SYSTEMY PEDAGOGICZNE

1. współczesne kierunki pedagogiczne

2. współczesne teorie i koncepcje wychowania

3. modele wychowania

4. aksjologiczne podstawy wychowania

5. wychowanie dzisiaj

6. edukacja ogólna - sens i granice pewnego ideału

7. charakterystyka pedagogiki jako nauki i dyscypliny wiedzy

Najważniejsze kierunki pedagogiczne

1)Antropologia pedagogiczna

Twórcą był Otto Fryderyk Bollnow (1903-1991). W '65 opracował podstawy metodyczne i zasady antropologii.

Zjawisko lęku - filozof Soren Kirkegard odwrócił panujące pojmowanie lęku jako czegoś obciążającego, czemu należy przeszkodzić. Funkcja lęku w życiu człowieka - dzięki lękowi udaje się wyrwać z codzienności.
z metodycznego punktu widzenia chodzi o to, aby przyjrzeć się funkcji pojedynczego zjawiska, będącego elementem życia człowieka (w tym przypadku funkcji lęku) i zbadać jego wpływ na życie człowieka.
Bollnow przeniósł ten sposób postrzegania z antropologii filozoficznej na pedagogikę.

Z podejścia filozoficzno-antropologicznego uczynił zasadę pedagogiczną, która popiera otwartość na nowe zjawiska.

Bollnow wychodzi od filozofii egzystencjalnej opisuje człowieka, jako istotę, która ani nie podąża ciągle do przodu, ani nie powraca niepoprawnie ciągle do sytuacji wyjściowych, lecz mimo kolejnych upadków wciąż idzie naprzód. „Człowiek rozwija się, udoskonala, ale nie jest to oczywista stałość. Jednostajna droga charakteryzuje się ciągłym szukaniem i zbaczaniem ze szlaku.”

Bollnow domagał się od szkoły, aby wzbogaciła kształcenie jako proces ciągły o możliwości spotkań jako zdarzeń nieciągłych. Zróżnicowany proces kształcenia jest podstawowym warunkiem do zaistnienia w nim niezaplanowanych ani nieobjętych metodyką osobistych spotkań. Pedagog ten podkreśla pozytywny charakter dynamiki wynikającej swoistego dopełnienia się ciągłego procesu kształcenia i nieciągłych wydarzeń, jakimi są spotkania. Jest to wg niego lepsze niż jednostronność, albo całkowita ciągłość, albo jej brak. Proces kształcenia i spotkania uzupełniają się.

Zdaniem nauczycieli i wychowawców gł. miejsce w tym procesie zajmuje zaufanie, które wpływa na użytkowanie lepszych osiągnięć i wspiera rozwój, mimo możliwego niepowodzenia, oraz siła sprawcza opinii i wiary.

Bollnow uważał, że zaniedbuje się, a nawet znosi uroczystości lub święta szkolne, które mają ogromne znaczenie w świetle tych procesów. Maja one duże znaczenie w antropologii i bezpośrednio spełniają funkcje wychowawcze. Bollnow określał święto jako „doświadczenie metafizyczne, które jest jednym z najgłębszych doświadczeń dostępnych człowiekowi”.

Bardzo istotnym przesłaniem Bollnowa jest zasada otwartego pytania. Otwartość pytania oznacza, że człowieka nie można rozumieć jako czegoś gotowego i zamkniętego. Otwartość wymaga rezygnacji z uproszczeń i oporu wobec przedwczesnego pragnienia określenia bytu w sposób zamknięty. Ponieważ domknięte obrazy człowieka są oznaką autorytarnego wychowania, zdaniem pedagogów jest więc obrona przed takimi, często narzuconymi przez czynniki pedagogiczne „utrwaleniami koncepcjami człowieka”.

