Wykłady 16.10.

1. NAUKA to zespół czynności i sposobów postępowania prowadzący do pozyskania wiedzy oraz rezultat tego procesu, na który składa się wiedza naukowa.

Nauka składa się z 2 elementów:

NAUKA

BADANIA NAUKOWE WIEDZA NAUKOWA

2. BADANIA NAUKOWE I ICH RODZAJE.

Słowo „badania naukowe” jest wieloznaczne. Ma bowiem szerokie zastosowanie w mowie potocznej.

BADANIE NAUKOWE

Jest to zespól czynności związanych z czymś, mający na celu uzyskanie odpowiedzi.

Jest to zespół czynności zmierzający do poznania i wyjaśniania zjawisk będących przedmiotem badań oraz udzielenie odpowiedzi na ostawione badanie badawcze.

3. RODZAJE BADAŃ NAUKOWYCH.

1. Badania teoretyczne

2. Badania praktyczne

3. Badania diagnostyczne

4. Badania weryfikacyjne

5. Badania opisowe

6. Badania wyjaśniające.

Ad.1.

BADANIA TEORETYCZNE -

Maja one podstawowe znaczenie dla rozwoju samej nauki. Nauki jako nauki.

Celem tych badań jest::

• Wzbogacenie istniejącej już wiedzy o nowe informacje, teorie, prawa, zasady.

• Wyjaśnienie zjawisk i procesów związanych z daną nauką.

• Określenie związków i zależności między badanymi zmiennymi.

• Przewidywanie wynikających z badań następstw oraz formułowanie praw , twierdzeń, prawidłowości i teorii.

Ad. 2.

BADANIA PRAKTYCZNE.

Mają na celu wdrażanie istniejącej teorii do praktyki. Ich celem jest wdrażanie rozwiązań teoretycznych do konkretnych rozwiązań praktycznych. Wdrażanie eksperymentów i innowacji oraz weryfikowanie teorii.

Ad. 3

BADANIA DIAGNOSTYCZNE (diagnosis).

Mają na celu rozpoznanie pewnych faktów, zjawisk czy stanów rzeczy.

Z diagnoza mamy do czynienia wówczas, gdy jakichś stan rzeczy uznajemy za niezadawalający albo budzący niepokój.

Dokonujemy wówczas:

• Opisu

• Wyjaśnienia

• Oceny stanu rzeczy

Ad. 4

BADANIA WERYFIKACYJNE (weryficatio - sprawdzenie)

Maja na celu sprawdzenie skutków wdrożonych lub wprowadzonych w danej instytucji zmian technicznych, organizacyjnych, prawnych lub innych.

Weryfikacja polega na sprawdzeniu dwóch stanów:

1. Stanu po wprowadzeniu zmian

2. Stanu przed wprowadzeniem zmian.

Weryfikacja powinna udzielić odpowiedzi na 2 pytania:

1. Jak jest?

2. Dlaczego jest tak jak jest?

Ad. 5

BADANIA OPISOWE

BADANIA WYJAŚNIAJĄCE

Są albo badaniami teoretycznymi bądź praktycznymi

Albo diagnostycznymi bądź weryfikacyjnymi.

3. WIEDZA NAUKOWA

Poprzez nią rozumiemy efekt badań naukowych.

Model opierający się na badaniach naukowych przyjmuje pewne założenia.

• Podstawowym założeniem w nauce jest założenie o istniejącym porządku w swiecie.

Zakłada się, że zjawiska bądź zdarzenia nie pojawiają się przypadkowo, losowo lecz pojawiają się z pewną regularnością.

• Drugie założenie.

Wszystkie zjawiska mają swoje przyczyny lub można wskazać na inne zjawiska, które te przyczyny wywołują.

W podejściu naukowym odrzuca się działanie sił ponadnaturalnych, w związku z tym podejście znajduje się w opozycji w stosunku do religii, magii, wróżb, poglądów fundamentalistycznych.

• Trzecie założenie.

Nic nie jest w nauce dowiedzione samo w sobie.

Prawdziwość nauki musi być udowodniona. Naukowcy nie mogą polegać tylko na wyczuciu, zdrowym rozsądku, domniemaniach lecz musza je poznać, wyjaśnić, zrozumieć.

• Założenie czwarte.

Wiedza naukowa jest wyprowadzana z nabytego doświadczenia. Niektóre twierdzenia opierają się na dedukcji (na rozumieniu logicznym).

Podstawowa różnica między wiedza potoczną a wiedzą naukową jest ta, że wiedza potoczna informuje człowieka o danym zjawisku lecz nie wyjaśnia jego przyczyn.

Wiedza naukowa wyjaśnia dane zjawiska wskazując na jego przyczyny wystepowania danego zjawiska czy procesu.

Różnica między wiedza naukową a wiedza potoczną jest taka, że wiedza naukowa ma zawsze charakter bardzo ogólny. Oznacza to, ze dotyczy ona wszystkich zjawisk czy procesów niezależnie od miejsca i czasu występowania.

Wiedza potoczna ma charakter szczegółowy, gdyż odnosi się do pojedynczego zjawiska, pojedynczego procesu, do czegoś konkretnego.

Wiedza naukowa ma zawsze charakter teoretyczny. Oznacza to, że odnosi się ona zarówno do zjawisk obserwowalnych jak i do tych, które nie dają się bezpośrednio zaobserwować.

Wiedza potoczna ma charakter praktyczny, gdyż odnosi się do zjawisk bezpośrednio obserwowalnych (do praktyki).

Wiedza naukowa jest ścisła, pełna, dokładna, a tym samym wiarygodna.

