EX UNIVERSA z Teologii Fundamentalnej

1. Objawienie Boże w teologii współczesnej

2. Wiarygodność chrześcijańskich źródeł o Jezusie Chrystusie

3. Uzasadnienie Boskiego posłannictwa Jezusa

4. Pojęcie i funkcja cudu w dziele Chrystusa i misji Kościoła

5. Krzyż jako znak wiarygodności chrześcijańskiej

6. Wiarygodność Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa

7. Chrystusowa geneza Kościoła

8. Pojęcie i uzasadnienie sukcesji apostolskiej oraz prymatu biskupa Rzymu

9. Znaki i autentyczność Kościoła

10. Zbawienie w Kościele i przez Kościół

Wykaz lektur: Pismo święte Starego i Nowego Testamentu.

SVII; Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym; Konstytucja dogmatyczna o Kościele i Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.

1. W. Hładowski, Zarys apologetyki, Warszawa 1980.

2. Ł. Kamykowski, Dlaczego Chrystus? Dlaczego Kościół?, Kraków 1992.

3. W. Kasper, Rzeczywistość wiary, Warszawa1989.

4. J. Kulisz, Wprowadzenie do teologii fundamentalnej, Kraków 1995.

5. J. Myślików, Zagadnienia apologetyczne, Warszawa 1986.

6. S. Nagy, Chrystus w Kościele, Wrocław 1983.

7. M. Rusecki, (Red.), Być chrześcijaninem dziś, Lublin 1992.

8. M. Rysecki, Wiarygodność chrześcijaństwa, t. 1, Lublin 1994.

9. H. Seweryniak, Święty Kościół powszedni, Warszawa 1996.

10. H. Waldenfels, O Bogu, Jezusie Chrystusie i Kościele dzisiaj, Katowice 1993.

1. Objawienie Boże w teologii współczesnej

• K. Rahner- najważniejszym odpowiednikiem biblijnym objawienia jest termin epifania- żyjący Bóg pozwala doświadczyć swojej najświętszej, stwórczej
  i zbawczej obecności.

• Przez długie wieki objawienie pojmowano głównie w sensie odsłonięcia, odkrycia (apokalipsis) prawd, których człowiek nie zdoła ogarnąć własnym rozumem- konstytucja „Dei Filius” Soboru Watykańskiego I z 24.4.1870r.- odpowiedź na racjonalizujące i naturalistyczne koncepcje religii; nacisk soboru na autorytet Boga objawiającego, poręczony pewnymi znakami wiarygodności i przekazujący człowiekowi prawdy naturalne, a zatem nieuchwytne rozumowo; Objawienie to słowo Boga potwierdzone Jego autorytetem i depozyt prawd powierzonych Kościołowi w Piśmie św. i Tradycji. Kościół ma ich wiernie strzec i podawać do wierzenia; zasługa SW I, zaakcentowanie charakteru poznawczego objawienia- intelektualistyczna wizja objawienia jako „depozytu”, niejako „relikwiarza prawd” niezmiennych i wiernie przekazywanych przetrwała a teologii aż do czasu Vaticanum II.

• Nowe ujęcie objawienia- konstytucja „Dei Verbum” SW II, z 18.11.1965r.
  - „Spodobało się Bogu objawić Siebie Samego i ujawnić nam tajemnice woli swojej, dzięki której przez Chrystusa, Słowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu św. i stają się uczestnikami boskiej natury. Przez to zatem objawienie Bóg niewidzialny w nadmiarze swojej miłości zwraca się do ludzi jako do przyjaciół i obcuje z nimi, aby ich zaprosić do wspólnoty z sobą i przyjąć ich do niej. Ten plan objawienia urzeczywistnia się przez czyny i słowa wewnętrznie
  z sobą powiązane (...) Najgłębsza zaś prawda o Bogu i o zbawieniu człowieka jaśnieje nam (...) w osobie Chrystusa, który jest zarazem pośrednikiem i pełnią całego objawienia”(KO 2).

• Objawienie ma charakter teocentryczny i personalny. Bóg objawia „samego siebie”; cel objawienia- „udział w boskich dobrach” i „przystęp do Ojca”; Bóg zwraca się do ludzi jako „do przyjaciół” teocentryzm- Bóg jest inicjatorem, treścią i pełnią objawienia; cel - wprowadzenie człowieka do wspólnoty Trójcy św. przez Chrystusa objawiającego Ojca w Duchu św.

• Osobowa i dialogowa strona objawienia- charakter historiozbawczy -mowa
  o historycznym objawieniu Bożym (KO2-5), któremu podporządkowane jest naturalne poznanie Boga; Bóg daje ludziom poprzez rzeczy stworzone trwałe świadectwo o Sobie; objawia się przez „czyny i słowa” -sakramentalny wymiar objawienia- zbawczy czyn domagającego się Boga; Bóg objawiający się w sposób osobowy w historii oraz świadcząc słowem o sobie, pozwala komunikować się człowiekowi z Sobą.

• Objawienie ma charakter chrystologiczny - Jezus dopełnia dzieła zbawczego
  i wieńczy objawienie przez „całą swą obecność i ukazanie się”; „słowa i czyny”; „znaki i cuda”; „śmierć i pełne chwały zmartwychwstanie”; „zesłanie Ducha prawdy” (KO8); dzieło zbawczego objawienia trwa nadal w „nauce, życiu i kulcie” Kościoła (KO8).

• Objawienie stanowi przekaz prawdy o samoudzieleniu się Boga i realizacji zbawienia - „ekonomia objawienia” i „historia zbawienia”- Bóg przez udzielanie samego siebie, objawia się i zarazem zbawia człowieka.

• Nie należy „spodziewać się żadnego nowego objawienia publicznego przed chwalebnym ukazaniem się Pana naszego Jezusa Chrystusa”(KO4)- wszystko co jest konieczne do zbawienia „wykonało się” w wydarzeniu Męki
  i Zmartwychwstania- objawienie zakończyło się ze śmiercią ostatniego apostoła; objawienie można od izolować od ciągle dokonującego się procesu zbawienia- rozróżnienie między objawieniem fundacyjnym (historia epifanii Bożych opisanych w Piśmie św., ze szczególnym uwypukleniem apostolskiego przekazu
  o pełni objawienia w Chrystusie) a objawieniem zależnym (trwające dzieło samoudzielania się Boga ludziom , aż do momentu, gdy stanie się On „wszystkim we wszystkim”).

• Objawienia prywatne- nieustanne trwanie dzieła zbawczego - charyzmaty
  i objawienia połączone z urzędem , przenikające go.

• Jedyne źródło objawienia darujący się Bóg- Pismo św.- ostateczna norma dla wiary i urzędu w Kościele, Tradycja - naturalne środowisko jego formacji, miejsce kontynuacji Słowa Bożego w świecie- określenie natchnienia i kanoniczności księgi, odrzucenie teorii „o dwu źródłach objawienia”, która została stworzona przez apologetykę w dobie walki z protestancką zasadą sola Scriptura

• Wyakcentowanie przez SWII symbiozy Pisma św. i tradycji- Słowo Boga udzielającego się człowiekowi i norma życia Kościoła.

• Księgi Pisma św. są „spisane pod natchnieniem Ducha św., Boga mają za autora
  i jako takie zostały przekazane Kościołowi” (KO11)- księgi biblijne w sposób pełny, wierny i bez błędu podają prawdę, jaka z woli Bożej miała być utrwalana dla naszego zbawienia; K. Rahner- charyzmat natchnienia wchodzi w skład fundacyjnej historii „objawienia- zbawienia”, której istotnym elementem było powołanie do życia Kościoła; Bóg formując wspólnotę zbawczą obdarzył niektórych jej członków charyzmatem natchnienia, by wiernie przekazali to, co stanowi na zawsze fundamentem Kościoła.

• Soborowa koncepcja objawienia stwarza nowe możliwości dialogu z innymi religiami; objawienie Boże towarzyszy historii ludzkości od samego początku, samoudzielanie się Boga- poświadczenie i wypełnienie w Chrystusie oraz stale realizujące się w Kościele- obejmuje nieograniczone przestrzenie czasu i ludzkich serc, nowe drogi do dialogu ekumenicznego; „Wiara i ustrój”(Montreal 1963r)- ujęcie objawienia w kategoriach zbawczego udzielania się Boga.

