Podstawy prawne

• ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późniejszymi zmianami)

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 zpz.)

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zmianami z 2003 r. Nr 33, poz. 270 oraz z 2004 r. Nr 109, poz. 1156 ze zmianami)

• rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563

• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 ze zmianami

definicje

obiekt budowlany - budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi lub budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami lub obiekt małej architektur

budynek - obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach

poziom terenu - poziom projektowanego lub urządzonego terenu przed wejściem głównym do budynku niebędącym wejściem wyłącznie do pomieszczeń gospodarczych lub pomieszczeń technicznych

piwnica - kondygnacja podziemna lub najniższa nadziemna bądź ich część, w których poziom podłogi co najmniej z jednej strony budynku znajduje się poniżej poziomu terenu

suterena - kondygnacja budynku lub jej część zawierająca pomieszczenia, w której poziom podłogi w części lub całości znajduje się poniżej poziomu projektowanego lub urządzonego terenu, lecz co najmniej od strony jednej ściany z oknami poziom podłogi znajduje się nie więcej niż 0,9 m poniżej poziomu terenu przylegającego do tej strony budynku

pomieszczenie pracy - pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca

stanowisko pracy - przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę

pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników

pomieszczenie stałej pracy - pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny,

pomieszczenie czasowej pracy - pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin

nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których:

- łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku,

-mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy ,

- jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą

podstawowe wymagania dotyczące terenów zakładu i budynków

Przy eksploatowaniu terenów i budynków należy zapewnić:

• odpowiednie drogi komunikacyjne, transportowe, przejścia i dojścia

• pomieszczenia odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby przebywających w nich osób

• możliwość prawidłowej ewakuacji

• oświetlenie naturalne i sztuczne

• odpowiednią wymianę powietrza

• właściwą temperaturę pomieszczeń

• odpowiednie wykonanie i eksploatację urządzeń i instalacji elektrycznych

• zabezpieczenie przeciwpożarowe i właściwą odporność ogniową elementów

• ochronę przed gromadzeniem się ładunków i wyładowań elektryczności statycznej

• instalację chroniącą od wyładowań atmosferycznych

• dostateczną ilość wody do picia, celów higieniczno-sanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych

• odprowadzenie ścieków bytowo-gospodarczych oraz ścieków technologicznych

• przewody kominowe do odprowadzania dymu i spalin

• zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, hałasem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

Dojścia i przejścia do stanowisk pracy

Do każdego stanowiska pracy powinno być zapewnione bezpieczne i wygodne dojście, przy czym jego wysokość na całej długości nie powinna być mniejsza w świetle niż 2 m

W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urządzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z Polską Normą

Drogi dojścia mogą być usytuowane nad stanowiskiem pracy na wysokości co najmniej 2,5 m, licząc od poziomu podłogi tego stanowiska

Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość

• co najmniej 0,75 m

• co najmniej 1 m, jeżeli w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy

Pomiędzy pomieszczeniami nie należy wykonywać progów, chyba że warunki techniczne wymagają ich zastosowania (w takich przypadkach należy je oznaczyć w sposób widoczny).

Parametry wielkości pomieszczeń

w pomieszczeniach stałej pracy na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych należy zapewnić powierzchnię, kubaturę i wysokość zapewniającą bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ergonomię (przy uwzględnieniu rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników

• co najmniej 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia

• co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.)

wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

• 3 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia

• 3,3 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia

powyższe wysokości pomieszczeń stałej pracy mogą być obniżone w przypadku zastosowania klimatyzacji, ale

• pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego

bez zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wysokość pomieszczenia stałej pracy, w którym nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, może być zmniejszona do 2,5 m w świetle

• jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia

bez zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wysokość pomieszczenia stałej pracy, w którym nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, może być zmniejszona do 2,5 m w świetle

• w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, określonych w Polskich Normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia

bez zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wysokość pomieszczenia stałej pracy, w którym nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, może być zmniejszona do 2,2 m w świetle

• w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia

wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:

• 2,2 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia

• 2,5 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia

Oświetlenie

oświetlenie dzienne na stanowiskach pracy

• dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności

• spełniające wymagania określone w Polskiej Normie (PN-71/B-02380 Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Warunki ogólne - wycofana w 2005 roku)

W przepisach budowlanych parametrem charakteryzującym oświetlenie dzienne jest stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi:

• w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi, co najmniej 1:8

• w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie dzienne jest wymagane ze względów na przeznaczenie, co najmniej 1:12

Dopuszcza się oświetlenie pomieszczenia stałej pracy wyłącznie światłem sztucznym, jeżeli:

• oświetlenie dzienne nie jest możliwe lub nie jest wskazane ze względów technologicznych, albo

• jest uzasadnione celowością funkcjonalną zlokalizowania tego pomieszczenia w obiekcie podziemnym lub w części budynku pozbawionej oświetlenia dziennego

pod warunkiem, iż na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy

W pomieszczeniach pracy, niezależnie od oświetlenia dziennego, należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach PN-84/E-02033 Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym.

