Małżeńskie

Rozdział I

Zagadnienia wstępne

Gaudium et spes w numerze 48 podaje opisową definicję małżeństwa:

- przymierze miedzy mężczyzną i kobietą

- przymierze jako nawiązanie do planu zbawienia

- kanon 1055 - przymierze/wspólnota całego życia mężczyzny i kobiety, Chrystus podniósł do sakramentu

- w naturze tego sakramentu, leży że zawrzeć mogą tylko mężczyzna i kobieta (element konstytutywny)

- to umowa, kontrakt między mężczyzną a kobietą, którzy mają określone prawa i obowiązki

- wspólnota życia dawniej była postrzegana jako: (każdy ma dążyć do dobra tejże wspólnoty)

- wspólnota mieszkania

- wspólnota łoża

- wspólnota stołu

W Stary Prawie Kanonicznym w kanonie 1113 celem małżeństwa jest:

- zrodzenie i wychowanie potomstwa

- dobro małżonków

Sobór Watykański II odwraca tą kolejność, i stwierdza że znika hierarchia w celach, a oba są równie ważne

SAKRAMENT - to widzialny znak, niewidzialnej łaski. Ustalił to Sobór Trydencki. Jest to niepełna definicja.

4 wymiary sakramentalności małżeństwa:

- wymiar chrystologiczny - w tym sakramencie jest Chrystus, po to spowiedź, aby mogli się spotkać z Chrystusem w stanie łaski uświęcającej, jest to łączność z Chrystusem

- wymiar personalny - polega na poświęceniu się dwóch konkretnych osób, dla dobra ich wspólnoty, od tej pory tworzą oni jedną wspólnotę, wspólnotę ludzi, a każdy powinien dać całego siebie dla drugiej osoby

- wymiar eklezjalny - małżeństwo tworzy nowy nową wspólnotę Kościoła domowego (III wiek) który tak jakby Kościół partykularny, staje się częścią Kościoła powszechnego, częścią wspólnoty

- wymiar kultyczny - świętość rodziny budowana jest wspólnym życiem codziennym, rodzina modli się razem

Przymioty małżeństwa

- jedność - monogamiczny związek (poligamia i poliandria przeciwieństwem) jak Adam i Ewa

- nierozerwalność - wspólnota całego życia, ważnie zawarty związek małżeński i dopełniony, sprawia, że powstały tak węzłem małżeńskim, może być tylko rozwiązany przez śmierć jednego z małżonków

Biblijne argumenty:

- klauzula Mateuszowa - mówi o oddaleniu małżonka, który cudzołożył (ale jako o separacji, a separacja nie oznacza rozerwania węzła)

- „Co więc Bóg złączył - poucza Jezus Chrystus - niech człowiek nie rozdziela” (Mt 19,6)

- „A powiadam wam: Kto oddala swoją żonę - chyba w wypadku nierządu - a bierze inną, popełnia cudzołóstwo” (Mt 19,9)

- 1 list św. Pawła do Koryntian

Stopnie nierozerwalności:

- bezwzględna - małżeństwo ważne i dopełnione - tylko śmierć

- względna - małżeństwo ważne, ale niedopełnione - przywilej Piotrowy

Zgoda

- element konstytutywny małżeństwa

- wyrażona zgodnie z prawem

- zgody nie można uzupełnić, w momencie wyrażania musi być dobrowolna i świadoma

- jest aktem woli oddania się drugiej osobie

Przychylność prawa wobec małżeństwa (1060)

- każde małżeństwo ważne, aż nie udowodni się czegoś przeciwnego

- nieważność stwierdza tylko sąd (po oświadczeniach stron)

- przy wątpliwościach, domniemania na rzecz ważności małżeństwa (np. czy strona ochrzczona)

- aby orzec nieważność, sędzia musi mieć pewność moralną, inaczej nie może stwierdzić

Rodzaje małżeństwa:

- zawarte - ważnie zawarte i niedopełnione

- zawarte i dopełnione - dopełnienie przez akt ludzki (moralność i świadomość, nie sam akt człowieka)

- zawarte nieważnie/ mniemane, zawarte w dobrej wierze, przez co najmniej jedną ze stron (przeszkoda, brak zgody lub niedochowanie formy) mniemane, aż nie udowodni się nieważności