• Teoria objawienia w teologii współczesnej- darmowe i zbawcze udzielanie się Boga ludziom, które dokonuje się w historii przez Jego nadprzyrodzone działanie interpretujące Słowo, przysposabiając do wejścia we wspólnotę z Ojcem przez Chrystusa w Duchu św. (kontynuacja nauki VaticanumII)

• Pojęcie objawienia- „klucz do właściwego rozumienia i przeżywania wiary chrześcijańskiej

• Teologii fundamentalna- dyscyplina teologiczna, która w sposób krytyczny
  i otwarty na najgłębsze doświadczenia swoich czasów, zajmuje się sensem
  i znakami wiarygodności komunikowanego przez Kościół objawienia Boga
  w Jezusie Chrystusie- chrześcijańskie rozumienie objawienia

• Wymiary objawienia:

• Eschatyczne- dar objawienia Boga w wieczności (dar bezpośredniego poznania „twarzą w twarz”)

• Przez naturę świata i człowieka- poznanie Boga naturalnym światłem rozumu
  z dzieł stworzonych (ludzki podziw dla harmonii i piękna świata, refleksja nad wolnością i godnością człowieka, zdolność odczytywania znaków świętości, ofiary, modlitwy i mądrości świadków żyjących we wszystkich religiach, którzy stali się „żywymi objawieniami” Boga świętości i miłości)- otwarcie człowieka na Boga na Jego miłość i słowo, które może przyjąć lub odrzucić

• Historyczne- objawienie w dziejach, które swój szczyt i pełnie osiąga we Wcieleniu i Tajemnicy Paschalnej Jezusa Chrystusa- Bóg poszukuje człowieka, przychodzi do niego- przywrócenie synowskiej godności człowiekowi i objawienie dziejów jako „historii”, „pedagogiki”, „ekonomi” zbawienia

• Wymiar dialogowy i personalny- Bóg objawia „samego Siebie”- powrót do biblijnej idei objawienia - NT-epifania (darowanie Boga) i apokalipsis
  (łac. Revelatio, odsłonięcie, odsunięcie zasłony, ujawnienie); zaproszenie do wspólnoty z sobą, udzielenie swego Boskiego życia ludziom stworzonym w sposób wolny przez Niego, by w swoim jedynym Synu uczynić ich przybranymi synami- cel objawienia („udział w Boskich dobrach” i „przystęp do Ojca”)- osobowe
  i zbawcze „darowanie się” Boga.

Definicja OBJAWIENIA: zbawcze darowanie się Boga ludziom, które dokonuje się
w historii przez Jego nadprzyrodzone działanie i interpretujące słowo, przysposabiając do wejścia we wspólnotę z Ojcem przez Chrystusa w Duchu św.

• Wymiar historiozbawczy- jedność dzieła objawienia, stworzenia i zbawienia.

• Wymiar sakramentalny- objawienie Boga przez „czyny i słowa”- zbawczy czyn darującego się Boga, który realizuje się w dziejach świata, a swoje zapowiedź
  i interpretację znajduje w słowie Bożym; „komunikowanie się” człowieka
  z Bogiem; objawienie- darowanie się Boga i realizacja zbawienia („ekonomia objawienia”, „historia zbawienia”).

• Wymiar chrystocentryczny- Jezus „głosi słowo Boże (...)i dopełnia dzieła zbawienia przez „całą swą obecność i ukazanie się”, „słowo i czyny”, „znaki
  i cuda”, „śmierć i pełne chwały zmartwychwstanie”, „zesłanie Ducha prawdy”(KO8)- dzieła zbawczego objawienia trwające w „nauce, życiu i kulcie” Kościoła (KO8).

• Objawienie fundacyjne- historia epifanii Bożych opisanych w Piśmie św., ze szczególnym uwypukleniem apostolskiego przekazu w pełni objawienia
  w Chrystusie.

• Objawienie zależne- trwające dzieło darowania się Boga ludziom, aż do momentu, gdy stanie się On „wszystkim we wszystkim”.

• Objawienie prywatne nie należą do depozytu wiary- nadejście wraz z Chrystusem w „pełni zbawienia”.

• Powiązanie charyzmatów i objawień, które wypływają z objawienia fundacyjnego, u urzędem apostolskim; sakramenty związane z hierarchiczną strukturą Kościoła

• Przekazywanie objawienia Bożego- świadectwo apostolskie, głoszone słowem
  i utrwalane na piśmie (depozyt wiary =Tradycja i Pismo św.)

• Jedyne źródło objawienia- darujący się Bóg; Pismo św.- przekazane przez Tradycję apostolską i utrwalane pod natchnieniem Ducha św. słowo Boga darującego się
  w Chrystusie każdemu człowiekowi, prawda zbawcza i norma życia Kościoła. Natchnienie Pisma św.- cecha, która sprawia, że ma ono za prawdziwych autorów Boga i człowieka, tak że słowo ludzkie przekazuje prawdę zbawczą; charyzmat natchnienia wchodzi w skład fundacyjnej historii „objawienia-zbawienia”, której istotnym elementem było powołanie do życia Kościoła; konsekwencja natchnienia- wiara, że Pismo św. w sposób pełny, wierny i bez błędu podaje prawdę, jaka
  „z woli Bożej miała być (...) utrwalana dla naszego zbawienia; Tradycja- pewne treści wiary i proces ich przekazu- dokonujący się ciągle w Kościele, mocą Ducha św., proces recepcji i przekazu słowa Bożego powierzonego Apostołom (ciągła odpowiedź Kościoła na trwające objawienie Boga, recepcja słowa Bożego, wzbudzony i podtrzymywany przez Ducha Prawdy zmysł wiary, pamięć o wielkich dziełach Bożych, która właściwy kształt zyskuje w anamnezie liturgicznej oraz
  w naśladowaniu oddania Chrystusowego w codzienności chrześcijańskiej); Tradycja konstytutywna- proces recepcji objawienia Bożego, który skrystalizował się w postaci Pisma św.; tradycje- formy liturgii, teologii, katechezy, moralności, prawa kościelnego, sztuki- sposób samorealizacji Kościoła Chrystusowego
  w dziejach różnych Kościołów historycznych.

• koncepcja objawienia- nowe możliwości dialogu międzyreligijnego- objawienie Boże towarzyszy historii ludzkości od samego początku, udzielanie się Boga
  w Chrystusie obejmuje nieograniczone przestrzenie czasu i ludzkich serc; prawie wszystkie religie teocentryczne odwołują się do znajdującego się w ich postaw wydarzenia objawienia - idea objawiającego się Boga.

• Nowe drogi dialogu ekumenicznego („Wiara i Ustrój” Montreal 1963r.)- objawienie to zbawcze udzielanie się Boga człowiekowi, Tradycja- przekaz objawienia, ciągłego darowania się Boga w Chrystusie obecnemu w życiu Kościoła.

• „Fides et ratio” (roz. 2 poświęcony mądrości Bożej) objawienie to co jest istotą Kościoła, to czym żyje Kościół, wyraz mądrości Boga, którą otrzymał Kościół; porządek świata, ludzkiego serca.

2. Wiarygodność chrześcijańskich źródeł o Jezusie Chrystusie

• Natchnione słowo Boże NT- pierwotne i ostateczne świadectwo objawienia Boga w Chrystusie Jezusie.

• Wczesne chrześcijaństwo- tendencja, by głosić Chrystusa (Mesjasza), Pana, uwielbionego Syna Bożego.

• Kościół nigdy nie zapomina o historycznym Jezusie, Rabbim z Nazaretu, człowiekiem umęczonym w Jerozolimie z rozkazu prokuratora Piłata.

• Gminy pierwotne- reakcja na niebezpieczeństwo redukowania wiary i zbawienia do przeżyć czysto duchowych, odnowienie pamięci przeszłości przez stworzenie jednej w swoim rodzaju formy literackiej- ewangelii (w świadomości pierwszych chrześcijan słowo to oznaczało kerygmę i zbawcze czyny Jezusa, a nade wszystko wydarzenie paschalne, wobec którego reszta stanowi tylko początek Mk1,1).

• Poł. II w.- używanie tej nazwy na określenie 4 pism zawierających opis ziemskiego życia Jezusa (Marcian ok.140r.; św. Justyn ok. 150-155r.; Kanon Muratoriego koniec II w.)

• Teologia fundamentalna- wiarygodność chrześcijaństwa i doświadczenie „objawienia Bożego w Chrystusie Jezusie” w świetle historyczności

• Świadectwo Kościoła poapostolskiego(II w.-III w.):

• Papiasz „Wykład mów Pana” ok.110r. (przekazany przez Euzebiusza „Historia Kościoła”): „Marek, który był tłumaczem Piotra, zapisał ze starannością, aczkolwiek nie według porządku, wszystko co sobie przypomina o tym, co Pan powiedział lub uczynił. Nie słyszał on ... Pana, ani Mu nie towarzyszył, lecz później, jak twierdził, stał się towarzyszem Piotra. Ten dawał swe pouczenia wedle potrzeb, nie czyniąc jednak syntezy słów Pana. W ten sposób Marek, pisząc to co sobie przypomniał, nie popełnił błędu. W rzeczywistości przyświecały mu tylko jeden cel: nie pominąć niczego z tego, co usłyszał i nie pomylić się w tym, co przekazywał.(...) Mateusz zebrał logia w narzeczu hebrajskim? (aramejskim) wykładając je jak potrafił”.

• Ireneusz z Lyonu „Adversus haerses” ok.170r.: „Pan dał swoim apostołom misję głoszenia ewangelii i to właśnie za ich pośrednictwem poznaliśmy prawdę, tzn. nauczanie Syna Bożego (...). Albowiem nie poznaliśmy ekonomii zbawienia inaczej jak tylko przez tych, przez których dotarła do nas ewangelia na piśmie, aby była fundamentem naszej wiary (...). Mateusz napisał ewangelię wśród Żydów, gdy Piotr i Paweł głosili Dobrą Nowinę w Rzymie i zakładali Kościół. Po ich śmierci Marek, uczeń i tłumacz piotrowy, podał nam także na piśmie to co przepowiadał Piotr. Potem Łukasz, towarzysz Pawła, napisał głoszoną przezeń ewangelię.
  W końcu Jan, uczeń Pana, na którego piersi spoczywał, również napisał ewangelię, przebywając w Efezie w Azji”.

