7.04.2006 r.

STUDIUM PRZYPADKU

1. Autoteliczne studium przypadku - badania dla lepszego zrozumienia danego przypadku, który jest ważny ze względu na unikalny jego charakter

gł. Cel to opis

2. Instrumentalne studium przypadku - by zilustrować ogólne zjawisko, problem, teorię; analiza - rola instrumentalna, pomocnicza - ułatwia zrozumienie czegoś, co jest poza nim samym; odmiana do:

*Instruktażowe studium przypadku - cel dydaktyczny, zilustrowanie kategorii zjawisk (dużo np. w ekonomii)

3. Rodzaj studiów przypadków - zbiorowe studia przypadków:

W ramach jednego procesu badawczego analizuje się serie przypadków, by je porównać i stworzyć teoretyczne uogólnienia

Kolejna typologia studiów przypadków - wg Roberta Inga

1. Eksploracyjne studium przypadku - opis wybranego przypadku ma nam umożliwić rozpoznanie problemu i precyzyjnie sformułować pyt. Problemowe do dalszych badań.

2. Wyjaśniające studium przypadku - badanie prowadzone po to, by ustalić przyczynę analizowanych zjawisk ex post (po zebraniu materiału, przeprowadzeniu badań); staramy się wyjaśniać opisywane zjawiska odwołując się do różnych, konkurencyjnych teorii

3. Deskryptywno-teoretyczne studium przypadku - przed przystąpieniem do realizacji projektu badawczego badacz powinien mieć teoretyczny opis zjawiska i zbadany przypadek porównuje się z teoretycznym wzorcem; dzięki temu możemy sformułować hipotezy dot. związków przyczynowo-skutkowych

Opis przypadku powinien być skrupulatnym, rozbudowanym, modelem teoretycznym

Większość studiów na charakter jakościowy (wykorzystuje się wiele źródeł o niskim stopniu standaryzacji); case study nie muszą być też jakościowe, wykorzystuje się wiele rodzajów źródeł, mogą być też elementy ilościowe

Studia jakościowe

Studia ilościowe z elementami jakościowymi

Studia ilościowe

*MONOGRAFICZNE STUDIA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ - przypadek studia przypadku (etnologia, antropologia) - wyróżnione ze względu na specyficzny obiekt, jakim jest społeczność lokalna

ZOGNISKOWANY WYWIAD GRUPOWY - FOCUS

• Eksploracyjna, wstępna faza badań, by umożliwić pogłębione sformułowanie problematyki do dalszych badań; rola materiałów jest wstępna, materiały będą sprawdzane, weryfikowane

• Etap przygotowania wywiadu kwestionariuszowego - wypróbowanie wariantów pytania

• Pogłębienie interpretacji wyników badań surveyowych - gdy badacz nie do końca wie, czemu SA takie a nie inne wyniki

Historia:

Lata 40.; twórcy - socjologowie: Merton, Lazarsfeld, (Bogardus, Thurstone)

W 1945 r. działali w biurze radiowym w Columbii i tworzyli ocenę programów radiowych: najpierw słuchacze wskazywali fragmenty fajne i niefajne, a potem rozmawiano z nimi, dlaczego te akurat wskazali

W taki sposób testowano też filmy propagandowe dla żołnierzy

Potem wykorzystywano to w badaniach marketingowych

Współczesny zogniskowany wywiad grupowy

• Najlepiej mieć specjalną pracownię fokusową

• 8-12 osób - najczęściej 6 (mniejsze grupy mogą być zdominowane przez 1-2 członków)

• Omawiają, dyskutują nad ściśle określonym problemem pod kierunkiem moderatora

• Typowa sesja trwa 1,5-4 godziny

• Pracownia focusowa składa się z dwóch pomieszczeń; w jednym - owalny stół dla dyskutantów, drugie - zleceniodawcy, badacz, koordynator badania; pomieszczenia oddzielone lustrem weneckim (badacz obserwuje dyskutantów)

W Sali z focusem są kamery rejestrujące wizję i dźwięk (robi się to podwójnie na wszelki wypadek)

• Badani wiedzą, że są filmowani itd.