Wiedza potoczna jest wieloznaczna, mało precyzyjna, mało dokładna, a tym samym mało wiarygodna.

WIEDZA NAUKOWA opiera się na ściśle określonych metodach, sposobach postępowania i narzędziach pomiarowych.

WIEDZA POTOCZNA opiera się na zdrowym rozsądku, na przypuszczeniach, domysłach.

Zasadnicza różnica między wiedzą naukową a wiedzą potoczną polega na tym, że wiedza naukowa ciągle się doskonali, jest coraz pełniejsza, wiarygodniejsza, a wiedza potoczna stoi w miejscu, nie zmienia się.

Wykłady 30.10

1. CELE BADAŃ NAUKOWYCH

CEL- dążenie, punkt do którego zamierzamy dotrzeć lub efekt, który zamierzamy osiągnąć.

Bez jasno określonego celu działanie jest chaotyczne, pozbawione sensu.

2. CELE W NAUCE DOTYCZĄ:

• Formułowanych w swoich badaniach celów jakie musicie osiągnąć

• Mają wpływ przede wszystkim na rodzaj formułowania problemów badawczych

• Mają wpływ na dobór zmiennych do badań

• Mają wpływ na dobór metod, technik i narzędzi badawczych

• Mają wpływ na rodzaj przeprowadzonej analizy oraz rodzaj wnioskowania.

Podstawowym celem nauki, w tym i nauk społecznych, jest dostarczenie dającej się zweryfikować wiedzy.

Wiedza ta pomaga wyjaśnić, zrozumieć i przewidzieć interesujące nas zjawiska społeczne.(zjawiska, zdarzenia, procesy).

3. Badania dzielimy na:

1. Badania wyjaśniające.

Zmierzają one przede wszystkim do próby udzielenia odpowiedzi na pytanie:

„Dlaczego jest tak jak jest?”, „Jakie są przyczyny danego stanu rzeczy?”, albo zmierzają do badania związków i zależności między badanymi zjawiskami.

Wyjaśnić komuś jakieś zjawisko to tyle, co uczynić zrozumiałym coś, czego się przed tym nie rozumiało.

Wiele zjawisk nie potrafimy wyjaśnić, nie na wszystkie pytania potrafimy udzielić odpowiedzi, wówczas podejmujemy badania naukowe, celem których jest ich wyjaśnienie.

Wyjaśnienie można podzielić na 2 rodzaje:

• Wyjaśnienie dedukcyjne

• Wyjaśnienie indukcyjne.

AD.I

Wyjaśnienie dedukcyjne.

O wyjaśnieniu dedukcyjnym mówimy wówczas, gdy jedno zjawisko jest wyjaśnione za pomocą drugiego zjawiska poprzez odwołanie się do tzw. Praw ogólnych.

Niezbędnym warunkiem prawa ogólnego jest to, że dotyczyć ono musi wszystkich możliwych przypadków.

Oznacza to wtedy i tylko wtedy, gdy przesłanki są prawdziwe to i wyprowadzane na tej podstawie wnioski będą prawdziwe.

Jeżeli jednak przesłanki nie będą prawdziwe, to i wnioski z nich wyprowadzone będą także nieprawdziwe albo będą fałszywe.

1.W każdej grupie społecznej odsetek samobójstw zależy wprost proporcjonalnie od stopnia indywidualizmu.

2. Stopień indywidualizmu zależy od zasięgu wpływu protestantyzmu.

3. Zatem odsetek samobójstw zależy od zasięgu protestantyzmu.

4. Zasięg protestantyzmu w Polsce jest mały.

5. Wniosek, iż w Polsce odsetek samobójstw na tym tle jest mała.

Ad. II

Wyjaśnienie indukcyjne

Nie każde wyjaśnienie naukowe opiera się na prawdzie ogólnej. Istnieje wiele zjawisk i zdarzeń, które nie opierają się na prawdzie ogólnej. Dzieje się tak przede wszystkim w naukach społecznych, w tym i w pedagogice.

W naukach społecznych nie ma praw ogólnych. Istnieje kilka praw (generaicji) ogólnych, więc opieramy to na innych…..?

Prawo wartości

Prawo popytu i podaży

Prawo Josto

Mamy tu do czynienia z prawdopodobieństwem występowania danego zjawiska.

W wyjaśnieniu indukcyjnym zakładamy, ze w określonych warunkach zjawisku X towarzyszy zjawisko Y z określonym stopniem prawdopodobieństwa.

X ---------Y ( z określonym stopniem prawdopodobieństwa)

4. ROZUMIENIE

Jest używane w dwóch znaczeniach

• Jako rozumienie oparte na empatii, czyli oparte na uczuciu,

• Jako rozumienie oparte na predykcji.

Przyczyną dwóch sposobów rozumienia tego terminu jest o, ze przedmiotem badań w naukach społecznych nie są rzeczy i obiekty lecz człowiek (dziecko, uczeń), który jest jednocześnie tym, który prowadzi badania na temat zachowania lub postępowania człowieka.

Rozumienie oparte na empatii polega na wczuwaniu się w dany stan.

Rozumienie oparte na predykcji w przeciwieństwie do rozumowana opartego na empatii zakłada, że:

• Można zjawiska społeczne zbadać i zmierzyć stosując w nich metody wykorzystane w badaniach przyrodniczych. Metody te polegają na zliczaniu danych zjawisk i procesów i poddawaniu ich analizom matematyczno-statystycznym.

5. PRZEWIDYWANIE

Jest podstawową cechą myślenia naukowego. Charakteryzuje się ono poszukiwaniem w miarę trafnej prognozy dotyczącej biegu wydarzeń w okresie przyszłym.

