Już jesień

Rodzaje aktywności:

 polonistyczna,

 środowiskowa,

 matematyczna,

 artystyczna,

 muzyczna,

 ruchowa.

Cele operacyjne:
Uczeń:

 umie czytać głośno, płynnie, respektując znaki przestankowe, wybrane fragmenty prozy o tematyce jesiennej,

 potrafi odpowiednio modulować głos, w zależności od rodzaju wypowiedzi,

 biegle mnoży, dzieli, dodaje i odejmuje w zakresie 100,

 potrafi brać udział w inscenizowaniu utworu literackiego, umie odpowiednio stosować ruchy, gesty, mimikę twarzy,

 umie poprawnie śpiewać piosenkę "Jabłka" na dwa głosy,

 potrafi tworzyć słownik tematyczny związany z jesienią,

 umie rozpoznawać: rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, przysłówki,

 starannie dobiera wyrazy potrzebne do pisemnej wypowiedzi, aby była zwięzła, jasna i zrozumiała,

 potrafi poprawnie pisać zdania pod względem gramatycznym i ortograficznym,

 wypowiada się w mowie i piśmie pełnymi zdaniami,

 umie jasno, wyraźnie, poprawnie, w rozwiniętej, kilkuzdaniowej formie, wypowiadać się na temat własnych doświadczeń związanych ze zmianami zachodzącymi w przyrodzie jesienią,

 potrafi uważnie słuchać poleceń nauczyciela,

 umie rozpoznawać drzewa liściaste oraz ich owoce,

 zauważy zmianę dynamiki w utworze muzycznym pt. "Trojak",

 umie dostrzec potrzebę drzew,

 rozwija swoją wyobraźnię, poczucie estetyki, twórcze myślenie podczas wykonywania postaci z jesiennych darów,

 samodzielnie ułoży treść zadania do podanego równania,

 umie przedstawić rozwiązanie zadania tekstowego w postaci równania z jedną niewiadomą i obliczyć tę niewiadomą,

 umie analizować i rozwiązywać zadania tekstowe, a w szczególności stwierdzać, co jest dane i co jest niewiadome w zadaniu, dobierać działania odpowiednie do warunków zadania,

 rozumie pojęcia: suma, różnica, iloczyn, iloraz,

 potrafi samodzielnie pokonywać trudności matematyczne,

 umie bezpiecznie posługiwać się ostrymi narzędziami: kolcem, nożem,

 zna zasady bezpieczne, grupowej zabawy.

Metody:

 podająca (wyjaśniająca, informacyjna, pogadanka, praca z tekstem, pokaz, opis czynności, jakie uczniowie mają wykonać - instruktaż),

 praktyczna (praktycznego działania),

 poszukująca (problemowa, pogadanka heurystyczna - nauczyciel rozmawia z uczniami o jesieni),

 waloryzacyjna (eksponująca - metoda inscenizacji),

 operatywna (uczniowie doskonalą umiejętności praktyczne i umysłowe).

Formy organizacyjne:

 zbiorowa,

 indywidualna zróżnicowana,

 grupowa.

Środki dydaktyczne:
kartoniki z liczbami, kartoniki z tabliczką mnożenia, rekwizyty do inscenizacji, ilustracje drzew liściastych i ich owoców, kartoniki z różnymi wyrazami (rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, przysłówki), kartki z tekstem do uzupełnienia, kartoniki z treścią zadania, tekst piosenki "Jabłka", magnetofon, taśmy magnetofonowe.

Zajęcia powinny odbywać się w sali przystosowanej do pracy metodą nauczania zintegrowanego.

1. Czynności organizacyjno-porządkowe:

 Powitanie uczestników zajęć

 Przygotowanie miejsc pracy

 Sprawdzenie pracy domowej z edukacji matematycznej i polonistycznej
Indywidualne, głośne odczytanie treści zadania, a następnie zapisanie rozwiązania na tablicy.