• „zogniskowany” - Bardzo szczegółowa penetracja jakiegoś tematu

• „wywiad grupowy” - ale nie każdy po kolei mówi, co myśli, tylko to jest dyskusja, argumentowanie, komentowanie

• Założenie, że stworzenie sytuacji dyskusji grupowej pozwala na stworzenie danych o nowej jakości; w wyniku dyskusji dochodzi do odkrycia nowego wymiaru problemu, nie da się tego zastąpić indywidualnymi wywiadami (ludzi rzadko mają gotowe opinie)

Kto bierze udział w badaniu?

• 1 focus - kilka grup badawczych

• Dobór do grupy jest celowościowy

• Tworzy się grupy do momentu teoretycznego nasycenia

• Badani w obrębie 1 grupy nie powinni być zróżnicowanie pod względem społeczno-demograficznych, możliwie homogeniczna

• Firmy zatrudniają łapaczy - zajmują się tylko rekrutacją do focusów

• Moderator - tam, gdzie odbywa się focus; dobrany odpowiednio do grupy: wiedza z zakresu psychologii społecznej i powinien być kompetentny w temacie i mieć do czynienia z kategorią badanych osób (dobra pamięć, empatia…)

Często uczestniczy w przygotowaniu scenariusza do focus

Moderuje dyskusję

Pisze raport z sesji focusowej - opiera się na nagraniach lub na transkrypcjach z nagrań; język opisu nie może być językiem badacza, ale badanych

Scenariusz określa zapotrzebowanie informacyjne: to zestaw pytań, jakie w trakcie dyskusji powinny być podjęte (czasami ludzie mają ze sobą nie tylko rozmawiać, czasami stosuje się jeszcze techniki projekcyjne, które wiążą się z wykonaniem określonych zadań np. technika kolażu - dostarcza się wycinki, zestaw symboli, dzięki którym badani mogą pokazywać swoje skojarzenia).

Właściwości małych grup; Zogniskowany wywiad grupowy opiera się na właściwościach małych grup; efekty, jakie pojawiają się przy pracy małych grup:

1. symerii - wspólny wysiłek grupy pozwala na generowanie szerszej gamy pomysłów i info, niż by się osiągnęło rozmawiając z pojedynczymi osobami

2. kuli śniegowej - to umożliwia grupową dyskusje - komentarze jednych wywołują repliki innych, reakcja łańcuchowa, udaje się wciągnąć do dyskusji więcej osób

3. stymulacji - praca w grupie wywołuje większą motywację

4. bezpieczeństwa - w grupie posiada się poczucie bezpieczeństwa i ludzie śmielej wyrażają swoje poglądy

5. spontaniczność - ludzie mogą nie odpowiadając na standaryzowane pytania tylko naturalnie, własnym językiem odpowiadają i rozmawiają

Negatywne zjawiska, niebezpieczeństwa:

1. myślenie grupowe - dot. konformizmu grupowego, niektórzy nie wyrażają swoich poglądów, tylko dają się zdominować większości; wskaźniki np.:

• nadmierne poczucie optymizmu do postawionych przed nią zadań, szybkie podejmowanie decyzji i zadań, ignorowanie moralnych konsekwencji decyzji, uproszczony obraz przeciwnika, autocenzura, presja na czł. Grupy mających inne opinie

przesunięcie poziomu ryzyka - skłonność do prezentowania bardziej radykalnych rozwiązań niż ma to miejsce w wywiadach indywidualnych - w grupie ludzie czują się mniej odpowiedzialni za własne decyzje

21.04.2006 r.

FOCUS

ZALETY:

1. Sytuacja badawcza bliskim sytuacjom realnym w życiu sami tworzymy tę sytuację. Spotkanie pewnej grupy ludzi: wykrystalizowanie opinii.

2. W badaniu fokusowym badacz ma kontakt z badanym osobami - uściślanie tego, co oni chcieli powiedzieć. Bezpośredni kontakt moderatora.