- naturalne - nie zawierane w Kościele, zawarte w innej wierze, między katolikiem i nieochrzczonym (niesakramentalne)

Kanon 1071

Co do zasady nie błogosławi się małżeństw: (chyba że za pozwoleniem ordynariusza)

- tułaczy

- osoby zobowiązane co do poprzedniego małżeństwa, lub dzieci z niego

- przeszkoda w prawie państwowym

- małżeństwa małoletnich, przy konflikcie z rodzicami

- osoby która porzuciła wiarę katolicką

Nihil obstat - nic nie stoi na przeszkodzie, by pobłogosławić ten związek małżeński. Odnosi się to do 7 punktu w/w kanonu

Rozdział II

Czynności poprzedzające

Pomoc w przygotowaniu się małżonków:

- przygotowanie przez przepowiadanie i katechezę młodzieży na określonym poziomie wieku

- osobiste przygotowanie do zawarcia małżeństwa

- przygotowanie do owocnego przyjęcia małżeństwa

- świadczenie pomocy małżonkom (po zawarciu)

Instrukcja Episkopatu z dnia 5 września 1986 roku, jest najważniejszą instrukcją w przygotowaniu do zawarcia związku małżeńskiego, promulgacja 13 grudnia 1989, wyróżnia 3 etapy przygotowania do małżeństwa:

1.Przygotowanie dalsze - zaczyna się w dzieciństwie, domu rodzinnym i podczas katechezy dzieci i młodzieży szkolnej

2.Przygotowanie bliższe -w okresie małżeństwa, katecheza przed małżeńska, katecheza przedmałżeńska winna objąć młodzież w 17 roku życia i może przybierać 3 formy i poziomy:

- na poziomie akademickim - roczne studium przedmałżeńskie, prowadzone przez duszpasterzy

- na poziomie szkoły średniej - w klasie przedmaturalnej, katecheza według programu ustalonego w diecezji

- dla młodzieży, która nie podjęła nauki w szkołach średnich - katecheza tak zwana poza szkolna

- katecheza rocznego kursu przed małżeńskiego - włączona w wyżej wymienione

- w parafiach liczących ponad 3 tysiące wiernych powinien się odbywać co roku kurs przedmałżeński, w mniejszych co dwa lata, skrócona katecheza przedmałżeńska - 10 spotkań (wyjątkowe minimum) + certyfikat

3.Przygotowanie bezpośrednie -czas, w którym określają planowy czas zawarcia związku małżeńskiego i 3 miesiące przed ślubem powinni młodzi zgłosić się do kancelarii. Ten czas ma służyć ewentualnemu załatwieniu formalnych spraw. (udowodnienie chrztu)

Zaręczyny

- ewentualne przyjęcie bierzmowania, o ile to możliwe bez poważnej niedogodności

- sakrament pokuty i Eucharystii

- normy wydaje Konferencja Episkopatu

- przyjmuje się, aby trwały 6 miesięcy

Przed małżeństwem należy upewnić się czy nupturienci mogą zawrzeć:

- egzamin narzeczonych - kanoniczne badanie, rozmowa z proboszczem (zawsze własnym, on może wydać zezwolenie, aby ślubu udzielił inny - LICENCJA)

- zapowiedzi w niedziele i święta -proboszcz, o ile są dokumenty, dyspensuje tylko biskup (np. osoby stare)

- inne sposoby

Kompetentny proboszcz:

- zamieszkanie stałe - zamiar lub 5 lat

- zamieszkanie tymczasowe - do trzech miesięcy

- zamieszkanie - miesięczny pobyt

Forma ustna - należy zapowiedzi wygłosić przez 2 niedziele lub niedzielę i święto obowiązujące, czyli w święto nakazane. Święta nakazane to:

- Boże narodzenie

- Bożej Rodzicielki

- Objawienie Pańskie

- Królowej Polski

- Uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej

- Wniebowzięcie NMP

- Uroczystość Wszystkich Świętych

Forma pisemna - w gablocie przed kościołem, 8 dni (dwie niedziele)

Wymagane dokumenty:

- świadectwo urodzenia i chrztu (ważny pół roku, wszelkie informacje: sakramenty, zgromadzenia)

