GOSPODARKA PASZOWA

Pasze przemysłowe:

- mieszanki pełnoporcjowe i uzupełniające, koncentraty wysokobiałkowe (30-45% białka 20-30% mieszanki) superkoncentraty (45-60% białka - 10% mieszanki), koncentraty energetyczne, preparaty mleko zastępcze, mieszanki mineralne, witaminowe i specjalistyczne, premiksy, dodatki (dietetyczne, ziołowe, przeciwgrzybiczne, zakwaszające, antyzbrylające, barwiące, zapachowe i inne).

Składniki pasz przemysłowych - materiały paszowe (surowce paszowe) -> zbożowe (kukurydza, owies, żyto, pszenżyto, jęczmień, otręby, pszenica), białkowe: roślinne (groch, bobik, łubin, śruty poekstrakcyjne, kiełki słodowe) i zwierzęce(mleko serwatka kazeina, mączki rybne, mięsne, kostne, z krwi, drożdże pastewne), inne - susze z zielonek, ziemniaczany buraczany, wysłodki, nasiona oleiste, tłuszcze melasa, mineralno witaminowe - kreda pastewna, fosforany paszowe, sól pastewna, premiksy.

Mieszanka przemysłowa = pasza sucha

Korzyści z mieszanek przemysłowych:

• Lepsze wykorzystanie składników pokarmowych, mikro i makroelementów (zbilansowananie)

• Równomierna produkcja zwierzęca - jednolite żywienie

• Racjonalne zagospodarowanie surowców o niekorzystnych walorach smakowych, zapachowych, dietetycznych

• Ułatwienie technik żywienia i zadawania pasz

• Korzystny wpływ obróbki w przebiegu procesu technologicznego

W latach 1989-1993 przemysł paszowy silnie odczuł skutki transformacji i urynkowienia gospodarki - popyt na pasze przemysłowe zmalał z 8,2 do 2,9 mln ton - stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego obniżył się o ok.. 70%

Recesja objęła przede wszystkim produkcję pasz dla przeżuwaczy (bydła i owiec), których pogłowie zredukowano najbardziej, w mniejszym stopniu produkcję pasz dla trzody chlewnej a najmniej ich produkcję dla drobiu.

Uwarunkowania przemysłu paszowego - czynniki wpływające na kierunki i dynamikę rozwoju przemysłu:

• Wydajność zwierząt produkcyjnych - zmiana potrzeb pokarmowych zwierząt (uwarunkowane genetycznie, zależne od czynników klimatycznych, kierunku produkcji, systemów produkcyjnych itp.) Mniejsze znaczenie wydajności zwierząt

• Nawyki i dążenia hodowców

• Przyzwyczajenia i tradycje żywieniowe konsumentów produktów pochodzenia zwierzęcego, potrzeby racjonalnego żywienia człowieka

• Podaż i koszty zakupu surowców

• Wymagania dotyczące jakości pasz

• Wymagania dotyczące cech jakościowych produktu pochodzenia zwierzęcego

• Rosnące znaczenie konieczności ochrony środowiska

• Dobrostan i prawa zwierząt

• Regulacje prawne, ochrona producentów, reglamentacja produkcji w UE (kwoty produkcyjne)

Tendencje zmian w recepturach w ostatnich latach:

• Największym zmianom ulegają receptury dla krów mlecznych, mniejsze dla drobiu

• Zwiększenie udziału produktów ubocznych przemysłu spożywczego i in. (łuski, mączki z piór, pulpy buraczanej itp..)

• Mniejszy udział pasz objętościowych w dawce dla krów

• Większa różnorodność makroskładników,

• Większa koncentracja aminokwasów, bilans aminokwasów strawnych - mniejsza białka ogólnego (aspekt ekonomiczny i środowiskowy)

• Uwzględnianie wpływu enzymów z dostępność składników pokarmowych

• Uwzględnianie w bilansie dostępności składników mineralnych (np. P dostępny)

Przyczyny dynamicznego rozwoju produkcji pasz przemysłowych w Polsce (substytucja pasz gospodarskich paszami przemysłowymi).

• Poprawie ulega opłacalność produkcji zwierzęcej, zahamowanie spadku pogłowia

• Postępuje proces koncentracji stad zwierząt gospodarskich - zwłaszcza w produkcji drobiarskiej, chowu trzody i bydła mlecznego (ok. 80% pogłowia trzody chlewnej jest skoncentrowane w gospodarstwach produkujących rocznie powyżej 20 sztuk; ok. 84% pogłowia brojlerów w gospodarstwach produkujących 1000 sztuk rocznie)

• Konieczność dostosowania do wymogów przemysłu mięsnego odnośnie jakości ubijanych zwierząt rzeźnych

• Korzystna relacja cen pasz przemysłowych do cen zbóż ????

