kopulasty guz lub guzek , zazwyczaj pojedynczy, nie różniący się barwą od skóry otaczającej. Najczęstsza lokalizacja to twarz, grzbiety rąk. Przebieg jest wielomiesięczny.
Raki insitio ( nie przekraczające granicy skórnej )
Choroba Bowena
Choroba Bowena to pojedyncze lub liczne ogniska o brunatnej barwie i gładkiej lub nierównej powierzchni, dobrze odgraniczone od otoczenia.Ogniska chorobowe mają bardzo różną morfologię. Są zawsze wyraźnie odgraniczone od otoczenia, mogą być płaskie lub wyczuwalne pod palcami, nigdy nie są otoczone wyraźnym wałem tkankowym. Szerzą się pełzakowato i przybierają często nieregularne kształty. W części środkowej nierzadko widoczne są niewielkie nadżerki, które gojąc się pozostawiają po sobie zanikowe zmiany bliznowate. Lokalizacja zmian może być bardzo różna. Wykwity mogą pojawiać się w obrębie skóry nienarażonej na działanie promieni słonecznych, częściej znajdują się na tułowiu i na kończynach. Ogniska chorobowe utrzymują się stale.
Nowotwory złośliwe
Rak podstawno komórkowy
Rak podstawno komórkowy jest najczęstszym rakiem skóry. Wykazuje miejscową złośliwość, co oznacza, że bardzo rzadko daje przerzuty i są to przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych - nigdy do odległych narządów. Choroba rozwija się bardzo powoli. Wśród czynników wyzwalających wymienia się promienie słoneczne, stany przedrakowe, takie jak rogowacenie słoneczne, skóra pergaminowa ta, uszkodzenia porentgenowskie skóry oraz rogowacenie białe. Wyróżnia się kilka odmian klinicznych raka podstawnokomórkowego. Rak guzkowy jest najczęstszy. Najczęściej występuje u ludzi starszych i umiejscawia się na twarzy. Z kolei w raku wrzodziejącym typowe jest naciekanie twardej podstawy guza, który drąży bardzo głęboko i niekiedy dociera nawet do mięśni i kości. Kolejnym typem histologicznym raka jest rak twardzino podobny. Charakteryzuje się on porcelanowo białą barwą oraz bardzo niewielkimi tendencjami do rozpadu guza. Zupełnie odmiennym morfologicznie rakiem jest rak podstawnokomórkowy torbielowaty, dla którego typowe są małe przezroczyste guzki, które występują głównie na powiekach. Ostatnim typem raka jestrak powierzchowny, Ich umiejscowienie to - w przeciwieństwie do innych typów raka - zazwyczaj tułów.Rak podstawnokomórkowy bardzo często usadawia się na twarzy. Nigdy natomiast nie zajmuje błon śluzowych.
Nabłoniak podstawno komórkowy
Nabłoniak podstawnokomórkowy skóry najczęstszy złośliwy nowotwór skóry. Jego zdolność do dawania przerzutów jest stosunkowo niewielka, natomiast może się cechować dużą siłą niszczenia okolicznych tkanek (dlatego uważany jest za nowotwór miejscowo złośliwy).Objawy kliniczne: niezapalne drobne guzki, o lśniącej powierzchni, rozrastające się obwodowo, w centrum może powstać owrzodzenie) lub blizna. Powstaje często w górnej połowie twarzy : pomiędzy nosem a powieką, na skrzydełku nosa, w okolicy przed- lub zausznej. Rozpoznanie opiera się na badaniu histopatologicznym wycinka.
Rak kolczysto komórkowy
Rak kolczystokomórkowyjest dużo bardziej złośliwy, niż rak podstawnokomórkowy. Wykazuje dużą skłonność do wzrostu naciekającego. Niestety daje również przerzuty - najczęściej do węzłów chłonnych, ale również do narządów wewnętrznych. Udowodniono, że czynnikiem przyspieszającym powstawanie zmian jest drażnienie mechaniczne, obecność blizn oparzeniowych lub potoczniowych. Również środki chemiczne oraz przewlekłe działanie promieni słonecznych może niekorzystnie wpłynąć .Wykwity skórne mają zazwyczaj charakter wrzodziejący lub brodawkująca. Charakterystyczny jest naciek podstawy oraz wywinięty na zewnątrz wał okalający zmianę. Morfologicznie raka można podzielić na postać wrzodziejącą oraz brodawkująca. W postaci wrzodziejącej występują głęboko drążące owrzodzenia o twardych, nacieczonych brzegach, tworzących wyniosły wał. Natomiast postać brodawkująca wyróżnia się obecnością przyrosłych zmian skórnych. Rak kolczystokomórkowy umiejscawia się w zasadzie wszędzie tam, gdzie mogą pojawić się zmiany przedrakowe. Najczęściej usadawia się na pograniczu skóry i błony śluzowej, na przykład na wardze dolnej, w okolicy oczodołów, nosa i narządów płciowych.