• Orygenes „1 homilia wg. Łukasza”(185-254): „Za czasów Nowego Testamentu liczni <usiłowali pisać ewangelię>, ale nie wszystkie zostały przyjęte. Mateusz, Marek, Jan i Łukasz nie <usiłowali> pisać, ale napełnieni Duchem św., napisali ewangelię (...) A zatem liczni <usiłowali> pisać, lecz tylko cztery zostały przyjęte: to z nich należy czerpać, aby wydobyć na światło dzienne to, w co należy wierzyć o osobie naszego Pana i Zbawcy”.

• Fragment Muratoriego- fragment rękopisu łacińskiego, pochodzący z VIII w., który jest przekładem tekstu greckiego z końca II w, i dającego wykaz urzędowy ksiąg ST i NT, przyjętych przez gminę rzymską: „... trzecia księga ewangelii jest według Łukasza, czwartą ewangelię napisał Jan spośród uczniów”.

• Jednomyślne i całkowicie spontaniczne przeświadczenie, że poprzez ewangelię poznajemy rzeczywiście Jezusa i Jego posłannictwo zawierają one przepowiednie apostołów na temat Jezusa.

• Tradycja chrześcijańska- tendencja do zaciśnięcia więzi łączących autorów ewangelii z autorytetem apostolskim oraz do indywidualizowania autorstwa ewangelii

• Chrześcijańskie źródła o Jezusie Chrystusie mają postać świadectw wiary -
  1Tes 4,14-15 (pierwsze wyznanie wiary w Jezusa Chrystusa), 1 Kor 15,3b-5.

• Ewangelia jako źródło wiary w Jezusa

• Charakter ewangelii- biografie w sensie starożytnym + wyznanie wiary

• Krytyka zewnętrzna ewangelii- tradycja o genezie ewangelii

• Integralność tekstu ewangelii

3. Uzasadnienie Boskiego posłannictwa Jezusa

• Objawienie Boga w Jezusie Chrystusie- fundament wiary chrześcijańskiej

• Tradycyjna teologia w argumentacji na rzecz Bóstwa Jezusa stawiała na pierwszym miejscu temat Jego cudów i zmartwychwstania

• Apologeci- odwoływanie się do problemu samoświadomości Jezusa, Jego psychologii i moralności.

• Prawda o objawieniu Boga w Jezusie Chrystusie- poznanie i przeżywanie
  w mistycznym świetle pochodzącym w tej samej sfery, z której pochodzi osoba Jezusa.

• Obok osobistych, modlitewnych i mistycznych doświadczeń, istnieje przekaz
  o historycznym doświadczeniu spotkań z Jezusem - dotarcie do charakterystycznych i właściwych tylko dla Jezusa słów i czynów, aby w ten sposób określić motywy Jego życia i posłannictwa oraz ich wpływ na świadectwa
  i przekonania, które zostały przekazane w NT

• Jezusowa świadomość jedynej w swoim rodzaju bliskości z Bogiem miała własna historię- nauka, zdobywanie nowych doświadczeń, podzielanie horyzontów umysłowych i pojęć swojej epoki, kryzys somookreślenia- stopniowe dochodzenie Jezusa do przekonania o zbawczym uniwersalizmie Jego życia i śmierci.

• Rozmaite pokłady tekstów nowotestamentalnych- w jednych zawarte jest nie wprost świadectwo Jezusowe o Jego mesjańskim posłannictwie i synowskim związku z Bogiem- określenie mesjańskiego świadectwa i wyraźnej w nim świadomości mianem chrystologii implicite (nie wprost)- niebezpieczeństwo mylnego poglądy, że Jezusowa świadomość i doświadczenie synostwa Bożego nie zostały zrozumiane podczas Jego ziemskiego życia; Zmartwychwstanie pełne objawienie treści Jego osoby i posłannictwa

• Chrystologia Jezusa- implikowana w niej świadomość znalazła swoją eksplikację w wierze uczniów i tytułach Boskich, jakimi zaczęto określać Jezusa, wysławiając Go i reflektując nad całością Jego życia w świetle Zmartwychwstania (chrystologia explicite); spisanie NT- wyraźnie, w niektórych elementach ewangelicznych opisów narodzin, życia i śmierci Jezusa, chrystologii popaschalnej; ci, którzy znali Jezusa lub Jego uczniów przekazali nam głębokie przekonanie, że w Mistrzu
  z Nazaretu objawił się: Mesjasz, Pan i Syn Boży

• Temat Królestwa Bożego i królowania Boga- specyficzna świadomość mesjańska Jezusa (Mk1,14-15)- głoszenie nowej rzeczywistości zbawczej malekut Jahwe, która rozpoczyna się wraz z Jego przyjściem- niesłychany znak Jego Boskiej świadomości; Jezus twierdził, że królowanie Boga, które zapowiadali prorocy
  i psalmiści, przychodzi do człowieka z Nim i przez Niego.

• Przypowieści- wypowiedzi na temat Królestwa- ukazanie spełniającego się panowania Boga (siewca wyszedł siać, sieć została zarzucona, ciasto pęcznieje).

• Jezus rozpoczyna królowanie Boga w dziejach człowieka, Jego słowo pada
  w ludzkie serca - tam, gdzie jest Chrystus, objawia się Królestwo Boże (Łk 17,20-21).

• Pojmowanie przez Jezusa cudów w łączności ze słowem Królestwa- wyrzucanie demonów znakiem nadejścia Królestwa Bożego (Łk 11,20); cuda zakładają wiarę we wszechmoc Bożą.

• Jezus wiązał swoje przyjście z otwarciem historii szczególnego i ostatecznego królowania Boga- świadomość, że przez Niego rozpoczynają się dzieje nowej społeczności, której prawem będzie miłość rozumiana jako synowska więź
  z Ojcem; inauguracja Królestwa Bożego przez Jezusa.

• Powołanie uczniów- niezwykłość osoby Jezusa, jako model osiągnięcia prawdziwej relacji z Bogiem; Jezus0 osoba, dla której trzeba porzucić wszystko: grzebanie umarłych, zerwanie więzów z rodziną, zaparcie się samego siebie, wzięcie swojego krzyża- świadomość swego jedynego, zbawczego posłannictwa.

• Oskarżenie Jezusa przez władze żydowskie o bluźnierstwo- odpuszczenie grzechów paralityka i uzdrowienie go, nie zachowywanie szabatu, nazywanie Boga Swoim Ojcem, czynienie się równym Bogu- mocne podstawy w świadomości
  i postępowaniu samego Jezusa

• Chrystologia wyższości - wyższość Jezusa od Jana Chrzciciela i innych proroków (chrystologia popaschalna); stawia siebie pośród bytów niebiańskich, aniołów
  w niebie i Boga, uwypuklając swoją synowską relację z Ojcem

• Jezus Prawodawca (Mk 2,28)- ostateczny interpretator zamysłu Bożego wobec ludzkości- Pan nad rzeczywistością, którą w przekonaniu ST sam Bóg określił.

• Kazanie na Górze (Mt 5,12), uniwersalizm nowego Prawa i autorytet Jezusa (Mt 7,24)- Jezusowa świadomość nadzwyczajnego autorytety moralnego.

• Błogosławieństwa Jezusa- świadomość autorytetu i szczególnej łączności
  z wszystkimi biednymi, głodnymi, płaczącymi- przyznanie im zbawienia w sposób bezwarunkowy (Mt 5,12), zniesienie bariery przynależności do Prawa; Jezus wyraził przekonanie, że zbawienie przychodzi właśnie teraz, przez Niego, gdy Bóg stwarza zupełnie nową sytuację zbawczą; Jezus występuje przeciwko instrumentalizacji woli Bożej.

• nowa ekonomia zbawcza- bliskość człowieka z drugim w jego konkretnej sytuacji wobec Boga- Mesjasz inaugurujący Królestwo Boże oraz dokonujący radykalizacji i interioryzacji wymogów Prawa; Jezus występuje przeciw przeciwstawianiu Prawa bezpośredniej synowskiej relacji człowieka z Bogiem; rzecznik ostatecznej ekonomii zbawczej zakorzenionej w woli Bożej; ekonomii nawrócenia serca
  i łączności przybranych dzieci z Ojcem bez wyłącznego pośrednictwa Prawa.

• Uwidocznienie Jego nadzwyczajnych prerogatyw Posłańca Bożego i Widzącego, który wolę Boga rozpoznaje i obwieszcza słowem: „a Ja wam powiadam...”

• „Amen” (zaprawdę)- termin, którego używa Jezus dla potwierdzenia własnego słowa.