• Postępuje poprawa jakości pasz przemysłowych, rosną wymagania (ograniczenia prawne) jakości pasz stosowanych w żywieniu zwierząt produkcyjnych

• Dostępne są kredyty o korzystnym oprocentowaniu ułatwiające finansowanie zakupu przez rolników środków produkcji,

Polska może być dużym rynkiem zbytu pasz przemysłowych z racji pogłowia zwierząt gospodarczych i potencjalnego rynku zbytu jaki tworzy ich hodowla:

Pogłowie:

• 18-19 mln sztuk trzody chlewnej

• 6 mln sztuk bydła

• 0,3-0,4 mln owiec

• 0,3 mln koni

• 150 mln sztuk drobiu

Produkcja:

• 3,9-4,5 ton żywca rzeźnego

• 11 mld litrów mleka

• 7 mld jaj

Obecny potencjał przemysłu paszowego - wykorzystywany jest w granicach ok. 83 - 85%.

Chłonność rynku pasz stanowi relatywnie niewielki odsetek istniejącego w tej dziedzinie potencjału.

• ok. 87% zbóż przeznaczanych na pasze skarmianych jest w formie śrut z niewielkim udziałem pasz białkowych

• i tylko 13% zbóż przed skarmianiem podlega przetwarzaniu w przemyśle paszowym

• 1/3 krajowego zużycia pasz to mieszanki przemysłowe

Przemysł paszowy jest sprywatyzowany w 97% - od kilku lat postępuje koncentracja produkcji w rękach największych firm.

Szacowany udział firm paszowych w krajowym rynku pasz (80%) kapitału jest kontrolowane przez zagranicznych inwestorów).

- 25% - średnie firmy, 100-150 tys ton rocznie, Dossche (Belgia), Spomis, Neorol, Tasomix, Piast, Agrocentrum, Contipasz (USA), CHV (Holandia)

- 20% małe firmy,

- 32% PRovimi Rolimpex - z czego 20% PRovimi (Holandia, ok. 1mln ton), i 12% Rolimpex SA (Polska, 550 tys ton, 13 wytwórni, Provimi główny inwestor, powyżej 50%)

- 8% Cargil, ok. 400 000 ton (USA)

- 7% Koudijs-Hima (Holandia)

- 4% Golpasz (Polska)

- 4% Wipasz (Polska)

Rynek pełnoporcjowych pasz przemysłowych

PRODUKCJA PASZ PRZEMYSLOWYCH W POLSCE
2005: 5 276 000 ton
2006: 5 650 000 ton

2007: 6 990 000 ton

2008: 7 130 000 ton

2009: 7 230 000 ton

Rynek premiksów
2005: 150 000 ton
2006: 155 000 ton => czyli wzrost o 3,2%

Zakłady wytwarzające pasze w Polsce:

670 zakładów wytwarzających pasze metodami przemysłowymi (w tym 113 produkujących karmę dla psów i kotów)

875 000 wytwarza pasze na potrzeby własne

Obrotem zajmuje się 5400 dystrybutorów

50 dużych i średnich firm zatrudnia 7,5 tys. osób, przy łącznym zatrudnieniu sięgającym w całym sektorze 10 tys. pracowników

Wartość sprzedawanych pasz i karm - ok. 6 mld PLN..

Rentowność ှ 3 %, średnie ryzyko inwestycyjne

Produkcja pasz przemysłowych w Polsce:

W 2000 roku produkcja pasz przemysłowych jest określana na pow.. 7 mln. ton (GUS, IER) ale po uwzględnieniu wykorzystania przez rolników indywidualnych pasz pełnoporcjowych wytwarzanych z koncentratów wysokobiałkowych, produkcję pasz w mieszalniach na dużych fermach, produkcja pasz przemysłowych to

ok. 10 mln ton rocznie

Z taką produkcją zajmujemy 7 miejsce wśród państw rozszerzonej Europy

Rynek koncentratów białkowych:

• Najszybciej rozwijający się segment rynku paszowego, stale rosnący popyt i produkcja

• Oszczędność kosztów produkcji zwierzęcej - chów w oparciu o własne pasze uzupełnione koncentratem białkowym

• Koncentraty

• dla trzody 90-94%

• dla drobiu 6-10%,

• dla pozostałych gatunków minimalne ilości

• Ograniczenia związane z BSE i GMO przyczyniają się do pogłębienia deficytu białkowego

*Mączki z importu w 70% pokrywały zapotrzebowanie krajowe. W kwietniu 2001 weszło rozporządzenie o wycofaniu z żywienia mączek mięsnokostnych wytworzonych z surowca wysokiego ryzyka - co stało się przyczyną spadku krajowej produkcji). W sierpniu groziło wejście zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt (surowce, śruty p.e. droższe o ok. 20%), odroczone do 2012r

Największy udział w cenie mieszanki mają surowce - aż 81%, praca 5%, pozostałę po 3% - transport, zysk, podatki, amortyzacja, energia i in.