Można powiedzieć, że istnieje związek pomiędzy przyczynami jakiegoś zjawiska oraz ich następstwami. Znając relacje między zjawiskami można przewidywać ich stany oraz zachowanie jednostki w okresie przyszłym.

Jeśli natomiast WIEDZA jest niedostateczna, to PRZEWIDYWANIE jest niemożliwe.

Przewidywanie opiera się na tezie:

Jeżeli zjawisko X powoduje zajście zajścia zjawiska Y, to w przypadku zajścia zjawiska X można przewidywać zajście zjawiska Y.

Jeżeli to założenie jest nieprawdziwe, fałszywe lub jest źle zinterpretowane, wówczas niemożliwe jest poprawne przewidywanie przyszłych zjawisk.

METODOLOGIA I JEJ POWIĄZANIA Z INNYMI NAUKAMI

METODOLOGIA łączy wszystkich naukowców.

Jest to system określonych zasad, reguł i procedur postępowania stosowanych w badaniach naukowych.

Metodologia jest nauką o nauce.

NAUKA

WIEDZA

BADANIA NAUKOWE

METODOLOGIA

Metodologia to nauka o nauce.

Metodologia

Metodologia szczegółowa Metodologia ogólna

Odnosi się do konkretnej nauki Odnosi się typowo do wszystkich nauk

METODOLOGIA OGÓLANA

Dostarcza informacji o ogólnych zasadach badawczych stosowanych we wszystkich naukach. Jej przedmiotem badania nie są konkretne metody badawcze lecz formułowanie wspólnych dla wszystkich nauk reguł dotyczących:

• Definiowania pojęć,

• Tworzenia teorii,

• Tworzenia definicji,

• Wyjaśniania zjawisk w oparciu o istniejące zjawiska, prawa ogólne lub wyjaśnienia indukcyjne (probelistyczne) - prawdopodobne.

• Dążenia do sposobów wyjaśnienia indukcyjnego i dedukcyjnego

• Wnioskowania

• Weryfikowania hipotez

• Budowania teorii.

METODOLOGIA SZCEGÓŁOWA

Informuje o typowych dla danej dyscypliny naukowej regułach i procedurach badawczych.

Dotyczą one:

• Czynności związanych z planowaniem i organizowaniem badań

• Określanie czynności związanych z formułowaniem problemów oraz odpowiadającym im hipotez roboczych.(dochodzi do konkretnego działania).

• Doboru metod, technik, opracowania narzędzi badawczych.

• Czynności związanych z opracowaniem materiałów badawczych, analizowaniem zebranych materiałów badawczych oraz ich uogólnieniem i budowaniem teorii.

Metodologia badań spełnia kilka funkcji:

FUNKCJA- zespól czynności, które my wykonujemy w związku z czymś.

FUNKCJE METODOLOGII BADAŃ:

1. Umożliwia wykorzystanie we własnych badaniach metod stosowanych w innych naukach- w psychologii, socjologii, statystyce, co sprzyja doskonaleniu własnego warsztatu metodologicznego.

2. Umożliwia porównywanie wyników badań własnych z wynikami badań innych badaczy, co umożliwia eliminowanie nieufności wobec własnych wyników badań.

3. Dostarcza reguł do komunikowania się.

Metodologia to nauka, która pomaga ślepcowi zrozumieć.

4. Dostarcza reguł do wnioskowania.

Wyniki badań muszą być uporządkowane i powiązane w logiczną całość. Głównym narzędziem badawczym jest logika wnioskowania.

PODSTAWOWE POJĘCIA STOSOWANE W NAUCE.

Wszelkie badania naukowe odnoszą się do dwojakiego rodzaju zjawisk:

1. Zjawisk występujących w naukach przyrodniczych, próbując wyjaśnić te zjawiska poprzez ich zliczanie i mierzenie, a następnie poddanie tych wyników analizom matematyczno-statystycznym po to, aby udzielić odpowiedzi na postawione pytania, ustalić związki między badanymi zjawiskami, tj. między zmiennymi niezależnymi, a związkami zależnymi oraz do określania praw, bądź prawidłowości odnoszących się do badanej rzeczywistości.

2. Zjawiskami w naukach społecznych, w których to badaniach nie dążymy do wykrycia praw i prawidłowości lecz do zrozumienia zjawisk i motywów kryjących sięga takim, a nie innym postępowaniem człowieka. Zatem przedmiotem badań w naukach przyrodniczych są obiekty, rzeczy oraz towarzyszące im zjawiska, procesy czy inne zdarzenia.

Natomiast przedmiotem badań w naukach społecznych jest człowiek oraz towarzyszące mu stany albo osobowe albo psychiczne, które to są zjawiskami albo obserwowalnymi albo nieobserwowalnymi.

PRZEDMIOT BADAŃ

Badania nauk przyrodniczych Badania nauk społecznych

Odnoszą się do człowieka Zjawiska obserwowalne Zjawiska nieobserwowalne

w sensie rzeczy, obiektu

Wykłady 13.11.2010

W nauce występują dwie tradycje uprawiania badań naukowych.

1. Starsza

Arystotelesa - teologiczny sposób podejścia do tematu (teologia).

Galileusz - badania naukowe mają na celu wykrywanie związków i zależności między badanymi zjawiskami, wyjaśnianie tych zjawisk oraz wyprowadzanie na tej podstawie wniosków (przewidywanie).

Aż do XIX w. do narodzin nowych nauk społecznych opierano się na założeniu Galileusza.