- przy wątpliwości przyjęcia chrztu, można ochrzcić warunkowo

- zaświadczenie o odbytej katechezie przedmałżeńskiej

- unieważnienie wcześniejszego małżeństwa/akt zgonu poprzedniego małżonka

- zaświadczenie z USC o braku przeszkód (ważny 3 miesiące)

Rozdział III

Przeszkody - ogólnie

Przeszkoda - przeszkoda zrywająca, okoliczność czyniąca osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa

- przeszkody publiczne, jeżeli można je udowodnić w zakresie zewnętrznym

- przeszkody tajne, których nie można udowodnić

- pewne

- wątpliwe - to takie, gdzie są wątpliwości, czy ten przypadek podpada

- trwałe (np. pokrewieństwo)

- czasowe (np. wiek)

- uprzednie (przed ślubem)

- następcze (po ślupie)

- przeszkody ustanawia TYLKO SA

- biskup ani zwyczaj nie mogą, bp może zabronić tylko czasowo swoim podwładnym z ważnej przyczyny

Dyspensa

- zawieszenie ustawy

- tylko od prawa kościelnego, ale nie od przepisów konstytutywnych (postanowienia karne, sądowe)

- w zwykłych okolicznościach

- w naglącym przypadku

- w niebezpieczeństwie śmierci

Dyspensa ST.AP.

- święcenia (papież nie zwykł dyspensować, istotne porzucenie kapłaństwa - min.15 lat i bez innych przeszkód)

- wieczysty ślub czystości publiczny - INSTYTUTY ZAKONNE NA PRAWIE PAPIESKIM

- od występku/małżonkobójstwa

Dyspensa biskupa

- dyspensa od formy

- w nieb. śm. przeszkody z prawa kościelnego (poza święceniami prezbiteratu)

- gdy nie można się zwrócić do ordynariusza, tak samo może proboszcz lub delegowany

W zakresie wewnętrznym

- w niebezpieczeństwie śmierci

- spowiednik może od wszelkich przeszkód tajnych

Słuszna przyczyna dyspensy:

- dobro duchowe narzeczonych,

- dobro dziecka nienarodzonego,

- uważnienie małżeństwa nieważnie zawartego,

- niebezpieczeństwo w konkubinacie,

- względy ekonomiczne

Podmioty	Sytuacje zwyczajne		Przypadek naglący		Niebezpieczeństwo śmierci
		Może	Nie może	Może	Nie może	Może	Nie może
		Kanon 1078		Kanon 1080		Kanon 1079
Biskup		- święcenia - wieczyste na prawie papieskim	- przeszkody	- święcenia - wieczyste zakonne na prawie papieskim	- forma - wszystkie przeszkody kościelne	- prezbiterat
Proboszcz		Nie ma możliwości dyspensowania	Warunkiem jest: - tajne - od formy	- prezbiterat	Jeżeli nie ma kontaktu z ordynariuszem
										- forma - wszystkie przeszkody kościelne	- prezbiterat
					Delegowany szafarz, kapłan lub diakon		Nie mają żadnej władzy	Warunkiem jest: - tajność - formy	- prezbiterat	Jeżeli nie ma kontaktu z ordynariuszem
										- forma - wszystkie przeszkody kościelne	- prezbiterat
Spowiednik		Nie ma możliwości dyspensowania	Przeszkody tajne		- przeszkody tajne - zakres wewnętrzny podczas spowiedzi lub po za nią

Rozdział IV

Przeszkody - szczegółowo,

1.Przeszkoda pokrewieństwa (linia prosta, 2 st. linii bocznej - prawo Boże, 3 i 4 st. - dyspensuje ordynariusz)

2.Przeszkoda wieku - prawo naturalne, mężczyzna 16, kobieta 14 (dojrzałość fizyczna i psychiczna)

3.Przeszkoda niemocy płciowej - impotencja uprzednia i trwała, czy to ze strony mężczyzny czy kobiety, czy to absolutna czy względna, czyni małżeństwo nieważnym z samej jego natury

4.Przeszkoda węzła małżeńskiego - przeszkoda nawet gdy małżeństwo niedopełnione, lub jeszcze nie ma prawomocnego wyroku, co do uznania nieważnym starego, jeśli ważne i dopełnione - prawo Boże pozytywne

5.Przeszkoda różnej religii - między katolikiem, a osobą nieochrzczoną, duspensa 1125 i 1126