Wymagane eksploatacyjne natężenie oświetlenia może być zmniejszone, gdy:

• szczegóły zadania mają niezwykle duże wymiary lub duży kontrast

• niezwykle krótki jest czas wykonywania zadania

W miejscach stałego pobytu eksploatacyjne natężenie oświetlenia nie powinno być mniejsze niż 200 lx.

Stosunek wartości średnich natężenia oświetlenia w pomieszczeniach sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie powinien być większy niż 5 do 1.

w pomieszczeniach i miejscach pracy, w których w razie awarii oświetlenia mogą wystąpić zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, należy zapewnić oświetlenie awaryjne

• o odpowiednim natężeniu, zgodnie z Polską Normą

• samoczynnie załączające się

oświetlenie awaryjne:

• bezpieczeństwa (czas działania nie mniej niż 1 godzinę)

• ewakuacyjne (powinno działać przez co najmniej 2 godziny od zaniku oświetlenia podstawowego)

okna, świetliki i naświetla:

• wykonane ze szkła lub innego materiału o podwyższonej wytrzymałości na uderzenie, jeżeli krawędź usytuowana na wysokości ponad 3 m nad poziomem podłogi

• wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy

• wyposażone w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi, jeżeli przeznaczone są do wietrzenia pomieszczeń

• osłonięte siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła (od strony, po której mogą znajdować się ludzie) jeżeli są narażone na uszkodzenia w związku z rodzajem prowadzonych prac

• w pomieszczeniach pracy o dużej wilgotności powietrza wykonane w sposób zapobiegający skraplaniu się w nich pary wodnej

Temperatura pomieszczeń

w pomieszczeniach pracy temperatura

• odpowiednia do rodzaju wykonywanej pracy

• nie niższa niż 14 °C (chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają)

• nie niższa niż 18 °C, gdy wykonywana jest lekka praca fizyczna oraz w pomieszczeniach biurowych

Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.

W pomieszczeniach pracy, w których następuje wydzielanie się ciepła przez promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowiskach pracy 2500 kJ x h/m² należy stosować nawiewną wentylację miejscową.

Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 70 °C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45 °C (318 K) - w pozostałych przypadkach

Wentylacja

W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z:

• potrzeb użytkowych

• funkcji pomieszczeń

• bilansu ciepła i wilgotności

• ilości zanieczyszczeń stałych i gazowych

Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić:

• w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi

• w pomieszczeniach bez otwieranych okien

• w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza

Klimatyzacja lub wentylacja (nie dotyczy wentylacji awaryjnej) nie może powodować:

• przeciągów

• wyziębienia pomieszczeń pracy

• przegrzewania pomieszczeń pracy

Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy

Lokalizacja pomieszczeń pracy

Pomieszczenia stałej pracy mogą być lokalizowane poniżej poziomu otaczającego terenu

• gdy wymaga tego rodzaj produkcji (w chłodniach, rozlewniach win itp.)

• w garażu, kotłowni i warsztatach podręcznych, pomieszczenia handlowe, usługowe i gastronomiczne w ulicznych przejściach podziemnych, w podziemnych stacjach komunikacyjnych i tunelach, w domach handlowych i hotelach oraz w obiektach zabytkowych, pod warunkiem zachowania wymagań przepisów techniczno-budowlanych i po uzyskaniu zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy

Utrzymanie obiektów budowlanych

Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami:

• bezpieczeństwa konstrukcji,

• bezpieczeństwa pożarowego,

• bezpieczeństwa użytkowania,

• odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,

• ochrony przed hałasem i drganiami,

• możliwości utrzymania właściwego stanu technicznego;

• niezbędnych warunków do korzystania z obiektów użyteczności publicznej przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich;

• warunków bezpieczeństwa i higieny pracy;

• ochrony ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej

Obiekty powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę:

• okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego obiektu

• okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia

Okresowa kontrola stanu technicznego przeprowadzana, co najmniej raz w roku, polega na sprawdzeniu:

• a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu

• b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska

• c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych

W trakcie kontroli należy dokonać sprawdzenia wykonania zaleceń z poprzedniej kontroli.