W XX w. następuje konflikt miedzy dwoma orientacjami.

Zwolennicy metod przyrodniczych byli zdania, że podstawą prowadzenia badań są metody ilościowe, które sprowadzają się do mierzenia i liczenia zjawisk, oddawanie tych wyników operacjom matematyczno-statystycznym i wyprowadzaniu na tej podstawie wniosków i uogólnień (budowanie praw, teorii, zasad postępowania).

Zwolennicy nauk społecznych zakładali, ze przedmiotem badań w naukach społecznych nie jest wyjaśnianie lecz rozumienie zjawisk, przy czym badania w naukach społecznych powinny mieć charakter holistyczny- całościowy, powinny objąć całą populację, aby w ten sposób poznać, zrozumieć motywy zachowania lub postępowania człowieka.

Różnice w badaniach nauk społecznych, a nauk przyrodniczych polega na tym, że nauki przyrodnicze dążą do wyjaśniania zjawisk, zaś nauki społeczne dążą do zrozumienia zjawisk oraz, że istnieje różnica w przedmiocie badań.

PRZEDMIOT BADAŃ.

Przez przedmiot badań rozumieć będziemy osoby, rzeczy, obiekty w sensie dosłownym, jak i towarzyszące im zjawiska, zdarzenia i procesy w odniesieniu do których chcemy prowadzić badania.

Przedmiotami badań mogą być np. uczniowie szkoły, studenci, nauczyciele, pracownicy itp.

Zjawiska: narkomanii, frekwencji, alkoholizmu…..

W odniesieniu do badań pedagogicznych przedmiotem badań jest proces wychowania, na który to proces składają się czynności związane z nauczaniem, wychowaniem i opieką oraz wszechstronnym rozwojem dziecka (osoby uczącej się).

Specyfiką badań społecznych jest to, ze badacz porusza się w dwóch powiązanych ze sobą, aczkolwiek różnych procesach badawczych, tj.

1. Proces empiryczny- charakteryzuje się tym, że odnosi się on do zjawisk i procesów, które są bezpośrednio obserwowalne.

2. Proces teoretyczny - zjawiskami, które nie dają się bezpośrednio zaobserwować, np. postawy studentów, poglądy, wiara, iloraz inteligencji, uczucia.

Zjawiska, które nie dają się bezpośrednio zaobserwować są oznaczone przez pojęcia.

POJĘCIE- jest abstrakcją , jest symbolem przedmiotu, reprezentuje dany przedmiot.

Każda nauka posiada zbiór pojęć specyficzny dla danej nauki, tj. grupa społeczna, demokracja, władza, biurokracja, autokracja, to typowe pojęcia stosowane w socjologii.

Dla pedagogiki typowymi pojęciami będzie: wychowanie, nauczanie, kształtowanie itd.

Pojęcia pełnią w badaniach naukowych wiele ważnych funkcji:

1. KOMUNIKOWAME SIĘ - najważniejsza funkcja:

2. KLASYFIKOWANIE ZJAWISK (porządkowanie) według pewnych, typowych dla danego przedmiotu cech lub właściwości.

Pojęcia najczęściej mają charakter bardzo ogólny i dlatego ich pojemność zakresowa jest bardzo szeroka.

Możemy nie odróżniać czym różnią się np. sosna, świerk, klon, buk, ale wiemy, że pod pojęciem „drzewo” wszystkie się znajdują.

3. INFORMACYJNA.

Z tego względu muszą one być w sposób jednoznaczny i precyzyjny sformułowane. Wieloznaczność pojęć mogłaby prowadzić do negatywnych następstw w nauce i w życiu człowieka.

4. Pojęcia są składnikami definicji, tworzą , budują daną definicję, aby osiągnąć precyzję w stosowaniu pojęć naukowcy stosują dwojakiego rodzaju definicje:

1. Definicje pojęciowe

2. Definicje operacyjne

Definicje pojęciowe to te, którymi posługują się naukowcy podczas badań.

Definicje operacyjne to te, które powstają (które tworzymy) prowadząc badania.

Dzieje się tak dlatego, że większość definicji jest ograniczona do ogólnych twierdzeń. Brak w nich odniesienia do innych zjawisk lub zdarzeń, które mogą być przedmiotem badań.

Szkic pracy.

Temat

Rozdział teoretyczny- definicje.

Czynniki

Tok postępowania badawczego

Każde działanie, w tym działanie naukowe charakteryzują się pewnymi specyficznymi dla danej działalności czynnościami badawczymi.

Czynności te związane są z potrzebą zaplanowania i zorganizowania badań, doborem środków i sposobów niezbędnych do wykonania danego działania, doborem ludzi (próby badawczej) oraz wyprowadzania na podstawie przeprowadzonych badań wniosków i uogólnień.

Czynności naukowe w podejmowanych badaniach składają się z etapów:

1. Sformułowanie problemów badawczych'

2. Dostosowanie do nich hipotez roboczych

3. Dobór zmiennych i wskaźników

4. Dobór próby badawczej

5. Dobór metod, technik, narzędzi badawczych'

6. Przeprowadzenie badań

7. Wniosek- uogólnienie- teoria-wyprowadzenie wniosków - budowanie teorii

WDRAZANIE DO PRAKTYKI. ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE.

Motywy podejmowania działań

1. Motywy społeczne- które związane są z rozwiązaniem m.in. z takimi zagadnieniami jak………..wzrastająca przestępczość, wandalizm wśród dzieci młodzieży itp.