Najwięcej zużywa się zbóż (ziarna) - stanowią one ok. 79% zużycia surowców paszowych, następnie otręby - ok. 9%, śruty oleistych 11%, i nasiona roślin strączkowych ok. 1%.

Krajowe zużycie pasz to ok. 22 mln ton. Tylko 1/3 krajowego zużycia pasz to mieszanki przemysłowe. Bezpośrednio w gospodarstwie wytwarzanych jest 2/3 pasz (zwłaszcza dla krów i świń).

Surowce w 2008 roku (Polska import):

- białkowe - zapotrzebowanie 2,7 mln ton, produkcja ok. 0,7 mln ton (zaspokaja to ok. 25-30% zapotrzebowania), import 2 mln ton (w większości śruta sojowa sprowadzana z Argentyny, Holandii i Niemiec).

- zbożowe - zapotrzebowanie = produkcja = 18,2 mln ton, import max ok. 2% (zapasy z poprzednich sezonów).

Perspektywy rozwoju przemysłu paszowego w Polsce w kolejnych latach:

• Będzie rosła produkcja i popyt na pasze dla bydła i trzody

• postępująca koncentracja produkcji zwierzęcej

• substytucja pasz gospodarskich mieszankami przemysłowymi (a nie z rosnące zapotrzebowanie na produkcję zwierzęcą)

• zmiana w technologii żywienia zwierząt - wzrost wymagań jakościowych dla produktów pochodzenia zwierzęcego (standardy unijne), polityka kredytowa państwa (kredytowanie zakupu pasz)

• Popyt na koncentraty białkowe będzie zależny od cen zbóż

• Wysoka konkurencja - nadwyżki produkcyjne istniejących firm

• Znaczne nasycenie rynku, bogata oferta asortymentowa- trudności w wyszukaniu nisz rynkowych

• Konieczność ponoszenia nakładów kapitałowych na zakup nowoczesnych ciągów technologicznych, tworzenie sieci dystrybucji i promocję

• Zmienna rentowność

• Regulacje prawne, ostre przepisy sanitarne, fitosanitarne i ekologiczne - dodatkowe nakłady na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów i ochronę środowiska

• Przyspieszenie koncentracji produkcji, wypadanie z rynku mniejszych firm zagrożenie monopolistyczne

Produkcja pasz przemysłowych na świecie

Na świecie niewielki systematyczny wzrost

- w ciągu 16 lat wzrost o 36% tj, ok. 2,5% rocznie,

- w ciągu 10 lat o 18%

- a obecnie tylko 1% rocznie

Dynamika wzrostu produkcji pasz na świecie spada

W 2006 roku produkcja 630 mln. ton. -,

25% wszystkich pasz zużywanych na świecie stanowią pasze przemysłowe

Brak stabilności w produkcji pasz:

- Choroby zwierząt w Europie Azji i Ameryce Południowej

- BSE - zakaz stosowania mączek

- GMO - ograniczenia stosowania

- Ptasia grypa

- Terroryzm, bioterroryzm

• W Unii Europejskiej

- w ostatnich latach niewielki wzrost o ok. 0,6% rocznie

- ale np.. w Holandii spadek o 3,2%

• W Europie zachodniej, Japonii i USA - stabilizacja spożycie mięsa osiągnęło poziom nasycenia i ewoluuje w kierunku obniżenia

• W Europie wschodniej - regres - spadek produkcji o 1,3% (załamanie rynku rosyjskiego). Powolny spadek pogłowia zwierząt

• W Ameryce Łacińskiej, Brazylii wzrost produkcji o 6,5%, w Chinach 2,5% i krajach Azji ożywienie produkcji związane z rosnącym eksportem mięsa. Chiny są głównym użytkownikiem pasz przemysłowych.

