Socjologia edukacji - konwersatorium
(ćwiczenia w roku 2011/2012; 15 godzin, semestr zimowy, II rok, studia pierwszego stopnia)
forma zaliczenia: zaliczenie z oceną)
Prowadząca: mgr Aleksandra Nowakowska-Kutra
Zakład Socjologii Wychowania i Resocjalizacji, pok. 243, Budynek Główny UKW
e-mail: ola.ukw@op.pl (WYŁĄCZNIE DO ZAŁATWIANIA SPRAW DOTYCZĄCYCH CAŁYCH GRUP. W związku z zalewem korespondencji proszę o kontakt w sprawach indywidualnych na dyżurach).
Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami mającymi zastosowanie w socjologicznych analizach dotyczących edukacji, rozbudzenie wyobraźni socjologicznej, umiejętności postrzegania i opisu systemu edukacyjnego z perspektywy socjologicznej.
Wymagania
Zaliczenie ćwiczeń jest podstawą dopuszczenia Państwa do egzaminu z socjologii edukacji, którego zasady ustala prowadzący wykład.
obecność - obecność podczas ćwiczeń jest obowiązkowa. Dopuszczalna jest jedna nieobecność (bez konieczności zaliczania) na zajęciach w semestrze. Powód tej nieobecności jest nieistotny. Każdą następną należy zaliczyć u prowadzącej na dyżurze w terminie dwóch tygodni od jej wystąpienia. Sposób zaliczenia nieobecności będzie ustalany indywidualnie. Prowadząca dopuszcza przeprowadzenie kolokwium zaliczającego nieobecność (np. sprawdzian z pojęć) lub inne formy sankcji. W przypadku przekroczenia terminu, i większej ilości nieobecności, Student nie zalicza kursu. Student, który nie zaliczy nieobecności do czasu sesji, nie ma prawa przystąpić do kolokwium.
przygotowanie do zajęć - każdy Student uczestniczy aktywnie w przygotowaniu zajęć.
Podstawową kwestią jest OBOWIĄZKOWE przeczytanie i przestudiowanie zadanych na każde zajęcia tekstów obowiązkowych (tzn. wyjaśnienie nieznanych słów, sformułowań czy pojęć i próba zrozumienia głównej tezy pracy). Znajomość tekstów może być sprawdzana w formie wejściówek. Prowadząca zastrzega sobie prawo do zadawania dodatkowych tekstów poza wymienionymi w programie w miarę pojawiania się nowych publikacji z dziedziny. Podana w programie literatura uzupełniająca stanowić ma pomoc dla zainteresowanych oraz odpowiedzialnych za prezentacje.
Grupy ćwiczeniowe zostaną podzielone na zespoły. Każda podgrupa będzie zobowiązana do przygotowania projektu zespołowego (a nie klasycznego referatu!), którego przedmiotem będzie jeden z tematów zajęć. Projekt (w formie konspektu) można omówić na dyżurze przed planowanym wystąpieniem. W ramach projektu nie referujemy tekstów obowiązkowych (sic!). Ocena projektu będzie wprost proporcjonalna do oryginalności wystąpienia, umiejętności zaangażowania całej grupy w udział w przygotowanych najlepiej praktycznych zadaniach, np. problemowych (proszę nie przygotowywać krzyżówek - myślę, że możemy wymagać od siebie więcej. Proszę nie przygotowywać plakatów - celem zajęć jest dyskusja, do której należy się przygotować z wyprzedzeniem w domu). Wskazane jest duże zaangażowanie we wspólne analizowanie problemów socjologicznych dotyczących tematu zajęć i ich interpretacji przy użyciu socjologicznych kategorii poznanych w czasie realizowanych wcześniej zajęć z zakresu socjologii ogólnej. Najważniejszą częścią projektu ma być merytorycznie wartościowa dyskusja na poziomie akademickim, oparta na wiedzy pochodzącej z przeczytanych wcześniej tekstów. Podgrupa przygotowująca projekt może sporządzić dla całej grupy 1-stronicowe streszczenie swego wystąpienia (wyjaśnienie podstawowych pojęć lub kategorii) z bibliografią przedmiotu (obowiązkowo) - oczywiście zwierającą prace spoza podanej przez Prowadzącą listy. Standardowy maszynopis: czcionka Times New Roman, 12 pkt., odstęp 1,5 wiersza.