3. Emocjonalny język wypowiedzi

4. Język - używany przez uczestników focus

5. Może być używany do badania wielu problemów

6. W technikach opartych na technikach komunikacji pośredniej barierą jest poziom wykształcenia - focus znosi te ograniczenia, może być stosowany względem dzieci, osób słabo wykształconych, osób słabo piszących

7. Wyrafinowane metody badania (statystyka) wymagają do przeprowadzenia wielu kompetencji i nie każdy może je interpretować, robi to ekspert

8. Krótki okres badania

WADY:

1. Uczestniczy tu niewielka grupa osób. Focus ma przede wszystkim charakter wstępny.

2. Możliwość wystąpienie efektu myślenia grupowego i przesunięcia ryzyka

3. Dyskusja ma żywy charakter, więc przypisujemy im duże znaczenie, a może w innych dyskusjach zupełnie inne kwestie byłyby ważne

4. Efekt moderatora (efekt ankietera umiemy badać i mierzyć, a efektu moderatora - nie); nie polega na pchaniu dyskusji w jakąś stronę, bo to by była dyskwalifikacja moderatora, chodzi o to, że może sposób gestykulowania, sposób mówienia, wygląd może mieć wpływ na wyniki, a nie umiemy tego dokładnie opisać i zmierzyć

ŹRÓDŁA ZASTANE

- niewywołanie przez badacza, a jednocześnie utrwalone; są efektem życia społ.

Różne są klasyfikacje źródeł zastanych. Na nich opierają swoją pracę historycy, ale też i badacze współczesnych społeczeństw.

Źródła opisujące rzeczywistość społeczną i trzeba ocenić ich wiarygodność.

I. Źródła opisowe (w oparciu o nie chcemy rekonstruować wydarzenia) a źródła jako fragment rzeczywistości - to nie jest podział rozłączny.

Np. źródło opisowe - gazety pokazujące repertuar kin

II. Podział źródeł wg stopnia ich standaryzacji

Niski - wysoki stopień standaryzacji

Listy ankiety

III. Pierwotne i wtórne

Np. protokół zebrania roczne sprawozdanie

Napisany prze osobę, która napisane przez jakiegoś kierownika,

W zebraniu uczestniczyła który nie brał udział w wydarzeniach

(bardziej wiarygodne, mniejsze

Prawdopodobieństwo

Wystąpienia zniekształceń)

IV. Podział źródeł wg miejsca ich pochodzenia

1. źródła znajdujące się w archiwach rodzinnych (gł. case study); dostęp o tyle trudny, że wymaga nawiązania kontaktu; listy, albumy ze zdjęciami, zapiski

2. dokumenty urzędowe

1. statystyki urzędowe, ale nie tylko GUS, choć wg jego wytycznych

2. ustawy, rozporządzenia (wszelkie akty normatywne) - szczególny rodzaj materiału, pozwala zakreślić ramy życia społecznego, to normy, które mają obowiązywać

3. dokumenty personalne - odnoszą się do ludzi, którzy w instytucjach funkcjonują (ankiety personalne, karty zdrowia, rejestr skazanych)

4. dokumenty finansowe i handlowe np. dot. sprzedaży

5. sprawozdania z działalności organizacji, instytucji, urzędu

6. korespondencja wchodząca i wychodząca z instytucji

7. dokumenty trudno dostępne (np. donosy, pisma interwencyjne)

3. dokumenty ogólnoinformacyjne (np. książki telefoniczne, adresowe, informator „Nauka polska” i

okolicznościowe (np. ulotki informacyjne, afisze)

4. prasa i inne publikatory (archiwa dzienników telewizyjnych, dokumenty archiwalne)

V. Dynamika: dane zastane są wykorzystywane dla opisu zjawisk w jakimś czasie jak i opisu procesów społecznych.

1. Mogą być efektem ciągłej rejestracji zdarzeń

2. Zapis zdarzeń pojawiających się w jakimś określonym rytmie (np. wyniki wyborów)

3. Zdarzenia pojawiające się nieregularnie (np. od czasu do czasu odwiedza Polskę jakiś muzyk)

Żeby coś porównywać trzeba wiedzieć, że statystyki prowadzone są w ten sam sposób.