6.Przeszkoda święceń - diakoni, kapłani, biskupi

7.Przeszkoda ślubu czystości - śluby publiczne, wieczyste w instytucie zakonnym (papieskim i diecezjalnym)

8.Przeszkoda uprowadzenia - mężczyzna uprowadza kobietę, przeszkoda chyba że ona sama będąc bezpieczna dalej chce małżeństwa, dyspensa tylko w przypadku niebezpieczeństwa śmierci

9.Przeszkoda występku - małżonkobójstwo + motyw ponownego małżeństwa

10.Przeszkoda powinowactwa - między krewnymi współmałżonka, w linii prostej

11.Przeszkoda przyzwoitości publicznej - notoryczny (stwierdził sąd lub nie da się utaić) lub publiczny (ludzie wiedzą) konkubinat unieważnia małżeństwo z krewnymi I stopnia linii prostej konkubenta/biny

12.Przeszkoda adopcji - linia prosta i drugi stopień linii bocznej - odwołanie do prawa cywilnego

Ad.Przeszkoda impotencji

Niemoc (przeszkoda) uprzednia - zaistniała przed ślubem

Niemoc następcza - powstała, zaistniała dopiero po slubie

Niemoc trwała - w zasadzie nieuleczalna na drodze powszechnie dostępnych środków

Niemoc czasowa - jest uleczalna, mija

Niemoc absolutna (bezwzględna) - odnosi się do wszystkich kobiet czy mężczyzn. Kobieta lub mężczyzna nie jest zdolny do współżycia z żadnym mężczyzną lub z żadną kobietą.

Niemoc względna (relatywna) - odnosi się do konkretnej osoby - np. był gwałt w okresie narzeczeństwa. Może być, że z powodu urazu może być ta osoba niezdolna do współżycia z drugą osobą.

Niemoc pewna - jest podstawą do zabronienia lub do orzeczenia jego nieważności

Niemoc wątpliwa - nie stanowi przeszkody do zawarcia małżeństwa zarówno wtedy, gdy wątpliwość jest prawna, jak i faktyczna.

Niemoc organiczna - spowodowana wrodzonymi lub nabytymi brakami anatomicznymi (waginizm)

Niemoc czynnościowa - zaburzenia narządów płciowych (brak wzwodu)

Niepłodność nie stanowi przeszkody, chyba że została zatajona, a była ważnym elementem dla drugiej strony.

Ad.Przeszkoda różnej religii

OŚWIADCZENIE

- strona katolicka winna oświadczyć, że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary

PRZYRZECZENIE

-złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim

Powiadomienie

- strona nieochrzczona jest powiadamiana o składanych przyrzeczeniach strony katolickiej, tak by była świadoma treści przyrzeczeń strony katolickiej

- obie strony winny być pouczone o celach i istotnych elementach małżeństwa, których nie można wykluczyć

Ad. Przeszkoda święceń

Przy diakonacie wyodrębniamy:

- diakonat stały - w jego ramach mogą być żonaci, którzy nie są promowani do święceń kapłańskich

- diakonat celibetariuszy - chcą pozostać na takim stopniu + celibatu.

Diakoni żonaci są wyjęci spod przepisów o celibacie. Natomiast po śmierci żony nie mogą ponownie zawrzeć związku małżeńskiego. Przeszkoda jest ważnie przyjęty diakonat (święcenia).

Dla prezbiterów dyspensy udziela wyłącznie papież, a sprawy rozpatruje dokładnie Kongregacja Kultu Bożego i Sakramentów, dyspensa poprzez reskrypt, tylko w wypadku porzuceniu życia kapłańskiego i niemożliwości życia w celibacie. Usiłujący zawrzeć małżeństwo nawet cywilne, z mocy prawa popada w suspense (brak możliwości wykonywania władzy święceń)

Rozdział V

Zgoda małżeńska

Zgoda

- element konstytutywny małżeństwa

- wyrażona zgodnie z prawem

- zgody nie można uzupełnić, w momencie wyrażania musi być dobrowolna i świadoma

- jest aktem woli oddania się drugiej osobie

Wyłączenia:

- osoby pozbawione wystarczającego używania rozumu (14 rok życia, niedorozwój stały lub tymczasowy, chore)

- osoby z brakiem rozeznania, co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich (cele i przymioty)