Niedopuszczalne jest opuszczenie zajęć przez osoby odpowiedzialne w danym dniu za projekt. Nie ma też możliwości realizacji swej prezentacji w innym terminie, niż ustalono na początku r. ak.
aktywność - aktywny udział Studentów w dyskusji będzie punktowany. W ciągu semestru na każdych zajęciach można zdobyć 0,5 pkt. za aktywność. Punkty będą przyznawane pod koniec zajęć. Studenci nie biorący udziału w dyskusji będą mieli problemy z zaliczeniem ćwiczeń.
prowadząca ma prawo do „krótkiej” formy sprawdzającej przygotowanie grupy do zajęć. Ilość sprawdzianów będzie uzależniona od aktywności grupy na zajęciach. Oceny z tych sprawdzianów będą składową częścią końcowej oceny z ćwiczeń.
kolokwium zaliczeniowe - odbędzie się na przedostatnim spotkaniu i obejmie wiedzę z tekstów obowiązkowych. Będzie miało formę pisemną.
na ocenę z ćwiczeń składają się: punkty z projektu/prezentacji, punkty z kolokwium, punkty za aktywność
uprzejmie informuję, że nie toleruję ściągania, plagiatów i innych prób nieuczciwości. W związku z nagminnymi próbami tego typu zachowań wśród Studentów, informuję, że próba ściągania na kolokwium kończy się zerową punktacją z kolokwium, plagiat w jakiejkolwiek formie - skasowaniem uzbieranej punktacji i automatycznym skierowaniem Studenta na sesję poprawkową. Od tej zasady nie przewiduję odstępstw. Rażące formy nieuczciwości przekazywać będę do komisji dyscyplinarnej.
Punktacja
20 pkt. - kolokwium
11pkt. - (2 projekty x 5,5 za każdy)
max. 5 pkt. (10 x 0,5) - aktywność
Na punktację za projekt/prezentację składa się:
- konspekt - 0,5 pkt. (proszę umieścić nazwiska osób odpowiedzialnych, nazwę specjalności i krótki - max 1-2
stronicowy autorski scenariusz wystąpienia)
Standard techniczny i edytorski wg Poradnika dla Studentów PARNAS (IS UMK)
Konspekt powinien zawierać listę proponowanych pytań do dyskusji oraz problemów, o których chcielibyście Państwo rozmawiać w kontekście omawianego tematu.
- krótkie wprowadzenie teoretyczne (do 5 min.) - 0,5 pkt. (prowadząca zastrzega sobie prawo do uzyskania informacji o źródłach wiedzy i wglądu do notatek. Niedopuszczalne jest czytanie materiałów ściągniętych z Internetu oraz wprost z zadanych całej grupie tekstów.
- aktywizacja grupy - 0,5 pkt. (krótki opis zadania powinien być zaprezentowany w konspekcie)
- dyskusja - 3 pkt. (pytania, zagadnienia do dyskusji powinny być przygotowane na piśmie w konspekcie)
Prezentacja: 0,5+0,5+0,5+3 = 4,5 pkt.za każdą prezentację
Na ocenę z konwersatorium składa się SUMA punktów za kolokwium, 2 prezentacje i aktywność.
Czyli:
Ocena = Kolokwium + 1 prezentacja + 2 prezentacja + aktywność.
Studenci czasem pytali, czy jest minimalna suma punktów, które należy zdobyć podczas kolokwium.
Nie ma takiej sumy - ze względu na konwersatoryjny charakter zajęć, zliczane są wszystkie punkty i na tej podstawie wystawiana ocena.
