Przepis prawa i norma prawna
Przepis prawa jest to jednostka redakcyjna tekstu prawnego, rozumiana jako fragment tego tekstu w postaci artykułu bądź paragrafu, ustępu, punktu, litery, a nawet jako odrębne zadanie zawarte w artykule, paragrafie, itd.
Norma prawna jest to norma prawna wynikająca z przepisów bądź przypisów prawa reguła postępowania wydana przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym. Norma to reguła postępowania, normę wyciągamy z przepisów bądź przypisów. Norma prawna jest to wypowiedz która zawiera żądanie uprawnionej do tego władzy państwowej, określonego zachowania się w oznaczonych okolicznościach faktycznych. Norma nie mówi nam jak jest ale jak być powinno a zatem jak w określonych okolicznościach faktycznych tzw. adresat normy czyli osoba do której norma jest skierowana powinien zachować się. Zatem norma prawna rekonstruowana z jednego bądź kilku przepisów a to będzie wynikać z przepisów. Cecha normy prawnej jest to, że ma charakter ogólny generalny ponieważ nie indywidualizuje osoby lub grupy osób do których jest kierowana. Każdy kto znajdzie się w sytuacji faktycznej opisanej w normie ma obowiązek zachowania się w taki sposób jak norma to nakazuje.
Budowa normy prawnej
Norma prawna składa się z hipotezy, dyspozycji oraz sankcji
Hipoteza określa ograniczony bądź nieograniczony krąg adresatów i okoliczności zastosowania norm. Adresatem jest podmiot, któremu norma nakazuje określony sposób zachowania się . Hipotezę można sprowadzić do stwierdzenia: kto i kiedy w jakich okolicznościach (adresat-każdy).
Dyspozycja wskazuje sposób postępowania jaki wymagany jest od adresata w okolicznościach wskazanych w hipotezie. W tej części normy znajdziemy zachowanie nakazane bądź zakazane bądź uprawnienia bądź obowiązki adresata.
Sankcja określa konsekwencje niezgodnego z dyspozycją zachowania się adresata norm.
Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest ją naprawić
1 hipoteza z tego przepisu wynika - każdy kto wyrządza drugiemu szkodę ma obowiązek ją naprawić
2dyspozycja - nie wolno drugiemu wyrządzać szkody
3sankcja -obowiązek naprawienia szkody.
Wyróżniamy trzy rodzaje sankcji karna, egzekucyjna, nieważności
Karna- pełni funkcję represyjną, jest to represja stosowana przez państwo wobec tego kto naruszył normę i polega na odebraniu bądź ograniczeniu dóbr powszechnie uznawanych za cenne: życie, wolność, majątek, mienie
Egzekucyjna- polega na przymuszeniu adresata do wykonania ciążącego na nim obowiązku którego nie wypełnił on dobrowolnie , ona może polegać na przymusowym unicestwieniu tego co zostało uzyskane przez adresata wbrew zakazowi
Nieważności- oznacza, że kto dokona czynności prawnej nie dochowując przepisów dotyczących jej dokonywania powoduje, że dana czynność jest nieważna, a to oznacza, że ta czynność nie wywołuje wynikających z niej skutków prawnych.
Przepisy prawa (prawa cywilne) mówią że czynności prawa musza być dokonywane w określony sposób bez zaistnienia określonych okoliczności powodujących nieważność . Nieważność może być bezwzględna i względna.
Nieważność bezwzględna- następuje z mocy samego prawa egz. Lego z mocy prawa w związku z tym czynność prawna dotknięta taka sankcją jest nieważna od samego początku, czynność nie wywołała żadnych skutków prawnych np. czynność prawna wywołana przez osobę która nie jest osoba prawną (osoba ubezwłasnowolniona, chora psychicznie).
Nieważność względna ma miejsce wówczas, gdy sąd w oparciu o odpowiednie żądanie ustali, że dana czynność jest nieważna. Nieważność czynności ma miejsce od daty uprawomocnienia się orzeczenia - na przyszłość. Odnosi się do tzw. wad oświadczenia woli - przepis kodeksu cywilnego mówi, że czynność prawna może być podjęta pod wpływem woli a nie przymusu- groźby, w tym wypadku czynność jest ważna do momentu orzeczenia przez sąd.