Tam, gdzie w oparciu o źródła zastane chcemy analizować problem społeczny, musimy się krytycznie przyglądać materiałom, by wyeliminować czynnik zakłócający, jakim mogłaby być zmiana sposobu rejestrowania zdarzeń.

Źródła zastane dają nam informacje obiektywne („twarde dane”): zarejestrowane są w nich:

• rejestracja zachowań ludzi

• rejestracja łatwo rozpoznawalnych atrybutów

• rejestracja pewnych dyspozycji ludzi (np. znajomość języków obcych)

Rzadko możemy się na ich podstawie wypowiadać się o stanach świadomości ludzi.

INTERPRETACJA ŹRÓDEŁ ZASTANYCH

Każde ze źródeł może mieć 3 warstwy znaczące:

1. Treści wypowiedziane explicite

2. Treści przemilczane (informacje o zjawiskach społecznych, o których się nie mówi, to prawdopodobnie to zjawisko nie zaszło: wnioskowanie z milczenia;

samo przemilczenie może być wymowne, można celowo coś przemilczeć - stosowane np. w psychoanalizie, treści wyparte)

3. Forma przekazu - język, stylistyka, gatunek papieru

Trzeba starać się dotrzeć do wszystkich warstw.

ZASTOSOWANIE ŹRÓDEŁ ZASTANYCH

1. Mogą być wykorzystane dla sformułowania nowych problemów i hipotez (np. skutki bezrobocia [badania Lazarsfelda] a popularność faszyzmu)

2. Pośrednia obserwacja zjawisk społecznych (np. zatonięcie Titanica: kolejność wchodzenia do szalup ratunkowych pokazuje silnie zakorzeniony podział klasowy w Anglii)

3. Opis procesów społecznych, zmian

5.05.2006 r.

Ilościowa analiza treści

FAZY:

1. Planowania analizy = PREANALIZA

2. Przeprowadzania analizy

3. Opracowania wyników i ich interpretacji

Ad. 1

Zadania w preanalizie:

1. sformułowanie problemów i hipotez badawczych

2. wybór dokumentów (przekazów poddanych badaniu)

3. określenie jednostek analizy i zasad ich pomiaru

4. opracowanie kategorii analitycznych - KLUCZ KODOWY

Ad. a

Każda analiza zaczyna się od zapoznania się z dokumentami, które będziemy analizować. To konieczne, by sformułować problemy i hipotezy

problemy muszą być precyzyjnie sformułowane

jeśli stawiamy problemy, to dobrze mieć hipotetyczne odpowiedzi na ten temat

hipotezy muszą mieć postać zoperacjonalizowaną - czego w przekazach będziemy szukać

np. jak prasa codzienna w jednym kraju przedstawia problemy w innym kraju

wstępna hipoteza: w polskiej prasie codziennej zainteresowanie krajami ościennymi dominuje nad zainteresowaniem nad dalszymi krajami

trzeba dokonać operacjonalizacji słowa „zainteresowanie”: np. częstsze pisanie nt. krajów ościennych, pisanie tekstów o większej objętości, pisanie tekstów na pierwszej stronie; można też inaczej: częstość użycia nazwy danego kraju i miejscowości w tych krajach, nazw instytucji, nazwisk

Ad. b

Często dokumenty dane są a priori.

UNIWERSUM - zbiorowość przekazów, w stosunku do którego chcemy budować wnioski (~zbiorowość)

CORPUS - ta część materiału, która stanie się obiektem analizy (~próba)

Rzadko badanie ma charakter wyczerpujący, czyli najczęściej korpus≠uniwersum; dobór losowy, albo wg grupy celowej (wybiera się jakieś okresy czasu z jakiegoś punktu widzenia charakterystyczne).

Zasada homogeniczności materiałów dobieranych do analizy, homogeniczność korpusu (tylko gazety, tylko przedstawienia).

Zasada trafności - przekazy muszą być dobrane tak, by były adekwatne do problemów, które chcemy badać (trzeba przeglądać materiały, czy tam są w ogóle interesujące nas informacje).