Razem można zdobyć - 34 pkt.
Oceny
0-20,5 - ndst
21-22,5 -dst
23-25,5 - dst plus
26-28,5 - db
29-30,5 - db plus
31-34 - bdb
Osoby, które uzyskają łączną sumę punktów od 0 do 20 otrzymują ocenę niedostateczną, którą zgodnie z Regulaminem Studiów mogą poprawić w terminie ustalonym z Prowadzącą.
Na czas zajęć proszę wyłączać telefony komórkowe.
Treści programowe
Na początku naszej współpracy proszę zapoznać się z aktualnymi danym dotyczącymi edukacji na podstawie
- Diagnozy Społecznej 2011 http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2011.pdf, s. 95-101.
- opcjonalnie, w Państwa prezentacjach można korzystać z raportu Głównego Urzędu Statystycznego, Oświata i wychowania w roku szkolnym 2009/2010
BLOK WPROWADZAJĄCY
1. Zajęcia organizacyjne (przedstawienie się prowadzącej, omówienie programu zajęć, warunków zaliczenia, odpracowania nieobecności, wybór starosty grupy, podział na pierwsze podgrupy zadaniowe).
2. Perspektywa i wyobraźnia socjologiczna w badaniach i refleksji nad edukacją. Człowiek istotą społeczną. Kontekst edukacyjny w życiu człowieka. Osobowość społeczna
Literatura obowiązkowa
Giddens A., Socjologia, PWN, Warszawa 2004, s. 26-30.
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, s. 3-12, 315-320.
Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, s. 143-148.
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2001, s. 7-
15.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 19-22.
Literatura uzupełniająca
Berger P., Zaproszenie do socjologii, PWN, Warszawa, s. 68-90
Mills Ch. W., Obietnica, [w:] Sztompka P., Kucia M. [red.], Socjologia. Lektury, Znak, Kraków 2006
s. 11-17.
Woźniak R. B., Zarys socjologii i zachowań społecznych, Koszalin 1998, s. 57-71.
Berger P., Zaproszenie do socjologii, PWN, Warszawa, s. 68-141.
Borowicz R., Socjalizacja, Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Bourdieu P. Passeron J. C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, PWN, Warszawa 2006.
Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych, Scholar, Warszawa 2004, s. 60-98.
MIKROSOCJOLOGIA EDUKACJI
3. Rodzina
Literatura obowiązkowa
Szlendak T., Socjologia rodziny, PWN, Warszawa 2010, s. 93-176, 213-219, 231-238, 245-252.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 115-135.
Literatura uzupełniająca
Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, WUJ, Kraków, s. 13-43.
Giza-Poleszczuk A., Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, WUW, Warszawa 2005.
Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, PWN, Warszawa 2002, s. 349-364.
Szlendak T., Socjologia rodziny, PWN, Warszawa 2010.
Warzywoda-Kruszyńska W., Małżeństwo, w: Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
4. Przemiany rodziny i alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego
Literatura obowiązkowa
Kwak A., Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, WA „Żak”, s. 82-96.
Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków 2002, s. 116-158.
Literatura uzupełniająca
Szlendak T., Socjologia rodziny, PWN, Warszawa 2010, s. 361-506.
Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych, Scholar, Warszawa 2004, s. 184-216.
Castells M., Siła tożsamości, PWN, Warszawa 2008, s. 257-276.
5. Szkoła w systemie edukacji. Instytucje edukacyjne
Literatura obowiązkowa
Woźniak R. B., Zarys socjologii i zachowań społecznych, Koszalin 1998, s. 221-231.
Znaniecki F., Socjologia wychowania, T. 1, PWN, Warszawa, Rozdział: Szkoła
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 179-194; 211-217.
Literatura uzupełniająca
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, s. 389-442.
Tillman K., Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, PWN, Warszawa 2005, s. 110-118.