2)Analityczno-empiryczna nauka o wychowaniu

Twórcą tego kierunku jest Wolfgang Brzezinka (1928-)

Postulaty na temat naukowo-teoretycznych podstaw pedagogiki:

- stosowanie wyrażenia „nauka o wychowaniu” w celu określenia naukowej teorii wychowania opartej na doświadczeniach

- wypracowanie jasnych logiczno-analitycznych pojęć podstawowych

- zrezygnowanie z ogólnych pytań o istotę rzeczy w ramach naukowej teorii wychowania

- czysto teoretyczne zbadanie obszaru przedmiotowego

- wspieranie badań empirycznych

- odmitologizowanie wyobrażenia o niemożliwości stosowania technologii pedagogicznej

Wymagania ściśle naukowe mają dla pedagogiki daleko idące konsekwencje: w ramach realnej nauki o wychowaniu nie można formułować żadnych wartości i zasad postępowania, ponieważ „z faktów nie da się wyprowadzić ani wartości, ani norm. Nie można w sposób logiczny pokonać różnicy między tym, jak jest, a tym jak powinno być. Dlatego też w ramach nauki o wychowaniu, które są ukierunkowane teologicznie i przyczynowo-skutkowo, głównie nauki technologiczne oraz historiografie wychowania funkcjonują wg zasad naukowych badań historycznych.

Nauka o wychowaniu jako nauka ukierunkowana:
- teleologicznie - wychodzi od rezultatów, do których należy dążyć

- przyczynowo-skutkowo - bada relacje typu „jeśli - to”, aby znaleźć możliwość interwencji dla działań wychowawczych.

Zadaniem technologicznej nauki o wychowaniu jest konstruowanie teorii wyjaśniających, formułowanie sądów prognostycznych i wiedzy o technikach wychowania. Sądy wyjaśniające dostarczają nam odpowiedzi na pytanie „jaka jest przyczyna”, prognoza odpowiada „jak można osiągnąć cel”.

3)Krytyczna nauka o wychowaniu

Kierunek ten reprezentował Theodor Adorno (1903 - 1969)
Głosił tezę, iż wykształcenie przeszło w stan uspołecznionego niedouczenia. Niedouczenie nie jest rozumiane jako poziom różnicy między brakiem wykształcenia, lecz jako : „rozprzestrzenienie duchowości bez żywego związku z podmiotami żywymi, zrównanej z poglądami, które dopasowują się do panujących interesów”.

Wg Adorno przed osobami zajmującymi się edukacją stoi trudne podwójne zadanie - należy przeciwdziałać niedouczeniu poprzez wzmocnienie zdolności autorefleksji uczniów, a zadanie kształcenia należy wypełniać, kreując udane procesy nauczania.

Adorno pragnie wychowania wolnego od przemocy. System wychowawczy powinien wykształcić odrazę wobec przemocy.

Silną stroną pedagog. krytyczne jest poszukiwanie niewłaściwych zjawisk i wyjaśnienie, dlaczego zaistniały. Krytyczny naukowiec powinien „podnieść kamień, pod którym wyląga się zamęt”.

Wychowanie do sprzeciwu, stawiania oporu oraz umiejętności mówienia „nie” jest konsekwencją pierwszego żądania dot. Wychowania ; „aby nigdy nie powtórzył się Oświęcim”.

Celem wychowania nie jest oczywista integracja w istniejących społecznych strukturach porządku i stosunków wiedzy, ale zdolność krytycznego analizowania błędów rzeczywistości społecznej oraz umiejętności dopytywania się o tradycję i ewentualnie jej zmienienia.

Cele wychowania krytyczno-emancypacyjnego

- sprzeciw i opór zamiast konformizmu

- wspieranie konfliktów zamiast praktyki wychowania unikającej konfliktów

- krytyczna racjonalność zamiast irracjonalności służącej interesom społecznym

- ideologiczno-krytyczne oświecenie zamiast stanowienia przez innych świadomości

- zmiany społeczne zamiast reprodukcji tego, co istnieje

- równość szans zamiast klasyfikowanie i ograniczanie

- współpraca i solidarność zamiast rywalizacji

4)Neokonserwatyzm pedagogiczny

Najsłynniejszym przedstawicielem neokonserwatyzmu pedagogicznego był Herman Lubbe ur. 1962r.