• Wyraz autorytetu Jezusa- sposób zwracania się do Boga „drogi Ojcze” oraz określenie Go tytułem „Ojciec mój”- Jezus używał aramejskiego zwrotu „Abba” („mój Ojcze”, „tatusiu”,- w dziecięcy sposób zwracania się do Boga)- ukazanie najgłębszego sensu Jego związku z Bogiem; rozpoczęcie nowego czasu w historii ludzkości - Królestwa Bożego zapoczątkowanego przez Syna; „Ojciec mój”- świadomość synostwa i wyłączność posłannictwa mesjańskiego (Mt11,27; Łk 10,21);Bóg przekazał Jezusowi objawienie siebie samego, wobec tego tylko On może w pełni objawić Boga; „mój Ojcze”- nawiązanie do jednego objawienia, które otrzymał Jezus; „Ojciec nasz”- uczenie słów Modlitwy Pańskiej- Jezus prowadzi uczniów do uczestnictwa we własnej synowskiej jedności z Bogiem.

• Syn Człowieczy- figura mesjanizmu apokaliptycznego- objawienie specyficznej świadomości mesjańskiej Jezusa; czynem i postawą Jezus ujawnia, że jest Mesjaszem, ale aby uniknąć nacjonalistycznych skojarzeń, które łączono z osobą oczekiwanego Mesjasza w późnym judaizmie, wybrał uniwersalistyczne,
  a zarazem pokorne określenie Syna Człowieczego; wyraźnie z jednej strony pokory swojej ludzkiej kondycji i zbawczego pośrednictwa poprzez oddanie Ojcu i służbę ludziom (Mt 8,20;Mk 10,45), z drugiej strony utożsamienie się z jego wywyższeniem (Mk 2,10;Mk2,28;Mk 9,9); Syn Człowieczy utożsamia się ze wszystkimi „najmniejszymi”, a zarazem cieszy się pełnią Boskiej władzy sędziowskiej (Mt 25,31-46)

• Zbawczy charakter śmierci Jezusa (Mk 10,45)- całkowite oddanie Jezusa Ojcu
  i ludziom- świadomość wypełniania się w Nim proroctw mesjańskich i realizacji Bożej ekonomii zbawienia- poszukiwanie grzeszników, odpuszczenie grzechów, uzdrowienie- świadomość bliskości łączności z Bogiem.

• Dramaturgia odkupieńczej śmierci i świadomość jej centralnego miejsca
  w kontekście dziejów zbawienia (Mt 12,1-11;Mt 21,33-44;Łk 20,9-18).

• Sedno nauki Jezusa o sobie samym oraz wiary Kościoła w Chrystusa Pana i Syna Bożego (Mk 14,61-62).

• Chrystus- „mesziah” (namaszczony)- najczęstszy tytuł nowotestamentalny odnoszony do Jezusa; „Jezus jest Mesjaszem”; uczniowie Jezusa wierzyli w Niego jako Mesjasza już za Jego życia; reinterpretacja i synteza idei mesjańskiej - tytuł Syn Człowieczy.

• Syn Boży- świadomość swojej jedynej i ontycznej synowskiej więzi z Bogiem: modlitewny sposób zwracania się do Boga „Abba”; często powracające słowa
  o pełnieniu woli Ojca, podkreślenie jedynej w swoim rodzaju relacji z Nim przez użycie zwrotu „Ojciec mój'; wyrażenie najintymniejszej więzi, wspólnoty Jezusa
  z Bogiem.

• Pan „Maranatha!” („Panie nasz, przyjdź!”)- główny element najstarszych wyznań wiary (1Kor 12,3; Dz 10,9; Flp 2,6-11)- znak tożsamości chrześcijańskiej

• Sobór Chalcedoński (451r.): „Jezus Chrystus, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek (...)istnieje w dwóch naturach, bez zmieszania, bez zmiany, bez rozdzielania i rozłączenia, tzn. każda pozostaje w pełni sobą, ale są zjednoczone
  w jedną postać i jedną osobę. Jedynym podmiotem jest Boski Logos, osoba Syna Bożego, która ma naturę Boską i przyjmuje naturę ludzką. Właściwości obu natur zostają zachowane.

4. Pojęcie i funkcja cudu w dziele Chrystusa i misji Kościoła

• Definicja cudu:

• Św. Augustyn- koncepcja teologiczno-psychologiczna- związek cudu
  z objawieniem, działaniem zbawczym Boga; cud wydarzenie, rzecz, zjawisko, które zadziwia - akcentowanie zadziwienia, zwrócenie uwagi i zaangażowanie osoby w przyjęciu znaku.

• Św. Tomasz- koncepcja obiektywizująca; cud- fakt, który przekracza prawa natury- przesunięcie akcentu na płaszczyznę ontologiczną lub empiryczną

• Historio-zbawcza- cud to nadzwyczajny znak, przez który Bóg nawiązuje dialog
  z człowiekiem.

• ST: ot (znak odnoszący się do jakiegoś przedmiotu lub wydarzenia, które prowadzą do poznania czegoś), mopet (czynność wywołująca zdziwienie); mopet +ot = cudowne czyny Boga; mopet pozostaje w relacji do Bożego objawienia i jego przepowiadania

• NT: semeion (znak-J), teras (niezwykłe, zdumiewające zjawisko)- semeia kai terata= znaki i cuda, dynameis (potężne czyny - Mt), taumasia („zadziwjające” czyny- Mt 21,15); połączenie wiary w Boże działanie z działalnością Jezusa.

• Cud w dziele Jezusa- powołanie człowieka do uczestniczenia w życiu Boga; miesci się w kontekście powszechnej historii zbawienia; stanowi część procesu samoudzielania się Boga w łasce ludziom; dokonujące się wewnątrz historii samopotwierdzenie zbawczej roli Boga i Jego czynów; zewnętrzny znak, uwierzytelniający działalność Jezusa jako chcianą przez Boga; przejaw dokonującej się w Nim ekonomii zbawczej Boga; cuda- „prawdziwe znaki objawienia dostosowane do umysłowości wszystkich”; „racje wiarygodności”; towarzyszenie słowom Jezusa licznych „czynów, cudów, znaków” (Dz 2,22)- obecność w Nim Królestwa Bożego- potwierdzenie zapowiedzianego Mesjasza
  (Łk 7,18-13); znaki Jezusa- świadectwo posłania przez Ojca (J 5,36), zachęta do wiary w Niego (J 10,38); cuda umocnienie wiary w Tego, który pełni dzieła swego Ojca- świadectwo o synostwie Bożym Jezusa (J 10,31-38);znaki ukazujące działanie Królestwa Bożego w osobie Jezusa; funkcja wezwania człowieka do zajęcia egzystencjalnej, poszukującej sensu i zbawienia postawy: aspekt eschatyczny- zmartwychwstanie Chrystusa- udzielna antycypacja ostatecznego przeznaczenia człowieka powołanego do wspólnoty z Bogiem; potwierdzona moc Boga jako Tego, który ugruntowuje historię i eschatologię - poświadczenie Bożej obietnicy zbawienia, która w Jezusie Chrystusie zapewnia rzeczywistą przyszłość ludzkości.

• Aspekty cudu:

• 
  Chrystologiczny- objawienie Boga w Jezusie, orędzie o Królestwie Bożym

• Soteriologiczny- powszechna wola zbawcza Boga cud

• Eschatologiczny- wspólnota z Bogiem zmartwychwstania

• Cud w misji Kościoła

• Kontynuacja Królestwa Bożego zapoczątkowanego w Chrystusie, uwierzytelnienie chrześcijańskiej wiary.

• Kościół- znak podniesiony wśród narodów, przekazujący objawienie Boże- misja zbawienia człowieka (konstytucja „Dei Filius” Soboru Watykańskiego I kan3,4); przekaz nauki Chrystusa, „wykonanie tajemniczego planu, ukrytego przed wiekami w Bogu...”; dążenie do osiągnięcia jaśniejszej i pełniejszej świadomości własnej tożsamości, zasobu prawdy, której dziedzicem i stróżem został ustanowiony oraz zleconego na tej ziemi zadania; życiodajna łączność z Chrystusem.

• Wiara w cud- świadectwo tych, którzy wierzą w te rzeczywistość

• Opowiadanie o cudach- przekaz wiary

• Zaproszenie do poszukiwania znaków Boga dzisiaj

• Rozpoznanie cudu

• Religijne- rozpoznanie ingerencji Boga w dawnym zjawisku naturalnym

• Naukowe- eksperci

• Cud- trwałość Kościoła

5. Krzyż jako znak wiarygodności chrześcijańskiej

• Teologia fundamentalna- zajmuje się wiarygodnością objawienia w Jezusie
  i znakiem tej wiarygodności w Kościele i poprzez Kościół.

• Problem „usprawiedliwienia” krzyża- wyrażenie istoty i oryginalności chrześcijaństwa (1Kor 1,22-23)- „nauka krzyża”; „mocą bożą” i „mądrością Bożą” (1Kor1,17-18).

• Wiarygodność chrześcijaństwa w krzyżu i dzięki krzyżowi (Tertulian „wierzę, bo jest to nie do pomyślenia”)- niezwykły znak prawdy o Bogu, znak prawdy
  o człowieku, zwłaszcza o jego cierpieniu.

• Wiarygodność historyczna śmierci Jezusa- odmówienie krzyżowi przez współczesny sekularyzm znaczenia symbolu cywilizacyjnego, podważanie historyczności Ostatniej Wieczerzy, proces Chrystusa, tradycyjnych motywów Jego Męki.

