D. Jagielski

SCHORZENIA JAMY USTNEJ

Rozwój bakterii w jamie ustnej, niekoniecznie oznaczający zaniedbania w jej higienie, może być również przyczyną nieświeżego oddechu. Niektóre zmiany chorobowe w jamie ustnej mogą być objawem zaburzeń ogólnoustrojowych lub zwiastunem poważniejszych chorób.

1. SUCHOŚĆ JAMY USTNEJ - tzw. KSEROSTOMIA - zmniejszone wydzielanie śliny, najczęściej odczucie subiektywne, odwodnienie, uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej.
   
   POSTĘPOWANIE :

- usuwanie resztek pokarmu, nalotów z jamy ustnej

- częste podawanie napojów

- do ssania: kostki lodu, zamrożony sok owocowy, cukierki, zamrożony ananas

- płukanie wodą mineralną lub roztworem soli ( 1łyżeczka na 1 szklankę wody )

- napar rumianku, mięty i siemienia lnianego ( 1:1:1 )

- roztwór musujący z wina jabłkowego i wody gazowanej ( 1:1 )

- woda morska

- unikanie gorących i drażniących płynów

- nawilżanie ust wazeliną

- odpowiednia wilgotność w pomieszczeniu

- podawanie środków zwiększających wydzielanie śliny, preparaty „sztucznej śliny”,

preparaty metylocelulozy

2. ZAPALENIA

OBIAWY OGÓLNE : ból, pieczenie, trudności w połykaniu, posiadają je 40% leczonych cytostatykami toxycznymi (np.5-fluorouracyl, metoheksat, farmarubicyna )

Spowodowane radioterapią - w trakcie 2 tygodnia od rozpoczęcia radioterapii

OBIAWY: zaburzenia smaku, rozlane zaczerwienienie, zmiany rzekomo błoniaste i owrzodzenia, xerostomia.

POSTĘPOWANIE :

- codzienna kontrola

- unikanie środków drażniących do płukania (alkohol, cytryna, gliceryna)

- miękkie szczoteczki

- miejscowo kostki lodu do ssania

- leczenie bólu - stos. analgetyków ( MF żel ) i anestetyków miejscowo

HAMOWANIE / ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIĄ :

- płukanie wodą utlenioną 3-6% ( 1:4 )

- 0,9% NaCl

- powidonowaną jodyną

- płukanie lub przymoczki z trombiny 1-2 g/dobę

- podawanie kwasu traneksamowego

• ZAPALENIE DZIĄSEŁ - schorzenie tkanek okołozębowych, przyczyną powstawania stanu zapalnego są bakterie namnażające się na szyjkach zębów w okolicy dziąsła na skutek niedostatecznej higieny jamy ustnej, ponad to do stanu tego predysponują : kamień nazębny, ubytki w wypełnieniach (tzw. plombach), źle dopasowane protezy, wady zgryzu.
  
  OBIAWY ZAPALENIA : obrzęk, zaczerwienienie, bolesność, krwawienie, czasem przebieg bardzo ciężki - z gorączką,ślinotokiem oraz silnymi bólami wynikającymi
  z dużego uszkodzenia tkanek jamy ustnej, nie leczone może doprowadzić do zajęcia kości, powstania ropni przyzębowych i utraty uzębienia.
  
  LECZENIE : środki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe, antybiotyki, napary ziół (rumianek, czarny bez, nagietka, lipa, liście mięty, szałwi, kora dębu lub kłącze pięciornika)
  

3. INFEKCJA JAMY USTNEJ
   

PRZYCYZNY:

- suchość jamy ustnej,

- infekcje

- chemioterapia, radioterapia

- zabieg chirurgiczny

- postępująca choroba nowotworowa

- zły stan odżywienia

- wyniszczenie lekami ( sterydy )

POSTĘPOWANIE OGÓLNE PRZY INIEKCJACH :

- pielęgnacja jamy ustnej; płukanie płynami o kwaśnym odczynie
(woda + cytryna, wywary z ziół, rumianek, szałwia, Septosan )

- Dentosept, a% woda utleniona, kostki lodu do ssania z dodatkiem
Nestatyny w zawiesinie

- leki p/grzybicze

- Mikonazol p.o., Flukonazol p.o.