Przesłanki wychowania:

- podkreślenie znaczenia podstawowej aprobaty rzeczywistości i siły afirmacji

- znaczenie oczywistości wychowania. Bycie wychowywanym jako prawo człowieka, a wychowywanie jako coś oczywistego i danego antropologicznie

- dosadne wskazanie na znaczenie cnót. Słowa pilność, dyscyplina i porządek powinno się ponownie pisać wielkimi literami, ponieważ „cnoty te są konieczne w każdych warunkach politycznych, a ich konieczność nie jest specyficzna dla systemu, lecz ma uzasadnienie ludzkie”.

- podkreślenie znaczenia kultury i tradycji. Apel o „odwagę wychowania” powinien wyrażać się potrzebą do wybrania nowych metod oddziaływania spośród tych, które są najstarsze i najlepiej sprawdzone

- istnienie ważnego punktu orientacyjnego - praktyki życiowej. W obliczu zagrożenia praktyki przez teorię wymaga się wzmocnionego ukierunkowania teorii na możliwość i realizację praktyki codziennej.

Kolejnym przedstawicielem tego nurtu był także W. Brzezinka. Domagał się on wychowania do „posłuszeństwa zasadom moralnym wynikającym z przekonań, gotowości do osiągnięcia sukcesów, samodyscypliny, ducha obywatelskiego i patriotyzmu” , oraz wychowania do wartości, które odnoszą się również do rozwoju umysłowego.

Christy Meves jako kolejna przedstawicielka tej koncepcji postulowała stałe, małe społeczności klasowe, ograniczenie ilości materiału do uczenia się na korzyść podstawowych treści kształcenia, rozwijanie uzdolnień oraz wskazanie źródeł konkretnego systemu wartości, by młodież mogła odnajdować w nim sens życia.

Opracowała ona 4 punkty programu uzdrowienia:

- wychowanie do bycia kobietą

- uzdrowienie rodziny

- kontr reforma w szkole i edukacji

- kontrola mediów

5)Psychologia i pedagogika humanistyczna

Jednym z twórców psychologii humanistycznej był Carl Rogers.

Wg Rogersa wszystkich przedstawicieli podejścia humanistycznego łączy „zainteresowanie osobą i jej stawaniem się we współczesnym świecie, który jak się wydaję, ignoruje ja lub umniejsza”.

Koncepcja terapii dialogu Rogersa charakteryzuje się autentycznością (byciem realnym), empatią (wczuwające się zrozumienie) oraz poważaniem terapeuty. Styl interakcji cechuje brak etykietowania, dociekania w przeszłości i odbierania odpowiedzialności. Zdaniem Rogersa satysfakcje osiąga się wtedy „kiedy moje bycie osobą umożliwia drugiej osobie bycie bardziej osobą i kiedy przybliżamy się di siebie we wzajemnej relacji Ja - Ty”.

Rogers zmienia następujące zasady uczenia się skoncentrowanego na osobie, uczenia się w wolności:

- nauka na podstawie rzeczywistych problemów (kwestie, które maja duże znaczenie dla uczniów)

- wykorzystanie środków pomocniczych, przy czym najważniejszym źródłem wiedzy jest osoba ucząca się

- zawieranie kontraktów (jako rodzaj doświadczenia tymczasowego)

- organizowanie grup osób uczących się

- uczenie się od osób w tym samym wieku

- przeprowadzanie wspólnych projektów

- programowe wprowadzenie pomocy w nauce

- wdrażanie samooceny

- przeprowadzanie badań naukowych

Rogers twierdził, że nauczyciele potrzebują umiejętności wczuwania się, wiarygodności i gotowości do udzielania pomocy. Musza umieć stworzyć klimat, w którym uczniowie poczują się wolni, będą mogli popełniać błędy oraz będą mieć możliwość uczenia się od otoczenia i na podstawie doświadczeń.

Dzięki tym zmianom mógł mieć miejsce proces nauki, który byłby inicjowany i oceniany przez samych uczniów, a który obejmowałby wszystkich, co znaczące i osobiste.