ROZAJE NORM PRAWNYCH:
1ze względu na moc prawną wyróżniamy normy prawne konstytucyjne, ustawowe i podstawowe
2ze względu na zakres terytorialny obowiązywania normy (normy obowiązujące na obszarze całego kraju i na pewnym terytorium kraju-prawo miejscowe)
3ze względu na kryterium adresatów normy o nieograniczonym kręgu adresatów. Większość aktów prawnych jest tak konstruowana, że dotyczy nie ograniczonego kręgu (ograniczony krąg-ustawa o prokuraturze, o zawodzie lekarza)
4ze względu na kryterium sposobu związania adresatów (możliwość odstąpienia od zastosowania się do norm). Wyróżniamy normy bezwzględnie obowiązujące -imperatywne jus cogens , normy względnie obowiązujące czyli dyspozycyjne- jus dis pozitiw
Normy Bezwzględnie obowiązujące to takie które bezwzględnie zobowiązują adresata do określonego zachowania wynikającego z dyspozycji. Zastosowanie się do normy jest niezależne od woli adresatów normy tego rodzaju ustanawiają tylko jeden rodzaj nakazanego bądź zakazanego zachowania się adresata. Adresaci nie mogą modyfikować zachowania wynikającego z normy bez narażenia się na sankcje.
Wszystkie normy wynikające z prawa karnego będą tymi normami (prawo cywilne- dotyczące nakazu sporządzania umowy przeniesienia własności w formie aktu notarialnego, przepisy w oparciu o które można sporządzić ważny testament, przepis prawa administracyjnego -procedury, pozwolenia na budowę budynku)
Normy względnie obowiązujące to przeciwieństwo bezwzględnie obowiązujących. Ich zastosowanie jest uzależnione od woli adresata lub adresatów. Normy te ustanawiają wzorzec postępowania możliwy do wykorzystania przez adresatów i jednocześnie mogą oni zachować się w sposób odmienny aniżeli stanowi ten wzorzec wynikający z normy. Te normy znajdą zastosowanie tylko wtedy jeżeli adresaci tych norm umówili się inaczej. Normy te znajdą zastosowanie w takim zakresie w jakim adresaci odmiennie nie uregulowali okoliczności wynikających z normy i w takim wypadku normy te uzupełniają treść stosunku prawnego nawiązanego przez adresata.
Te normy znajdziemy na gruncie prawa cywilnego, w przepisach prawa cywilnego znajdziemy normy bezwzględnie obowiązujące ale także i tego rodzaju- są wzorcem możliwym do wykorzystania (przywołując wprost w umowie albo jeśli nie przywołują i jednocześnie inaczej nie regulują sytuacji objętej wzorcem to on i tak wchodzi w rachubę )
(sprzedaż samochodu umowa zawiera cenę, i rodzaj samochodu, strony nie piszą nic więcej ale przez to nie jest tak że ta umowa nie składa się z innych postanowień bo składa się gdyż wchodzą w rachubę te wszystkie normy dyspozycyjne które dotyczą umów sprzedaży, chyba ze strony w umowie je wyłączą bądź normy opiszą inaczej
1w/g relacji norm do innych norm prawnych.
Normy konkretne w tych normach hipoteza i dyspozycja i sankcja ujęta jest w jednym przepisie.
Normy odsyłające- w których niektóre elementy są zamieszczone w innych przepisach . W treści tych norm spotykamy się ze stwierdzeniem - w zakresie nieuregulowanym przepisem stosuje się ........
Normy blankietowe są to takie, które odsyłają do przepisów, które mają być wydane w przyszłości, te normy same nie określają reguły postępowania a mówią, że ta reguła się ukaże i będzie wynikać z przepisów które będą wydane . - Przepisy w których ustawodawca zezwala ministrowi lub radzie ministrów na wydanie rozporządzenia, które będzie regulowało ściślej, bliżej ustawy np. prawo o adwokaturze-stawki i opłaty za sprawy
Normy nakazujące to normy zawierające nakaz określonego zachowania się
Normy zakazujące to normy zawierające zakaz określonego zachowania się
Normy uprawniające zezwalają na wybór określonego zachowania się przez adresata
2ze względu na kryterium zakresu treści norm
Przepisy ogólne zwane Legs generalis są to normy zawierające regułę powszechna
Szczegółowe legs specjalis są to normy zawierające wyjątek od reguły. Z tego rodzaju normami spotykamy się w prawie karnym -kto zabija człowieka podlega każe pozbawienia wolności od lat 8, 25 lat lub dożywotnio, kolejny przepis mówi, że jeżeli doszło do pozbawienia życia w stanie wyższej konieczności w afekcie to kary są inne. Ten drugi przepis będzie szczegółowym do pierwszego -do reguły od której możemy odejść.