10 największych producentów pasz przemysłowych na świecie:

- USA 142,3 mln ton

- Chiny 58,4

- Brazylia 35,4

- Japonia 23,4

- Francja 22,9

- Meksyk 20,0

- Niemcy 19,3

- Hiszpania 17,3

- Holandia 15,2

UE, USA, Chiny i Brazylia produkują ok. 75% wszystkich pasz. Najwięcej pasz w przeliczeniu na kg/osobę produkuje Holandia aż 956kg/osoba

Najwięksi producenci:

• Cargill Agribrands - USA - 17 mln ton

• CP Group - Tajlandia (kapitał Chiński) - 15 mln

• Purina Mills/Land O”Laks - USA - 12 mln

• Tyson Foods - USA - 10 mln

• Nutreco - Holandia - 8 mln

• Zen-noh Co-operative - Japonia - 8 mln

Pasze w Unii Europejskiej

• Produkcja mieszanek przemysłowych w UE 150 mln ton 28% światowej produkcji pasz, ponad 340 kg na osobę rocznie,

• Zużycie mieszanek przemysłowych w UE - 394 mln ton z tego 189 mln to pasze produkowane i zużywane na fermach w systemie zintegrowanym

• 56% wartości wszystkich pasz zużywanych w Unii to pasze przemysłowe (pozostałe pasze muszą podlegać takiej samej rygorystycznej ocenie jakościowej)

• W Unii zużywa się ponadto 230 mln ton pasz objętościowych i ok. 100 mln ton surowców paszowych stosowanych bezpośrednio na fermach

Podstawową różnicą pomiędzy krajową a unijną branżą paszową jest niższe w Polsce (ok. 33%) niż w krajach UE (ok. 56%) wykorzystanie w produkcji zwierzęcej pasz przemysłowych.

W całej UE (27) przyrost produkcji w latach 2006-2007 o ok. 1%, w Polsce prawie 7%, najbardziej dynamiczny przyrost

W Polsce najwięcej mieszanek dla drobiu, potem świń i najmniej dla krów mlecznych, w europie wyrównana, na świcie podobnie jak w Polsce.

Perspektywy rozwoju produkcji pasz przemysłowych w Polsce i Unii

• wymogi bezpieczeństwa pasz i produktów pochodzenia zwierzęcego

• spadek popytu na produkty mięsne ? - atmosfera zagrożenia związana z chorobami zwierząt (BSE, pryszczyca, dioksyny, pasze z surowców GM)

• spadek produkcji zwierzęcej (spadek pogłowia) - rozwój zapotrzebowania i produkcji pasz dzięki koncentracji stad

• popyt na produkty rolnictwa organicznego

Przewiduje się w Polsce dalsze zwiększenie produkcji pasz przemysłowych i udziału pasz dla bydła w strukturze produkcji

Wpływ integracji z Unią na branżę pasz przemysłowych

• obniżenie cen komponentów - obniżenie kosztów surowcowych mieszanek paszowych (5 -8%)

• wyrównywanie cen na surowce i produkty (mieszanki) w Unii

• rozwój technologii intensywnej produkcji zwierzęcej - mniejsze zużycie zbóż bezpośrednio w gospodarstwie

• ograniczenia związane z wielkością limitów produkcyjnych (wynegocjowanych)

• zmniejszenie liczby producentów pasz - skutek wzrostu wymagań jakościowych i wprowadzenia „prawa paszowego”

• dostosowanie jakości pasz do standardów Europejskich, przepisów prawnych

• stworzenie systemu zarządzania i kontroli jakości

• rozwój produkcji zwierzęcej ..?

• rozwój systemu dopłat bezpośrednich, eksportowych i subwencji

• korzystania z funduszy strukturalnych na rozwój wiejskiej infrastruktury

• wzrost dochodów rolników (szacunkowo ok. 30-40%)

Reprezentacja polskich producentów pasz dla zwierząt w Unii

FEFAC: Założony w 1959 roku jedno z najstarszych stowarzyszeń Europejskich Skupia przedstawicieli krajowych organizacji producentów pasz z krajów członkowskich. Jedyny niezależny przedstawiciel przemysłu paszowego na poziomie instytucji europejskich: Zadania:

Reprezentacja, obrona i promocja interesów europejskiego przemysłu paszowego

Lobbying w zakresie kształtowania prawa i jego wdrażania w celu zwiększenia możliwości rynkowych dla firm paszowych EU

Ochrona swobodnego dostępu do surowców paszowych, właściwego funkcjonowania rynków surowcowych

Rozwijanie profesjonalnych zasad dobrej praktyki produkcyjnej - zapewnienie jakości i bezpieczeństwa pasz

Sprzyjanie rozwojowi produkcji zwierzęcej stosownie do popytu (zgodnie z zasadami rynku) - maksymalizowanie możliwości rynkowych dla firm paszowych

Cechy firmy wpływające na strategię rynkową:

• Wielkość firmy, zdolność produkcyjna, prawa własności, zależność od obcego kapitału (holding, spółka z o.o.)