Ad. c

Jednostka analizy - te elementy zawartości przekazu, które w trakcie analizy będą klasyfikowane wg określonego klucza, schematu:

• słowo, wyraz - najmniejsza jednostka analizy (nazwy miejscowości, pojęcia, zaimki, nazwiska); nie jest to doskonały sposób, bo mogą być użyte w sensie przenośnym, ironicznym i wtedy to nie o nie tak naprawdę chodzi

• zdanie - jednostka łatwa do wyodrębnienia, ale zdania są bardzo różnej długości.

• temat, pojedynczy sąd - w analizach argumentacji i materiałów propagandowych np. Pochopne strajki wywołały dezintegrację społeczną. Sądy są trudniej identyfikowalne, by je wyróżnić trzeba wykonać pracę analityczną

• postać, bohater - wiele zalet: łatwo identyfikowalna; najczęściej analizuje się w jakich rolach społecznych dane postacie występują

• wypowiedź - książka, artykuł, wywiad, film, audycja (całe)

Zasady pomiaru jednostek analizy: (trudno się porównuje)

• zasada częstości ważonej = zasada mnożników; w jakim okresie czasu, jaką część pisma stanowiły artykuły o problematyce np. związków zawodowych

liczy się powierzchnię artykułu, pole

(?)

Ad. d

Kategorie analityczne - rodzaj przekazu, ile miejsca się poświęca, czy wypowiedź cała dotyczy, czy tylko się o problemie wspomina, kto się wypowiada - zbiór zmiennych umożliwiający klasyfikowanie materiału, w zależności od tematu badania inny jest klucz, który musi spełniać logiczne kategorie rozłączności klasyfikacji.

Belerson podzielił te kategorie na dwie grupy: „Co się mówi” i „Jak się mówi”.

„Co się mówi”

1. przedmiot - czego przekaz dotyczy

2. kierunek - czy przedmiot został potraktowany korzystnie, czy nie

3. przesłanki oceny kierunku - na jakiej podstawie przedmiot został tak a nie inaczej oceniony

4. wartości - jakie cele i dążenia uwzględnia przekaz

5. metody - jakie metody stosuje się do realizacji celów, o których w przekazie jest mowa

6. cechy bohaterów, postaci występujących

7. postacie - kto podejmuje działanie

8. autorytet - w czyim imieniu są wygłaszane są jakieś poglądy, kogo się cytuje

9. pochodzenie - kto jest autorem przekazu

10. adresat przekazu

„Jak się mówi”

1. forma wypowiedzi - notatka, wywiad, artykuł, reportaż

2. sposób formułowania - forma gramatyczna, składniowa

3. intensywność - ile emocji zawiera wypowiedź, siła perswazji w formułowaniu

4. skuteczność - ocena wypowiedzi z punkty widzenia funkcji propagandowych

np. analiza wartości fizjologicznych, społecznych, wzgl. samego siebie

Dla każdej jednostki analizy inne kategorie.

Analiza treści ilościowa jest metodą czasochłonną.

Jakościowa analiza treści - np. analiza pola semantycznego

np. w kontekście jakich słów pojawiało się słowo socjalizm.

Ustalanie siatki powiązań interesującego nas pojęcia z innymi słowami występującymi w danym tekście, które wobec słowa-klucza pełnią jakieś funkcje:

- określeń - konieczne, wysokie, strukturalne

- asocjacji - fala bezrobocia, masowe zwolnienia

- opozycji

- ekwiwalentów - utrata pracy

- opisu działań podmiotu - rejony zagrożone bezrobociem, doświadczanie bezrobocia

- opisu działań wobec podmiotu - aktywna polityka zwalczania bezrobocia

Metoda klarowna i nie tak czasochłonna, jak analiza całych książek, audycji

19.05.2006 r.

Sposoby zdobywania pisemnych, niestandaryzowanych wypowiedzi:

1. uzyskiwanie pod kontrolą badacza: technika wypracowań szkolnych - często stosowana w badaniach pedagogicznych.

