I. Opis petrograficzny.

Materiały kamienne są uzyskiwane ze złóż skał twardych, występujących w górnych, dostępnych warstwach skorupy ziemskiej. Podział kamienia budowlanego przeprowadza się w zależności od: genezy skały, rodzaju skały, zastosowania kamienia budowlanego.

Wyróżniamy skały magmowe, osadowe i przeobrażone (metamorficzne).

• Skały magmowe zostały utworzone przez zakrzepnięcie lub krystalizację magmy.

Dzielą się na:

1. Skały magmowe głębinowe - powstałe przez zakrzepnięcie i krystalizację magmy w głębi skorupy ziemskiej. W śród nich wyróżniamy:

1. Granity są to skały jawnokrystaliczne drobno lub gruboziarniste. Zabarwienie granitu jest jasne (czerwone lub żółtawe). Najważniejszym ośrodkiem wydobycia granitu w Polsce jest okręg Strzegomia, skupiający na niedużej przestrzeni szereg kamieniołomów.

2. Sjenity są to skały krystaliczne ubogie w kwarce lub zupełnie nie zawierającego go. Mają one barwę brunatną, szarą lub ciemnozieloną.

3. Dioryty są to skały głębinowe składające się zasadniczo z plagioklazu kwaśnego. Barwa diorytu jest szarobiała (nakrapiana), w odmianach o mniejszym ziarnie jest ciemnozielona. Dioryty występują w przyrodzie samodzielnie jako niewielkie pnie skalne lub na brzegach utworów granitowych. Zawierają wówczas w niewielkiej ilości kwarc i nazywają się diorytami kwarcowymi. Ta odmiana jest przejściowa od diorytów do granitów. Zawierają one 45-60% krzemionki.

4. Gabro jest skałą o teksturze bezładnej i zbitej. Główne składniki to: plagioklazy, piroksen, hornblenda, a często również oliwiny.

2. Skały magmowe wylewne - powstałe przez zakrzepnięcie magmy na powierzchni lub blisko powierzchni ziemi. Do nich zaliczamy:

1. Porfir ma barwę w odcieniu jaśniejszym lub ciemniejszym, czasem ciemnoszarą o odcieniu zielonkawym. W zbitej masie skalnej znajdują się większe kryształki ortoklazu i składników ciemnych.

2. Trachit ma strukturę porfirową, a barwę szarą. Zawiera te same składniki mineralne co porfir. Skały trachitowe odznaczają się dużą porowatością, wskutek czego powierzchnia ich jest szorstka w dotknięciu.

3. Andezyt ma strukturę porfirową. Zabarwienie zaś szare albo ciemnoszare z odcieniem zielonkawym. W zbitej masie skalnej andezytu występują kryształki plagioklazu, amfibolu i biotytu oraz nieco szkliwa. Andezyt ma zastosowanie przede wszystkim jako tłuczeń.

4. Bazalt, diabaz, melafir są to najczęściej stosowane w budownictwie skały wylewne pochodzące z magmy gabrowej. Bazalty są skalami młodymi, natomiast diabazy odnoszą się do starszych er geologicznych. Mają barwę ciemnoszarą, czarnoszarą, przy wietrzeniu brunatną z odcieniem zielonkawym lub fioletowym. Nazwy melafir używa się w przemyśle kamieniarskim na określenie niektórych diabazów, zwłaszcza o zabarwieniu czerwonawym lub fioletowym.

• Skały osadowe powstały wskutek osadzania się okruchów mineralnych skalnych lub organicznych, w wodzie albo na powierzchni ziemi, względnie wytrąconych z roztworów mineralnych. Dzielimy je na:

1. Skały osadowe okruchowe - skały lite powstałe wskutek naturalnego nagromadzenia i wtórnego spojenia okruchów mineralnych i skalnych. Dzielimy je na:

1. Piaski stanowią luźne masy drobnych ziaren minerałów lub skał, przeważnie kwarcowych.

2. Żwiry są to okruchy skalne o wielkościach ziaren powyżej 5 mm, powstałe na drodze mechanicznego rozdrobnienia i zaokrąglenia różnych skał zwartych. Rozróżniamy żwiry rzeczne, żwiry polodowcowe oraz żwiry pochodzące ze starszych formacji geologicznych.