• Wyposażenie techniczne, technologie produkcji

• Zaplecze naukowe - laboratorium doświadczalne, ferma doświadczalna

• Stosowane surowce - ich jakość, źródła, systemy ich testowania

• Recepturowanie - oryginalność receptur, sposoby optymalizacji

• Systemy kontroli jakości - jakość produktu finalnego

• Możliwość zapewnienia terminowych dostaw

• Cele związane z jakością pasz, technologią produkcji, skalą zatrudnienia, jakością obsługi klienta serwisu posprzedażowego (doradztwo zootechniczne, weterynaryjne, ekonomiczne)

Współczesny nabywca karm i pasz dla zwierząt:

1. ma coraz bardziej wyrafinowane potrzeby,

2. jest bardziej świadomy wartości odżywczej produktu

3. zwraca dużą uwagę na cenę

4. brakuje mu czasu i żąda coraz więcej wygody

5. dostrzega podobieństwa i różnice między dostawcami i producentami (porównuje)

6. akceptuje markę sprzedawcy i produkty w formie typowej

7. oczekuje obsługi na wysokim poziomie, profesjonalnego doradztwa

8. jest coraz bardziej lojalny wobec dostawcy

Typowe działania reklamowo-promocyjne firm paszowych:

• Materiały reklamowe w punktach sprzedaży, szyldy reklamowe, bilbordy, gadżety, oznakowanie pojazdów

• Promocje (dodatkowe opakowania dodawane do pasz kupowanych, obniżki cen itp..)

• Udział w imprezach promocyjnych, wystawach branżowych

• Materiały edukacyjne

• Szkolenia z zakresu żywienia zwierząt i doradztwo dla rolników

• Artykuły sponsorowane w prasie branżowej, ogłoszenia reklamowe

• Strony internetowe

• Sponsoring imprez, konferencji, wydawnictw naukowych i popularnych

Dystrybucja - działania i decyzje związane z udostępnieniem wytworzonego produktu w miejscu i czasie odpowiadającym potrzebom nabywców. Obejmuje:

• magazynowanie

• zawieranie transakcji

• finansowanie

• organizację wymiany informacji

Elementy dystrybucji:

• Dystrybucja właściwa - magazynowanie, utrzymywanie zapasów, komunikacja wewnątrz sieci dystrybucji, sposób pakowania wyrobu do transportu, transport towaru

• Obsługa klienta - dotyczy dostępności produktu dla klienta - „właściwy towar w odpowiednim miejscu i czasie”

• Kanały dystrybucyjne - pośrednicy współdziałający w przemieszczaniu wyrobów z miejsc wytwarzania do miejsc zakupu

Typowe systemy dystrybucji:

Sprzedaż bezpośrednia :

• Oferta takiej sprzedaży kierowana jest głównie do hodowców zwierząt kupujących duże ilości pasz treściwych i koncentratów dla których korzystanie z pośredników jest nieopłacalne

• Przedstawiciele handlowi firmy (najczęściej zatrudnieni w dziale marketingu - odpowiedzialni za poszczególne rynki terytorialne)

• pośredniczą w składaniu zamówień,

• ustalają terminy,

• warunki płatności,

• nadzorują realizację zamówień,

• informują o składzie, przeznaczeniu, zasadach stosowania pasz.

• Transport najczęściej zapewnia firma produkująca pasze.

Punkty sprzedaży detalicznej:

*Producent, firma paszowa:

• dostarcza materiały reklamowe, informacyjne, promocyjne, zapewnia opiekę merytoryczną

• ustala z punktem sprzedaży zasady dostarczania i ewentualnego zwrotu towaru

• ustala minimalną ich ilość sprzedawaną w określonym czasie.

• nie narzuca wysokości cen detalicznych

Sprzedaż poprzez sieć hurtową

• Sieć sprzedaży służąca okolicznym producentom, hodowcom, podobnie jak hurtownie mogą działać na zasadzie wyłączności (z określeniem odległości do kolejnego punku sprzedaży np. 15km)

Sprzedaż w punktach sprzedaży detalicznej. Punkty sprzedaży detalicznej mogą :

• ustalać ceny (sprzedaż na własny koszt i ryzyko) właściciel punktu sprzedaży w momencie dostawy zamówionego towaru staje się jego właścicielem (nie działają na zasadach komisowych jak hurtownie)

• używać znaku firmowego producenta,

• Sprzedaż detaliczna może być prowadzona przez tzw. obwoźny czy internetowy punkt sprzedaży, działający na tych samych zasadach