6)Antypedagogika

Jednym z przedstawicieli tego kierunku była Alice Miller. Twierdziła ona, że:

- żaden człowiek nie potrzebuje wychowania

- żaden dorosły nie jest odpowiedzialny za dzieci

- kto zatem kocha dzieci, to ich nie wychowuje

Miller przyjęła postawę antypedagogiczną, która była skierowana przeciwko wszelkiemu wychowaniu. Jej zdaniem to nie dzieciom, lecz wychowawcą potrzebne jest wychowanie.

Zalecenia wychowawcze zdradzają w rzeczywistości potrzeby dorosłych, takie jak:

- przekazanie doznanych dawniej uprzedzeń

- posiadanie kogoś, kim można by komenderować i manipulować

- podtrzymanie idealizacji swojego dzieciństwa i rodziców

- lęk przed wolnością

- obawa przed tym, co zostało wyparte

- wcięcie odwetu za to, co się samemu wycierpiało

Zdaniem Miller młodzież nie potrzebuje wychowania lecz duchowego wsparcia i cielesnego towarzyszenia dorosłych. Towarzyszenie to powinno się wiązać z szacunkiem dla dziecka, respektowaniem jego praw, tolerancją uczuć i gotowością dorosłego do uczenia się na podstawie zachowania dziecka o istocie każdego dziecka, o byciu dzieckiem samemu oraz bardziej wyraźnych prawidłowościach życia uczuciowego dziecka.

Hubertus von Schoenebeck inny znany antypedagog twierdził, że „nikt już nie może zarzucać dorosłym, że zaniedbali lub niewłaściwie pojmowali odpowiedzialność wychowania, ponieważ takiej odpowiedzialności nie ma”. Uwolnienie od „niepotrzebnego i szkodliwego dla stosunków ludzkich ciężaru”, czyli odpowiedzialności, umożliwia dorosłym ponowne odkrycie własnego Ja. Był n także za tym, że uczenie dzieci powinno odbywać się ustawicznie.

Zbiór myśl antypedagogicznych:
- podejście antypedagogiczne opiera się na przekonaniu, że człowiek od narodzenia czuje, co jest dla niego najlepsze : człowiekiem nie jest istotą wybrakowaną, lecz istotą cudowną (kompetentne dziecko)

- nie istnieje nawet najmniejsza odpowiedzialność za innych, lecz tylko odpowiedzialność za siebie samego : postawa pedagogiczna jest określana jako destruktywna „kradzież odpowiedzialności”

- młodzież nie potrzebuje wychowania

- akty wychowawcze nie prowadzą do zamierzonego celu

- dorośli potrzebują wychowania (w sensie odczuwania potrzeby wychowania); wykorzystują wychowanie swoich dzieci do tego, aby móc im przekazać dalej cierpienia zadane im samym w dzieciństwie

- zamiast wychowania postuluje się postawę towarzyszenia i wspierania związaną z szacunkiem, respektem, tolerancją i gotowością dorosłych do nauki

7)Pedagogika konstruktywna

Przedstawicielami tego kierunku to Ernest von Glasersfeld oraz Horst Siebert.

Świat, w którym żyjemy, zawdzięczamy samym sobie. Wg radykalnego konstruktywizmu wszyscy (wszystkie istoty żyjące) staja naprzeciw otoczenia jak włamywacz przed zamkiem, który musi wyłamać, aby zdobyć łup.

Podstawowe zasady radykalnego konstruktywizmu:

- wiedza nie jest przyswajana pasywnie - ani przez narządy zmysłów, ani przez komunikację

- wiedza jest aktywnie tworzona przez podmiot

- funkcja poznania ma charakter pzystosowawczy, i to w biologicznym sensie tego słowa , oraz jest ukierunkowana na zgodność lub uzyteczność

- poznanie służy organizacji doświadczenia świata przez podmiot, a nie „poznaniu” obiektywnej rzeczywistości ontologicznej.