2. Motywy badacza- badacz, nauczyciel chcąc doskonalić swoją wiedzę prowadzi badania, aby poznać przyczyny.

3. Motyw - chęć zweryfikowania niektórych teorii pedagogicznych.

PROBLEMY BADAWCZE

PROBLEM - TRUDNOŚĆ- PRZESZKODA.

Problemem badawczym nazywać będziemy zbiór pytań lub uporządkowany zbiór pytań według ich własności, że udzielenie odpowiedzi na pytania bardziej ogólne wymaga wcześniejszych odpowiedzi

Na pytania bardziej szczegółowe.

Problemy badawcze zawsze odnoszą się do pewnych przedmiotów, którymi są ludzie, obiekty, rzeczy, zjawiska, a które znalazły się w polu zainteresowania badającego.

O problemie badawczym mówimy wówczas, gdy poziom wiedzy jest taki, iż nikt nie potrafi udzielić odpowiedzi na sformułowany problem badawczy.

Jeżeli dana wiedza istnieje lecz my jej nie znamy, to nie mamy do czynienia z problemem badawczym tylko z problemem niewiedzy, czyli problemem dydaktycznym.

W zależności od celu zadań problemy badawcze możemy podzielić na:

PROBLEMY

PROBLEMY GŁÓWNE PROBLEMY SZCZEGÓŁOWE

Zawsze odnoszą się do tematu pracy Dopełniają, uszczegóławiają problem główny

Nigdy bowiem nie jest tak, że dana problematyka badawcza jest zawarta w jednym pytaniu.

Można powiedzieć, że problem główny podlega dekompozycji na problemy szczegółowe.

Problemy badawcze odnosić się mogą do właściwości przedmiotu oraz do relacji miedzy zmiennymi.

Właściwościami przedmiotu mogą być CECHY ILOŚCIOWE np. liczba uczniów,

Jak i mogą odnosić się do CECH JAKOŚCIOWYCH np. płeć, poziom wykształcenia, poglądy.

Problemy badawcze mogą odnosić się do relacji między zmiennymi (zmiennymi niezależnymi, a zmiennymi zależnymi).

Zn -są najczęściej cechy społeczno- zawodowo- demograficzne osób badanych.

Zz - w przypadku badań pedagogicznych jest efekt kształcenia i wychowania.

Problemy badawcze są zawsze wyrażone w formie pytań. Pytania te można podzielić w zależności od:

• Celu badań

Pytania rozstrzygnięcia i pytania dopełnienia.

Pytania rozstrzygnięcia zaczynamy od partykuły: „Czy..?”

Odpowiedzi na takie pytanie są ograniczone od odpowiedzi TAK i NIE.

Czy?

TAK NIE

Pytania dopełnienia - od Zimków i przysłówków pytajnych oprócz partykuły „Czy?”

Biorąc pod uwagę formę pytań można pytania badawcze podzielić na :

1. Otwarte

2. Zamknięte

3. Pół zamknięte

Pytania otwarte - nie sugerują żadnej odpowiedzi pozostawiając badanemu całkowitą swobodę w jej udzielaniu, np.

Jaki jest pana stosunek do wdrożonych zmian?

Pytania zamknięte - liczba alternatyw odpowiedzi jest z góry określona, a zadaniem respondenta jest wybranie tej z nich, które najbardziej odzwierciedla jego poglądy, postawy lub wiedzę, np.

Jaki jest pana poziom wykształcenia?

1. Niepełne

2. ……

3. ………

To w rzeczywistości pytanie zamknięte mające dodatkowy punkt „inne, czyli jakie?”

Wtedy kiedy formułujemy pytania oczekujemy odpowiedzi.

Odpowiedzi na sformułowane pytania dzielimy na:

1. Właściwe: mogą być fałszywe i prawdziwe

2. Niewłaściwe

Hipoteza robocza

Skuteczność badań naukowych wymaga oprócz sformułowanych problemów badawczych wysunięcia hipotez.

Stanowią one stwierdzenia, co do których istnieje duże prawdopodobieństwo, że są trafną odpowiedzią na sformułowane problemy badawcze.

Są one zawsze świadomie przyjętymi przypuszczeniami, czy założeniami co do końcowego rezultatu badań.

Hipoteza jest pewną racją, którą zakładamy nie wiedząc, czy jest prawdziwa czy fałszywa.

Dopiero badania pozwalają potwierdzić bądź zanegować przyjęte przez nas racje, przypuszczenia.

Niezależnie od tego, czy dane założenie potwierdzamy w badaniach, czy je odrzucamy ich wartość jest taka sama.

HIPOTEZA - przypuszczenie, to pewne domniemywanie, to zakładana przez badacza wstępna i niesprawdzona odpowiedź na sformułowany problem badawczy.

HIPOTEZA jest zawsze odniesiona do problemów badawczych, które dotyczą związków i zależności między badanymi zjawiskami.

Zawsze stawiamy hipotezę.

Hipoteza może być sformułowana „czy?”

W odniesieniu do pozostałych problemów badawczych hipotezy dzielimy na:

1. H. główne (złożone)

2. H. szczegółowe

W relacji:

Pr1 H1 P2 H2 P3 H3 P4 H4 itd.

W rzeczywistości formułujemy tyle hipotez, ile mamy problemów badawczych.

Np.

Problem główny:

Jakie są przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów?

- cechy indywidualne

- rodzinne

- ekonomiczne czynniki środowiskowe

- pedagogiczne

HIPOTEZA ( W taki sposób należy zacząć formułowanie hipotezy)

W odniesieniu do problemu głównego zawartego w pytaniu:

Jakie są przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów autorka zakłada, że głównymi przyczynami niepowodzeń szkolnych są:

- Biopsychiczne wyposażenie uczniów w cechy osobowe oraz środowisko rodzinne.

