Temat: Fruwać czyli latać. Poznajemy synonimy.

Cele lekcji:

Uczeń:

- zna pojęcie synonim/wyraz bliskoznaczny;

- wzbogaca słownictwo;

- stosuje synonimy do celów stylistycznych;

- potrafi korzystać ze słownika synonimów.

Pomoce: karty pracy; słowniki synonimów; podręcznik Jutro pójdę w świat, kl. 5, s. 47.

Tok lekcji

1. Wskazanie możliwości nazywania czegoś, określania różnymi słowami:

1. odwołanie do tematu lekcji: fruwać - latać;

2. szukanie wyrazów o podobnym znaczeniu - karta pracy 1: praca w grupach; każda grupa otrzymuje ten sam zestaw do domina (zestawianie wyrazów wg znaczenia; karta XXXXXXXXXX to odpowiednik pustej części kostki domina, tzw. mydła), odczytanie i omówienie wyników gry;

3. termin synonim - karta pracy 2.

1

S

Ł

Y

N

N

Y

2

S

Y

T

Y

3

N

O

W

O

C

Z

E

S

N

E

4

O

K

R

Ą

G

Ł

Y

5

Z

A

I

N

T

E

R

E

S

O

W

A

N

I

A

6

W

I

E

K

O

W

Y

7

M

R

U

K

2. Znaczenie stylistyczne synonimów:

1. rozmowa o określeniach: język bogaty- język ubogi;

2. pojęcie stylu w języku - karta pracy 3: objaśnienie formy zwracania się
   w dawnych czasach w liczbie mnogiej na znak szacunku oraz wskazanie słownictwa typowego dla stylu urzędowego, znaczenie synonimów;

3. poprawianie błędów stylistycznych - karta pracy 4;

4. karta pracy 5: brylant wartości (przykładowe odpowiedzi: aby nie używać ciągle tych samych słów; aby wyrażać się stosownie do sytuacji; aby móc wybierać słowa, które precyzyjnie coś określają; aby umieć świadomie wybierać styl,
   w jakim chcemy coś wyrazić).

3. Jak wyszukiwać synonimy w słowniku internetowym, a jak w książkowym? - omówienie różnic:

1. karta pracy 6: praca w grupach, szukanie bez słowników synonimów
   do wylosowanych słów, II tura - ze słownikami; zwrócenie uwagi na to,
   że wyrazy bliskoznaczne nie oddają dokładnie tego samego;

2. zabawy z synonimami - praca w grupach: każda z grup próbuje zamienić wers: Wlazł kotek na płotek tak, by zastąpić słowa z niego synonimami.

Możliwe rozwiązania:

Wskoczył kocur na ogrodzenie.

Wdrapał się sierściuch na parkan.

Wszedł mruczek na ogrodzenie.

Zwrócenie uwagi na to, że nowe zdania mają zupełnie innych charakter.

4. Praca domowa: Opisz w pięciu zdaniach przyjaciela/przyjaciółkę, pokój, lub zwierzę domowe. Następnie w zdaniach tych wymień wybrane słowa na bliskoznaczne. Czy coś się zmieniło?

Karty pracy

Karta pracy 1

XXXXXXX

TABLETKA

PASTYLKA

MOTOR

SILNIK

ULEWA

POMPA

KUMPEL

KOLEGA

SZACUNEK

POWAŻANIE

ŁAGODNY

DOBRODUSZNY

HELIKOPTER

Karta pracy 2

Uzupełnij krzyżówkę wyrazami bliskoznacznymi do podkreślonych w zdaniach.

1
2
3
4
5
6
7

1. To bardzo znany aktor.

2. Szczeniak jest najedzony i smacznie śpi.

3. Cóż za prekursorskie rozwiązanie!

4. Co to za kulisty kształt?

5. Mój brat ma liczne pasje.

6. W jadalni stał stary stół.

7. Trudno z niego słowo wydusić, straszny milczek.

Rozwiązanie: wyraz o podobnym znaczeniu to ..........................................................

Karta pracy 3

Do podanych zdań dobierz określenia stylu.

Najjaśniejszy Panie, czy raczycie przychylić się ku mej prośbie?

......................................................................................................................................................

Jurku, pomożesz mi?

....................................................................................................................................................

Zwracam się z prośbą o pozytywne rozpatrzenie niniejszego podania

...................................................................................................................................................

styl potoczny; styl urzędowy; styl nawiązujący do dawnego języka

Karta pracy 4

Na czym polegają błędy w tych zdaniach? Popraw zdania stosując synonimy.

1. Cześć, czy spożyjesz ze mną obiad?

.................................................................................................

2. Nabyłem w drodze kupna gazetę.

.................................................................................................

3. W czasie przerwy skosztowałem kanapki.

.................................................................................................

4. Panie ministrze, informacje o szpiegu to ściema.

.................................................................................................

5. Rozległ się dzwonek, przeto zaczyna się przerwa.

.................................................................................................

więc; zjadłem; zjesz; kupiłem; nieprawda

Karta pracy 5

Dlaczego warto znać wyrazy bliskoznaczne?

1. ...........................................................................................................................................

2. ..........................................................................................................................................

3. ..........................................................................................................................................

4. .........................................................................................................................................

Karta pracy 6

Ile synonimów można znaleźć dla tych wyrazów...?

5

www.wsip.pl

radość

dziecko

dom

kot

smutek

kłopot

WŚCIEKŁOŚĆ

XXXXXXXXX

ZABAWNY

ZŁOŚĆ

POSIŁEK

WESOŁY

PITRASIĆ

JEDZENIE

OBIBOK

GOTOWAĆ

MRUCZEK

LENIUCH

ŚMIGŁOWIEC

KOT

---