Zadanie
W świetlicy jest kilka dużych piłek, 7 średnich i 23 małe piłki. Razem jest 60 piłek. Ile dużych piłek jest w świetlicy?

Głośne, indywidualne odczytanie wybranych fragmentów prozy, wierszy opisujących wygląd jesieni omawianych na ostatnich zajęciach.

2. Wprowadzenie do tematu oparte na wykonaniu rachunku pamięciowego - tabliczka mnożenia, odczytanie hasła będącego wynikiem rachunku.
Nauczyciel pokazuje dzieciom kartoniki z liczbami, prosi o obliczenie iloczynów, ilorazów, sum i różnic poszczególnych działań.

 Obliczcie iloczyny liczb:

 Co to jest iloczyn liczb?

 Jakie działanie należy zastosować?
Uczniowie podają indywidualnie wyniki ułożone z przygotowanych kartoników, unosząc je do góry.

Szukają odpowiednich kartoników z liczbą na tablicy.

 Obliczcie ilorazy liczb:

 Co to jest iloraz liczb?

 Jakie działanie należy zastosować?
Uczniowie podają indywidualnie wyniki ułożone z przygotowanych kartoników, unosząc je do góry. Szukają odpowiedniego kartonika z liczbą na tablicy.

 Obliczcie sumę liczb:
(sposób postępowania jest podobny jak przy obliczaniu ilorazu i iloczynu)

 Obliczcie różnicę liczb:
(sposób postępowania jest podobny jak wyżej)

Porządkowanie na tablicy liczb od najmniejszej do największej będących wynikami poszczególnych działań.

Prawidłowe uporządkowanie liczb pozwoli na poprawne odczytanie hasła, które znajduje się na odwrotnej stronie kartoników z liczbami.

3. Odczytanie hasła: KRAJOBRAZ JESIENI. Uświadomienie uczniom celu lekcji - zmiany, jakie zachodzą jesienią w przyrodzie
Wyjaśnienie pojęcia: krajobraz - widok okolicy, wygląd powierzchni Ziemi z jej elementami.
Krajobraz - zewnętrzny wygląd powierzchni Ziemi w określonym miejscu, będący wynikiem wzajemnego oddziaływania na siebie elementów przyrodniczych (głównie rzeźby terenu, wód powierzchniowych, warunków klimatycznych, świata roślinnego i zwierzęcego) i działalności ludzkiej.

4. Przedstawienie inscenizacji pt. "Wiatr i liście"

		<>

Wiatr (biegając dookoła):
Jestem Wiatr,
pędzę z chmur
poprzez las,
poprzez bór.
Lecę tu,
lecę tam.
Z kimże z was
zatańczyć mam?

Liście (razem):
Jesteśmy liście jesieni,
w złocie, w purpurze, w czerwieni!

Liść klonu:
Chcesz ze mną w tany iść?
Jestem czerwony klonu liść!

Liść brzozy:
Ja jestem liść brzozowy!
Patrz, jak się mieni mój płaszcz nowy.

Liść kasztana:
Ja, rdzawy liść kasztana,
tańczyłbym choć do rana!

Liść dębu:
Z dębowym liściem w taniec idź!
Po co na pniu do wiosny tkwić?

Liść grabu:
Ognisty jestem, każdy wie!
Grabowy liść się do tańca rwie!

(Wiatr tańczy kolejno z każdym liściem.)

Wiatr:
Jestem Wiatr,
pędzę z chmur
poprzez las,
poprzez bór.
Tańczyć chcę
z każdym z was,
tańczmy więc,
póki czas!

W przedstawieniu biorą udział wszyscy uczniowie, otrzymują przygotowane rekwizyty niezbędne do inscenizacji, tańczą do melodii pt. "Polka".