Każda HIPOTEZA spełnia III warunki:

1. Musi wnosić coś nowego do istniejącej już wiedzy - powinna być pewnym wkładem do istniejącej wiedzy lub teorii.

2. Każda hipoteza powinna być przypuszczeniem wielce prawdopodobnym. Wiedza ta powinna mieć swoje uzasadnienie w dotychczasowych badaniach w literaturze przedmiotu bądź w praktyce edukacyjnej.

3. Hipoteza określa związki pomiędzy badanymi zmiennymi oraz powinna okreslać ich kierunek (dodatni lub ujemny).

Zmienne w badaniach naukowych są próbą uszczegółowienia problemów badawczych. Sa nimi pewne cechy, właściwości, symptomy typowe dla danego przedmiotu, które odróżniają poszczególne przedmioty od siebie, bądź różnicują te same przedmioty.

Np.

Uczniowie, studenci, pracownicy, nauczyciele (przedmioty- człowiek) mogą różnić się od siebie pod względem płci, wieku, wykształcenia, środków materialnych, itd.

Każda z tych cech może przybierać różne wartości. To te wartości to zmienne. (pewne wartości).

Taka zmienna jak płeć może przybrać dwie wartości (kobieta, mężczyzna).

Taka zmienna jak wiek może przybrać n wartości w przedziale od n do N.

Inteligencja to także zmienna o wielu wartościach która różnicuje ludzi na skali inteligencji. Indeks.

ZMIENNA to jest cecha, która charakteryzuje dany przedmiot.

ZMIENNE dzielimy na:

1. Z uwagi na przyjmowane wartości:

• Zmienne dychotomiczne (podwójność)

• Zmienne politomiczne

ZMIENNE DYCHOTOMICZNE (dwa) czyli takie, które w naturalny sposób przyjmują dwie nwartości , np. płeć badanych: K i M , badani: obecni i nieobecni, itp.

ZMIENNE POLITOMICZNE (wiele) to takie, które przyjmują wiele wartości , np. pozom wykształcenia, liczba województw, pochodzenie społeczne , itp.

2. Ze względu na właściwości jakie przyjmuje:

• Zmienne ilościowe

• Zmienne jakościowe

Zmienne ilościowe to takie, które poddają się pomiarowi, np. liczba uczniów w klasie, staż pracy w latach.

Mogą mieć charakter ciągły oraz charakter skokowy. Gdy zmienna ma nieskończoną liczbę podzmiennych to mówimy o zmiennej ciągłej.

Do cech zmienności ciągłej należy zaliczyć: czas, wiek, wzrost, waga, objętość.

Jeżeli liczba wariantów danej zmiennej jest ograniczona to mówimy o zmiennej skokowej, np. liczba dzieci w rodzinie to przykład zmiennej skokowej, gdyż w rodzinie może być więcej dzieci niż 1,2,3,4,5, ale nie może byś dzieci 3 1/2 .

O zmiennych jakościowych mówimy wówczas, gdy zmienne te nie poddają się pomiarowi. Można jedynie stwierdzić fakt ich występowania, np.. płeć, poziom wykształcenia, poglądy religijne, uzdolnienia, itd.

3. Ze względu na znaczenie badań ( najistotniejsza):

• Zmienne niezależne

• Zmienne zależne

• Zmienne pośrednie

Zmienne za pomocą których badacz chce wyjaśnić zmiany w wartościach drugiej zmiennej nazywamy zmiennymi niezależnymi.

Niekiedy w badaniach naukowych mówimy, że jest to zmienna wyjaśniająca.

Zaliczamy tu: cechy społeczno-zawodowe i demograficzne badanych osób.

W pedagogice zmiennymi niezależnymi są wszelkie działa dydaktyczno-wychowawcze nauczycieli powodujące zmiany w rozwoju wszechstronnym osobowości dzieci.

Do zmiennych niezależnych można by zaliczyć:

• Formy i metody pracy nauczycieli

• Ich kompetencje zawodowe

• Wykształcenie

• Programy nauczania

• Materialne warunki w szkole

• Sposoby nauczania, itd.

Zmienna, której wartości liczbowe wpływają na wartości zmiennej zależnej powodując w niej określone zmiany nazywamy zmiennymi niezależnymi.

Jest ona zawsze określona lub oznaczona literką ”X” (niezależna) Ona wpływa na zmienną zależną „Y”.

Zmienna, która jest przedmiotem badań i którą badacz chce wyjaśnić nazywamy zmienna zależną.

Są nimi w badaniach pedagogicznych wszelkie skutki oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych nauczycieli, czy oddziaływań pedagogicznych w szkole w ogóle.

ZMIENNE ZALEŻNE są powiązane z tematem pracy.

Zmienna, która jest przedmiotem badań i której wartości liczbowe rosną lub maleją pod wpływem działania zmiennych niezależnych nazywamy ZMIENNYMI ZALEŻNYMI.

Szczegółowymi zmiennymi zależnymi w badaniach pedagogicznych będą:

• Uzyskiwanie oceny

• Poziom i zasób wiedzy

• Nabyte umiejętności i sprawności

• Poziom przygotowania do studiów, życia, pracy.

Zmienne w badaniach naukowych są wartościami, które przyjmuje badacz (one są).

Z tego punktu widzenia zmienna zależna /zmienna niezależna w jednym badaniu może być zmienną niezależną/ zależną w innym badaniu.

Ta sama zmienna w jednym badaniu w innym badaniu może mieć inną wartość, np. kompetencje zawodowe nauczyciela.

