(7273) skrot historii


Początki prasy XV - XVII wiek

Gazeta ulotne: 1470, Bolonia

Polskie gazety ulotne: 2 - 3 tysiące, XVI - XVII - początek XVIII wieku

„Awizy”, „Wiadomości”, „Opisania”:

Narodziny prasy periodycznej w Europie: XVII wiek

Pierwsza drukowana periodyczna gazeta: 1605 - Holandii

„Merkuriusz Polski” - 1661 „Merkuriusz Polski, dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej”

styczeń - maj Kraków (27 wydań)

maj - lipiec Warszawa

• rzetelna informacja o wydarzeniach z kraju i zagranicy

• relacje o sukcesach w wojnach z Rosją i Kozakami

• wiadomości o sytuacji politycznej w Europie

• dyskretne nakłanianie do reform wewnętrznych

• teksty ważnych dokumentów dyplomatycznych

• ciekawostki

Wiek XVIII

Do 1729 roku brak prasy periodycznej

Wydawane są druki nieregularne, tzw. gazety seryjne - Jan Aleksander Priami:

Wiadomości krajowe: „Awizy”, „Nowiny”, „Wiadomości” + nazwa miasta np. „Gazety z Warszawy”

Wiadomości zagraniczne: „Wiadomości Różne Cudzoziemskie”

1729 rok - przywilej wydawniczy dla pijarów - ks. Jan Naumański:

„Kurier Polski” i „Uprzywilejowane Wiadomości z Cudzych Krajów”

W 1736 roku przywilej wydawniczy na pisma w języku polskim (oraz włoskim i łacińskim) przejmują jezuici - ks. Franciszek Bohomolec, potem ks. Stefan Łuskina

„Wiadomości Warszawskie”

Po 1760 roku: polskie Oświecenie

1774 „Gazeta Warszawska” red. Ks. S. Łuskina (tytuł przetrwa 150 lat)

Publicystyka polityczna Łuskiny - konserwatysty i klerykała:

„Gazeta Narodowa i Obca” - nurt odrodzeniowy, patriotyczny i reformatorski, konkurencja dla Łuskiny

Publicystyka polityczna:

Pisma literackie warszawskich salonów:

„Monitor” 1765-1785 - organ polskiego Oświecenia I. Krasicki, F. Bohomolec

„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” - 1770 - 1777 - A. Naruszewicz

Prasa polska w okresie zaborów: 1795 - 1918

Odmienne ustawodawstwo i warunki funkcjonowania prasy

Wyjątkowa rola prasy w zachowaniu tożsamości i kultury narodowej. Funkcje:

- informacyjna, opiniotwórcza, komercyjna, edukacyjna - zastępowanie systemu oświaty

Wiek pary i elektryczności - przyspieszenie cywilizacyjne

Zabór rosyjski: do Powstania Listopadowego

Dokuczliwa cenzura i represje policyjne

Rozwój ekonomiczny - zapotrzebowanie na prasę informacyjną:

W 1830 roku w Warszawie ukazuje się 7 gazet o łącznym nakładzie jednorazowym ok. 7 tys. egzemplarzy - dobry europejski poziom

Gorzej jest z czasopismami

Zabór rosyjski: 1830 - 1918

Dynamiczny rozwój prasy - 90% prasy wydawano w Warszawie

Restrykcyjny system koncesji i cenzury (Warszawski Komitet Cenzury):

„niewolnik swoich namiętności” - „murzyn swoich namiętności”

„rząd wspaniałych drzewek pomarańczowych” - „Opiekuńczy Rząd wspaniałych drzewek....”

Najpopularniejsze tytuły: dzienniki

„Kurier Warszawski” - wychodzi od 1821 przez 120 lat - ówczesny tabloid

nakład około 2 tys. egzemplarzy, B. Prus „Kroniki Tygodniowe”

„Kurier Codzienny”

„Kurier Poranny”

Poważne - pozytywistyczne:

„Gazeta Warszawska”

„Słowo” - „Trylogia” Henryka Sienkiewicz

Czasopisma (tygodniki):

„Tygodnik Ilustrowany” - kultura i historia Polski

„Bluszcz”, „Świt”, „Tygodnik Mód i Powieści” - dla kobiet

„Mucha” - satyryczna

„Zorza”, „Gazeta Świąteczna”, „Siewba”, „Zaranie” - ludowe

„Przegląd Katolicki”, „Polsk-Katolik” - katolickie

Tygodniki społeczno-polityczne krzewiące idee pozytywizmu:

„Przegląd Tygodniowy”, „Niwa”, „Prawda”, „Chimera”

Prasa nielegalna: „Robotnik” i „Czerwony Sztandar”