Sieć dealerska (+ internet, rynek)

• Mogą działać na zasadach podobnych jak punkty detaliczne - obwoźne punkty sprzedaży

• Dealer

• kupuje pasze za gotówkę lub na zasadach komisowych, najczęściej cena zależy od wielkości zakupowanej partii

• obsługuje producentów na określonym terenie, posługuje się najczęściej własnym transportem (czasem firmowym)

• musi mieć odpowiednie kwalifikacje (wiedzę, wykształcenie) - oferuje serwis doradczy

• firma dealerska może prowadzić handel internetowy, sprzedawać pasze na rynku itp..

Sprzedaż w lecznicach, hipermarketach, sklepach wielobranżowych (głównie karma dla petów)

Biała księga:

Unia Europejska realizuje strategię bezpieczeństwa żywnościowego, której cele zostały określone w BIAŁEJ KSIĘDZE UE. Opracowana przez komisję Europejską ustala zasady i procedury (rozporządzenia) dotyczące producentów i użytkowników pasz (również rolników wytwarzających pasze w celu żywienia własnych zwierząt). Cel opracowania Białej Księgi

stworzenie ujednoliconego, zrozumiałego i elastycznego ustawodawstwa dotyczącego żywności = zagwarantowanie bezpieczeństwa

Biała Księga zajmuje się różnymi aspektami łańcucha pokarmowego:

• Pasza dla zwierząt:

stosowanie określonych produktów i pasz; ocena, autoryzacja i etykietowanie paszy, akredytacja zakładów produkujących pasze oraz środków kontroli; ustalenie systemu szybkiego ostrzegania;

• Zdrowie i bezpieczeństwo zwierząt:

procedury zwalczania zoonoz, BSE i in., włączenie bezpieczeństwa zwierząt w politykę żywnościową;

• Higiena żywności:

zapewnienie przejrzystości na przestrzeni całego łańcucha pokarmowego;

• Ustalenie limitów dla czynników skażających i pozostałości pestycydów oraz leków weterynaryjnych w żywności;

• Dodatki, środki smakowe, pakowanie i napromienianie żywności;

• Określenie środków bezpieczeństwa w sytuacjach krytycznych;

Systemy zapewniania jakości:

• Zasady GMP - dobra praktyka produkcyjna

• GHP - higieniczna,

• GLP - laboratoryjna

• System HACCP - analiza zagrożeń i kontrola punktów krytycznych

• Normy ISO TQM - kompleksowe zarządzanie przez jakość

• Traceability (przejrzystość)

• Tracking and tracing

Stosowanie zasad GMP i GHP jest pierwszym krokiem do wdrożenia zasad systemu HACCP.

Hazard Analysis and Critical Control Point:

- identyfikuje zagrożenia zdrowotnej jakości żywności, środków żywienia zwierząt, określa ryzyko (%) i środki zapobiegawcze eliminujące i redukujące zagrożenia (biologiczne, chemiczne i fizyczne).

- historia: System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli został opracowany w latach 60-tych przez Pillsbury Company, laboratoria Armii Stanów Zjednoczonych w Natick oraz Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej badających możliwości wykorzystania artykułów spożywczych w programie badań kosmicznych i opracowujących systemy zapewniające wyeliminowanie czynników chorobotwórczych oraz toksyn z produkowanych artykułów żywnościowych.

Obecnie w krajach UE oraz w USA system HACCP jest z prawnego punktu widzenia obowiązkowy we wszystkich branżach przemysłu spożywczego, w obrocie żywnością oraz żywieniu zbiorowym, produkcji pasz.

Importowana przez kraje Unii żywność musi być także wytwarzana w zakładach stosujących ten system.

Zasady systemu HACCP :

- Analiza ryzyka gospodarstwa - miejsca produkcji surowców, przetwórstwo, obrót, miejsce spożycia.

- Identyfikacja punktów krytycznych

- Określenie limitów wartości krytycznych - min max wartości parametru np. temperatury, czasu trwania itp.

- Opisanie procedur monitorowania regularne obserwacje i pomiary

- Ustalenie działań naprawczych

- Ustalenie procedur weryfikacyjnych

- Zasady dokumentowania rejestracja wyników, prowadzenia zapisów i przechowywania danych

Punkty krytyczne HACCP w linii technologicznej produkcji pasz:

• Przyjęcia surowców: warunki rozładunku, urządzenia transportowe. Może nastąpić krzyżowe zanieczyszczenie

• Magazynowanie. Odpowiednia wilgotność i temperatura - ochrona przed grzybami i toksynami, szkodniki magazynowe,

• Przygotowanie surowców. Czyszczenie, łuszczenie, toastowanie i ekstruzja (usuwanie czynników antyodżywczych), rozdrabnianie

• Dozowanie (także komponentów płynnych, wrażliwych na procesy termiczne)

• Mieszanie. Ważna jest geometria mieszadła i łatwość opróżniania oraz czas trwania procesu.