5. Gromadzenie słownictwa
Odczytanie wyrazów związanych z jesienią umieszczonych na tablicy.
Porządkowanie ich, według określonych cech: czasowniki, przymiotniki, rzeczowniki, przysłówki.
Analiza ortograficzna trudnych wyrazów:

czasowniki:
nadeszła, pada, wieje, zrywa, tańczy, dmucha, wirują, orzą, zbierają, odlatują, kołyszą, zadomowiła

rzeczowniki:
jesień, pole, deszcz, wiatr, liście, dzień, drzewa, sad, owoce, zboża, ptaki

przymiotniki:
szeleszczące, suche, brązowe, różnobarwne, pomalowane, krótsze

przysłówki:
słabiej, kolorowo, smutno

6. Zabawa ruchowa pt. "Drzewa na wietrze"
Dzieci naśladują kołyszące się drzewa na wietrze, w zależności od siły wiatru ruchy są bardziej lub mniej gwałtowne.

7. Utrwalenie słów i melodii piosenki pt. "Jabłka" z podziałem na dwa głosy.

1. Wniosły dzieci z sadu koszyk przepełniony:
jabłek żółtych, jabłek kraśnych,* jabłuszek zielonych.

2. Teraz trzeba jabłka dobrze poukładać
i pomyśleć, które jabłko do czego się nada.

3. Które do zjedzenia, które do pieczenia.
które znów na marmoladę, które do suszenia.

4. Wniosły dzieci z sadu koszyk przepełniony:
jabłek żółtych, jabłek kraśnych, jabłuszek zielonych.

* kraśny - czerwony, rumiany

8. Samodzielne redagowanie zdań opisujących wygląd jesieni lub uzupełnienie podanego tekstu.

Tekst do uzupełnienia:
Nadeszła już ......... Dni są coraz ....... Pada ......... i wieje .......... , który .......... z drzew ostatnie, .................. liście. Tworzą one ............., różnobarwny dywan. Na ........ rolnicy orzą ziemię. W sadach trwa zbiór ......... Na dobre ................ się jesień.

Odczytanie kilku prac, korekta.
Zebranie wszystkich prac w celu oceny.

9. Zabawy z gazetami (do wyboru)

A. Noszenie gazet (jednej lub dwóch stron) na podniesionej ręce, szeleszczenie, naśladowanie szumu wiatru i padającego deszczu.

B. Noszenie gazety na głowie, plecach, brzuchu (przy muzyce lub bez niej).

C. Taniec w parach z gazetą umieszczoną między różnymi częściami ciała partnerów - bez pomocy rąk (np. pomiędzy brzuchami, plecami, kolanami, głowami, łydkami, pupami, otwartymi dłońmi...).

D. Wykonywanie ciasnych kulek z gazet i rzut do celu (do kosza lub worka).

E. Patyczki z gazet
Zwijając bardzo ciasno gazetę po przekątnej otrzymujemy "patyczek" (możemy go wzmocnić taśmą). Przy pomocy patyczków odgrywamy scenki pantomimiczne. Osoba z grupy naśladuje czynność, do wykonania której potrzebny jest patyczek, a grupa odgaduje nazwę pokazywanej czynności, wypowiadając pierwszą samogłoskę występującą w nazwie tej czynności.

F. Nimfy i Wojownicy
Zabawa przy muzyce. Uczestnicy dobierają się w pary. Jedna osoba w parze po-siada patyczek (włócznię), a druga pasek papieru (szarfę). Zabawie towarzyszy mu-zyka skomponowana tak, żeby raz było słychać muzykę spokojną, liryczną (wówczas tańczą nimfy, a wojownicy zamierają bez ruchu), a potem dynamiczną, rytmiczną (tańczą wojownicy, a nimfy zamierają bez ruchu). Muzyka zmienia się co jakiś czas. Możemy, uczestnikom, zaproponować zamianę rekwizytów.

G. Figury geometryczne
Łącząc ze sobą końce patyczków z gazet możemy wykonać figury geometryczne płaskie i przestrzenne. Do łączenia papieru bardzo dobrze nadaje się papierowa taśma klejąca.