Podstawowe tezy i pojęcia konstruktywizmu:

- mózg jest pojmowany jako samodzielny, autoreferencyjny, operacyjnie zamknięty system

- kryterium naszego pojmowania i poznania nie jest prawdą, lecz użyteczność

- konstrukcje rzeczywistości mają zbiorowe i indywidualne historie, są zależne od biografii

- poznanie jest autoreferencyjne, to znaczy także strukturalnie konserwatywne

- perturbacje prowadzą do rekonstrukcji, nieużyteczne konstrukty są przeformułowane

- uświadomienie jest możliwe jedynie jako uświadomienie sobie (autonomia i odpowiedzialność za własne myślenie i działanie)

- niezrozumienie wynika z faktu, że indywidualne systemy są operacyjnie zamknięte, ludzie pozostają dla siebie „nieprzezroczyści”

- uczenie się jest rozumiane jako poszerzenie możliwości poprzez poszerzenie naszych obserwacji i zróżnicowanie rozróżnień

- pojmowanie różnic zamiast zbyt wczesnego dążenia do kompromisu

Horst Siebert

W konstruktywizmie wychowanie jest rozumiane jako wprowadzanie do odpowiedzialnego kierowania samym sobą, kształcenie jako obserwacja długiego porządku konstrukcji rzeczywistości, uczenie się jako podejmowanie różnic, nauczanie jako inscenizacja produktywnych perturbacji, wiedza jako istotne, znaczące, żywotne doświadczenie.

Modele wychowania

Koncepcja wychowania wg psychologii i pedagogiki humanistycznej.

Wychowanie nie powinno odbierać wolności dorastania, a powinno :

wychowanie nie powinno

wychowanie powinno

stos. rodzice-dziecko

wychowanie potrzebuje

stos. nauczyciel-uczeń

wychowanie wspiera

umiejętności takie jak:

Koncepcja wychowania wg antypedagogiki

wychowanie nie powinno wychowanie powinno stos. rodzice-dziecko

taki rodz. towarzyszenia

jest ważny, bo: wrodzona stos. nauczyciel-uczeń

umiejętność

taki rodz. towarzysze-

nia potrzebuje

Koncepcja wychowania wg H. Bernera

wychowanie powinno

wychowanie nie powinno

relacja rodzice-dzieci

wychowanie jest ważne, bo:

wychowanie wspiera

umiejętności jak:

stos. nauczyciel-uczeń

wychowanie potrzebuje

Wychowanie przez wywieranie pedagogicznego wpływu.

Koncepcja wg Fredricha W. Krona

- Wychowanie jako przyciąganie na przykładzie alegorii jaskini Platona.

Uwolnienie z ciemności ku światłu - wyższemu poznaniu.

- Wychowanie jako przewodzenie (z wojskowego sposobu myślenia).

Do głosu dochodzą formy podporządkowania jednemu autorytetowi.

Formy autorytetu :

• autorytet urzędowy (ze wzgl. na pozycję)

• autorytet personalny (ze wzgl. na pozytywne oddziaływanie)

• autorytet rzeczowy (ze wzgl. na fachową wiedzę)

• autorytet delegowany (ze wzgl. na pełnomocnictwo)

Znaczenie autorytetu jest związane z funkcją dawania przykładu i wskazywania kierunku niż z funkcja dyscyplinowania.

- Wychowanie jako chów odnosi się do poglądów Johanna Fredericha Herberta.

Mimo dzisiejszego negatywnego pla znaczeniowego tego słowa, związana jest z nim wyraźnie motywacja w formie pobudzania woli zgodnie z istniejącym porządkiem, lub porządkiem jaki należy stworzyć. Granice dyscypliny wyznaczone są przez ślepe oddanie się władzy.

- Wychowanie jako pozwolenie na obrastanie opiera się na mysleniu naturalistycznym. Zaufanie do pozytywnej siły tego, co dzikie w naturze dorastającego człowieka, jest w tym rozumieniu centralnym aspektem pedagogicznym i główną linią ostrożnie pielęgnowanego rozwoju.

- Wychowanie jako przystosowanie jest mocno związane z naukowymi teoriami o systemach. Opisują one sposoby zachowania, od pojęcia warunkowania do uczenia się na modeli.