• Aglomeracja - granulacja, ekstruzja, ekspansja.

• Obróbka termiczna sterylizacja, rozkład termolabilnych czynników antyodżywczych, żelatynizacja skrobi i in.

• Przechowywanie gotowych produktów. Czystość zbiorników i urządzeń do transportu wewnętrznego.

Czym się różnią rozporządzenia od dyrektyw?

Rozporządzenia

• Mają zasięg ogólny, co oznacza, że stosuje się je bezpośrednio w państwach członkowskich.

• Obowiązują w formie przyjętej przez właściwy organ Wspólnoty i nie podlegają żadnym dodatkowym wymogom, aby mogły obowiązywać we wszystkich krajach Wspólnoty.

• Akty te podlegają publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii i z tą chwilą stają się częścią składową systemu prawnego każdego państwa członkowskiego.

• Z chwilą wejścia w życie, rozporządzenia automatycznie uchylają odmienne przepisy obowiązujące w państwach członkowskich.

Dyrektywy:

• W odróżnieniu od rozporządzeń, dyrektywy nie wiążą w całości, lecz jedynie „co do skutku”.

• Oznacza to, że dyrektywy nakładają na państwa członkowskie obowiązek uregulowania danej materii w sposób w nich określony, pozostawiając jednak swobodę w zakresie środków prawnych do osiągnięcia określonego celu.

- w skrócie: rozporządzenia obowiązują bezpośrednio na terenie całej unii, a dyrektywa musi być wdrożona przez krajowego ustawodawcę (musi być ustawa np. w Polsce)

Ustawa o rolnictwie ekologicznym z dn. 16.03.2001:

Produkcja prowadzona metodami ekologicznymi jest to sposób uzyskania produktu ekologicznego, w którym zastosowano w możliwie największym stopniu naturalne metody produkcji, nie naruszające równowagi przyrodniczej

Lista pasz dopuszczonych w rolnictwie z niedozwolonymi substancjami: ????????

Czego nie wolno stosować w żywieniu zwierząt:

• Substancji szkodliwie wpływających na zdrowie zwierząt i jakość środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego i środowisko, zwanych w ustawie substancjami zabronionymi (lista zabronionych w rozporządzeniu)

• Pasz zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej dopuszczalną ich zawartość, żywych szkodników(dopuszczalne stężenie s. niepożądanych w rozporządzeniu)

• Pasz zepsutych (o zmienionym smaku, zapachu, wyglądzie)

• Materiałów paszowych zwierających pozostałości środków ochrony roślin w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość

• pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego. [zawieszone do 2012roku]

• hormonów, substancji tyreostatycznych, antybiotykowych stymulatorów wzrostu,

• Materiałów paszowych zawierających źródło białka, pochodzące z tkanek zwierząt (dla zwierząt gospodarskich)

Substancje zabronione:

- produkty białkowe z drożdży gatunku Candida hodowane na n-alkanach;
- kał, mocz oraz treść przewodu pokarmowego uzyskana przez jego opróżnienie lub usunięcie, niezależnie od formy w jakiej występują, procesów jakim zostały poddane i zastosowanym dodatkom;
- skóra poddana działaniu substancji garbujących, łącznie ze skórą wyprawioną oraz ich odpadki;
- nasiona i inne materiały roślinne przeznaczone do reprodukcji, które zostały poddane obróbce środkami ochrony roślin z zamiarem użycia ich do reprodukcji oraz wszelkie otrzymywane z nich produkty uboczne;

- drewno, trociny i inne produkty otrzymane z drewna poddanego procesowi obróbki środkami ochrony drewna;
- szlam z osadników uzyskany w procesie oczyszczania ścieków;
- stałe odpadki miejskie, takie jak odpadki z gospodarstw domowych;
- odpadki z zakładów zbiorowego żywienia bez ich obróbki, wyłączając produkty spożywcze pochodzenia roślinnego, niezdatne do konsumpcji dla ludzi ze względu na ich nieświeżość;
- opakowania lub części opakowań stosowane w przemyśle rolno-spożywczym.