10. Dobieranie właściwych podpisów nazw drzew do ilustracji drzew z owocami zawieszonymi na tablicy

Analiza ortograficzna trudnych wyrazów nazw drzew: dąb, kasztanowiec, brzoza, buk

		<>

buk, dąb, klon, kasztanowiec, brzoza, lipa

 Jaka jest wspólna cecha analizowanych drzew (drzewa liściaste)?

Prezentacja ciekawostek o drzewach:
Dąb żyje 700-750 lat.
Lipa żyje 530 lat.
Dąb: owoce - żołędzie, drzewo twarde, cenne, kora używana jest w garbarstwie i lecznictwie. Dąb korkowy - jego kora przerabiana jest na korek.
Brzoza: liście wykorzystywane są w przemyśle leczniczym do leczenia schorzeń stawów, kręgosłupa, nerek.
Buk: orzeszki (tak zwana bukiew) jest jadalna po uprażeniu.
Kasztanowiec: z kory drzewa otrzymuje się garbniki do farbowania skór, a z nasion klej.
Kasztan jadalny: owoce są jadalne, występuje w krajach śródziemnomorskich; Kaukaz, Azja Mniejsza.
Lipa: kwiaty są miododajne wykorzystywane w lecznictwie.
Klon: cenne, twarde, elastyczne drewno wykorzystywane jest do wyrobu mebli, instrumentów muzycznych.

11. Pokaz "Postaci z jesiennych darów"

Omówienie materiałów.
Zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo posługiwania się kolcem, nożem.
Rozdanie materiałów.

12. Zabawa muzyczno-ruchowa "Trojak"
Uczestnicy zabawy siedzą w kręgu na kolanach. Wykonują następujące ruchy:
- dwa razy uderzenia w uda,
- dwa razy uderzenia w dłonie z prawej strony,
- dwa razy uderzenia w dłonie z lewej strony,
- dwa razy młoteczek z lewej strony,
- dwa razy młoteczek z prawej strony,
- dwa razy uderzenia w uda sąsiada z prawej strony,
- dwa razy uderzenia w uda sąsiada z lewej strony.
Czynności wykonują w rytm słyszanej muzyki, która jest na zmianę wolna i szybka.

13. Indywidualna praca dzieci, podczas której słuchają wybranych przez siebie utworów muzycznych.

14. Wystawa i ocena prac dzieci.

15. Zapoznanie z tematem zajęć matematycznych - zadania z jedną niewiadomą o tematyce jesiennej.
Analiza zadania znajdującego się na tablicy.

Zadanie 1
Hubert ma 17 kasztanów, a Kamil ma o kilkanaście więcej. Razem mają 49 kasztanów. Ile kasztanów ma Kamil? O ile więcej kasztanów ma Kamil niż Hubert?

Praktyczne zilustrowanie zadania.
Próby samodzielnego rozwiązania zadania przez uczniów na kartkach.
Zapisanie na tablicy rozwiązania, sprawdzenia, odpowiedzi.
Uczniowie w zależności od tempa pracy otrzymują kolejne zadania do indywidualnego wykonania.

Zadanie 2
Napisz treść zadania do równania 25 + x = 32 i oblicz je.

Zadanie 3
Rozwiąż i sprawdź równania: 45 - x = 34, x - 29 = 15.

Zadanie 4
W skrzynce jest kilkanaście jabłek, w drugiej skrzynce jest 20 jabłek. W obu skrzynkach jest 37 jabłek. Ile jabłek jest w pierwszej skrzynce?