3. Piaskowce są to piaski scementowane lepiszczem. Piaski, z których powstaje piaskowiec, składają się przeważnie z ziaren kwarcu, czasami z domieszką blaszek miki, glaukonitu itp. Zależnie od rodzaju spoiwa rozróżnia się piaskowce krzemionkowe (kwarcytowe), wapienne, margliste, gliniaste, żelaziste i inne. Piaskowce te mają bardzo różnorodną barwę - od białej poprzez kremową, różową, czerwoną, szarozielonkawą, aż do czarnej. Właściwości piaskowców są również bardzo różnorodne - pozostają w ścisłym związku z uziarnieniem, rodzajem i ilością spoiwa oraz stanem zachowania skały. Specjalną grupę stanowią drobnoziarniste piaskowce fliszowe o lepiszczu wapiennym, o zabarwieniu ciemnozielonym z odcieniem żółtawym lub zielonkawym, tzw. "szarogłazy".

2. Skały osadowe pochodzenia organicznego

1. Wapienie składają się głównie z czystego węglanu wapniowego, substancji bitumicznych lub żelazistych. Osady te mają budowę ziarnistą krystaliczną, często zbitą drobnoziarnistą. Mają one barwę różnorodną, jednolitą lub żyłowatą, od śnieżnobiałej przez kremową, żółtą, szarą, ciemnoszarą, aż do czarnej. Specjalną odmianę stanowią skały bardziej zbite, mniej lub więcej krystaliczne, dające się polerować, nazywane marmurami, ze względu na ich podobieństwo do marmurów prawdziwych.

2. Margle składają się z iłu i wapienia, czasem z domieszką dolomitu lub gipsu.

3. Dolomity stanowią skałę o strukturze drobnoziarnistej lub zbitej. Zabarwienie mają żółte, szare, jasnobrunatne lub czarne. Dolomity są twardsze od zwykłych wapieni i znacznie odporniejsze od nich na działanie czynników atmosferycznych. Znajdują one zastosowanie jako kruszywo do betonów. W okolicach Dębnika występują dolomity o zabarwieniu ciemnoszarym, prawie czarnym. Skały te dają się dobrze polerować. Ze względu na ładny rysunek przekroju stosowane są na wykładziny wnętrz budynków monumentalnych.

3. Skały osadowe pochodzenia chemicznego powstały przez osadzanie składników mineralnych, wytrąconych z roztworu wodnego. Zaliczmy do nich gips. Ma on budowę krystaliczno-ziarnistą, bądź zbitą, rzadziej włóknistą. Barwę ma białą lub inną, czasem jest żyłkowaty w zależności od ilości i rodzaju zanieczyszczeń. Gips ma małą wytrzymałość, jest częściowo rozpuszczalny w wodzie, daje się łatwo obrabiać. Odmianą krystalicznego gipsu drobnoziarnistego jest alabaster dający się polerować, używany jest jako materiał dekoracyjny.

• Skały metamorficzne powstają zarówno ze skał magmowych jak i osadowych, na skutek metamorfozy wywołanej zmianami temperatur, ciśnień oraz czynników chemicznych.

1. Gnejsy mają taki sam układ mineralny jak granity, a budowę warstwową. Spotykamy gnejsy mikowe, hornblendowe i augitowe. Najbardziej rozpowszechnione są gnejsy mikowe. Barwa gnejsów jest szara z odcieniem jasnym i ciemnym.

2. Łupki są to skały metamorficzne o wyraźnej budowie łupkowej. Składniki mineralne tych skał stanowią: kwarc, mika, hornbleda, chloryt o talk.

3. Fility są to skały metamorficzne, wyraźnie uwarstwione, o barwie zielonkawej, ciemnoszarej lub czerwonej, a nawet czarnej. Składnikami filitów są głównie: kwarc, serycyt, talk, chloryt.

4. Kwarcyty są to skały metamorficzne z drobnoziarnistego zbitego kwarcu. Są bardzo twarde, maja dużą wytrzymałość a zabarwienie białe, czerwone, szare, a nawet czarne.

5. Serpentynity składają się z bardzo drobnych włókien lub łusek serpentynu. Występują w postaci pni lub żył o zabarwieniu żółtym, szarym lub zielonym, brunatnozielonym, zielonoczarnym, czasem plamistym. Skała jest twarda, lecz daje się obrabiać i ładnie polerować.