• Wjazd do Jerozolimy- szczególny charakter ostatniej pielgrzymki Jezusa- mesjański wjazd.

• Protest w świątyni- czynienie targowiska z domu Ojca- jeden z motywów późniejszych oskarżeń przeciwko Jezusowi; zapowiedź zmiany porządku zbawczego- Jezus miejscem spotkania z Bogiem.

• Narastanie napięcia wokół osoby Jezusa w Jerozolimie: członkowie uprzywilejowanych rodów kapłańskich, uczeni w Piśmie (faryzeusze), starsi, zwolennicy Heroda, Saduceusze (nie ma zmartwychwstania)

• Ostatnia Wieczerza- świadomość Jezusa własnej zbliżającej śmierci- uczta paschalna (chleb i gorzkie zioła- symbol niewoli Egipcie, baranek- wyzwolenie, kielich- przymierze)- nadanie zbawczego sensu swojej śmierci.

• Getsemani- historyczność, dramatyzm sytuacji- ludzka samotność Jezusa.

• Przesłuchanie żydowskie- pytania o mesjanizm Jezusa- oskarżenie o bluźnierstwo, skazanie na śmierć i odprowadzenie do Piłata

• Proces przed Piłatem.

• Przyczyna skazania Jezusa:

• Władze żydowskie- oficjalna (fałszywa):bluźnierstwo; ukryta (prawdziwa): zachowanie porządku narodowo-religijnego, prawo, zagrożenie interesów Saduceuszy; władze Rzymskie- oficjalna (fałszywa): wrogość wobec państwa, usiłowanie przywłaszczenia władzy królewskiej, wzniecanie buntu; ukryta (prawdziwa): skutek współpracy Kajfasza z Piłatem, działalność Jezusa
  w świątyni, intryga, nienawiść, tchórzostwo, nieporozumienie

• Ubiczowanie

• Droga Krzyżowa

• Śmierć- ukrzyżowanie za miastem

• Pogrzeb- chowanie tego samego dnia- powieszony przeklęty przez Boga

• Stosunek Jezusa do własnej śmierci

• Maksymalizm- świadomość własnej tożsamości jako wcielonego Słowa i dokładne wiadomości na temat przyszłości, gwałtowność śmierci i jej konsekwencji- redukcja ludzkiej natury Jezusa do pewnej niedoskonałości.

• Minimalizm- nie możemy wiedzieć w jaki sposób Jezus rozumiał swoją śmierć- minimalizacja dzieła i posłannictwa Jezusa

• Podejście umiarkowane- gwałtowna śmierć nie spotkała Jezusa nieoczekiwanie- intencja w wystąpieniach Jezusa (Prawo, świątynia, wiara w jednego Boga), oczyszczenie świątyni, utożsamienie Jezusa z cierpiącym Sługą; całe życie Jezusa było „pro-egzystencją”- mowa o Przymierzu, które Jezus ustanawia w swojej krwi, słowo o wydaniu za wielu. Jezus widział swoją śmierć jako śmierć zbawczą
  i pozostawił pamiątkę wskazując na ofiarę swojego życia: przyjęcie woli Ojca
  i wzięcie krzyża za człowieka odrzucającego przesłanie o Królestwie Bożym; zwiastowanie przez Jezusa swojego zwycięstwa nad śmiercią i triumf mesjański; wymowność modlitwy na krzyżu- lamentacja przechodząca w dziękczynienie- modlitwa bólu wypowiedziana z pewnością, że zostanie wysłuchana- bliskość Królestwa Bożego (Jezus wie do kogo wołać); świadome przyjęcie śmierci
  i dobrowolne jej przeżycie do końca.

• Sens krzyża dzisiaj

• Znak miłości Boga- wpisanie krzyża w Boski plan zbawienia- rozpoznanie
  w śmierci Jezusa niezgłębionej miłości Boga; objawienie istoty Boga, darującego się ludziom, miłującego do końca; Bóg chrześcijaństwa- Miłość objawiająca swoją wszechmoc w zejściu do dna ludzkiego cierpienia

• Znak odkupienia (1Kor 15,3b-5)- realizacja w Jezusie Bożego planu zbawienia człowieka- sprzężenie nauki o zbawieniu z ideą grzechu pierworodnego (potrzeba „zadośćuczynienia”, naprawienia zła); odrzucenie autosoteryzmu; nieskończona wartość zbawczego czynu Jezusa- obejmuje całą ludzkość; objawienie
  w Chrystusie nowej drogi zbawczej- przebaczającej miłości.

• Wezwanie do etyki miłosierdzia- naśladowanie Chrystusa i współuczestnictwo
  w Jego krzyżu przez darującego się, współcierpiącą miłość, służbę bezinteresowności, oddanie życia- etyka daru (wrażliwość na Boga i bliźniego)

• Wszechmoc uniżenia przez krzyżu- klucz do otwarcia tajemnicy cierpienia.

• Krzyż- symbol pogrążonego w bólu, umierającego w męce człowieka- niewinnie cierpiący za grzechy wielu Sługa Boży, przyjmujący na siebie grzechy ludzkości; Baranek; sens cierpienia wyprowadzony przez Boga w każdym cierpieniu świata; każde cierpienie odnajduje w krzyżu sens i tajemniczego „dopełnienia”.

• Znak wartości chrześcijańskich- traktowanie krzyża z całą powagą.

6. Wiarygodność Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa

• Zmartwychwstanie Chrystusa- kulminacyjna prawda chrześcijańskiej wiary.

• Pierwsza wspólnota chrześcijańska- przeżywanie zmartwychwstania jako prawdy centralnej, przekazanej przez Tradycję- prawda fundamentalna potwierdzona przez pisma NT.

• Uczniowie Jezusa- przekonanie, że pomiędzy dramatem krzyża a cudownym rozwojem pierwszych Kościołów chrześcijańskich wydarzyło się coś, co można wyrazić słowem ofthe (pozwolił się widzieć, ukazał się) lub egegertai (został wskrzeszony, zmartwychwstały).

• Podstawa wiary Kościoła- Jezus żyje, a Jego ofiara została przyjęta jako ofiara za zbawienie świata (1Kor 15,14).

• Próby wyjaśnienia naturalne- hipotezy negujące fakt zmartwychwstania Chrystusa:

• Oszustwa

• Letargu

• Wizji subiektywnych (halucynacji)

• Krytyczno- literackie

• Pierwotna katecheza apostolska- kierowana przez Apostołów do Żydów, a później do pogan- Dz- czerpanie z pierwotnych kazań i katechez apostolskich (wczesna, często nie uformowana teologia, krótkość katechez, schematy środowiskowe); na 24 katechezy 10 skoncentrowanych wokół wydarzenia zmartwychwstania.

• Dz 2,14-36- kazanie św.Piotra do Żydów w dniu Pięćdziesiątnicy- zrealizowanie Bożego planu w Jezusie, który został wcześniej objawiony przez proroków; chrystofanie i pusty grób są tu tylko zakładane; zmartwychwstanie (2 typy argumentacji: argument ze świadectwa apostolskiego i argument z Pism) określane słowem he anastasis (podniesienie, wskrzeszenie); Bóg jako podmiot działający przez „zmartwych-wskrzeszenie” czyni Jezusa Panem i Mesjaszem

• Dz 10,34-43- katecheza św. Piotra do pogan w domu Korneliusza- wydobycie prawdy o zmartwychwstaniu somatycznym oraz chrystofanie.

• Dz 13,15-41- mowa św. Pawła do Żydów i Greków zgromadzonych w synagodze w Antiochii Pizydyjskiej- „zmartwych-wskrzeszenie”- odpowiedź Boga na posłuszeństwo Jezusa i chrystofanie.

• Cechy pierwotnej katechezy apostolskiej: wspólny rdzeń- Zmartwychwstanie Jezusa; zmartwychwstanie wpisało się w historię i dokonało się w umęczonym ciele Pana; schemat „obietnicy- realizacji”; przeświadczenie Piotra i Pawła, że zostali powołani, aby być szczególnymi świadkami wydarzenia zmartwychwstania.

• Formuły wiary i wyznania, tworzone w pierwszych wspólnotach chrześcijańskich- odpowiedź na katechezę apostolską, która domagała się wiary
  w zmartwychwstałego Jezusa.

• Codzienne formy mówienia chrześcijan o „Bogu i Jego Chrystusie”: 1Tes 1,10; Rz 8,11; 2Kor 4,14; Ga 1,1;2Kor 5,15; (dwuczłonowość formuł: pierwszy człon opiewa śmierć Jezusa, drugi zmartwychwstanie).

• Homologie (wyznania):Rz 10,9

• Aklamację (zewnętrzny wymiar wyznania): Rz 10,9; 1Kor 12,3; Flp2,11; 1Kor 16,22.

• Rozbudowane wyznanie wiary: 1Kor 15,3b-5 („credo korynckie”)- najstarsze credo wczesnochrześcijańskie, wyznanie wiary, które składali katechumeni przyjmujący chrzest- Misterium Zmartwychwstania Chrystusa jest wydarzeniem rzeczywistym, które posiadało potwierdzone historyczne znaki (pusty grób,
  i chrystofanie). Zawiera ono podstawową prawdę chrześcijaństwa: ten sam Jezus, który umarł, jest Zmartwychwstałym Panem - przedmiot wiary i nadziei Kościoła.

