Plan miasta helleńskiego priene.

W okresie archaicznym miasta greckie nie były zakładane według jakiegoś schematu, a raczej narastały drogą spontanicznej ewolucji. Począwszy od V w.p.n.e. rozpoczyna się planowanie miast. Pierwszym znanym urbanistą, autorem wielu założeń miejskich, był Hippodamos z Miletu. Najlepszym przykładem planowania jest budowa jońskiego miasta w Azji Mniejszej PRIENE starannie zaprojektowane w drugiej połowie IV w.pn.e. na terenie o dużym spadku. Ulice w mieście przecinały się pod kątem prostym, tworząc bloki przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową. Miały one około 35x47 m. Przy głównej arterii sytuowano rynek (agora) otoczony z trzech stron portykami (stoa). Było to miejsce, gdzie gromadzili się obywatele, aby załatwić interesy i wysłuchać przemówień. Przy rynku znajdował się ratusz z salą obrad; także blisko była największa świątynia. Szkoła połączona ze stadionem znajdowała się na skraju miasta, aby zapewnić młodzieży spokój i dobre warunki. Miasto było skanalizowane, zaś wodę doprowadzano glinianymi rurociągami. Miasto było otoczone murami obronnymi z kamienia, a prowadzące do miasta nieliczne bramy osłonięte były parami wież. Domy w tym mieście składały się z kilku pomieszczeń. Wejście z ulicy prowadziło do pomieszczeń otaczających dziedziniec z podcieniami kolumnowymi. Ściany bez okien oddzielały dom od ulicy i sąsiadów. Główna izba skupiająca całą rodzinę miała ołtarz ofiarny. Nieodłącznym elementem miasta greckiego był teatr. Jego formy ukształtowały się od IV w.p.n.e. Widownia opierała się o naturalne zbocze terenu, miała dość znaczne wymiary (średnica do 150m) i nie była nigdy przekrywana. Miejsca do siedzenia założone na półkolach układano z kamiennych stopni, środek teatru stanowiło okrągłe miejsce dla chóru, za którą znajdowała się przestrzeń dla aktorów. Tłem dla sceny i zamknięciem układu teatru był budynek z salami dla aktorów.

---