- Nestatyna - pędzlowanie zawiesiną 5 ml co 4 h

1. DROŻDŻYCA JAMY USTNEJ - wywołana zakażeniem grzybem drożdżopodobnym z rodzaju Candida, czynnikami predysponującymi są : niedobory witamin(B), zaburzenia odporności, ciężkie choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca, białaczka, gruźlica, choroba nowotworowa) lub niedawno przebyta chemio- lub radioterapia, doustne stosowanie leków tj. antybiotyki,sterydy,środki antykoncepcyjne, leki immunosupresyjne(MOGĄ SPRZYJAĆ) ale również : zła higiena jamy ustnej, zmniejszenie wydzielania śliny, długotrwałe stany zapalne błony śluzowej, protezy zębowe i palenie.
   
   OBIAWY : pojawienie się miękkich, białych plamek, ściśle połączonych z podłożem, krwawiących po próbie ich oddzielenia. Najczęściej wykwity pojawiają się na języku i na podniebieniu.
   
   LECZENIE : środki przeciwgrzybicze (miejscowe/doustne)
   

• PLEŚNIAWKI - kandydioza u niemowląt jest to ostre zapalenie jamy ustnej, najczęściej pojawiające się u noworodków zakażonych podczas porodu grzybami drożdżopodobnymi pochodzącymi z narządów rodnych matki.
  
  OBIAWY : biało-szare, powierzchowne naloty, przypominające zsiadłe mleko. zmiany zlokalizowane na podniebieniu, policzkach, dziąsłach i języku, a w cięższych przypadkach również gardło, przełyk,oskrzela.
  

• ZAJADY - kandidoza kątów ust, czynnikami sprzyjającymi są : niedobory pokarmowe, awitaminoza (B2),niedokrwistość.
  
  Zmiany mają charakter ognisk zapalno-nadżerkowych, nieostro odgraniczonych od skóry zdrowej, pokryte są szarobiałym nabłonkiem lub białawymi nalotami.
  

• CHOROBY WIRUSOWE - wywołane przez wirus opryszczki zwykłej. najcięższy przebieg ma opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej,
  
  OBIAWY : podwyższona temperatura, utrata apetytu, miejscowe zaczerwienienie, obrzęk dziąseł i ślinotok, zmiany mają postać pęcherzyków wypełnionych płynem, występujących na wargach, w kącikach ust, na podniebieniu, po pęknięciu pęcherzyków w jamie ustnej powstają bardzo bolesne nadżerki.

4. BÓL


LECZENIE:


- Benzydanina - płukanie jamy ustnej 3-6 x dziennie

- Sachol żel

- Lidokaina - miejscowo

- Demntosept A - pędzlować 3 x dziennie


5. ZABURZENIA SMAKU


PRZYCZYNY:


- brak higieny jamy ustnej

- niedożywienie

- uszkodzenie lub zmniejszenie wrażliwości kubków smakowych




PROBLEMY PACJENTA:


- zmniejszenie lub wyeliminowanie smaku

- metaliczny smak w jamie ustnej

- gorycz


POSTĘPOWANIE:


- zmniejszenie zawartości mocznika w diecie ( podawać prod. Mleczne, jaja, białe mięso)

- eliminacja wrażenia goryczy przez podanie pacjentowi produktów schłodzonych, więcej

płynów oraz ostrzejszych potraw, marynowanych, jeżeli pacjent ma ochotę dodawanie

wina lub piwa


- obniżenie niechęci do jedzenia przez podawanie potraw o zdecydowanym zapachu i

dodawanie ostrych dodatków

6. NIEŚWIEŻY ODDECH -stały nieprzyjemny zapach z ust jest zwykle spowodowany

chorobami dziąseł, a dokładniej płytką nazębną złożoną z bakterii, których produkty

rozkładu dają nieprzyjemny zapach,


TEMAT 2/3


ODLEŻYNY - PROFILAKTYKA PRZECIWODLEŻYNOWA, PIELĘGNACJA ODLEŻYN, LECZENIE W OPARCIU O OPATRUNKI SPECJALISTYCZNE.