Kontrola badacza - on nie wie kto pisze, ma nadzór nad tym, kto uczestniczy w badaniu. Nauczyciele nie mogą być obecni podczas badania.

Technika opisy wg dyspozycji - prosi się uczniów, aby opisali swoją rodzinę dość szczegółowo.

Pisanie dziennika na zamówienie badacza - zwraca się on do wybranych osób. Zwracamy się do osób, które z badawczego znaczenia są dla nas ważne.

Badacz zwraca się pojedynczo do wybranych osób.

2. wypowiedzi samozwrotne

pisanie dziennika

pisanie autobiografii

techniki samozwrotne

1. technika masowych obserwacji

1. 
   pierwszy raz w latach 40. w UK - mieli opisać, co w danym dniu robili, o czym myśleli itd.

2. technika konkursu z nagrodami na wypowiedź autobiograficzną (na pamiętnik)

1. lata 20. w Polsce - Florian Znaniecki

2. zasady organizacji

1. adresuje się to do grup jednorodnych po względem cech społeczno-demograficznych

2. odezwa konkursowa - szeroko kolportowana; ważna odezwa i środki jej rozprzestrzenienia

• nazwa i adres instytucji organizującej i patron

• komu do czego materiał będzie służył

• dyspozycje - o czym pisać, wskazówki co do treściowej zawartości

• kryteria oceny - np., że wypowiedzi obszerniejsze, osobiste, autentyczne

• squad żiri konkursowego

• całość napisana prostym językiem

• wysokość nagrody

METODA BIOGRAFICZNA

1. Badanie dokumentów osobistych

1. (def. Szczepańskiego) Dokument osobisty - osobiście sporządzona wypowiedź pisemna, w której relacjonuje on swój udział w pewnej syt. społecznej, opisuje przebieg zdarzeń, jakie w tej syt. miały miejsce, swoja własne zachowania, swój udział w tych wydarzeniach, a także wyraża swoje osobiste opinie, poglądy nt. tego, co się działo

2. Badanie historii życiowych - nie jest ważne jak do nich docieramy (zapiski, wywiad)

F. Schuetze - wypracował metodologię wywiadu narracyjnego; dobry materiał na analizę historii życiowych. Taki wywiad różni się od klasycznych wywiadów swobodnych, choć też daje materiał niestandaryzowany, więc nadaje się do analiz jakościowych. Badacz składania badanego do opowieści, narracji, odpowiedź na taki ogólny bodziec; wypowiedź tworzona spontanicznie, nie jest przygotowywana. Wywiad utrwalany w całości na taśmie magnetofonowej - to jest warunek sine qua non.

Składa się z 5 faz:

1. Rozpoczęcie wywiadu - nakłonienie respondenta do współpracy, stworzeni klimatu wzajemnego zaufania i sympatii, wytłumaczenie dlaczego musimy nagrywać

2. stymulacja do opowiadania - wyjaśnienie o jaki typ opowieści będzie proszony - jego osobisty, indywidualny los, nie jako reprezentanta grupy społecznej

3. narracji - podstawowa część wywiadu: spontaniczna + niezakłócona interwencjami badacza opowieść o życiu narratora albo jakimś jego fragmencie; badacz jest pilnym słuchaczem (samokontrola). Badacz prowadzi też notatki dot. niedokończonych wątków i wątpliwości

4. pytań:

1. związane z narracją, z brakiem konsekwencji, niedokończonymi wątkami

2. pytania teoretyczne - opinie narratora, komentarze nt. ważnych problemów, tematów, opinie nt. swoich doświadczeń (te, jakie ma teraz)

1. normalizacji sytuacji badawczej - zakończenie wywiadu; luźna rozmowa z respondentem - ważna ze względu na moralne zobowiązania słuchającego, musi być intymny stosunek zaufania, partnerski układ

Po wywiadzie - transkrypcja wywiadu narracyjnego: spisanie z taśmy w specyficzny sposób (system znaków oznaczających zawieszenia głosu, reakcje emocjonalne)

Struktura wypowiedzi ujawnia strukturę, fazy samego doświadczenia biograficznego jednostki. Podstawowe założenie metody: fakt, że fazy biografii doświadczane przez jednostkę w jej realnym życiu są w takim samym porządku odtworzone w strukturze narracji. Pojęcie: struktury procesowe, które pojawiają się w każdej biografii, choć w różnych powiązaniach i niekoniecznie wszystkie się pojawiają. Badacz: indywidualne, zrekonstruowane struktury i biografie pozwalają odzwierciedlić procesy społeczne, w które losy poszczególnych ludzi są uwikłane.