Prasa zaboru austriackiego

Ostra cenzura urzędowa do 1867 r.,

potem konstytucyjna wolność prasy i stosunkowo szeroka autonomia,

analfabetyzm i bieda ośrodki: Kraków i LWÓW

Kraków:

„Gazeta Krakowska” Jan Maj 1796 - 1849, dwa razy w tygodniu

„Czas” 1848 - 1939 organ obozu „Stańczyków”

Prasa polityczna - organy partii

Czasopisma (dwutygodniki - tygodniki):

„Wieniec” i „Pszczółka” - ks. Stanisław Stojałowski

„Przyjaciel Ludu” - Bolesław Wysłołuch

„Piast”

Prasa masowa:

„Ilustrowany Kurier Codzienny” - „Ikac”, 1910 r., Marian Dąbrowski

Prasa zaboru pruskiego

Stosunkowo liberalna cenzura, rozwój gospodarczy, wzrost zasobności społeczeństwa, ale brak ośrodka intelektualnego - słaby rozwój prasy do „Wiosny Ludów”

„Gazeta Polska”, 1848, Hipolit Cegielski, pozytywizm

„Dziennik Poznański” 1859 - 1939, Hipolit Cegielski - ziemiaństwo

„Kurier Poznański” - 1872 - 1939

przełom XIX i XX wieku - rozwój prasy:

Śląsk, Poznań, Opole, Racibórz, Gdańsk, Bydgoszcz, Gniezno, Olsztyn, Grudziądz.

„Koncerny prasowe”:

Śląsk - Adam Napieralski

Wiktor Kulerski - „Gazeta Grudziądzka” (przed I wojną 130 tys.!)

Poznań - wydawnictwo „Nowa Drukarnia Polska” - ND,

„Kurier Poznański”, „Orędownik”, „Gazeta Narodowa”, Głos Polski”

Prasa katolicka: „Przewodnik Katolicki” - 60 tys.

Kształtowanie się zawodu dziennikarskiego - II połowa XIX wieku

Dziennikarstwem parali się literaci i działacze społeczni

Pisanie do prasy było dla pisarzy działalnością zarobkową, ale mało prestiżową

Wyodrębnienie się dziennikarstwa jako profesji to koniec XIX wieku

Powstają organizacje zawodowe:

Prasa Drugiej Rzeczypospolitej - lata 1918 - 1926

Czynniki wpływające na rozwój prasy:

1. Sprzyjające: polityczne

2. Ograniczające: gospodarczo - społeczne - kulturalne

- Prasa rozwija się głównie w wielkich miastach,

- Kłopoty z dystrybucją i prenumeratą.

- Prasa regionalna - spadek po zaborach

- Głównym ośrodkiem wydawniczym jest Warszawa - połowa tytułów

- Inne ośrodki wydawnicze: Poznań, Lwów, Kraków Łódź

- Prasa mniejszości: co trzeci obywatel był z mniejszości narodowych.

Prasa zaczęła pełnić większą rolę w życiu społecznym:

1918 - 600 tytułów

1926 - 1600 tytułów

niskie nakłady w stosunku do liczby ludności:

rok 1924: 107 dzienników, tylko jeden w nakładzie 50 tys., cztery między 25 - 50 tys. reszta poniżej 5 tys. egzemplarzy

Prasa informacyjna i polityczna

Ruchy polityczne (narodowy, socjalistyczny, ludowy) budują lub rozbudowują swoje systemy prasowe. Walka polityczna toczy się na łamach dzienników.

I. Prawica

1. Endecja - największy i najlepiej zorganizowany system prasowy

„Gazeta Warszawska” - nieoficjalny organ Endecji, poważna, prestiżowa

„Gazeta Poranna 2 grosze” - lżejsza i popularniejsza, agresywna

W 1925 roku oba pisma łączą się w „Gazetę Warszawską Poranną”

2. Chadecja - Wojciech Korfanty

„Rzeczpospolita”: W-wa, od 1920 r., prawicowy, opiniotwórczy,

„Polonia” wydawana w Katowicach, mała, ale prestiżowa

3. Konserwatyści: elitarne, poważne, opiniotwórcze, dobra publicystyka

„Czas” krakowski - 10 tys.

„Słowo” wileńskie Stanisław Cat-Mackiewicz - 2-3 tys.

Dzienniki propiłsudczykowskie

„Kurier Poranny” Feliksa Ludwika Fryze

„Kurier Polski” liberalno - demokratyczny

II. Prasa ruchu ludowego

„IKC” PSL Piast, potem propiłsudczykowski

„Piast” polityczny tygodnik PSL „Piast” wydawany w Krakowie

„Gazeta Grudziądzka” Witold Kulerski, duży nakład (do 80 tys.)