Czerniak złośliwy
Czerniak złośliwy należy do najbardziej złośliwych nowotworów skóry, powstaje w skórze pozornie niezmienionej lub w obrębie znamion barwnikowych. Rak ten daje bardzo wcześnie przerzuty do narządów wewnętrznych. Najczęściej zapadają na niego osoby w średnim wieku, częściej kobiety. O ile u kobiet miejscem wyjścia nowotworu jest głównie twarz i kończyny dolne, o tyle u mężczyzn często ognisko pierwotne stwierdza się w obrębie tułowia. Głównym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na czerniaka jest promieniowanie słoneczne, jasny fototyp skóry, ciężkie oparzenia słoneczne, rodzinne występowanie czerniaka. Objawy czerniaka: czarny guzek często otoczony czerwonym zapalnym rąbkiem , szczególnie niebezpieczne są znamiona o średnicy większej niż 5 milimetrów o nierównych brzegach i niejednolitym zabarwieniu.
Choroby włosów, łysienie
Plackowate
Łysienie plackowate to przejściowe lub trwałe ogniska utraty włosów o różnym kształcie i wielkości. Skóra w obrębie ognisk nie jest zmieniona a zmiany mogą dotyczyć nie tylko skóry głowy, ale też innych części ciała, nawet brwi i rzęs.Przyczyna powstawania łysienia plackowatego nie jest znana. Wyraźny jest związek ze stresem, n przykład po ciężkich przeżyciach emocjonalnych. Również występowanie rodzinne skłania do uznania czynnika genetycznego, jako jednego z odpowiedzialnych za rozwój choroby.Zmiany pojawiają się nagle i mogą tworzyć się w różnym tempie i miejscu. Ogniska mogą utrzymywać się różnie długo - odrost włosów następuje samoistnie po kilku do kilkunastu miesiącach. Łysienie może mieć charakter uogólniony - dotyczy wówczas wszystkich włosów na ciele, łącznie z brwiami, rzęsami i meszkiem. Jeśli włosy nie odrastają, mówimy o łysieniu plackowatym złośliwym
Androgenowe
Łysienie androgenowe męskie to trwałą utrata włosów, która rozpoczyna się od skroni i szczytu głowy. Czynnikiem sprzyjającym wcześniejszemu łysieniu jest występowanie w młodym wieku łojotoku lub łupieżu pstrego.Przyczyna łysienia męskiego nie jest znana. Swoje duże znaczenie ma czynnik genetyczny. Również pochodna testosteronu, która stymuluje wzrost owłosienia na twarzy i w okolicach narządów płciowych, jednocześnie hamuje porost włosów na głowie. Łysienie androgenowe kobiet to utrata włosów przez kobiety, która wyglądem przypomina tę rodzaju męskiego. Może również przybierać postać rozlaną. Występuje rzadziej, niż u mężczyzn i pierwsze symptomy pojawiają się około 30 roku życia.W łysieniu androgenowym kobiet ma znaczenie czynnik genetyczny i zaburzenia hormonalne Czynnikami, które mogą przyspieszyć zaprogramowany proces, są między innymi drażniące składniki szamponów do włosów, lakiery i farby do włosów. Również stres odgrywa tu niebagatelną rolę.
Telogenowe
Łysienie telogenowe - forma łysienia niebliznowaciejącego, charakteryzująca się rozproszonym, zwiększonym wypadaniem włosów. Wśród powodów powstania jednostki chorobowych wymienienia się zazwyczaj: Napięcie metaboliczne, Napięcie hormonalne, Ostre choroby, którym towarzyszy wysoka temperatura, Zmiany hormonalne, Niedobory pokarmowe, Zatrucie metalami ciężkimi, Wpływ przyjmowanych lekarstw (Choroby skóry (łuszczyca, zapalenie łojotokowe), Alergiczna wysypka skóry głowy. Łysienie telogenowe to dolegliwość trwająca przez okres ponad 6 miesięcy. Często chorobie nie towarzyszą żadne inne objawy
Zmiany skórne u chorych na cukrzyce
Choroby infekcyjne
Zmiany skórne w cukrzycy stwierdza się u ok 50% chorych. Patogeneza jest złożona, nie do końca poznana. Główne zmiany związane są z uszkodzeniami naczyniowymi, włókien nerwowych, obniżeniem odporności (zakażenia bakteryjne, drożdżakowe). Przebieg tych schorzeń jest przewlekły i ciężki do wyleczenia.