- Wychowanie jako pomoc w życiu wiąże się z dwoma nazwiskami (św. Jan Bosko i Jan Henryk Pestalozzi). Św. Jan Bosko jako pierwszy w historii, która na podstawie wiary chrześcijańskiej domagał się pomocy w wychowaniu dla wszystkich ludzi, również dla tych, którzy piętnowani i wykluczeni żyją na marginesie społeczeństwa. Podobnie Jan Henryk Pestalozzi opisywał w swych dziełach znaczenie relacji pełnych miłości w wychowaniu.

Wychowanie jako podstawa egzystencji

„Człowiek jednaj potrzebuje własnego rozumu, nie posiada instynktu, musi zatem sam nakreślić sobie plan własnego postępowania. Ale sam nie od razu jest w stanie to uczynić, gdyż przychodzi na świat nieukształtowany; inni zatem muszą zrobić to za niego. Gatunek ludzi winien wszystkie zalążki człowieczeństwa, dane mu przez naturę, stopniowo sam z siebie wydobywać własnym wysiłkiem. Jedno pokolenie wychowuje drugie”.

Immanuel Kant

Także wg Klausa Mollenhauera wychowanie jest „antropologicznym podstawowym stanem rzeczy ludzkiej egzystencji”, która być może zdana na wychowanie przez całe życie. Przy czym kierunek działań jest od początku zdeterminowany przez miejsce, panującą kulturę, otaczającą wiedzę i działających ludzi. Człowiek jest zmuszony odnaleźć się tam, gdzie żyje.

„Instrumentalizacja interakcji pomiędzy pokoleniami” jest rodzaj budowania pedagogicznego gniazda oraz społecznym obowiązkiem przekazania własnej egzystencji w sensowny sposób zgodnie z możliwościami wykształcenia”.

Wychowanie jako uspołecznienie i socjalizacja

Reakcje zawarte w zamiarach wychowawczych zazwyczaj przenoszą również obowiązujące ogólne reguły i normy zachowania. Nieświadome bycie formowanym jest związane z uspołecznieniem. W ramach uspołecznienia mieści się proces internalizacji społecznego zwyczajów, rytuałów i wzorów zachowania charakterystycznych dla systemów społecznych, a także uzewnętrzniania wszelkich form i postaw społecznych oraz sposobów postępowania. Wychowanie spełniałoby w tym ujęciu rolę racjonalnego i zorganizowanego wspierania procesu uspołeczniania.

Natomiast socjalizacja dostarcza naukowych przesłanek wyjaśnienia automatycznej asymilacji kontekstów kulturowych, a także przyjęcia postaw i sposobów zachowań wynikających z przynależności do pierwotnych i wtórnych systemów społecznych (rodzina, szkoła, środowisko). Pojęcie to wskazuje na fakt, iż nie da się uniknąć zdeterminowania jednostki przez strukturę społeczną jej środowiska. Socjalizacja jest także procesem uczenia się podczas którego uwewnętrznione zostają symboliczne specyficzne wartości i normy bezpośredniego otoczenia przede wszystkim poprzez nauczenie się języka. Poza tym socjalizacja jako przejście środków obrony minionych generacji jest pojmowana jako społeczna siła przetrwania.

Wychowanie jako odpowiedzialne formowanie cech osobowych w ramach uczenia się , rozwoju i kształcenia

Wychowanie jako świadome, odpowiedzialne formowanie cech osobowych jest częścią profesjonalnego działania pedagogicznego oraz jego wzorów i wytycznych. Należy krytycznie podejść do procesu wychowania jako socjalizacji gdyż powinien on być działaniem celowym i zorganizowanym zgodnie z prawem i wartościami etycznymi, stając się powszechnym przygotowaniem jednostki do uczenia się.

Uczenie się - stymulowana z zewnątrz organizacja aktywności osoby, ma prowadzić do kształtowania przez nią środowiska, a więc do tego, aby być aktywnym kulturowo i działać społecznie. Oddziaływania wewnętrzne powinny „ukierunkować osoba na wartości jej samorealizacji”.