6. Marmury powstają z wapieni zbitych przez przekrystalizowanie. Składają się z krystalicznego węglanu wapnia (kalcytu), tworząc kalcytowy marmur. Budowa skały jest drobno lub gruboziarnista, niekiedy wyraźnie uwarstwiona. Zabarwienie mają bardzo różnorodne we wszelkich barwach od białej do czarnej, jednolite bądź żyłkowate. Bogactwo barw, łatwość obróbki i polerowania stawiają marmury na pierwszym miejscu wśród materiałów skalnych, stosowanych w budownictwie do celów dekoracyjnych.

II. Gęstość metodą kolby Le Chatelier'a.

Definicja: Gęstość materiału ρ określona jest stosunkiem masy materiału do jego objętości bez uwzględnienia porów. Zapisujemy to wzorem:

gdzie:

ρ - gęstość materiału, [g/cm³], [kg/dm³], [kg/m³],

m - masa próbki materiału suchego [g], [kg],

V - objętość próbki materiału pozbawionego porów [cm³], [dm³], [m³]

Pomiar dokładny gęstości wykonuje się w piknometrze, zaś przybliżony, w objętościomierzu Le Chateliera, w którym dokładność pomiaru dla praktyki budowlanej jest wystarczająca.

Rys: Objętościomierz Le Chatelier'a

Schemat badania przy użyciu kolby Le Chatelier'a

Z materiału przeznaczonego do badania należy pobrać próbkę o masie 0,5kg. Następnie rozdrobnić ją w młynku lub moździerzu, tak aby całość przeszła przez sito o wymiarze boku oczka 0,5mm. Masę próbki należy zmniejszyć przez kwartowanie do około 110-130g i ponownie rozdrobnić, aby całość przeszła przez sito o wymiarze boku oczka 0,08mm. Tak przygotowany materiał należy wsypać do parownicy uprzednio zważonej z dokładnością do 0,01g. Potem wysuszyć w suszarce w temperaturze 105-110^oC do stałej masy, ważąc całość również z dokładnością do 0,01g i ustalić masę próbki (m). Po określeniu masy próbki, parownicę z zawartością należy przechować w eksykatorze z chlorkiem wapniowym. Kolbę Le Chatelier'a po wymyciu i opłukaniu wodą destylowaną należy osuszyć. Następnie kolbę należy ponownie opłukać denaturatem lub czystym benzenem, a potem napełnić tą samą cieczą nieco wyżej ponad podziałkę zerową i zanurzyć w zlewce z wodą o stałej temperaturze 20±1^oC, aby cała wyskalowana część kolby była zanurzona w wodzie. Aby zapobiec unoszeniu się kolby, należy ją umocować w uchwycie statywu. Po upływie 1h (bez wyjmowania kolby z wody), za pomocą skrawków bibuły filtracyjnej, należy usunąć nadmiar cieczy znajdującej się ponad kreskę zerową, tak aby poziom dna menisku wklęsłego, obserwowanego na poziomie oka, odpowiadał tej kresce. Po wyjęciu parownicy z eksykatora zawartość jej należy wsypywać drobnymi porcjami łyżką porcelanową przez lejek do kolby uważając, żeby sproszkowana próbka materiału nie osiadała na ściankach kolby powyżej górnego poziomu cieczy, oraz aby nie tworzyły się pęcherzyki powietrza. Próbkę wsypuje się tak długo, aż poziom cieczy podniesie się do kreski odpowiadającej objętości np. 18 lub 20 cm³, umieszczonej w górnej części kolby. W celu usunięcia ewentualnych pęcherzyków powietrza należy przed powtórnym odczytem kilkakrotnie obrócić kolbę dookoła jej pionowej osi. Parownicę z pozostałą częścią próbki należy ponownie zważyć z dokładnością do 0,01g, aby określić masę tej części próbki, która nie bierze udziału w oznaczeniu (m₁). Gęstość badanego materiału, należy obliczyć do drugiego znaku po przecinku na podstawie wzoru:

gdzie:

m - masa całej próbki wysuszonej do stałej masy , g,

m₁ - masa części próbki pozostałej po wsypaniu do kolby, g,

V - objętość próbki wsypanej do kolby, cm³ (np. 18 lub 20 cm³).

Oznaczanie należy wykonać dwukrotnie, a wynik stanowi średnią arytmetyczną gęstości obliczonej z dwóch próbek, przy czym różnica między wynikami dwóch wykonywanych oznaczeń nie powinna być większa niż 0,02g/cm³.