1 struktura: biograficzne plany działania: intencjonalne perspektywiczne planowanie przebiegu własnego życia oraz udanym bądź nieudanym próbom realizacji tych planów; fazy biografii, którymi się kierujemy

2 - wzorce instytucjonalne przebiegu życia - odpowiada zasadzie orientowania się jednostki na normatywne oczekiwania instytucjonalne oraz podleganie kontroli ze str. Tych normatywnych oczekiwań; takie sekwencje biograficzne, w kt. czł. Jest nastawiony na realizację oczekiwań np. zawodowych, rodzicielskich

3 - trajektorie - odpowiadają one zasadzie bycia ogarniętym przez zewnętrzne niezależne od jednostki zdarzenia np. wojna; procesy związane z cierpieniem, jakie czł. odczuwa

4 - przemiany biograficzne (metamorfozy) - odpowiadają procesom radykalnej pozytywnej zmiany w życiu człowieka, rezultat nowych możliwości życiowych; takie zmiany mogą prowadzić do przemian o charakterze tożsamościowym

Plany, wzorce instytucjonalne, załamanie się planów np. w wyniku choroby, metamorfozy

9.06.2006 r.

Opracowanie jakościowe materiału

1. krytyka i selekcja materiału

2. przygotowanie materiału do opracowania

Ad. 1. ocena tego materiału - materiał trzeba odrzucić, waloryzacja

• czy nie budzi on wątpliwości w zw. z autentycznością

• czy ten materiał zawiera info o zjawiskach przez nas badanych

• materiał może być ciekawy, ale mało jest go ilościowo

• gdy mamy dużo materiału, to jak go opanować intelektualnie

Dzieli się materiał na ciekawszy, lepszy i poddaje się go w pierwszej kolejności analizie.

Niczego się nie odrzuca, nad resztą później się pracuje.

Wywiady swobodne, niestandaryzowane.

Ad. 2. Przygotowanie materiału do opracowanie

• materiały się porządkuje, nadaje im się numery ewidencyjne; trzeba wiedzieć, ile materiału jest

• wszystkie sprawozdania, pamiętniki muszą być w jednakowej, jednolitej formie:

• maszynopis

• odstępy

• wyodrębnia się fragmenty sprawozdań do listy problemów, jakie odnoszą się do problemów badaczy

• kserokopie wszystkich materiałów - jedną zachowuje się dla siebie segregowanie tematyczne, problemowa analiza.

Samo opracowanie materiału może być zróżnicowane (typy analizy):

1. opis wg problemów

2. analiza pojedynczych, zróżnicowanych zjawisk, procesów, które są w jakimś konflikcie z oczekiwaniami badacza drobiazgowa analiza

3. tworzenie systemów opisowych (budowanie typologii); mogą się wahać od prostych typów bez związku z pozostałymi aż po systematyczne typologie - każdy typ jest logiczną kombinacją typów podstawowych

TYP - bardzo rozbudowane odwzorowanie badanych zjawisk, obejmujące wiele cech jednocześnie; typ nie musi dokładnie odpowiadać rzeczywistości (są wyostrzone) i nie muszą stanowić podstawy dla logicznie poprawnej klasyfikacji zjawisk

TYPY IDEALNE z założenia nie mają odpowiedników w rzeczywistości, one tylko pozwalają rzeczywistość uporządkować.

TYPY BIEGUNOWE - idealne, przedstawiające krańce badanego zjawiska; jeśli odnoszą się do osób nazywamy je wzorami osobowymi.