Zmienne w badaniach pedagogicznych są przede wszystkim próbą uszczegółowienia przedmiotu badań, problemów badawczych oraz hipotez, które zamierzamy potwierdzić lub obalić.

Zmienne dotyczą najczęściej cech lub ich właściwości cech, które mogą być zmiennymi obserwowalnymi albo zmiennymi nieobserwowalnymi.

Zmienne nieobserwowalne ( w pojęciach), to takie których pojęcia to fikcje abstrakcyjne, np:

• Atmosfera w klasie

• Inteligencja

• Poziom wiedzy

• Kryzys rodzinny, itd.

WSKAŹNIK

TO taka zmienna nieobserwowalna, która zostaje zamieniona na zmienną obserwowalną.

Cechami, które odnoszą się do zmiennych nieobserwowalnych, a które namierzają i wskazują na zmienne obserwowalne nazywamy wskaźnikiem.

Wskaźnikiem jakiegoś zjawiska „Z” jest takie zjawisko „W”, którego zaobserwowanie pozwoli nam stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem albo z całkowitą pewnością, że zaszło zjawisko „Z”.

Wskaźnik jest zawsze zjawiskiem obserwowalnym, podczas gdy zmienna może lecz nie musi być obserwowalna.

Wskaźniki dzielimy na III rodzaje:

1. Wskaźniki empiryczne

2. Wskaźniki definicyjne

3. Wskaźniki inferencyjne

I inne wskaźniki.

Wskaźniki empiryczne występują wtedy, gdy wskazane przez nie zjawisko (zmienna nieobserwowalna) daje się łatwo i bezpośrednio zaobserwować, np. posiadanie przez dziecko instrumentu muzycznego może być wskaźnikiem jego zamiłowania do muzyki lub jego zdolności muzycznych.

Wskaźniki definicyjne- mówimy o nich wówczas, gdy wynikają one z definicji badanego zjawiska. Dobór wskaźnika wymaga uprzedniego zdefiniowania pojęcia tego zjawiska, które wskaźnik ma wyrażać, np.

Wskaźnikiem pozycji socjometrycznej gospodarza tej grupy jest ilość uzyskanych wyborów podczas badania socjometrycznego.

Wskaźniki inferencyjne odnoszą się bezpośrednio do zjawisk nieobserwowalnych. O wystąpieniu danego zjawiska wnioskujemy w sposób pośredni,

tzn. inferujemy - opieramy się na pewnych ukrytych objawach, które są nieobserwowalne, ukryte, ale mają szereg obserwowalnych następstw z tego wynikających, np. trzęsące się ręce podczas egzaminu można przyjąć za wskaźnik inferencyjny poziomu zdenerwowania.

Inne wskaźniki są kompilacją wymienionych uprzednio. Stosujemy je wtedy, gdy za pomocą 1 wskaźnika nie jesteśmy w stanie dokonać doboru zmiennej.

POMIAR W BADANIACH PEDAGOGICZNYCH

Badania można podzielić na : Jakościowe i ilościowe

BADANIA ILOŚCIOWE polegają na najbardziej ogólnym zarysie, na mierzeniu i zliczaniu zjawisk, dokonywaniu zestawień tabelarycznych, liczb zbiorczych itp.

Poddawanie ich analizom matematyczno- statystycznym i wyprowadzaniu na tej podstawie wniosków i uogólnień, jak i określanie związków i zależności występujących między badanymi zjawiskami (między zmiennymi niezależnymi, a z. zależnymi).

Przedmiotem badań ilościowych jest wszystko co daje się zliczyć:

Łatwo policzalne i zliczalne są wszelkie przedmioty, które można dotknąć. itd.

Trudniej policzyć i zmierzyć ulewę, śnieżycę, deszcz mimo, że zjawiska te można zaobserwować i doświadczyć osobiście. Jeszcze większe trudności sprawia pomiar pewnych właściwości przedmiotów, tj. czytanie ze zrozumieniem, umiejętność rozwiązywania zadań.

Dla ich pomiaru zjawisk jakościowych należy zmienić na odpowiadające tym zmiennym wskaźniki, które się dadzą pomierzyć.

BADANIA JAKOŚCIOWE polegają na ogólnym zarysie dokonywania pomiaru jakościowego, który wyraża się w opisie badanych zjawisk oraz próbie ich zrozumienia.

Wyniki tych badań są przedstawiane najczęściej w formie narracji, opisu inscenicznego, reportażu.

PODSUMOWUJĄC

Badania ilościowe są powiązane z pomiarem, który stanowi ich nieodłączną cechę.

Bez pomiaru badania ilościowe zatraciłyby swój sens, znaczenie, byłyby niepełne i mało wiarygodne, tak samo jak bez opisu jakościowego, czy próby zrozumienia zjawisk badania jakościowe.

Pomiar- to przepisywanie liczb, cyfr, ale także symboli w postaci liter, słów, znaków, kolorów poszczególnym przedmiotom bądź w taki sposób, aby odzwierciedlały one (te liczby) zachodzące między tymi przedmiotami lub zjawiskami różnice.

Pomiar można podzielić na:

1. bezpośredni

2. pośredni

Pomiar bezpośredni- polega na mierzeniu i zliczaniu przedmiotów za pomocą wyskalowanego narzędzia, którym może być np. metrówka.