- nie są zdolni z przyczyn psychicznych (patologia, niedojrzałość, skrajny egoizm, uzależnienia, anomalie-sex)

- kto nie posiada wiedzy co najmniej co tego że jest to trwały związek mężczyzny i kobiety, skierowany do zrodzenia potomstwa, przez czynność seksualną

Wady zgody małżeńskiej

Błąd: (fałszywy osąd)

- co do osoby - zawsze powoduje nieważność

- co do przymiotu - co do przymiotu, od którego uzależnione było małżeństwo (np.bez AIDS, niekaralność)

- błąd co do jedności lub nierozerwalności albo sakramentalnej godności małżeństwa nie narusza zgody małżeńskiej, chyba że determinuje wolę (np. osoba jest przekonana że dany przymiot nie istnieje)

Podstęp:

- co do przedmiotu związanego ze wspólnotą małżeńską

- ktoś wprowadził błąd, co było przyczyną małżeństwa (np. ciąża)

Symulacja zgody/zgoda pozorna

- domniemanie że wyrażone słowa uzewnętrzniają wewnętrzne przekonania

- SYMULACJA CAŁKOWITA - gdy odrzuca samo małżeństwa, zawiera bo musi, a nie chce

- SYMULACJA CZĘŚCIOWA - jedna lub dwie strony wykluczają istotny element lub przymiot małżeństwa

- np. wykluczenie wychowania potomstwa, stosowanie antykoncepcji, zamknięcie na potomstwo

- istotnym elementem małżeństwa jest jego sakramentalność, ochrzczeni są zobowiązani zawrzeć w formie sakramentu, jeśli wykluczą ten charakter, jest to symulacja całkowita

Warunek:

- niemożliwe małżeństwo pod warunkiem przyszłym

- możliwy warunek teraźniejszy lub przeszły, za pisemną zgodą ordynariusza miejsca

- jeśli brak zgody ordynariusza, to małżeństwo warunkowe niegodziwe, ale ważne

Przymus i bojaźń

- fizyczny - zawsze dany akt jest nieważny

- moralny - zewnętrzny lub wewnętrzny nacisk psychiczny lub bojaźń, nieważność zależna od możliwości oparcia się takiemu naciskowi

- ciężka bojaźń zewnętrzna czyni małżeństwo nieważnym (kryterium subiektywne czy ciężka)

- bojaźń szacunkowa - obawa przed zawiedzeniem rodziców

Wyrażenie zgody

- osobiście - oboje obecni

- przez pełnomocnika - także osobiście, ale za jego pośrednictwem

- ustnie, jeśli nie mogą innymi znakami, wyrażającymi wystarczająco jego wolę

Przez pełnomocnika:

- wszystkie elementy niezbędne do ważności

- wskazanie mocodawcy, w czyim imieniu wyraża się zgodę

- wskazanie osoby z którą się chce zawrzeć małżeństwo

- osobisty podpis zleceniodawcy i zakres umocowania wskazany wprost

- podpis proboszcza lub ordynariusza miejsca (lub osoby delegowanej przez nich) lub co najmniej 2 świadków

- jeśli żadne z powyższych, to w formie autentycznego dokumentu, zgodnego z prawem państwowym

- jeśli zleceniodawca nie może pisać, należy o tym wspomnieć i jeszcze jeden świadek na to podpisuje

- zlecenie może zostać odwołane przed zawarciem lub przez chorobę umysłową (nawet jeśli nie wie pośrednik)

Rozdział VI

Forma

- zachowanie formy obowiązkiem ochrzczonych lub przyjętych do KK

Forma zwyczajna

- wobec świadka kwalifikowanego: proboszcza lub ordynariusza miejsca

- można delegować innemu kapłanowi lub diakonowi, subdelegacja tylko jeśli jest wskazana

- delegacja szczególna - dla określonego przypadku, lub ogólna do wszystkich małżeństw na danym terytorium

- można delegować świeckich, jeśli brak kapłanów, za zgodą St. Ap.