Obliczenia

Dane: m = 575,8 g Szukane: ρ

m₁ = 527,1 g

V = 18,2 cm³

g/cm³

III. Gęstość pozorna na bryłach nieregularnych.

Definicja: Gęstość pozorna ρ_p jest to stosunek masy suchego materiału do jego objętości łącznie z porami. Określamy ją ze wzoru:

gdzie:

m - masa próbki w g (kg)

V_n - objętość próbki w stanie naturalnym w cm³ (m³)

Oznaczenie gęstości pozornej (objętościowej) metodą hydrostatyczną

Do wykonywania oznaczenia należy przygotować co najmniej 5 próbek o masie nie mniejszej niż 0,25kg. Kształt próbek może być nieregularny, ale powinien być zbliżony do graniastosłupa lub sześcianu. Próbki powinny być ponumerowane farbą niezmywalna w wodzie. Każdą próbkę należy wysuszyć do stałej masy w temperaturze 105-110^oC i ostudzić w eksykatorze. Następnie należy oznaczyć masę próbki (m) z dokładnością do 0,02 g. Po określeniu masy, próbkę należy nasycić wodą do stałej masy. Po nasyceniu wodą każdą próbkę należy wysuszyć lnianą ściereczką i określić masę, najpierw w powietrzu (m₁), a następnie po całkowitym zanurzeniu w zlewce z wodą na wadze hydrostatycznej (m₂). Objętość próbki badanego materiału oblicza się z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku wg wzoru:

w którym:

m₁ - masa próbki nasyconej wodą, określona w powietrzu, [g], [kg]

m₂ - masa próbki nasyconej wodą, określona w całkowitym zanurzeniu w zlewce z wodą na

wadze hydrostatycznej,[g], [kg],

ρ_w - gęstość wody, cm/m³[kg/m³]

Rys:

Obliczenia

Grupa 1: m = 214g

m₁ = 235g

m₂ = 126g

ρ_w = 1g/cm³

cm³
g/cm³

Grupa 2: m = 282g

m₁ = 306g

m₂ = 164g

ρ_w = 1g/cm³

cm³
g/cm³

Grupa 3: m = 284g

m₁ = 309g

m₂ = 164g

ρ_w =1g/cm³

cm³
g/cm³

IV. Gęstość pozorna na bryłach regularnych

Definicja: Gęstość pozorna ρ_p jest to stosunek masy suchego materiału do jego objętości łącznie z porami. Określamy ją ze wzoru:

gdzie:

m - masa próbki w g (kg)

V_n - objętość próbki w stanie naturalnym w cm³ (m³)

Do wykonania oznaczeń należy przygotować 5 próbek w kształcie sześcianu 50±3mm, lub walca o wysokości i średnicy 5±3mm.

Próbki należy ponumerować w sposób trwały. Przygotowane próbki należy, wysuszyć do stałej masy w temperaturze 105-110^oC, ostudzić w eksykatorze, a następnie określić masę z dokładnością do 0,01g.

Do wyznaczenia objętości (V) próbki kształtu naturalnego, należy dokonać pomiarów podstawy mierząc z dokładnością do 0,01mm na dwóch przeciwległych do siebie ścianach próbki wszystkie ograniczające te ściany krawędzie oraz równoległe do tych krawędzi linie przeprowadzone przez środki każdej próbki. Za wymiar krawędzi należy przyjmować średnią arytmetyczną wyników obliczeń powierzchni obu podstaw (F). W podobny sposób biorąc za wyniki ostateczne średnią arytmetyczną wyników sześciu pomiarów (krawędzie, linie środkowe) należy określić wymiar wysokości próbki.

Badając próbki walcowe, należy w obu podstawach próbki nakreślić po dwie wzajemnie prostopadłe średnice, w taki sposób, aby punkt przecięcia się tych średnic z obwodem okręgu górnej podstawy dał się połączyć liniami pionowymi z odpowiednimi punktami przecięcia, leżącymi na dolnej podstawie próbki. Należy zmierzyć z dokładnością do 0,01mm wszystkie średnice na obu podstawach oraz dodatkowe dwa pomiary w połowie wysokości próbki. Wynikiem pomiaru średnicy (d) jest średnia arytmetyczna wyników sześciu wymienionych pomiarów. Za wymiar wysokości (h) należy przyjąć średnią arytmetyczną wyników czterech uprzednio wyznaczonych linii pionowych. Objętość próbek, niezależnie od ich kształtu należy obliczyć z dokładnością do drugiego znaku po przecinku.