• Hymny: Ef 5,14 (starochrześcijański hymn chrzcielny); Flp 2, 6-11 (hymn
  o Kenozie i Wywyższeniu Chrystusa); Kol 1,15-20 (hymn o Chrystusie Obrazie Bożym).

• Narracje ewangelii- nikt nie był świadkiem samego przyjścia Jezusa ze śmierci do życia, opowiadania o Zmartwychwstaniu stają się opowiadaniami o zetknięciu się
  z pustym grobem i objawieniach Zmartwychwstałego (chrystofanie).

• Misterium Zmartwychwstania Chrystusa- wydarzenie rzeczywiste
  o potwierdzonych historycznie znakach:

• Pusty grób- świadectwo kobiet, uczniów- nie jest to bezpośredni dowód, ale stanowił dla wszystkich istotny znak (odkrycie przez uczniów-pierwszy krok
  w kierunku rozpoznania samego faktu zmartwychwstania Jezusa)

• Chrystofonie- objawienia Zmartwychwstałego- decydujące dla rozwoju wiary
  w Zmartwychwstanie- 1Kor 15,3-8 (potwierdzenie historyczności chrystofonii). Podział:

• Apostolskie (oficjalne lub konstytutywne)- rozesłanie uczniów.

• Prywatne.

• Rozpoznania

• Rozeznania

• Teologiczny sens chrystofanii:

• Zmartwychwstanie- natychmiastowe-przejście człowieczeństwa Chrystusa od śmierci do Boga trynitarnego życia- wydarzenie transcendentne i ponadhistoryczne

• Somatyczne zmartwychwstanie Jezusa- uwielbienie w tym samym, chociaż nie takim samym ciele

• Opisy spotkań ze Zmartwychwstałym- ciągłość między Jezusem historycznym
  a Chrystusem wiary- objawienie w uwielbionym ciele (dar łaski).

• Godzina narodzin wiary

• Początki chrystofanii- inicjatywa Zmartwychwstałego- rozpoczęcie czasu Kościoła

• Położenie pieczęci życia (martria?) na świadectwie.

• Eucharystia- rzeczywiste współuczestnictwo w życiu Zmartwychwstałego- sakrament kontynuacji Jego zbawczej obecności w dziejach .

7. Chrystusowa geneza Kościoła

• Po śmierci i zmartwychwstaniu chrześcijaństwo pierwotne mówi
  o „zgromadzeniu” (heb. „kahal”; gr. „ekklrsia”; łac. „ecclesia”).

• Kościół- kategoria popaschalna- „ekklesia” powstaje pod wpływem Ducha wskrzeszonego Pana, nie mocą jakiegoś jednorazowego, formalnego aktu ustanowienia czy założenia.

• Kościół rodzi się razem z NT.

• Sobór Watykański II- terminy: założenie i Założyciel (KK5)

• Eklezjologia implicite- wprowadzenie przez Jezusa ludzi w porządek Królestwa Bożego i zgromadzenie ich wokół siebie- proces formowania Kościoła, ukonstytuowanego definitywnie przez wydarzenia Paschy i Zesłanie Ducha św. (intencja założenia Kościoła).

• Przepowiadanie Królestwa Bożego, formowanie kręgu uczniów, posiłki Jezusa, zwłaszcza Ostatnia Wieczerza- znaki wspólnoty, która po Zmartwychwstaniu określi się jako Kościół

• Międzynarodowa Komisja Teologiczna- dokument „wybrane tematy
  z eklezjologii”- fazy, etapy w procesie „rozdzielania się”; formowanie Kościoła.

• Całe życie Jezusa skierowane na powołanie Kościoła.

• Nie można mówić o jednorazowym wydarzeniu założenia Kościoła, ale o szeregu aktów eklezjotwórczych; aktów istotnych dla powstania Kościoła, sakramentalnej wspólnoty ludu Bożego zmierzającej do eschatologicznej pełni Królestwa Bożego.

• Akty eklezjotwórcze:

• Orędzie Jezusa o Królestwie Bożym- programowe hasło głoszone
  w przypowieściach (siewca wyszedł siać, sieć została rzucona, pasterz wyruszył na poszukiwanie zagubionej owcy, młodego wina nie wlewa się do starych bukłaków);cel Kościoła- poświadczenie i urzeczywistnienie nadziei królowania Boga.

• Ustanowienie Dwunastu (Mt 10,1-4;Mk 3,13-19; Łk6,12-16)- korelacja
  z Królestwem niebieskim i ludem Bożym; cel ustanowienia:

• Towarzyszenie Jezusowi

• Wysłanie ich na głoszenie nauki

• Władza wypędzania złych duchów

• Piotr- kluczowa rola w gronie uczniów, szczególnie pośród Dwunastu (Mt 16,18n)- funkcja fundamentu wspólnoty eklezjalnej- odpowiedzialność za „wzrastanie” Królestwa Bożego („klucze królestwa”) w ludzkie serca i w historię ludzkości („wiązać- rozwiązywać”).

• Ostatnia Wieczerza- wspólnota stołu antycypacja uczty eschatologicznej, spełnieniem obietnicy mesjańskiej; znaczenie:

• Charakter uczty paschalnej-sprawowanie w Świętym Mieście- przaśny chleb
  i gorzkie zioła- symbol niewoli egipskiej, baranek- wyzwolenie; kielich- przymierze.

• Świętowanie Jezusa w gronie Dwunastu- symbol jedności

• Interpretacja przez Jezusa własnej śmierci jak ofiary zastępczej i ekspiracyjnej - Krew Przymierza

• Eucharystia- obraz Królestwa Bożego i prorocki znak uczestnictwa w dobrach eschatologicznych- dostęp całej ludzkości przez Dwunastu.

• Tajemnica Krzyża- wymiar eklezjotwórczy- krew i woda wypływające z otwartego boku ukrzyżowanego Jezusa- sakrament Kościoła.

• Zmartwychwstanie- chrystofanie, objawienie ostatecznej, eschatycznej rzeczywistości, ku której zmierza Kościół.

• Zesłanie Ducha św.- jednomyślne trwanie uczniów na modlitwie, pełnia świadectwa- „zgromadzenie święte” uobecniające zbawienie Chrystusa wobec wszystkich ludzi; społeczność Chrystusowa- kontynuacja Tajemnicy Paschalnej
  i owoc działania Ducha św.- ciągłe budowanie Kościoła, Kościół w drodze, Kościół wymagający ciągłej odnowy.

• „geneza Kościoła w obrębie wydarzenia Chrystusowego” i rodzenie się Kościoła
  w dziejach- zrodzenie Kościoła z przebitego boku Chrystusa, czyli całości dziejów zbawienia i ziemskiej, cielesnej egzystencji Jezusa „raz danej na wieki” i ciągle darowanej w sakramencie Kościoła (św. Ambroży)

• kontynuacja „nakazu misyjnego” przez Ducha św., który oświeca wspólnotę Kościoła, prowadząc ją ku eschatycznej prawdzie.

8. Pojęcie i uzasadnienie sukcesji apostolskiej oraz prymatu biskupa Rzymu

SUKCESJA- nieprzerwany proces przekazu posłannictwa apostolskiego dokonujący się mocą Ducha św. przez sakramentalny akt święceń biskupich dla zachowania tożsamości ewangelicznej i katolickiej otwartości Kościoła.

• Świadectwa pierwotne (biblijne):

• 
  Listy św. Pawła:

1 Kor 12,28

Rz 12,4n mowa o naturze Kościoła jako Ciała Chrystusowego,

Ef 4,11 z którą łączy się struktura charyzmatyczna

• mowa o współpracownikach w dziele misyjnym

• Dzieje Apostolskie- informacje na temat początków organizacji Kościoła
  w Jerozolimie: Dwunastu, Jakub, Kefas i Jan- filary (sobór Jerozolimski); wybór Siedmiu (Dz 6,1-7), Dwunastu („posługa słowa” i przewodniczenie modlitwie liturgicznej), Siedmiu („obsługiwanie stołów”)- pełne wiary i Ducha św. głoszenie Słowa Bożego (funkcje pasterskie w odniesieniu do „helleńskiej” części wspólnoty w Jerozolimie): starsi- ciało doradcze i grono współdecydujące we wspólnotach.

• Pierwsze Kościoły- istotna rola kolegium Dwunastu- łączenie wysiłku ewangelizacji i przekazu nieskażonej Ewangelii (prawdy o zbawieniu w Jezusie)
  z troską o następców (świadków tradycji apostolskiej).

• Wczesne Kościoły Pawłowe- prymat urzędu apostolskiego, charyzmaty
  i stopniowa hierarchizacja posług apostoła, proroka, ewangelisty, nauczyciela.

• Jerozolima- ustanowienie przez apostołów grona siedmiu- nałożenie rąk, istotna rola całego Kościoła, grona starszych.

• Listy subapostolskie- literatura powstała pod imieniem apostołów, już po ich odejściu dla uzasadnienia nauki i struktury Kościoła przez odwołanie się do ich woli.