ODLEŻYNA - uszkodzenie tkanek, do którego powstania dochodzi w wyniku zaburzeń ukrwienia na poziomie włośniczkowym, spowodowanych długotrwałym uciskiem na skóre i tkanke podskórną. Ucisk prowadzi do zwolnienia metabolizmu komórkowego, niedotlenienia i niedożywienia a w konsekwencji wywołuje miejscową martwicę.


• ODLEŻYNA ZWYKŁA (bez zaburzeń ukrwienia, a czas jej leczenia wynosi około 6 tygodni),
  

• ODLEŻYNA MIAŻDŻYCOWA (obecne zaburzenia ukrwienia,
  a leczenie trwa średni około 16 tygodni)

• ODLEŻYNA TERMINALNA (występuje u ludzi umierających
  z zastosowaniem leczenia obiawowego)

CZYNNIKI RYZYKA :


1. ZEWNĘTRZNE - CIŚNIENIE PROSTE(nacisk kości na tkanki z jednej strony oraz nacisk podłożaz drugiej strony), BOCZNE SIŁY ŚCISKAJĄCE / ROZCIĄGAJĄCE (siły oddziaływujące na skutek przemieszczania skóry względem tkanki podskórnej i struktór podporowych) TARCIE CIAŁA
   O PODŁOŻE (no. Podczas zmiany pozycji ułożeniowej)
   
   INNE : stan skóry, stan higieniczny, nikotynizm, zabiegi operacyjne trwające ponad dwie godziny, niedobory sprzętu i wiedzy itd.
   

2. WEWNĘTRZNE - unieruchomienie, miażdżyca, niedokrwistość, zaburzenia układu nerwowego (np.porażenie/ niedowład/ zaburzenia czucia), niewydolność oddechowa, otarcia, radioterapia/ chemioterapia, infekcje bakteryjne, otyłość, cukrzyca, zaburzenia zwieraczy, stan skóry itd.
   

UMIEJSCOWIENIE ODLEŻYN : okolica potylicy, łopatki, kręgosłup, łokieć, kość krzyżowa, pięty, małżowiny uszne, kość ramienna, żebra, kość biodrowa, kość potyliczna, krocze/moszna, stopa/palce, kość udowa/strzałkowa i kostki boczne,



SKALE OCENY STOPNIA ZAAWANSOWANIA ODLEŻYN :

• SKALA TORRANCE'A (0-5') - do III' działania pielęgniarskie, stopień IV-V

działania lekarza, rozważanie leczenia chirurgiznego.


STOPNIE ODŁEŻYN	OPIS ODLEŻYNY
STOPIEŃ 0	brak odleżyny / zmian skórnych
STOPIEŃ I	zaczerwienienie blednące; ucisk palcem powoduje zblednięcie zaczerwienienia, ponieważ mikrokrążenie nie jest jeszcze uszkodzone
STOPIEŃ II	zaczerwienienie nieblednące; dokonane uszkodzenie mikrokrążenia. mogą pojawiać się powierzchniowe uszkodzenia naskórka, pęcherze i ból
STOPIEŃ III	uszkodzenie wszystkich warstw skóry do granicy z tkanką podskórną, brzegi rany są dobrze odgraniczone, otoczone obrzękiem i rumieniem, dno wypełnia czerwona ziarnina lub żółte masy rozpadających się tkanek
STOPIEŃ IV	uszkodzenie obejmuje skórę i tkankę podskórną, brzeg rany zwykle dobrze odgraniczony, dno odleżyny może pokrywać czarna martwica.
STOPIEŃ V	martwica dotyczy także powięzi i mięśni, czasem stawów i kości. Powstają jamy i „kieszenie”, które są ze sobą połączone, rana wypełniona jest czarnobrązowymi masami rozpadających się tkanek