F.W. Korn

Rozwój - „ciągłe zróżnicowanie organizmu przy coraz większej integracji:.

F.W. Korn

Rozwój:

- to mechanizm zmiany zachowania poprzez wzrost doświadczeń

- uaktywnianie wrodzonego programu dojrzewania i autoformacji podmiotu

- wyobrażenie siebie i planowanie własnego rozwoju

Kształcenie - „wewnętrzna umiejętność”.

Jest to wyobrażenie podstawowych form i treści ludzkiego samopoznania i poznanie świata, które dopiero umożliwia sensowne działanie”.

W. Kafka

Wychowanie jako proces

Wychowanie jest szeregiem zmieniających się sytuacji, którym nie da się przewidzieć, nie da się ogarnąć wzrokiem ani nimi sterować. Są to sytuacje mające często dramatyczny przebieg zdarzeń, które nie zawsze można uogólniać czy ująć w postaci teorii, nie mówiąc o możliwym wyjaśnieniu ich przyczyn.

Wychowanie jako program pomocy

Z punktu widzenia profesjonalnych wymagań pedagogicznych wychowanie staje się świadomą i zorganizowaną formą pomocy etycznej mającej na celu wsparcie ludzi w okresie wzrostu i nauki. Jest ono potrzebne w wypadku uwikłania związanego z pochodzeniem oraz nieprzemyślaną reakcją. Poprzez wymiar pomocy wychowanie uzyskuje nie tylko swoją funkcję, ale także dającą się zaplanować i ocenić strukturę. W ten sposób staję się profesjonalne.

Oprócz aspektów instrumentalnych pomoc ma zawsze wymiar ludzi, skierowany na człowieka, respektujący go w świecie i sytuacji życiowej. Pomoc sięga do zasobów zewnętrznych i wewnętrznych, których uaktywnienie umożliwia osiągnięcie w miarę możliwości, tego co najlepsze. Planowanie i organizacja pomocy wychowania opiera się na uwzględnieniu czynników indywidualnych i strukturalnych. Konkretnie oznacza to , że każda pomoc musi brać pod uwagę stan jednostki i jej środowiska.

Wychowanie jako wywieranie pedagogicznego wpływu

Wychowawcy - są to osoby o określonej osobowości, roli, pozycji i motywacji, które ponoszą odpowiedzialność za wychowanie. Mają one pozycje władzy i odgrywają kreatywną rolę. Ich kompetencje wychowawcze są podporządkowane umiejętnością poznawczym, instrumentalnym i emocjonalnym. Umiejętności poznawcze odnoszą się do kompetencji fachowych i do wiedzy wychowawczej, instrumentalne zaś do doświadczenia w stosowaniu metod i technik. Natomiast umiejętności emocjonalne kształtują kompetencje społeczne. Określają one możliwość nawiązywania kontaktów i ich pielęgnowania w tworzeniu bliskiego środowiska życia człowieka.

Osoby wychowywane - znajdują się w centrum. Mają swoje potrzeby, zainteresowania, oczekiwania oraz zaufanie do osób je wychowujących. Wychowankowie jako podmioty o określonej indywidualności i osobowości są adresatami wpływu wychowawczego. Główną rolę odgrywa tutaj uwzględnienie ich sytuacji życiowej i świata więzi społecznej oraz pochodzenia kulturowego, płci, stopnia rozwoju oraz zdolności i umiejętności.

Cele wychowania, zamiary i zainteresowanie - to przekonanie i kierunki, które są realizowane przez wychowanie. Przedstawiają przeciwne rzeczywistości, ponieważ postulują to jak powinno wyglądać zachowanie i działanie. W obszarze zorganizowanego uczenia się są to cele nauczania i programy nauczania. Uwewnętrznienie wartości i ich urzeczywistnienie odzwierciedla w celach wychowania również stanowiska etyczne, dla których centralnym tematem jest tolerancja wobec odchyleń od tzw. normalności.