Okresowa kontrola, przeprowadzana co najmniej raz na 5 lat swoim zakresem obejmuje te same kwestie, co przeglądy coroczne, a ponadto powinna objąć również:

• badanie zainstalowanej w obiekcie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów

• przydatność do użytkowania obiektu budowlanego

• estetykę obiektu budowlanego oraz jego otoczenia

Wymagania dotyczące pomieszczeń higieniczno sanitarnych

POMIESZCZENIA HIGIENICZNO-SANITARNE

• szatnie

• umywalnie

• pomieszczenia z natryskami

• ustępy

• jadalnie

• pomieszczenia do ogrzewania się pracowników

• pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży

• klimatyzowane pomieszczenia do wypoczynku dla pracowników

• pomieszczenia do wypoczynku (dla kobiet w ciąży i karmiących matek)

Wymagania ogólne dla pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

• odrębne dla kobiet i mężczyzn, chyba że mniej niż dziesięciu pracowników na jednej zmianie

• usytuowane w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem

• ogrzewane

• oświetlone

• wentylowane

• wysokość nie mniejsza niż 2,5 m (2,2 m w przypadku usytuowania ich w suterenie, piwnicy lub na poddaszu)

• ściany do wysokości co najmniej 2 m pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci

• miejsca do spożywania posiłków, przechowywania odzieży oraz umywalki mogą znajdować się w jednym pomieszczeniu, jeśli u pracodawcy zatrudnianych jest do dwudziestu pracowników i nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i prace brudzące lub nie występują szczególne wymagania sanitarne

wymagania ogólne dla szatni

• oddzielne lub wydzielone pomieszczenia

• suche

• mogą być urządzone w suterenach lub w piwnicach

• miejsca siedzące dla co najmniej 50 % zatrudnionych na najliczniejszej zmianie

• szerokość przejść między dwoma rzędami szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych nie mniejsza niż 1,5 m

• szerokość przejść między rzędami szaf a ścianą nie mniejsza niż 1,1 m

• wentylacja 4x (2x gdy nie więcej niż 10 pracowników i ma okna otwieralne)

• wentylacja mechaniczna, gdy szatnia w piwnicy lub suterenie dla ponad 25 pracowników

• wyposażona w szafy na odzież spełniające wymagania Polskiej Normy

• przy pracach powodujących znaczne zabrudzenie odzieży roboczej lub jej zamoczenie oraz gdy szczególne wymagania higienicznosanitarne to dodatkowe pomieszczenia wyposażone w urządzenia do odkażania, odpylania i suszenia odzieży oraz czyszczenia obuwia

Rodzaje szatni

• szatnie odzieży własnej pracowników

• szatnie odzieży roboczej i ochronnej

• szatnie podstawowe

• szatnie przepustowe

szatnie odzieży własnej pracowników

• do przechowywania odzieży należącej do pracowników

• szafy przeznaczone do indywidualnego użytku każdego pracownika

• co najmniej 0,3 metra kwadratowego wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z tej szatni

• może być urządzona w formie szatni wieszakowej

szatnie odzieży roboczej i ochronnej

• do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej

• szafy przeznaczone do indywidualnego użytku każdego pracownika

• co najmniej 0,3 metra kwadratowego wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z tej szatni

• bezpośrednie połączenie z umywalnią, natryskami i szatnią odzieży własnej

szatnie podstawowe

• do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej

• bezpośrednie połączenie z umywalnią

• dwie szafy pojedyncze lub jedna szafa podwójna dla każdego pracownika korzystającego z tej szatni

• co najmniej 0,5 metra kwadratowego wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z tej szatni

• może być urządzona w formie szatni wieszakowej

szatnie przepustowe

• wymagana przy pracach związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie

• część przeznaczona na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej

• część przeznaczona na odzież własną pracowników

• ruch pomiędzy obu częściami szatni powinien odbywać się wyłącznie przez zespół sanitarny z natryskami