Zebranie prac do indywidualnego ocenienia

16. Zadanie pracy domowej. Tekst do czytania pt. "Leśne listki" Józefa Czechowicza.

Jak lekko wiatr przewiewa... Jak śpiewnie szumią drzewa. Szumią, bo jesień lubią. Złociste liście gubią. Gubią liście czerwone i rude, i brązowe, wśród których, kto śpi, usłyszy ich rozmowę. Jeśli to są dzieci, to kiedy listek leci z pożółkłych leśnych drzew, słyszą cichutki śpiew.
Listek akacji:
- Spadam, lecę z gałęzi. Uschłem już. Jestem lekki, jak piórko kręcę się na wietrze we wszystkie świata strony. Akacja sypała kwiatem, gdy wiosna rządziła światem. Teraz listkami sypie na lasu dywan zielony.
Listek lipy:
- Lecę, lecę ku ziemi. Odpocząć chcę na mchu, żeby moje drzewko nabrało wiele tchu. Ażeby nie karmiło przez zimę liści wielu. Bo w zimie mało soku daje korzeniom gleba.
Lipa szumi:
- Dziękuję, dobry synku.
Listek lipy:
- Nie trzeba, mamo, nie trzeba!
Liść dębu:
- Nie tknęły mnie jeszcze deszcze, nie opłakały mnie słoty. Opadam z dębu piękny. Opadam z dębu złoty. Suchy jestem. Nie śpiewam. Tylko tak sobie szeleszczę, póki nie zmyły mnie słoty, nie opłakały deszcze.
Liść jesionu:
- Płynę w powietrzu jesieni niby zielona łódka, zgrabna, zwinna i prędka, jak babie lato leciutka. Od słońca, co jeszcze świeci, zagrzeję się, brzegi zwinę, poderwę się spod drzewa i dalej gdzieś popłynę.
Liść klonu:
- A ja spadam jak ptak . Długo na wietrze krążę. Po co się spieszyć na ziemię? Mam dużo czasu. Zdążę. Jestem czerwieńszy od innych, migocę bardziej złociście. I wszystkie dzieci wiedzą, że śliczne są klonu liście.
- Jestem ciemnoczerwony. Najciemniejszy w tym lesie. Spadam ciężko i prędko. To znaczy, że jest już jesień.
Wiatr:
- Opadły listki leśne. Na mchu zielonym drzemią. Budzę je, wietrzyk-psotnik, lecący ponad ziemią. Popycham je i targam, gwiżdżę na nie wesoło, póki nie wstaną wszystkie i nie zatańczą wkoło. Kółeczko, kółeczko nad dróżką, nad ścieżką. Bawcie się, listki, póki czas. Pobudzę drzewa, niechże zaśpiewa do tańca las. Jesiony, dęby, klony, lipy, gdzie wasze poszumy? Gdzie wasze skrzypy?
Drzewa szumią:
- Dokoła, listki, dokoła, dopóki jesień wesoła. Dopóki jesień nie płacze, niech każdy w słoneczku poskacze...
Listki tańczące śpiewają:
Wieje ze wschodu,
wieje z zachodu,
listki się boją
wczesnego chłodu...
Wieje z północy,
wieje z północy,
listki się boją
śniegowej mocy...
Wieje z zachodu
wieje z zachodu
jeszcze daleko
do pierwszych chłodów...
Wieje z południa,
wieje z południa,
nie będzie śniegu
do końca grudnia...
I tak mijają chwile. Cichutki wiatr przewiewa. Nad lotnym tańcem liści szumią i skrzypią drzewa. Listki śpiewają cicho. Tańcząc każdy szeleszcze. Jeszcze daleko słoty. Jesień wesoła jeszcze.

17. Podsumowanie zajęć oraz pracy dzieci.

Bibliografia:
1. Tańce i zabawy dla grupy, Wydawnictwo Klanza, Lublin 1995
2. Hanna Małkowska-Zegadło, Całoroczna podróż, Wydawnictwo Juka, Warszawa 1999
3. Leokadia Jankowska, Muzyka 3, Wydawnictwo WSIP, Warszawa 1989
4. Wesoła Szkoła - podręcznik dla klasy I, Wydawnictwo WSIP, Warszawa 2000
5. Kaseta Tańczymy razem, Wydawnictwo Klanza

---