• Listy Pasterskie (Tm-Tt)- urząd następców apostolskich środkiem przechowywania autentycznej Ewangelii, określanej mianem powierzonego dobra, depozytu- starsi, biskupi (funkcje ojca rodziny wobec wspólnoty)- zwierzchnicy we wspólnocie, diakoni (funkcje charytatywne), diakonise, ewangeliści, i nauczyciele.

• 1P- dwustopniowa hierarchia w Rzymie i w Kościołach Azji Mniejszej: prezbiterzy i diakoni.

• Trzy listy św. Jana- prezbiter w sensie starszego, nauczyciela, członka rady starszych; typ jednego biskupa stojącego na czele wspólnoty (Brawn).

• Pisma poapostolskie:

• 1 List Klemensa Rzymskiego do Kościoła w Koryncie (ok. 96r. w Rzymie)- potrzeba wspólnocie silnego przewodnictwa, które może zapewnić struktura prezbiterów- biskupów i diakonów- nacisk na sukcesję apostolską (apostat
  w praktyce).

• „Didache” (80-90r.)- ważna funkcja proroków i nauczycieli (wędrowni lub stopniowo osiadający się); pojawienie się biskupów i diakonów- wysokie wymagania duchowe i moralne.

• 7 Listów św. Ignacego Antiocheńskiego- trójstopniowa organizacja hierarchii kościelnej z jednym biskupem na czele (pierwszy nauczyciel oraz gwarant jedności wiary i jedności Kościoła); pozostali- starsi, diakoni („współsłudzy”).

• Św. Ireneusz „Adwersus haersus” (ok. 180r.)- sukcesja apostolska „znamieniem Ciała Chrystusa” i znakiem tożsamości Kościoła z tradycją apostolską; biskup- następca apostołów, stoi na straży tradycji apostolskiej danej stolicy, zwłaszcza Rzymu, Efezu czy Smyrny.

• Prymat biskupa Rzymu- świadectwo pierwotne:

• Piotr

• 1Kor 15,3b-5 (credo korynckie)- Kefa- aramejskie imię Piotra o charakterze symbolicznym, nadane przez Jezusa dla wyrażenia roli Apostoła w jego posłannictwie mesjańskim (J1,42); Mt 16,18n- teologiczna ekspilacja sensu imienia.

• Uważanie Piotra w pierwotnym Kościele za pierwszego świadka Zmartwychwstania.

• Ga- drugie wczesne świadectwo dotyczące św. Piotra i jego roli w Kościele- trzy spotkania św. Pawła z Piotrem (poznanie Pawła z Kefasem, Sobór Jerozolimski, „spór antiocheński”).

• Mt 16,16-19- Chrystus jest tym, który wznosi i kształtuje swój Kościół, Piotr zaś należący do całości budowli pełni funkcje fundamentu wspólnoty Jezusowej; „klucze królestwa niebieskiego”- szczególna rola Piotra- uprzystępnianie
  i otwieranie ludziom rzeczywistości Królestwa Bożego; „wiązać- rozwiązywać”- orzekanie o zgodności lub nie pewnej nauki z prawdą ewangelii, określanie danego czynu za dopuszczalny lub nie w perspektywie Królestwa Bożego, przebaczenie lub zatrzymanie grzechów i wykluczenie lub włączenie do Kościoła- sankcja Boża jego decyzji.

• Łk 22,31n- tekst służący Vaticanum I za podstawę uzasadnienia nieomylności papieskiej.

• Dz 1-12- Piotr na czele popaschalnej listy Jedenastu, kaznodzieja pośród Żydów, misjonarz pogan, rzecznik Kościoła wobec Sanhedrynu .

• J 21,15-19- tekst Piotrowy - funkcja pasterza trzody Chrystusowej- żywienie Ewangelią, obrona Kościoła przed fałszywą nauką i rozbiciem .

• Uprawnienia Piotra (Mt 16,16-19; Łk 22,31n; J 21,15-19): klucznik Królestwa Bożego, rybak ludzi, pomost między Jezusem historycznym a Kościołem, apostoł Żydów, jeden z „trzech filarów Kościoła, pasterz owczarni Chrystusowej
  i męczennik.

• Pierwotne chrześcijaństwo- niezbędność kontynuacji posłannictwa Piotrowego
  w kościelnej kontynuacji dzieła Chrystusa.

• Trwanie Kościoła na fundamencie Piotrowym do kresu historii (nigdzie nie jest powiedziane, że Piotr ma mieć następców).

• Złożenie przez Piotra i Pawła ostatecznego i decydującego świadectwa miłości do Chrystusa w Rzymie- Kościół rzymski spadkobiercą ich apostolatu wobec innych Kościołów.

• Pierwsi świadkowie prymatu rzymskiego:

• List do Rzymian św. Ignacego Antiocheńskiego (ok. 107-110r.)- pojawienie się po raz pierwszy idei przewodnictwa Kościoła rzymskiego. List Klemensa Rzymskiego do Kościoła w Koryncie- pierwszy dowód sprawowania władzy prymacjalnej przez biskupa Rzymu i świadectwo odpowiedzialności Kościoła rzymskiego za inne Kościoły (hipoteza Brawna)- przejaw prymatu kolegialnego Rzymu.

• Św. Ireneusz z Lyonu „Adwersus haersus” (ok. 180r.)- założenie i ustanowienie
  w Rzymie przez dwóch najszlachetniejszych apostołów największego, najstarszego i znanego wszystkim Kościoła.

• Hegezyp- gwarancją tradycji - sukcesja apostolska, której poszukuje w Rzymie.

• Tertulian (ok.200r.)-Rzym autorytetem i oparciem- Kościół rzymski- gwarant nauki apostolskiej i jej wierny świadek pośród prześladowań.

• Rzymskie inicjatywy prymacjalne:

• Spór papieża Wiktora I z Polikratem o datę świętowania Wielkanocy.

• Spór papieża Stefana I z Firmilianem o ważność chrztu udzielanego przez heretyków- św. Cyprian Extra Ecclesiam nulla salus (poza Kościołem nie ma zbawienia).

• Kwestia kanonu ksiąg NT i pierwotnej możliwości pojednania się z Kościołem chrześcijan upadłych podczas prześladowań

• Problem instancji odwoławczej od postanowień synodów prowincjonalnych (Atanazy- zwolnienie formuły homousisos) Petri memoriam honoremus (uczcijmy pamięć Piotra).

• Doktryna Pelagiusza- św. Augustyn Roma locuta, causa finita (Rzym się wypowiedział, sprawa zakończona).

• Synod Efeski, na którym Dioskur przeszkodził w odczytaniu listu dogmatycznego Leona Wielkiego i ekskomunikował papieża )przeprowadzenie soboru bez zgody Stolicy Apostolskiej)-Sobór Chalcedoński (451r.) Petrus locutus est per Leonem (Piotr przemówił przez Leona).

• Źródła sukcesji Piotrowej”

• Męczeństwo Piotra i Pawła w Rzymie.

• Symbolika zjednoczenia wokół ich grobów- misyjność i organizacja chrześcijaństwa.

• Dz- świadectwo osiągnięcia prze Kościół wymiaru katolickiego w momęcie rozpoczęcia ewangelizacji pogańskiego Rzymu.

• Wytrwałość Kościoła rzymskiego podczas prześladowań.

• Kościół- silny punkt oparcia w tradycji i sukcesji rzymskiej podczas polemiki antygnostyckiej.

• PAPIEŻ- biskup Rzymu, który ze względu na szczególną właściwość swojej stolicy- sukcesję posłannictwa Piotrowego, posiada jedyną w swoim rodzaju misję i odpowiedzialność pasterska za jedność wszystkich Kościołów lokalnych, pełniąc z woli Chrystusa posługę stróża komunii Kościołów i urząd głowy kolegium biskupów.

9. Znaki i autentyczność Kościoła

• Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary- 4 istotne cechy prawdziwego Kościoła Chrystusowego: jedność, świętość, powszechność (katolickość)
  i apostolskość.

• „Kościół Chrystusowy trwa w Kościele katolickim” (KK8).

• Znaczenie znaków:

• Element wyznania wiary w Kościół-przeświadczenie o ciągłości i tożsamości Kościoła Chrystusowego w kruchych, grzesznych i przemijających wspólnotach wiary

• Miara nadziei Kościoła - wzrastanie ku pełni Królestwa Bożego- wymiar eschatologiczny.

• Zadanie do realizacji- dar Boga zadaniem dla człowieka.

• Znamię jedności- wyraz istoty Kościoła w jego odniesieniu do Chrystusa.

• Znamię świętości- wyraz istoty Kościoła w jego celowość- Królestwo Boże.

• Znamię powszechności (katolickości)- wyraz istoty Kościoła w jego realizacji do świata.

• Znamię apostolskości- wyraz istoty Kościoła w jego odniesieniu do samego siebie

• Jedność- istota Kościoła

• Ze względu na swoje źródła- tajemnica jednego Boga w Trójcy Osób.

• Ze względu na swego Założyciela- pojednanie ludzi z Bogiem przez Krzyż Jezusa

• Ze względu na swoją „duszę”- zamieszkanie Ducha Św. w wierzących
  i napełnienie Kościoła, kierowanie nim- zespolenie wierzących w Chrystusie, zasada jedności Kościoła

• Więzy jedności Kościoła

• Wyznanie jednej wiary otrzymanej od Apostołów- wyznanie Jezusa Chrystusa.