• odrębna szatnia przepustowa dla pracowników mających kontakt z substancjami trującymi lub zakaźnymi

szatnie wieszakowe

• forma dopuszczalna dla szatni odzieży własnej pracowników, szatni podstawowej lub dla pracowników niemających obowiązku stosowania odzieży roboczej i ochronnej, jeżeli nie ma do tego przeciwwskazań ze względu na rodzaj pracy, warunki jej wykonywania, rodzaje występujących zanieczyszczeń

• urządzona osobna dla mężczyzn i osobna dla kobiet; w przypadku zatrudnienia mniej niż pięciu pracowników na jednej zmianie szatnie mogą być wspólne dla mężczyzn i kobiet, z tym że powinny być urządzone kabiny do przebierania się

• zapewniona szybka obsługa - przyjmowanie odzieży do szatni i wydawanie odzieży powinno być wykonywane przez specjalnie do tego wyznaczony personel

• wyposażona w stojaki wieszakowe na odzież własną pracowników (odzież przechowywana, na indywidualnych wieszakach)

• stojaki wieszakowe jednopoziomowe - w dolnej części siatkowe półki na obuwie, a w górnej półki na nakrycia głowy, teczki itp.

• w szatni przebieralnia wyposażona w miejsca do siedzenia i wieszaki na odzież; liczba miejsc do siedzenia powinna wynosić co najmniej 30 % liczby zatrudnionych na najliczniejszej zmianie

• szerokość przejścia dla obsługi szatni powinna wynosić co najmniej 1,1 m między rzędami wieszaków na dwóch sąsiednich stojakach, zaś co najmniej 0,95 m między ścianą a zewnętrznym rzędem wieszaków

Umywalnie

• w składzie zespołu szatni

• wyposażona umywalki emaliowane lub nierdzewne

• bieżąca ciepła i zimna woda doprowadzona do umywalek

• między umywalkami a ścianą przeciwległą odległość nie mniej niż 1,3 m

• między dwoma rzędami umywalek odległość nie mniej niż 2 m

• co najmniej 1 umywalka indywidualna na każdych 10 pracowników najliczniejszej zmiany

• co najmniej 1 umywalka na każdych 5 pracowników gdy prace brudzące i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi

• co najmniej 1 stanowisko do mycia na każdych 5 pracowników jednocześnie zatrudnionych przy stosowaniu umywalek szeregowych do mycia zbiorowego

• co najmniej 1 umywalka na każdych 30 mężczyzn lub na każde 20 kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych

• co najmniej 1 brodzik do mycia nóg na każdych 10 pracowników narażonych na zabrudzenie nóg przy pracy

• wentylacja 2x

• podkładki izolujące na podłogach wykonanych z materiałów o dużym przewodnictwie ciepła

Pomieszczenia z natryskami

• jeśli wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników

• co najmniej 1 kabina natryskowa na każdych 8 pracowników najliczniejszej zmiany wykonujących prace powodujące zabrudzenie ciała

• co najmniej 1 kabina natryskowa na każdych 5 pracowników zatrudnionych przy pracach związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie

• szerokość przejścia między dwoma rzędami kabin co najmniej 1,30 m, a między kabinami i ścianą co najmniej 0,90 m

• szerokość kabiny natryskowej co najmniej 0,90 m

• sitka zainstalowane tak, aby strumień wody spływał na ramiona, a nie na głowę

• gdy więcej niż sześć sitek natryski oddzielone od szatni pomieszczeniem izolującym

• do natrysków doprowadzona woda bieżąca zimna i ciepła

• wentylacja 5x

• przy natryskach wydzielona kabina z co najmniej jedną miską ustępową na każde 10 natrysków

• podkładki izolujące na podłogach wykonanych z materiałów o dużym przewodnictwie ciepła

ustępy

• w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy (na otwartej przestrzeni 125 m)

• w budynkach urządzone na każdej kondygnacji (jeżeli na kondygnacji mniej niż 10 osób, ustępy mogą znajdować się sąsiedniej kondygnacji)

• wejściowe pomieszczenie izolujące przy ustępie

• w pomieszczeniu izolującym co najmniej 1 umywalka z dopływem ciepłej i zimnej wody na 3 miski ustępowe lub pisuary

• samoczynnie zamykające się drzwi do pomieszczenia izolującego oraz drzwi łączące je z dalszą częścią ustępu

• kabina ustępowa o szerokości co najmniej 1m i długości 1,1 m

• miski ustępowe i pisuary spłukiwane bieżącą wodą oraz podłączone do kanalizacji