- dwóch świadków zwykłych (zaleca się: pełnoletni, bierzmowani, moralne życie)

- za asystującego uważa się tego, kto odbiera przysięgę

- w granicach swojego terytorium ważnie asystują nie tylko wobec swoich podwładnych, ale także w przypadku, gdy co najmniej jedno z nupturientów należy do obrządku łacińskiego

- w wyznaczonym miejscu - czyli w kościele parafialnym jednego z nupturientów, poza tym miejscem wymagana jest licencja (zezwolenie od proboszcza/ordynariusza) 6 opcji: parafia stałego, tymczasowego miejsca zamieszkania, lub miesięcznego pobytu, dla tułaczy miejsce gdzie przebywają

Godziwe asystowanie

- duszpasterz dba o to, aby małżeństwo było godziwie i ważnie zawierane

- asystujący działa niegodziwie, jeśli nie ustalił stanu wolnego (metryka, zapowiedzi), oraz upewnił się o swoim zezwoleniu od proboszcza, jeśli działa na podstawie ogólnej delegacji

Forma nadzwyczajna

- bez świadka kwalifikowanego

- w niebezpieczeństwie śmierci

- gdy poważna obawa, że ponad miesiąc nie ma dostępu do świadka kwalifikowanego

- wobec dwóch świadków zwykłych

- jeśli dostępny inny kapłan lub diakon, powinno się go poprosić o asystowanie (nie są wtedy kwalifikowanymi)

Forma liturgiczna

- jest częścią formy kanonicznej, dotyczy czynności liturgicznych

- przyjęcie zgody małżeńskiej

- wprowadzenie przed ołtarz, błogosławienie obrączek, błogosławieństwo końcowe

- „otoczka” może być zmieniona przez biskupa lub zwyczaj partykularny

- można w każdym czasie i godnym miejscu, zwyczajowo nie udziela się: w okresie Adwentu i Wlk. Postu

Odnotowanie zawartego małżeństwa

- proboszcz lub jego zastępca notuje w księdze ślubów i księdze ochrzczonych (Ne tenere - pismo od proboszcza zawarcia, do proboszczów chrztu stron, nazwa od dekretu)

- jeżeli była licencja - w miejscu zawarcia też odnotowanie (zawarcie, unieważnienie, śmierć itd.)

- zawarcie w niebezpieczeństwie śmierci powiadomić jak najszybciej

- dyspensy odnotowane w kurii diecezji i parafii

Małżeństwo konkordatowe

- wobec kierownika USC oświadczają że chcą zawrzeć ślub kościelny ze skutkami cywilnymi

- zaświadczenie z USC o braku przeszkód

- przeszkody (18 lat, ubezwłasnowolnienie, choroba psychiczna i niedorozwój, bigamia, pokrewieństwo w linii prostej i 2 stopień bocznej, przysposobienie)

- pouczenie o skutkach przez kapłana

- dostarczenie w terminie 5 dni (moment doniesienie lub stępel pocztowy)

- obiektywna siła wyższa zawiesza ten termin

Rozdział VII

Małżeństwa mieszane

Małżeństwa mieszane 1124

- oznacza małżeństwo, gdy jedna ze stron jest ochrzczona w Kościele katolickim, lub po chrzcie została do niego przyjęta, druga zaś należy do kościoła lub wspólnoty kościelnej, nie mającej pełnej łączności z kościołem katolickim

- nie obejmuje małżeństwa z osobą nieochrzczoną i przeszkody różnej religii - ale do nich stosuje się 1129, który odsyła do 1127 i 1128 (forma małżeństwa mieszanego i troska o dzieci) i należy otrzymać dyspense

- zgoda uprawnionego organu, przy zaistnieniu słusznej przyczyny i spełnieniu warunków

- dla małżeństwa katolika z niekatolikiem obrządku wschodniego - zgoda do godziwości

- ordynariusz może udzielić dyspensy od formy, jeśli wystąpią trudności (Konferencja Episkopatu wydaje stosowne przepisy, co do możliwości udzielenia takiej dyspensy)

- kapłani powinni pomagać małżonkom i dzieciom z małżeństw mieszanych

Rękojmie:

Oświadczenie katolika

- strona katolicka winna oświadczyć, że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary

Przyrzeczenie katolika

-złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim

Pisemne oświadczenie niekatolika że:

- strona nieochrzczona jest powiadamiana o składanych przyrzeczeniach strony katolickiej, tak by była świadoma treści przyrzeczeń strony katolickiej

- obie strony winny być pouczone o celach i istotnych elementach małżeństwa, których nie można wykluczyć