6. Klasa szkolna jako mała grupa społeczna. Struktura socjometryczna. Normy, stosunki społeczne.
Literatura obowiązkowa
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Wyd. WSE, Koszalin 1998, s. 265-279.
Szmatka J., Małe struktury społeczne, PWN, Warszawa 2007, s. 161-205.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 200-209.
Literatura uzupełniająca
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2001, s. 77-
105.
Mayntz R., Holm K., Hubner P., Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa 1985, s. 156-170, rozdział: Socjometria.
7. Rola społeczna nauczyciela. Rola społeczna ucznia i studenta. Władza i przywództwo.
Literatura obowiązkowa
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Wyd. WSE, Koszalin 1998, s. 280-292.
Sztompka P., Socjologia, Znak, Kraków 2002, s. 369-386.
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, MWN, Olecko 1995, s. 96-122.
Literatura uzupełniająca
Ernst K., Szkolne gry uczniów, WSiP, 1991
Znaniecki F., Socjologia wychowania, PWN, Warszawa, Rozdział: Nauczyciel
Kwiatkowska H., Dylematy roli wychowawcy, w: Kwieciński Z., Jaworska-Witkowska M., Ku
integralności edukacji i humanistyki, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 595-619.
Siatkowska M., Kozłowska D., Baranowska A., Nauczyciel pomocnik czy wróg? Postrzeganie nauczycieli przez uczniów w różnych typach szkół. Raport z badań, „Kultura i Edukacja” nr 2, Toruń 2007, s. 100-111.
Marciniak Ł, Stawanie się nauczycielem akademickim. Analiza symboliczno-interakcjonistyczna,
„Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 2, R. 2008, T. IV.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 195-199.
8. Grupy rówieśnicze (funkcje, typologia, rola grup rówieśniczych w procesie socjalizacji) jako grupy
odniesienia. Młodzież jako kategoria społeczna
Literatura obowiązkowa
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Wyd. WSE, Koszalin 1998, 293-316.
Turowski Jan, Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2001, s.
115-127.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 137-166.
Literatura uzupełniająca
Skeris Piotr, Pojęcie „grupy odniesienia”, [w:] Machaj Irena (red.), Małe struktury społeczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, s. 115-119
Misztal B., Grupy rówieśnicze młodzieży, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1974, s. 48-82; 110-124.
Mead M., Kultura i tożsamość, PWN, Warszawa 2000, s. 96-133.
Griese H. M. Socjologiczne teorie młodzieży, Impuls, Kraków 1996.
Szafraniec K., „Porzucona generacja”: młodzież polska wobec wyzwań „społeczeństwa ryzyka” http://www.irwirpan.waw.pl/polski/Krystyna_Szafraniec_Porzucona_generacja.pdf
Gwozda M., Krawczak E., Subkultury młodzieżowe. Pomiędzy spontanicznością a uniwersalizmem, w: Filipiak, Socjologia kultury, UMCS, Lublin 2003, s. 161-174.
Koseła K., Młodzież, w: Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa
SZANSE EDUKACYJNE, ORIENTACJE ŻYCIOWE, UKRYTY PROGRAM
Edukacyjne szanse życiowe (płeć, klasa społeczna, mniejszości etniczne, nierówności społeczne, kod językowy).
Literatura obowiązkowa
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, s. 321-370.
Borowicz R., Dlaczego upowszechnienie wykształcenia wyższego nie prowadzi do egalitaryzmu?, w: Borowicz R., Kwestie społeczne: trudne do rozwiązania czy nierozwiązywalne?, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 102-113.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 95-102; 106-110.
Sztompka P. Socjologia, Znak, Kraków 2002, s. 331-338.
Literatura uzupełniająca
Renzetti C. M., Curran Daniel J., Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, PWN, Warszawa 2005, s. 138-192.
Domański Henryk, Struktura społeczna, Scholar, 2004, s. 227-231.
Borowicz R., Powszechny dostęp do wykształcenia vs wczesne społeczne wykluczanie, w: Gołdyka L., Machaj I., Enklawy życia społecznego, Szczecin 2007.