• wentylacja minimum 50 metrów sześciennych na godzinę na 1 miskę ustępową i 25 na 1 pisuar

• wzdłuż kabin ustępowych szerokość przejścia co najmniej 1,3 m

• szerokość przejścia między rzędami kabin co najmniej 2 m (taka sama jeżeli naprzeciwko kabin są umieszczone pisuary)

• co najmniej 1 miska ustępowa i 1 pisuar na każdych 30 mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie

• co najmniej 1 miska ustępowa na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie

W budynku, na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno pomieszczenie dostosowane do potrzeb tych osób poprzez

• zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5m x 1,5m

• stosowanie drzwi bez progów

• pojedynczy ustęp dla niepełnosprawnych może być bez wejściowego pomieszczenia izolującego

• zainstalowanie uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń (miski ustępowe)

• zainstalowanie odpowiednio przystosowanej umywalki

jadalnie - wymagania ogólne

• odrębne pomieszczenie do spożywania posiłków gdy zatrudnionych powyżej 20 pracowników na jednej zmianie (nie dotyczy pracodawców prowadzących prace o charakterze biurowym)

• odrębne pomieszczenie do spożywania posiłków także gdy zatrudnionych mniej niż 20 pracowników na jednej zmianie, jeżeli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących

• zakaz palenia tytoniu (umieszczone znaki lub napisy informujące o tym)

• indywidualne miejsce siedzące przy stole dla każdego pracownika spożywającego posiłek

• nie mniej niż 1 umywalka na 20 miejsc siedzących w jadalni

• przy każdej umywalce ręczniki jednorazowe lub zainstalowana suszarka do rąk

• zainstalowane urządzenia do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego

• co najmniej 1 zlewozmywak dwukomorowy na 20 miejsc w jadalni

• oddzielnie jadalnie z pomieszczeniem izolującym dla pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu prac w kontakcie z materiałami zakaźnymi lub trującymi (niedostępne dla pozostałych pracowników)

typy jadalni

• jadalnia do spożywania posiłków własnych (typ I)

• jadalnia do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów (typ II)

• jadalnia z zapleczem do spożywania posiłków profilaktycznych (typ III)

jadalnia do spożywania posiłków własnych

• co najmniej 1,1 metra kwadratowego powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek

• powierzchnia jadalni nie mniejsza niż 8 metrów kwadratowych

• indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach własnego posiłku pracownika

• przynajmniej 2-krotna wymiana powietrza w ciągu godziny

jadalnia do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów

• jadalnia właściwa taka jak typ I

• odrębne pomieszczenie do przygotowywania, wydawania napojów i zmywania naczyń stołowych

jadalnia z zapleczem do spożywania posiłków profilaktycznych

• wymagania jak typ II, za wyjątkiem szafek

• węzeł sanitarny dla konsumentów

• węzeł sanitarny z szatnią dla pracowników obsługi

pomieszczenia do wypoczynku

• dla kobiet w ciąży i karmiących matek

• gdy w zakładzie na jedną zmianę więcej niż 20 kobiet w jednym budynku

• co najmniej 1 miejsce do wypoczynku w pozycji leżącej na każdych 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie

• powierzchnia nie mniejsza niż 8 metrów kwadratowych

• przynajmniej dwukrotna wymiana powietrza w ciągu godziny

pomieszczenia do ogrzewania się pracowników

• w pobliżu miejsc pracy przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach

• umożliwiające schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży

• wyposażone w urządzenia do podgrzewania posiłków

• temperatura co najmniej 16 °C

• co najmniej 0,1 metra kwadratowego powierzchni na każdego pracownika najliczniejszej zmiany

• całkowita powierzchnia nie mniejsza niż 8 metrów kwadratowych

• odpowiednio urządzone źródła ciepła w pobliżu miejsca pracy, gdy ze względu na rodzaje prac wykonywanych na otwartej przestrzeni w okresie zimowym nie jest możliwe zapewnienie właściwych pomieszczeń

klimatyzowane pomieszczenie do wypoczynku

• dla pracowników zatrudnianych przy pracach wykonywanych w pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicznymi jest stale wyższa niż 30 °C

• wyposażone w stoły

• krzesła z oparciem (minimum 1 na 5 pracowników korzystających z pomieszczenia, zatrudnionych na najliczniejszej zmianie)

• odległość do 75 m od najdalszego stanowiska pracy

• mogą być do tego celu wykorzystane jadalnie

---