III. Prasa lewicowa

PPS - około 50 tytułów, ale małych i słabych

„Robotnik”

Nielegalna prasa komunistyczna - „Czerwony Sztandar”

Prasa popularna i sensacyjna

Pojawienie się nowego odbiorcy prasy:

Prasa sensacyjna - rewolwerowa - brukowa - masowa

„IKC” - Kraków, koncern „Pałac Prasy”

„Czerwoniaki” - Warszawa, koncern „Prasa Polska” S.A

Czasopisma: „Bluszcz”, „Mucha”, „Wolna Myśl - Wolne Żarty „Tygodnik Ilustrowany

„Wiadomości Literackie”, 1924 r., Mieczysław Grydzewski

Prasa w latach 1926 - 1939

Wzrost zainteresowania prasą, ale dalej daleko za czołówką Europy

Czynniki wzmacniające rozwój prasy:

Zmiany w prasie:

Stały wzrost tytułów i nakładów prasy:

Rok

Liczba tytułów

1918

600

1926

1 200

1930

2 300

1939

3 500

Geografia wydawnicza:

Warszawa ; połowa tytułów (40%) około 1500 i nakładu

Duże ośrodki wydawnicze: Poznań, Lwów, Śląsk i Kraków

Lata 1926 - 1939

Warunki polityczne i prawne

Maj 1926 - zmiana sytuacji politycznej - obóz piłsudczyków:

Układ dwubiegunowy:

obóz rządzący- SANACJA oraz opozycja: Endecja, PPS, ruch ludowy

Polityka prasowa obozu władzy:

Ograniczanie wolności prasy:

W latach 30. dominuje na rynku prasa sanacji, prasa opozycyjna ma coraz większe kłopoty. Coraz bardziej ogranicza się wolność słowa i swobodę wydawania prasy.

Prasa informacyjna i polityczna

I. Sanacja:

  1. Własne pisma:

„Kurier Poranny i „Kurier Polski” - Warszawa

„Gazeta Polska” 1929, oficjalny organ rządu, 30 tys.

„Polska Zbrojna” gazeta wojskowa, po 1926 organ rządowy, 10 tys.,

Gazety w: Katowicach, Lwowie, Wilnie,

  1. Tytuły popierające:

Sanację poparli konserwatyści, a więc i ich prasa: „Czas” i „Słowo”

„Czas” krakowski, który przeniesiono do Warszawy w poł. L. 30.

Prasa sensacyjna

Rozwój w latach 30. - zainteresowania nią ze strony czytelników i rządu

Połączenie prasy sensacyjnej z polityczną (sanacja)- wyraźne oblicze ideowe

Koncern „Prasa Polska” S.A. - prasa „czerwona”, Dom Prasy

Koncern „Republika” w Łodzi, mniejszy, ale wpływowy, własność przemysłowców włókienniczego,

Koncern Mariana Dąbrowskiego „Pałac Prasy”

Sensacyjna prasa katolicka

Prasa katolicka: 27% rynku prasowego

Wydawnictwo w Niepokalanowie

„Mały Dziennik” fenomen prasowy lat 30. - nakład 100 tys.

„Rycerz Niepokalanej” - miesięcznik w nakładzie 700 tys. egzemplarzy

„Kalendarz Rycerza Niepokalanej” osiągał nakład 1 miliona

Czasopisma

„Wiadomości Literackie” Mieczysława Grydzewskiego

Prasa w okresie II wojny światowej 1939 - 1945

1939: klęska kampanii wrześniowej: okupacja i koniec systemu prasy II RP

polityka okupantów:

System prasowy Generalnego Gubernatorstwa

  1. Pełna kontrola informacji przez odcięcie od alternatywnych źródeł

  1. Budowa nowego systemu opartego na zasadach propagandy III Rzeszy

„prasa gadzinowa”:

Kraków: „Goniec Krakowski” dla całej GG, 60 tys.

Warszawa: „Nowy Kurier Warszawski”, 200 tys.