Choroby infekcyjne:
1-infekcje narządów moczowo-płciowych
2-infekcje jamy ustnej
3-infekcje fałdów skórnych
1- W momencie spadku odporności występuje Candida Albicans- drożdżak. Ma tam dobre warunki do bytowania, w związku z wilgocią i cukrem w moczu
2-kandydoza w jamie ustnej, często mogą się też rozwijać pleśniawki, jest to dobry klimat w związku z wilgocią. U osób starszych występują częste zajady, zmiany na śluzówkach, na protezach może występować Candida
3-w fałdach pod piersiami, w fałdach pachwinowych i między pośladkami
Zgorzel cukrzycowa ( stopa cukrzycowa )
Zgorzel jest postacią zakażenia bakteriami beztlenowymi. Przy chorobie pojawiają się charakterystyczne objawy w obrębie mięśni, tkanki podskórnej i skóry. Zgorzel wiąże się obumarciem, rozpadem oraz gniciem tkanek w organizmie. Objawy zgorzeli silny i gwałtowny ból w ranie, obrzęk, skóra znajdująca się w okolicy rany jest chłodna, napięta marmurkowata oraz bledsza, sączenie się brązowej wydzieliny, wyczuwanie gazu pod skórą .Objawy towarzyszące chorobie: wyższa temperatura ciała, wymioty, biegunka. Przyczyny choroby Choroba powstaje na skutek zakażenia bakterią która wytwarza substancje toksyczne. Zakażenie pojawia się najczęściej na skutek zanieczyszczenia ran pourazowych. Czynniki sprzyjające: cukrzyca, miażdżyca tętnic, palenie papierosów, podeszły wiek.
Owrzodzenia troficzne
Owrzodzenia podudzi troficze- dotykają najczęściej kobiety w starszym wieku i ma silny związek z zespołem żylakowym i zmianami troficznymi w obrębie podudzi. Choroba powstaje najczęściej na skutek zaburzeń naczyniowych. Skóra w tym miejscu jest ciemniejsza, cienka i sucha. Łatwo ulega urazom, które bardzo trudno i długo się goją. Na skutek towarzyszącym zmianom troficznym zmian zapalnych w obrębie naczyń, dochodzi do powstania owrzodzeń w obrębie zmienionej skóry, które poszerzają się odwodowo przez rozpad. Wykwity skórne umiejscawiają się najczęściej na przedniej i przyśrodkowej części podudzia i jego dolnej 1/3 części - zwłaszcza w okolicy kostek. Schorzenie wykazuje skłonność do nawrotów.
Obumieranie tłuszczowate skóry
Obumieranie tłuszczowe jest to proces polegający na stopniowym zaniku tkanki tłuszczowej w bardzo charakterystyczny sposób. Na skórze pojawiają się dobrze odgraniczone, naciekowe ogniska o lekko żółtawym zabarwieniu z widocznym zanikiem w części centralnej. Wykwity lokalizują się najczęściej na przednich powierzchniach podudzi i bardzo często występują u ludzi z cukrzycą typu II dorosłych lub cukrzycą utajoną. Niekiedy plamy wykazują skłonność do rozpadu a na ich miejscu pojawiają się bolesne i trudno gojące się owrzodzenia. Czynnikiem wywołującym zmiany wrzodziejące są zazwyczaj nawet niewielkie urazy mechaniczne.
Zaburzenia związane z przemianą węglowodanów
Stwardnienie tętnic: polega na wcześniejszym odkładaniu sie blaszek miażdżycowych w tetnicach. Może pojawić się ból nóg związany z niedotlenieniem.
Zaburzenia w przemianie lipidów
Kępki żółte: to żółte płasko wyniosłe grudki w wewnętrznych kącikach oczu. Kępki żółte usuwa się chirurgicznie.
Zaburzenia w przemianie karotenu: żółty kolor skóry na dłoniach
Inne choroby skóry związane z cukrzycą ( kępki żółte )
Kępki żółte Wykwity skórne mają postać płasko - wyniosłych, miękkich guzów o żółtawej barwie, które mogą lokalizować się w różnych miejscach. Niekiedy guzki mogą osiągać znaczne rozmiary lub zlewać się w większe skupiska. W jednej z odmian klinicznych guzki tłuszczowe tworzą się na przebiegu ścięgien mięśni i mogą ograniczać ich ruchomość. Guzki mogą pojawić się na powiekach, nad dużymi stawami, na pośladkach czy kończynach dolnych w postaciach wysiewnych. Rokowanie zależy od tego, jakie narządy zostały zajęte i w jakim stopniu. Groźne są powikłania sercowo - naczyniowe. Chorobie często towarzyszy cukrzyca i otyłość.