Gęstość objętościowa ρ_v badanego materiału należy obliczyć z dokładnością do drugiego znaku po przecinku wg wzoru:

gdzie:

m - masa próbki wysuszonej do stałej masy, kg,

V - objętość próbki, m³ .

Wynikiem ostatecznym jest średnia wartość gęstości objętościowej (pod warunkiem, że obliczona średnia arytmetyczna wszystkich wyników nie różni się od poszczególnych wyników więcej niż o 5%).

Rys:

Obliczenia

Grupa 1: m = 301,5g

h₁ = 5,1cm

h₂ = 5,1cm

h₃ = 5,1cm

h₄ = 5,12cm

F_g = 4,96×5,09 = 25,2464cm²

F_d = 5,09×4,95 = 25,1955cm²

F_śr = 25,221 cm²

V = 5,1⋅25,221 = 128,6271cm³
g/cm³

Grupa 2: m = 305,0g

h₁ = 5,02cm

h₂ = 5,05cm

h₃ = 5,03cm

h₄ = 5,0cm

F_g = 5,15×5,05 = 26,0075cm²

F_d = 5,1×5,05 = 25,755cm²

F_śr = 25,88125 cm²

V=5⋅25,88125=129,40625 cm³
g/cm³

Grupa 3: m = 302,5g

h₁= 4,98cm

h₂= 4,98cm

h₃= 4,98cm

h₄= 4,98cm

F_g= 5,1×5,1 = 26,01cm²

F_d= 5,1×5,1 = 26,01cm²

V=4,98⋅26,01=129,5298 cm³
g/cm³

V. Obliczanie szczelności i porowatości badanego kamienia.

Definicja: Szczelnością nazywamy stosunek ciężaru objętościowego do ciężaru właściwego danego materiału. Oblicza się ją ze wzoru:

lub

gdzie:

ρ_p - gęstość pozorna, [kg\m
]

ρ - gęstość właściwa, [kg\m
]

Jeżeli wartość liczbowa ρ_p = ρ, wówczas s = 1, co oznacza, że materiał jest całkowicie szczelny.

Definicja: Porowatością materiału nazywamy procentowa zawartość wolnych przestrzeni w danym materiale. Porowatość oblicza się ze wzoru:

lub

Obliczenia

Dane: ρ = 2,67g/cm³ = 2670kg/m³ Szukane: S, P

ρ_p = 2,36g/cm³ = 2360kg/m³

P = 1- 0,88 = 0,12

VI. Oznaczenie nasiąkliwości masowej i objętościowej.

Definicja: Nasiąkliwość jest to zdolność wchłaniania i utrzymywania cieczy przez materiał przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym, a także w próżni lub pod ciśnieniem. Nasiąkliwość określa się przez nasycenie materiału wodą w odpowiednim czasie, ustalonym warunkami normowymi.

Nasiąkliwość wagowa określa ilość wody wchłoniętej przez materiał w stosunku do masy tego materiału w stanie suchym. Nasiąkliwość wagową w procentach wyznacza się ze wzoru:

gdzie:

m
- masa próbki materiału nasyconego wodą, g lub kg,

m
- masa próbki materiału wysuszonego do stałej masy, g lub kg,

Nasiąkliwość objętościowa jest to stosunek objętości wody wchłoniętej przez badany materiał do jego objętości w stanie suchym.

⋅100%

gdzie:

m
- masa próbki materiału nasyconego woda, g lub kg

m
- masa próbki suchej, g lub kg

- objętość próbki suchej

Zwykle nasiąkliwość materiałów budowlanych jest mniejsza od porowatości, gdyż woda nie wypełnia por zamkniętych. W przypadku porów o dużych średnicach woda wycieka, zwilżając jedynie ścianki tworzywa. Nasiąkliwość osiąga swoja najwyższa wartość n, gdy próbkę nasyca się w próżni lub przez dłuższy czas. We wrzącej wodzie objętość wchłoniętej wody jest równa objętości porów, w przypadku, gdy ścianki porów są przesiąkliwe lub otwarte.

Obliczenia

Dane: m_n = 306g Szukane: n_w

m_s = 282g

V = 142cm³

VII. Wytrzymałość na ściskanie.

Definicja: Wytrzymałością na ściskanie nazywamy naprężenia wywołujące zniszczenie próbki materiału. Pod pojęciem naprężenia ściskającego σ rozumiemy siłę P przypadającą na powierzchnię poprzecznego przekroju F materiału (przekrój jest prostopadły do kierunku działania siły):

[MPa].