Systemy opisowe mogą być różnego rodzaju:

1. prosta typologia - umożliwia streszczenie bogactwa materiału, brak logicznych powiązań między typami np. typy nastawień wobec studiów

2. typy uporządkowane - przedstawia się kilka typów, ale w taki sposób, aby reprezentowały one jakieś stadia rozwoju na pewnym kontinuum.

3. systematyczne typologie - są efektem logicznej kombinacji przyjętych wymiarów, cech, czyli punktem wyjścia jest wypracowanie tych cech, wymiarów.

4. Jakościowe badanie zależności - czyli nie na drodze statycznej, tylko bardzo pogłębione opisy.

5. Tworzenie formuł matrycowych - duża liczba szczegółowych i różnorodnych faktów, które badacz chce opisać na wyższym poziomie abstrakcji, czyli za pomocą jakiejś pojedynczej formuły (np. badania Lazarsfelda dot. bezrobocia - pojęcie zmęczonej społeczności)

6. Jakościowe potwierdzanie teorii - teorie potwierdzane jakościowo, to najczęściej wielkie teorie dot. szerokich zmian społecznych, musza opierać się na danych historycznych, jakościowych. (Touraine ?)

Podsumowanie

Nie ma wyraźnych, jasnych reguł jak powinno to badanie być przeprowadzane, w dużym stopniu zależy od badacza. Te badana nigdy nie są traktowane jako ostateczny dowód.

Obrona przez zarzutem subiektywizmu: formułowanie zaleceń, które mają służyć intersubiektywizacji np.

• zaleca się wykonywanie badań w zespole

• tworzenie obrazu badanych zjawisk w oparciu o część materiału i ocenia się, czy ten obraz może być uznany za prawdziwy w odniesieniu do pozostałego materiału. Weryfikacja tej części w oparciu o resztę materiału

• odwoływanie się do danych innego typu np. do danych statycznych

• dyskusja w trakcie konstruowania obrazu badanych osób

I. Badania ewaluacyjne

• ważna dziedzina badań stosowanych;

• to typ, a nie metoda badań

• mają specyficzny cel

• ocena podejmowanych w praktyce życia społecznego działań społecznych, interwencji społecznych

(Babbie: interwencja społeczna - działanie podejmowane w określonym kontekście społ. w celu osiągnięcia zakładanego skutku; autor, realizator, ewaluator interwencji (różne grupy ludzi, zespoły, choć rola ewaluatora powinna być na pewno oddzielona od pozostałych)

• z zakresu profilaktyki społecznej: program może być oceniany w różnych momentach procesu jest tworzenia i wdrażania np. po opracowaniu, ale przed wdrożeniem; powinni to robić eksperci

• (czy realistyczny,

• czy ma szanse być dobrze wdrożony,

• proces wdrażania programu [powinna być procedura, która pozwala ocenić, czy sposób realizacji jest odpowiedni],

• badanie skutków realizacji programu, które mogą być natychmiastowe, ale i odroczone w czasie; badanie efektów [dla grupy, której to miało pomóc] i wpływów [na grupy, których program bezpośrednio nie dotyczył])

Metody badań mogą być i ilościowe i jakościowe

(ewaluacja ilościowa

• schemat badań eksperymentalnych - klasyczny model eksperymentu z grupą kontrolną, pretest, posttest, dobór do grupy eksperymentalnej na zasadzie losowej

ewaluacja jakościowa)

Etyka prowadzenia badań

Postawa niezależności poznawczej i obiektywizmu (nie uginać się pod naciskami)

Badacze mają duże zobowiązania wobec informatorów. Problemy etyczne:

• jak postępować, by nie naruszać autonomii, integralności, godności jednostki ludzkiej: badany ma kilka niezbywalnych praw:

• dla kogo są te info i jak zostaną wykorzystane (przynajmniej ex post)

• zachowanie prywatności, choć lepiej anonimowości, choć to nie zawsze jest możliwe, za to zawsze możemy gwarantować poufność

• prawo do odmowy - na wstępie i w trakcie

• do nie bycia narażonym na niepotrzebne przykre przeżycia (najtrudniejsze)

Badacz zwraca się do wybranych osób

---