• Wspólne celebrowanie kultu Bożego- sakramenty.

• Sukcesja apostolska- sakrament święceń- jedność organizacyjna : „pełne miłości rządy „ i „braterska zgoda rodziny Bożej”.

• Świętość- Chrystus umiłował Kościół jako swoją Oblubienice, wydał siebie samego za nią dla uświęcenia.

• Zjednoczenie Kościoła z Chrystusem

• Kościół staje się uświęcający- uświęcenie człowieka w Chrystusie i uwielbienie Boga.

• Pełnia środków zbawienia- osiągnięcie świętości dzięki łasce Bożej.

• Miłość- dusza świętości

• Tajemnicze źródło i nieomylna miara apostolskiego zaangażowania i misyjnego zapału Kościoła

• Świętość Kościoła w Maryi.

• Powszechność (katolickość)- uniwersalny, cały, zupełny

• Obecność Chrystusa- pełnia środków zbawienia: poprawne wyznanie wiary, integralne życie sakramentalne, posługa święceń w sukcesji apostolskiej.

• Posłanie przez Chrystusa do wszystkich ludzi- dążenie do zespolenia ludzkości
  z Chrystusem-Głową w jedności Ducha św.

• Powszechność każdego Kościoła partykularnego

• Powołanie wszystkich ludzi do katolickiej jedności ludu Bożego.

• Extra Ecclesiam nulla salus (poza Kościołem nie ma zbawienia)- konieczność
  i święte prawo głoszenia Ewangelii wszystkim ludziom (Mt 28,18-20). Kościół powszechnym sakramentem zbawienia.

• Misje- wymaganie powszechności Kościoła- misyjna natura Kościoła (tajemnica posłań Syna i Ducha św. wedle zamysłu Ojca)

• Apostolskość (via apostolica, doctrina apostolica, successio apostolica)

• Oparcie na „fundamencie Apostołów” (świadkowie wybrani i posłani przez Chrystusa)

• Zachowywanie i przekazywanie (z pomocą Ducha św.) nauczania, właściwego depozytu i zdrowych zasad- apostolska misja pasterzowania w Kościele.

• Kościół- nauczany, uświęcany i prowadzony przez Apostołów- następcy w misji pasterskiej- Kolegium Biskupów wspomagane przez kapłanów w jedności
  „z następcą Piotra, Najwyższym Pasterzem Kościoła”- Komunia wiary i życia ze swoim porządkiem.

• „posłanie” na cały świat.

• Miłość czerpana z Ewangelii duszą apostolstwa.

10. Zbawienie w Kościele i przez Kościół

• Extra Ecclesiam nulla salus św. Cypriana (poza Kościołem nie ma zbawienia)

• Rozumienie „wyłączające”

• Św. Ignacy Antiocheński: „...kto idzie za twórcą rozłamu, nie odziedziczy Królestwa Bożego”

• Adwersus haereses św. Ireneusza: „Z udziału w Duchu św. (...) wykluczają się ci wszyscy, którzy odmawiając przyjścia do Kościoła, pozbawiają się sami życia fałszywymi doktrynami i próżnymi działaniami. Tam ..., gdzie jest Kościół, tam też jest Duch Boży; i tam, gdzie jest Duch Boży, tam jest Kościół i pełnia łaski (...)”- metafory „matki” i „źródła”.

• W łodzi Jezusowej Orygenesa: „(...) Poza tym domem, tzn. poza Kościołem, nikt nie będzie zbawiony; ... jeśli ktoś go opuści, sam jest winien własnej śmierci”- metafora „domu”.

• O jedności Kościoła św. Cypriana: „(...) Nie może mieć Boga za Ojca, kto nie ma Kościoła za matkę. Jeśli tonął każdy, kto był poza arką Noego, to ginie też każdy, kto jest na zewnątrz, poza Kościołem”.- metafory „matki” i „arki.

• Św. Cyprian- kryterium przynależności do Kościoła: przyjęcie nauczania
  i podporządkowania się biskupowi.

• Wypowiedzi odnoszące się do tych, którzy przez schizmę lub herezję odeszli od jedności z Kościołem- przekształcenie w zasadę dotyczącą zbawienia lub nie zbawienia wszystkich ludzi- konieczność do zbawienia Kościoła.

• Rozumienie „włączające”

• Chrystus umarł dla zbawienia wszystkich ludzi.

• Zbawienie ludzi nie ochrzczonych zakłada prawda o zstąpieniu Chrystusa do piekieł.

• Męczeńska śmierć katechumenów- „chrzest krwi”; „chrzest pragnienia”; „pragnienie sakramentu”; „wiara nie wprost”.

• „rąbek nieba dla niemowląt” (hipoteza limbus parvularum)- św. Albert Wielki; św. Bonawentura i św. Tomasz z Akwinu; rozumienie chrześcijańskie - nie może być mowy o zbawieniu bez relacji do Jezusa, „bycia w „Chrystusie”, „oglądanie Boga twarzą w twarz”- to staje się udziałem zmarłych niemowląt .

• Mystici Corporis Christi Piusa XII- synteza nauki o „pragnieniu Kościoła”, „niezawinionej niewiedzy” i „przynależności do Kościoła”- „rzeczywistymi członkami Kościoła są ci, którzy przyjęli chrzest odrodzenia i wyznają prawdziwą wiarę, a nie oderwali się od ograniczonej jedności ciała lub nie zostali odłączeni”, idea „nieuświadomionego pragnienia”, w którym jest zawarte „przyporządkowanie” do Kościoła - zbawienie dzięki związkowi z Kościołem, pośrednikiem zbawienia.

• Nakaz Chrystusa, aby wszystkie ludy weszły do Kościoła- ustanowienie Kościoła środkiem zbawienia, bez którego nikt nie może wejść do Królestwa chwały niebieskiej; nie zawsze musi być można należeć do Kościoła w sensie pełnego członkostwa- wymaganie przynależności „przez życzenie lub pragnienie”, które nie zawsze musi być wyrażane (katechumeni), lecz wtedy również ma miejsce, gdy człowiek znajduje się w niewiedzy niemożliwej do usunięcia- przyjęcie ukrytego pragnienia przez Boga- zawarte w dobrym usposobieniu duszy, dzięki któremu człowiek chce uzgodnić swoją wolę z wolą Bożą; (hipoteza „ostatecznej decyzji” L. Barosa, „anonimowe chrześcijaństwo” K.Rahnera.

• Vaticanum II

• „Kościół jest w Chrystusie nie jako sakramentem, czyli znakiem i narzędziem zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego”(KK1).

• „(...) wiadomymi tylko sobie drogami może Bóg doprowadzić ludzi, nie znajdujących Ewangelii bez własnej winy do wiary, bez której niepodobna podobać się Bogu (...) (DM7).

• Do (...) katolickiej jedności ludu Bożego (...) powołani są wszyscy ludzie i w różny sposób do niej należą lub są jej przyporządkowani, zarówno wierni katolicy, jak inni wierzący w Chrystusa, jak wreszcie wszyscy ludzie w ogóle, z łaski Bożej powołani do zbawienia „ (KK13); konieczność Kościoła do zbawienia- katolicy pozostają w łonie Kościoła sercem, a nie tylko ciałem, są do niego „wcieleni
  w pełni”; katechumeni, dzięki pragnieniu wcielenia do Kościoła , „już (...) są z nim w łączności” (KK14); naród żydowski- „przyporządkowanie do Ludu Bożego”, muzułmanie- „objęcie planem zbawienia”; „Ci bowiem, którzy bez własnej winy nie znają Ewangelii Chrystusowej i Kościoła Chrystusowego, szczerym sercem szukają Boga i wolę Jego przez nakaz sumienia poznaną starają się pod wpływem łaski pełnić czynem, mogą osiągnąć wieczne zbawienie”- poszukiwanie nieznanego Boga po omacku i wśród wyobrażeń, uczciwość życia (KK16); postawa zbawienia: łaska i powszechna wola zbawcza Boga objawiona w Jezusie, otwartość na miłość Bożą i uczciwe życie.

• Paschalne i stwórcze podstawy uniwersalizmu zbawczego: śmierć Chrystusa „za wszystkich”, Boskie powołanie każdego człowieka, wszechogarniające działanie Ducha św. (KK22).

• Kościół sakramentem powszechności zbawienia Chrystusowego- szczególna funkcja w całości dziejów Boga z człowiekiem.

• Podstawa zbawienia- współuczestnictwo w Krzyżu przez darującego się, współcierpiącą miłość, służebną, bezinteresowność, oddanie życia- Chrystus drogą do zbawienia.

• Konieczność Kościoła do zbawienia- znaki i narządzie, niejako sakrament urzeczywistniający zbawienie Chrystusowe pośród ludzi- zbawienie dokonane na Krzyżu „idzie” przez Kościół, gdyż stanowi on Ciało Chrystusa, organizm złączony z Założycielem i Głową jedynymi w swoim rodzaju więzami; Kościół zwiastunem nadziei powszechnego zbawienia w Chrystusie.

Materiał pobrano z http://e-wangelizacja.waw.net.pl

---