Metody wychowania - potwierdzają sposoby transformacji. Obejmują zarówno środki i techniki, jak i określone kroki i fazy. Metodyka wychowania jest uporządkowanym systemem stosownych środków. Ważna jest również kwestia adekwatności danej metody do celu.

Styl wychowania - charakteryzuje sposób kontaktu, a w szczególności stopień stosunku wolności działania w odniesieniu do porządku.

Obszar idei i norm wychowania zawiera ogólne wyobrażenia na temat sensu , celu i znaczenia wychowania dla urzeczywistnienia ludzkości

Uwarunkowania - odzwierciedlają realne możliwości i granice działań wychowawczych.

Organizacje i instytucje wychowawcze - zapewniają zorganizowanie miejsc do wychowywania pewnych grup docelowych.

Kultura - niesie ze sobą historyczne idee i koncepcje wychowania, wyrażane przez sztukę i strzeżone przez religię.

1

Człowiek jako wolna osoba

- utrzymać wolność i godność każdej jednostki

- położyć akcent na specyficzne ludzkie cnoty

- posiadać odwagę by zaufać i pokochać

- dorosły i dziecko są równowartościowymi osobami, które dzielą wiedzę

- klimat zaufania

Nauczyciel jako osoba wspierająca naukę, biorąca udział w procesie nauki.

Wzajemna zgoda i uczciwość

- umiejętność wybierania

- indywidualność

- szacunek

- samorzeczywistość

- samoocena

- zaufanie do siebie

- świadomość siebie

- zaufanie do ludzi

Odbierać dorastającym wolność osobistą

W społeczeństwie panują uczucia niepewności, strachu, samotności, wątpienia

- prawości wyrażania uczuć, empatii

- sensu, rozważania i zmysłowości

- zaufania i bezpieczeństwa

Człowiek jako istota nie potrzebująca wychowania

- prowadzić do odszczepienia nagromadzonych ciążących uczuć i ich projekty na słabszych

- pozwalać dorosłym stać się władcami nad dziećmi

- umożliwia .......... przekazywanie doświadczonych poniżeń

- jest utrzymywaniem władzy nad słabym

- jest zemstą za wycierpiany ból

- prowadzi do wzrostu psychoz, nerwic, uzaleznień

- prowadzi do zaprzeczenia siebie

- dorastającym powinien towarzyszyć duchowo i cieleśnie dorosły

- między dorosłymi i dziećmi istnieje całkowite równouprawnienie co oznacza takie same prawa, obowiązki i odpowiedzialność

Wychowanie jest szkodliwe i prowadzi do :

- przymusu powtórzeń, tzn. że cierpienia z dzieciństwa są przekazywane własnym dzieciom

Szacunku, respektu, tolerancji dla uczuć, gotowości uczenia się i zachowania dzieci

- samostanowienie

- kompetencja spostrzegania i komunikacji

Uczniowie sami stanowią co robić i co chcą

Człowiek jako istota przetwarzająca i działająca

- częściowo wykorzystywać własne doświadczenie

- uczyć na błędach

- dopuszczać uczucia i zawiedzenie

- ustanawiać granice

- świadomie tworzyć prawo i bezprawie

- dać podporę

- uświadamiać dorastającym konsekwencje własnego działania

- tworzyć sens

- szkodzić dzieciom

- być brutalne i monologiczne

- być przepojone stresem

- dorosły towarzysz dziecka i wzór, którego rada jest chętnie słuchana

- działanie na podstawie obopólnego zaufania wobec dorosłego można wyrazić krytyką

- przeciwdziałanie brakowi orientacji

- może porządkować życie przez nie, przez nie zniszczona jest samotność

- tylko poprzez wychowanie można przeżyć wolność

- najczęściej wychowuje się wg najlepszej wiedzy, siły

- umiejętność krytyki

- pewność siebie

- zaufanie do siebie i bliskich

- samodzielność

- autonomię

- akceptacji

- otwartości

- respektu

- ustalenia reguł

- wolności

- swobody

- nauczyciele jako osoby wspierające naukę

- organizatorzy nauki

- motywujący

---