Wartość wytrzymałości na ściskanie otrzymuje się ze stosunku siły niszczącej P_n do przekroju F, na jaki działa:

[MPa]

gdzie:

R_c - wytrzymałość na ściskanie, MPa

P_n - siła zgniatająca próbkę, N

F - powierzchnia próbki, cm²

Próbki do oznaczania wytrzymałości na ściskanie mają zazwyczaj kształt sześcianów o krawędzi 2 - 30cm, rzadziej walców o średnicy równej wysokości wynoszącej 4 - 20cm.

Badania przeprowadza się na maszynach wytrzymałościowych do prób statycznych zwanych prasami, o różnych zakresach nacisku: od 0 do 100000MPa.

Rys:

Przebieg doświadczenia

Badanie prowadziliśmy na jednej próbce w kształcie sześcianu o krawędzi 5cm. Przed badaniem sprawdziliśmy równość i równoległość płaszczyzn. Pomiary przeprowadzone zostały przy użyciu suwmiarki, a powierzchnie obu podstaw obliczyliśmy jako średnią arytmetyczną. Ściskanie przeprowadzone zostało w maszynie wytrzymałościowej bez miękkich podkładek. Przy naprężeniu 240kN próbka uległa zniszczeniu.

Obliczenia:

Dane: F = 25cm2 = 0,0025m2

P_n = 240000 N

MPa

VIII. Oznaczenie ścieralności na tarczy Böhmego.

Definicja: Ścieralnością nazywamy podatność materiału do zmniejszenia masy, objętości lub grubości pod wpływem czynników ścierających.

Ścieralność materiałów w warunkach laboratoryjnych określa się za pomocą różnych aparatów, których dobór zależy od rodzaju materiału. Do badania ścieralności materiałów kamiennych czy betonów do nawierzchni drogowych stosuje się tarczę Böhmego.

Rys:

Oznaczenie przeprowadza się w następujący sposób:

Próbkę kamienną w kształcie sześcianu o boku 7,1cm umocowuje się w uchwycie maszyny tak, aby przylegała do tarczy, i odpowiednio obciąża siłą 300N. Ścieraniu podlega tylko jedna powierzchnia na drodze 608m., co odpowiada 440 obrotom tarczy. Położenie próbki zmieniamy 4 razy wokół osi próbki o kąt 90°, co 110 obrotów. Powierzchnię na drodze ścierania próbki posypuje się równomiernie 20g proszku ściernego elektrokorundowego. Podczas ruchu tarczy proszek należy stale zgarniać na pas ścierania. Każdorazowo po 22 obrotach tarczę zatrzymujemy, usuwamy starty materiał wraz z proszkiem i ponownie drogę ścierania posypujemy kolejną porcją 20g. Proszek ścierny przy jednym położeniu próbki zmieniamy pięciokrotnie (22 obr. 5 razy = 110obr.) i mierzymy wysokość próbki oraz ważymy, a następnie obróconą o 90° próbkę w drugim położeniu poddajemy ścieraniu w opisany sposób. Po czterokrotnej zmianie położenia (440 obr.) określamy stratę masy próbki i obliczmy ścieralność s wg wzoru:

w którym:

Δm - strata masy próbki po 440 obrotach, g

F - powierzchnia próbki, cm²

ρ_o - gęstość objętościowa próbki oznaczona przed badaniem, g/cm³.

Obliczenia:

Dane: m = 786,7g Szukane: s

Δm = 40g

F = 50,41cm²

ρ_o = 2,36g/cm³

cm = 3,4mm

IX. Oznaczenie odporności na uderzenia.

Definicja: Odpornością na uderzenie nazywamy zdolność materiału do wytrzymywania nagłych uderzeń dynamicznych.

Badanie prowadzi się w aparacie Page'a. Próbka powinna posiadać kształt walca o h=d=25mm lub zastępczo sześcianu o boku 25mm. Próbkę umieszcza się na sztywnym metalowym podłożu i spuszcza się na nią ciężarek o masie 1kg, kolejno z wysokości 1, 2, 3cm itd. Miarą odporności jest liczba uderzeń, przy której próbka zostanie zniszczona (pierwsze pęknięcie).

Próbka pękła po 14 uderzeniach

Rys:

X. Przykłady wyrobów kamiennych do wznoszenia ścian i nawierzchni drogowych.

11

9

---