Rozdział VIII

Małżeństwa tajne

- zawierane jedynie za zgodą ordynariusza miejsca

- na skutek poważnej i naglącej przyczyny (sumienie konkubentów, uznawanych za małżeństwo, niezgoda rodziców, możliwość utraty środków do utrzymania, sankcje państwa - araby)

- zgoda zawiera w sobie: formę przeprowadzenia tajnych badań, obowiązek zachowania tajemnicy przez: ordynariusza, asystującego, świadków i małżonków (oraz żeby udzielić pouczenia o tej tajemnicy)

- obowiązek ordynariusza wygasa, jeśli wymaga tego dobro publiczne: zgorszenie lub szkoda małżeństwa (np. bigamia, lub chrzest dziecka)

- zapisane w tajnym archiwum kurii

- może być nałożona przysięga

- to co innego, od małżeństwa bez rozgłosu

- nie zwalnia z zachowania przewidzianej formy kanonicznej

Rozdział IX

Skutki małżeństwa

- wieczysty i wyłączny węzeł małżeński

- równość względem siebie małżonków

- to małżonkowie, jako rodzice mają pierwszeństwo w opiece nad dzieckiem

- dzieci prawego pochodzenia - to te które urodziły się z małżeństwa ważnego lub mniemanego

- urodzone 180 dni przed zawarciem małżeństwa, lub 300 dni od rozwiązania życia małżeńskiego

- ojca wskazuje małżeństwo - domniemanie

- dzieci nieprawego, uzyskują prawność przez późniejsze małżeństwo lub reskrypt St.Ap.

- dzieci które uzyskały prawość, mają te same prawa co się urodziły z ważnego małżeństwa, chyba że prawo co innego zastrzega, ale w praktyce w Polsce nic nie zastrzega

Wychowanie:

-w sferze fizycznej - chodzi o zapewnienie dzieciom środków do życia (ubrania, jedzenie, mieszkanie)

-w sferze wychowania społecznego - branie odpowiedzialności za siebie, naród, państwo, społeczeństwo

-w sferze kulturalnej - przekazanie określonych postaw, które są akceptowane społecznie a które nie

-w sferze wychowania moralnego - rozróżnienie dobra od zła

-wychowanie do hierarchii wartości

-wychowanie religijne - rodzice są zobowiązani do wychowania dzieci w wierze katolickiej, w oparciu o Dekalog. Mają możliwość korzystania z katechezy, szkół katolickich, Kościoła

Rozdział X

Rozłączenie małżonków

Rozwiązanie węzła

- małżeństwo ważne i dopełnione może być rozwiązane tylko przez śmierć

- ważne ale niedopełnione może być rozwiązane przez przywilej Piotrowy, na wniosek dwóch lub jednej ze stron

- małżeństwo dwóch osób nieochrzczonych, może być rozwiązane przez przywilej Pawłowy dla dobra wiary strony, która przyjęła chrzest, przez sam fakt zawarcia nowego małżeństwa (in favorem fidei), o ile strona nieochrzczona nie przyjmie chrztu i odejdzie

-uznaje się że odchodzi jeśli: nie będzie chciała dalej mieszkać z ochrzczonym bez obrazy Stwórcy, chyba że ochrzczony dał mu ku temu ważny powód

- zasadniczy chrzest, więc dotyczy on wszystkich ważnie ochrzczonych, nie tylko w KK

- decyduje ordynariusz miejsca ochrzczonego

- interpelacja - urzędowe pytania dotyczące okoliczności odejścia, oraz propozycja przyjęcia chrztu, co do zasady po chrzcie, ale ordynariusz może wcześniej

- strona ochrzczona ma prawo zawrzeć nowe małżeństwo z katolikiem, chyba że z kim innym za pozwoleniem Ordynariusza, jeśli strona nieochrzczona odpowiedziała na interpelacje negatywnie, lub była pominięta zgodnie z prawem

- w razie wątpliwości przywilej In faworem fidei cieszy się przychylnością prawa

- rozwiązanie pełnią mocy papieskiej małżeństwa poligamicznego, małżonek przyjmujący chrzest powinien zachować pierwszą żonę/męża, chyba że ma trudności to którąkolwiek/któregokolwiek z nich, już bez interpelacji