Wysokie nakłady prasy i duże jej czytelnictwo, mimo propagandy:

Zawartość propagandowa „prasy gadzinowej”:

Cel: wyrobienie przeświadczenia o potędze III Rzeszy, jej dominacji cywilizacyjnej i kulturowej oraz wynikającej z tego bezcelowości oporu

System prasowy pod okupacją ZSRR

Te same zasady co w GG:

likwidacja istniejących tytułów tworzenie nowych: 10

„Czerwony Sztandar” od 27 września 1939, wyd. we Lwowie,

Zawartość propagandowa:

Prasa konspiracyjna

  1. Represje okupanta

  2. Problemy techniczne:

Wydawcy prasy: ugrupowania polityczne w konspiracji

Delegatura Rządu na Kraj i jej siły zbrojne (ZWZ - AK),

podporządkowane rządowi w Londynie

Od 1940 r. w Komendzie Głównej ZWZ działa Oddział Polityczno-Propagandowy, potem Biuro Informacji i Propagandy (BIP), koordynuje politykę wydawniczą. Pod koniec wojny w Tajnych Wojskowych Zakładach Wydawniczych drukowano miesięcznie: 230 tys. egzemplarzy druków, zużywano ponad 4,5 tony papieru. Dystrybucja wg. zasady: przeczytaj i podaj dalej

Cechy prasy ZWZ - AK i Delegatury:

Główne wydawnictwa ZWZ :

  1. Dla Polaków

  1. Działalność dywersyjna pod kryptonimem „N”

  1. Imitacje prasy gadzinowej

Powstanie Warszawskie: 130 tytułów różnych organizacji podziemnych

Przez dwa miesiące: jawny „Biuletyn Informacyjny”, 15 tys. egz.

Radiostacja „Błyskawica”

Prasa emigracyjna 1939 - 1989

Okres wojny: rząd w Londynie, partie, wszędzie gdzie są Polacy

Po 1945 - prasa emigracyjna -Emigracja wojenna

I. Londyn - największa ilość gazet i czasopism, dużo znanych dziennikarzy

„Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”: linia emigracji londyńskiej:

2.Wewnętrzne sprawy emigracji: kontynuacja działalności politycznej

3.Misja emigracji - strażnica wartości, tradycji i pamięci o przeszłości:

egzaltacja patriotyczna, żal za „dawnością” - II RP, agresja wobec „wrogów” (Niemców, Ukraińców, Rosjan, komunistów, inaczej myślących emigrantów -Paryża)

Czasopisma londyńskie

„Gazeta Niedzielna”: poczytny tygodnik katolicki, prosty i przystępny

„Wiadomości” : M. Grydzewski,

„Lwów i Wilno” tygodnik, S. Cat-Mackiewicz i J. Mackiewicz, do 1950 r.,

„Orzeł Biały” tyg. polityczno społeczny środowiska gen. Andersa:

Paryska „Kultura”- miesięcznik o kulturze, literaturze, polityce, historii najnowszej,

1947 - Rzym, Instytut Literacki Jerzego Giedroycia

1948 - październik 2000 r. - Maisons Laffitte

Misja: integracja środowisk emigracyjnych oraz oddziaływanie na kraj

Program polityczny tzw. ewolucjonizm (publicystyka Juliusza Mieroszewskiego):

Środowisko „Kultury: wybitni przedstawiciele kolejnych fal emigracji

Leszek Kołakowski, Leopold Unger, Czesław Miłosz, Witold Gombrowicz, Gustaw Herling Grudziński

Polskojęzyczne rozgłośnie radiowe

BBC - sekcja polska.

Dewiza BBC: prawda, bezstronność, równowaga, wrażliwość.

Znikomy wpływ emigracji londyńskiej na pracę BBC i jej opinie dotyczące Polski, ale współpraca ze środowiskami kultury i nauki.

Głos Ameryki - sekcja polska.

Studia w Waszyngtonie i Monachium.

Linia rządu USA - propaganda antykomunistyczna (zimna wojna).

Serwis krajowy i emigracyjny.

Radio Madryt - od 1949 roku.

Wyraźny antykomunizm, proamerykańskość, współpraca z emigracją. Duża popularność w pierwszych latach.

Radio Wolna Europa - Rozgłośnia Polska RWE



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Skrót historii pielęgniarstwa - najw. daty, PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA
Skrot historii architektury innych kultur
Skrot historii architektury dla wszystkich
Historia mediów skrót informacji
historia sztuki skrot
Historia Polski (skrót)
historia prawa, skrot konstytucje, KONSTYTUCJA 3 MAJA 1791
skrót - wstęp do historii sądownictwa, I SEMESTR, streszczenia na egzamin
historia prawa, skrot postepowanie sadowe, ŚREDNOWIECZE: Dochodzenie prawa w drodze sądowej ogranicz
Historia Polski (skrót)
Historia psychologii skrot A3, HISTORIA PSYCHOLOGII
Historia psychologii skrot A4, HISTORIA PSYCHOLOGII
historia prawa, skrot sadownistwo, MONARCHIA PATRYMONIALNA (poł X w - lata 20 XIV w
Historia mediów skrót informacji
historia wychowania skrót, ściąga
KRÓTKA HISTORIA WSZYSTKIEGO skrót(1)

więcej podobnych podstron