Pawlak R., Wyrównywanie szans edukacyjnych a polska reforma edukacji, „Kultura i Edukacja” nr 1, Toruń 2005. http://www.kultura-i-edukacja.pl/internalfiles/file/archiwum/23/KiE_2005_1.pdf
Bernstein B., Kod rozbudowany i kod ograniczony, (w:) Godlewski G., Mencwel A., Sulima R., Antrolopogia słowa, WUW, Warszawa 2003, s. 135-141.
Sztompka P. Socjologia, Znak, Kraków 2002, s. 331-355.
10. Ukryty program (przestrzeń szkolna, rozkład zajęć, program nauczania, organizacja, oczekiwania nauczyciela, język, oceny i egzaminy)
Literatura obowiązkowa
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, s. 69-189.
Literatura uzupełniająca
Pryszmont-Ciesielska M., Ukryty program fizycznej pozadydaktycznej przestrzeni uniwersytetu, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, Tom V, Nr 2, 2009,
Kamińska-Berezowska S. Ukryty program przedszkola a płeć. Studium przypadku, (w:) Rudnicki S.,
Stypińska J., Wojnicka K., Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii?, WAiP, Warszawa
2009, s. 305-328.
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 218-234.
Wybrane artykuły z czasopisma „Kultura i Edukacja” nr 2, Toruń 2010
11. Selekcje szkolne
Literatura obowiązkowa
Szymański M., J., Studia i szkice z socjologii edukacji, IBE, Warszawa 2004, s. 100-141.
Literatura uzupełniająca
Borowicz R., Zakres i mechanizmy selekcji w szkolnictwie, PWN, Warszawa 1983.
Domalewski J., Selekcje społeczne i edukacyjne na progu szkół ponadgimnazjalnych - zróżnicowania
środowiskowe, „Kultura i Edukacja” nr 3, Toruń 2005, s. 59-76.
WYBRANE WSPÓŁCZESNE PROBLEMY EDUKACJI
12. Socjopatologia edukacji
Literatura obowiązkowa
Gromkowska-Melosik A., Ściągi, plagiaty, fałszywe dyplomy, GWP, Gdańsk 2007, s. 8-33.
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, MWN, Olecko 1995, s. 65-85.
Literatura uzupełniająca
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, MWN, Olecko 1995, s. 9-20.
Szafraniec K., Anomia, w: Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
13. Podsumowanie zajęć 1
Dyskusja
Edukacja w warunkach społeczeństwa informacyjnego. E-learning, Edutainment, rola Internetu i innych mediów w edukacji.
Literatura obowiązkowa
Karkowska M., Socjologia wychowania - wybrane elementy. Mechanizmy socjalizacji i edukacja
szkolna, Wyd. WSHE, Łódź 2009, s. 167-178.
Siemieniecki B. (red.), Kształcenie na odległość w świetle badań i analiz, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006, s. 9-60.
Literatura uzupełniająca
Siemieniecka D, Siemińska-Łosko A., Wybrane aspekty technologii informacyjnej w edukacji, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007.
Niezgoda M., Edukacja w społeczeństwie wiedzy, czyli o zmienionych warunkach działania szkoły w: Buchner-Jeziorska A., Sroczyńska M., Edukacja w cywilizacji XXI wieku, Kielce 2005, s. 19-32.
14. Podsumowanie zajęć 2
Dyskusja
Wybrane problemy współczesnego szkolnictwa wyższego
Borowicz R., Dylematy polskiego szkolnictwa wyższego, w: Kwieciński Z., Jaworska-Witkowska M., Ku integralności edukacji i humanistyki, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 621-638.
Melosik Z., Uniwersytet i komercjalizacja. Rekonstrukcja zachodniej debaty, w: Kwieciński Z., Jaworska-Witkowska M., Ku integralności edukacji i humanistyki, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 241-255.
15. Kolokwium zaliczeniowe
3