Pomiar ten odnosić się może do cech ilościowych i jakościowych. Jeżeli przedmiotem pomiaru jest cecha ilościowa np. liczba uczniów, staż pracy w latach, itp., to pomiar polega na ustaleniu wartości liczbowej tych zmiennych na skalach liczbowych. Jeżeli przedmiotem badań jest cecha jakościowa bezpośrednio niemierzalna wówczas pomiar sprowadza się do ustalenia wartości liczbowych zmiennych wyrażonych w postaci symboli liter, znaków. Symbole, znaki te przyjmują formę skali przymiotnikowej np. wysoki, średni, niski, zawsze, często, nigdy itp.

Tak dokonany pomiar cech jakościowych nie jest pomiarem w ścisłym tego słowa znaczeniu m.in. dlatego gdyż:

1. zależy od osoby dokonującej pomiar

2. pomiar jest mało precyzyjny gdyż trudno ustalić granice między poziomem niskim a średnim, dostosowanym a niedostosowanym, z tych względów pierwszeństwo w pomiarze należy oddać liczbom a nie symbolom czy znakom umownym. W tym też rozumieniu pomiar w naukach społecznych jest „iluzją” (fikcją).

Pomiar pośredni- polega na mierzeniu zjawisk bądź procesów nie wprost, lecz za pomocą wskaźników oraz średnich.

Pomiar zmiennych nieobserwowalnych wymaga ich podmiany albo przełożenia na zjawiska dające się zaobserwować. Do mierzenia tych zmiennych służą: ankiety, testy, arkusze obserwacji oraz skale. Skala to logiczny ciąg stopni umożliwiających dokonanie pomiaru danego przedmiotu, jego cech bądź właściwości ilościowych jak i jakościowych. Skale pozwalają także porządkować przedmioty wg. pewnego continuum od 0 do n.

W badaniach pedagogicznych znajdują zastosowanie następujące skale:

1. skale liczbowe

2. skale przymiotnikowe

3. skale mieszane

Skale liczbowe- charakteryzują się tym, ze stopnie na skali są oznaczone odpowiednimi cyframi albo liczbami. Ilość przyjętych stopni jest różna i uzależniona od celu badań (jak chcemy dokładnie coś zbadać to skal musi być więcej).

W badaniach pedagogicznych najczęściej występują skale 3, 5, 7 stopniowe np. przy czym 1 oznacza zawsze najmniejsze nasilenie cech a 5 lub 7 najsilniejsze nasilenie cech.

Deferencjal Osgooda

aktywny
pasywny

Skale przymiotnikowe- jest odmianą skali liczbowej. Stopnie nasilenia danej cechy są wyrażane nie liczbowo, lecz w sposób słowny za pomocą przymiotników: np. dobry, szybki itp. Ten rodzaj skali jest stosowany najczęściej do oceny różnych zachowań uczniów, dzieci. W ramach tej skali można stosować skalę: 2 stopniową, 3, 5, 7 stopniową skalę.

Zbuduj 7 stopniową skalę dla przymiotnika zawsze:

W badaniach pedagogicznych bardzo często stosuje się skalę opracowaną przez R. Likerta. Skala ta jest najczęściej stosowaną w badaniach kwestionariuszowych, ankietowych. Zawarta jest w skali 5 stopniowej:

1. zdecydowanie nie zgadzam się

2. nie zgadzam się

3. częściowo się zgadzam

4. zgadzam się

5. zdecydowanie się zgadzam

Do tej skali można dawać inne przymiotniki np. zdecydowanie tak, tak itp.

Skale mieszane- niekiedy w badaniach pedagogicznych wykorzystuje się tzw. skale mieszane: przymiotnikowo- cyfrowe.

Przygotowanie ucznia do lekcji

Próba badawcza i zasady jej doboru:

Koniecznym warunkiem rzetelnych i wiarygodnych badań oprócz sformułowanych problemów i hipotez, doboru zmiennych i wskaźników jest dobór próby do badań. Przez dobór próby należy rozumieć wyselekcjonowanie do badań pewnej liczby jednostek wchodzących w skład populacji generalnej, albo populacji całkowitej (czyli próby badawczej) w taki sposób aby na tej podstawie udzielić odpowiedzi na problemy badawcze, przetestować hipotezy wyprowadzić wnioski. Przeprowadzenie badań na całej populacji:

1. nie jest potrzebne

2. jest to niemożliwe

3. jest to bardzo kosztowne

Z tych względów podejmuje się badania na części populacji pod warunkiem, że populacja ta będzie reprezentowała całą zbiorowość.

Całkowity zbiór jednostek objętych badaniem nazywamy populacją.

Populacja jest zbiorem wszystkich przypadków ludzi, rzeczy, cech, właściwości itp. Zbiorem takim mogą być: np. wszyscy ludzie mieszkający w Polsce, wszyscy studenci, ale także cała ludność mieszkająca w woj. pomorskim, wszyscy studenci Ateneum.

Podzbiór danych pochodzących z populacji całkowitej (albo generalnej) i stanowiącą podstawę do badań nazywamy próbą badawczą.

Próbą badawczą może być:

Część mieszkańców Polski

Część mieszkańców woj. pomorskiego

Wartość zmiennej, która charakteryzuje populację całkowitą (ogół mieszkańców. Studentów) nazywamy parametrem.

Natomiast wartość zmiennej, która charakteryzuje próbę badawczą estymatorem.

populacja całkowita- populacja

próba badawcza- estymator

Jeżeli w badaniach objęte są wszystkie jednostki danej zbiorowości mówimy o tzw. badaniach pełnych.

Jeżeli natomiast badania oparte są na części zbiorowości ogólnej czyli na próbie badawczej to wówczas mówimy o badaniach częściowych.

Dobór próby do badań powinien być taki aby w próbach badawczych znalazły się wszystkie te cechy, które znajdują się w populacji generalnej.

---