- woda przemysłowa.....chyba, że:

• Spełnia wymagania określone w przepisach o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

• Zawiera materiały paszowe lub środki spożywcze

• Nie zawiera środków niedozwolonych w żywieniu

Opakowanie i oznakowanie ( co na etykiecie?)

• Nazwa (rodzaj produktu)

• Wytwórca, nr zezwolenia, nr wpisu do rejestru

• Masa, objętość

• Data produkcji, nr serii

• Okres trwałości, karencji

• Przeznaczenie (dla jakich zwierząt)

• Materiały paszowe (lub kategorie)

• Zawartość składników pokarmowych

• Sposób stosowania, zasady bezpiecznego użycia

Rozporządzenie GMO

Rozporządzenia w sprawie GMO - zakres merytoryczny

• Minister ds. rolnictwa, w sprawach dotyczących pasz GMO wykonuje zadania i obowiązki właściwego organu krajowego, określone w rozp. nr 1829/2003 i nr 1830/2003.

• GLW wykonuje zadania i obowiązki państwa członkowskiego UE przy transgranicznym przemieszczaniu paszy GMO

• Rozp. 1829/2003 stanowi o obowiązku etykietowania paszy zawierającej GMO w ilości ponad 0,9% (art. 24)

• Rozp. 1830/2003 określa sposób i zasady etykietowania i śledzenia produktów GMO w paszach.

Ustalanie limitu dla czynników skażających:

*maksymalne dopuszczalne poziomy zawartości substancji niepożądanych:

Np.: orzechy ziemne, kopra, rdzeń palmowy, nasiona bawełny, nasiona bobassu, kukurydzę oraz produkty powstałe w wyniku ich przetworzenia, zawierające aflatoksynę B1 w ilości większej niż 0,2 mg/kg tych materiałów paszowych;

• fosforany zawierające:
  ^ więcej niż 10 mg/kg kadmu;
  ^ więcej niż 20 mg/kg arsenu;

• pulpa cytrusowa zawierająca dioksyny w ilości większej niż 500 pikogramów w 1 kg tego materiału paszowego

Pakowanie żywności

Oznakowanie środków żywienia nie może wprowadzać błąd nabywcy odnośnie ich właściwości, pochodzenia, składu....., sugerować szczególnych właściwości jeśli ich nie posiadają albo jeśli inne pasze, dodatki lub premiksy również posiadają takie właściwości.

Zasady GMP:

„dobra praktyka produkcyjna (GMP) są to działania, które muszą być podjęte, i warunki, które muszą być spełniane, aby produkcja żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu
z żywnością odbywały się w sposób zapewniający właściwą jakość zdrowotną żywności, zgodnie z przeznaczeniem”

Pod kontrolą powinny znaleźć się:

- maszyny i urządzenia, budynki i ich otoczenie (wszystko konserwowane, czyszczone, zapewniające właściwe przemieszanie pasz, ograniczenie do minimum zanieczyszczeń itd.),

- magazynowanie i dystrybucja (odpowiednie warunki - wentylacja temperatura itd.),

- surowce, materiały - sprawdzeni rzetelni dostawcy (autoryzowani i zarejestrowani), spełnienie wymagań jakościowych, analizy wg ustalonych metodyk, zachowanie czystości środków transportu, odtworzenie pochodzenia surowców.

- Personel - dostateczne liczba pracowników o właściwych kwalifikacjach i doświadczeniu, inne osoby odpowiedzialne za produkcję a inne za kontrolę jakości, zapobieganie zanieczyszczeniom których źródłem mogą być pracownicy.

- czyszczenie i dezynfekcja - higieniczne warunki (otoczenie zakładu, zapobieganie przenikania czynników mogących być źródłem zakażenia tj ptaki, owady, gryzonie).

To producent ma za zadanie dbać o jakość surowców, półproduktów i gotowego wyrobu. Niezbędne są kontrole jakości produktu oraz prowadzenie dokumentacji wszystkich etapów produkcji i dostaw.

Typowe działania reklamowo-promocyjne firm paszowych cechy firmy wpływające na strategię rynkową:

• Materiały reklamowe w punktach sprzedaży, szyldy reklamowe, bilbordy, gadżety, oznakowanie pojazdów

• Promocje (dodatkowe opakowania dodawane do pasz kupowanych, obniżki cen itp..)

• Udział w imprezach promocyjnych, wystawach branżowych

• Materiały edukacyjne

• Szkolenia z zakresu żywienia zwierząt i doradztwo dla rolników

• Artykuły sponsorowane w prasie branżowej, ogłoszenia reklamowe

• Strony internetowe

• Sponsoring imprez, konferencji, wydawnictw naukowych i popularnych

3

---