- dla nieochrzczonego po przyjęciu chrztu, który nie może zachować jedności z poprzednim małżonkiem, również nieochrzczonym, przez uwięzienie lub prześladowania, może zawrzeć nowe małżeństwo, nawet jeśli druga strona również przyjęła chrzest, byleby po przyjęciu nie współżyli ze sobą

Separacja

- jest zerwaniem lub zaniechaniem wspólnoty życia, spowodowana ważną przyczyną

- zwalnia z obowiązku wspólnego zamieszkania i oddawania małżeńskiej powinności, ale małżeństwo trwa

- małżonek niewinny zawsze może dopuścić winnego do wspólnego pożycia

- niewinny małżonek powinien wnieść do kompetentnej władzy od separacji w ciągu 6 miesięcy

Podział:

- dozgonna

- czasowa

Powody: cudzołóstwo, akceptacja lub przyczynienie się do cudzołóstwa drugiej strony,

Rozdział XI

Uważnienie

Uważnienie zwykłe

- ustanie przeszkody lub dyspensa od niej

- ponowne wyrażenie zgody, co najmniej przez stronę świadomą przeszkody (nowy akt woli)

- gdy przeszkoda publiczna, obie strony powinny powtórzyć zgodę publicznie w formie kanonicznej

- dla przeszkód niejawnych, może być prywatne lub tajne powtórzenie zgody

- małżeństwo nieważne z powodu braku zgody, konwalidowane przy ponownym wyrażeniu zgody

- małżeństwo nieważne z powodu braku formy, konwalidowane przez ponowne zawarcie zgodnie z formą

Uważnienie w zawiązku

- uważnienie bez ponawiania zgody, przez kompetentną władzę

- zawiera w sobie dyspensę od ewentualnej przeszkody i od formy gdyby nie została zachowana, oraz cofnięcie wstecz skutków kanonicznych

- następuje od chwili udzielenia łaski, ale małżeństwo ważne od zawarcie (chyba że zastrzeżono co innego)

- można udzielić tej łaski, tylko jeśli jest prawdopodobne że strony chcą trwać dalej w małżeństwie

- brak zgody jednej ze stron, niezależnie czy wcześniej wyrażona była ważnie (można odwołać)

- z poważnej przyczyny można uważnić, nawet bez powiadamiania stron

- może St.Ap. lub biskup, o ile przeszkoda nie ma rezerwatu At.Ap.

Rozdział XII

Najważniejsze kanony

Kan. 1055 § 1. Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu.

§ 2. Z tej racji między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sakramentem

Kan. 1056. Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność i nierozerwalność, które w małżeństwie chrześcijańskim nabierają szczególnej mocy z racji sakramentu

Kan. 1057 § 1. Małżeństwo stwarza zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi, wyrażona zgodnie z prawem, której nie może uzupełnić żadna ludzka władza.

§ 2. Zgoda małżeńska jest aktem woli, którym mężczyzna i kobieta w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się sobie oddają i przyjmują w celu stworzenia małżeństwa

Kan. 1058. Małżeństwo mogą zawrzeć wszyscy, którym prawo tego nie zabrania.

Kan. 1071 § 1. Poza wypadkiem konieczności, nie można bez zezwolenia ordynariusza miejsca asystować przy:

1° małżeństwie tułaczy;

2° małżeństwie, które nie może być uznane lub zawarte według prawa państwowego;

3° małżeństwie osoby, którą wiążą naturalne obowiązki wobec innej strony lub wobec dzieci, wynikające z poprzedniego związku;

4° małżeństwie osoby, która notorycznie porzuciła wiarę katolicką;

5° małżeństwie osoby związanej cenzurą;

6° małżeństwie małoletnich, bez wiedzy rodziców albo wobec ich uzasadnionego sprzeciwu;

7° małżeństwie zawieranym przez pełnomocnika, o czym mowa w kan. 1105.

§ 2. Ordynariusz miejsca może zezwolić na asystowanie przy małżeństwie osoby, która notorycznie odstąpiła od wiary katolickiej tylko z zachowaniem norm, określonych w kan. 1125, przy zastosowaniu odpowiednich modyfikacji

Kan. 1095. Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy:

1° są pozbawieni wystarczającego używania rozumu;

2° mają poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych;

3° z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich

---