• SYSTEM KOLOROWY
  

CZARNA	sucha lub miękka czarna lub brązowa martwica wypełniająca dno odleżyny IV lub V
ŻÓŁTA	kolor odleżyny pochodzi od martwiczych mas głównie z tkanki tłuszczowej ; często są to rany zainfekowane
CZERWONE	oznaczają fazę ziarninowania; ziarnina jest bardzo delikatna, nawet przy mikrourazach krwawi
RÓŻOWE	oznaczają fazę naskórkowania

• OXFORD TEXTBOOK OF PALLIATIV MEDICINE
  

STOPNIE ODŁEŻYN	OPIS ODLEŻYNY
STOPIEŃ I	zaczerwienienie blednące; uczucie ciepła, obrzek, stwardnienie,
STOPIEŃ II	uszkodzenie skóry do granic z tkanką podskórna, pęcherz
STOPIEŃ III	uszkodzenie obejmuje tkankę podskórną, z możliwością rozprzestrzeniania do powiezi poniżej, nie przenikająca przez nią,
STOPIEŃ IV	zaawansowana martwica powiezi, mięśni, stawów,

SKALA OCENY RYZYKA WYSTAPIENIA ODLEŻYN :

• SKALA NORTON
  

STAN FIZYCZNY	STAN SPYCHICZNY	AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA	PORUSZANIE	ZWIERACZE (nietrzymanie)
dobry (4)	czujny (4)	chodzi sam (4)	pełna (4)	nie (4)
dość dobry (3)	apatyczny (3)	z pomocą (3)	lekko ograniczona (3)	sporadycznie (3)
zły (2)	splątany (2)	siedzi (2)	bardzo ograniczona (2)	nietrzymanie moczu (2)
bardzo zły (1)	zamroczony (1)	brak (1)	brak (1)	Nietrzymanie stolca (1)

PROFILAKYKA PRZECIWODLEŻYNOWA :


1. DZIAŁANIA OGÓLNE :
   

• dieta ze szczególnym uwzględnieniem białka i soli mineralnych :
  

1. WĘGLOWODANY - 50 - 65 % zapotrzebowanie energetycznego : są to cukrowce głównie pochodzenie roślinnego.

2. TŁUSZCZE - 20 - 30 % zapotrzebowania energetycznego, stanowią mieszaninę kwasów nienasyconych i nasyconych. Niektóre tłuszcze są dodatkowo źródłem witaminy A i D co podnosi ich wartość np. masło i tran.

3. WITAMINY (B,A,C)

4. SKŁADNIKI MINERALNE - wapń,żelazo,cynk,sód, potas,jod, fosfor i inne - biorą udział w regulowaniu istotnych procesów życiowych: trawienie, wchłanianie, przemiana materii, utrzymanie równowagi kasowo - zasadowej.
   

• utrzymanie w czystości skóry :
  

1. skórę należy myć codziennie ciepłą wodą stosując delikatne środki oczyszczające,które nie wysusza skóry(mydło o pH 5,5),

2. dokładne osuszenie skóry po każdorazowej toalecie,
   

3. po umyciu wykonuje się oklepywanie uwypukloną dłonią
   o złączonych palcach i delikatne nacieranie miejsc narażonych
   na ucisk,
   

4. skórę należy natłuścić, co pozwoli utrzymać jej wilgotność można zastosować oliwkę, 0,5 % krem Propolisowy,Linomag, Alantan lub zastosować preparaty osuszające np. maść cynkowa
   

• dbać o suchość i czystość bielizny osobistej i pościelowej,

• unikanie skaleczeń i uderzeń,

• odpowiednie nawilżenie miejsc narażonych na powstanie zmian,

• unikać nadmiaru talku, pudrów i zasypek,

• stosować poduszki i materace przeciwodleżynowe,

• regularnie stosować zmianę pozycji w odstępach czasowych :
  

1. ułożenie na boku - należy pamiętać o przedzieleniu nóg poduszkami aby uniknąć wzajemnego ucisku;

2. ułożenie na brzuchu - układamy pacjentów wydolnych oddechowo, pamiętając o zabezpieczeniu kolan, podkładając pod uda np. poduszkę p/odleżynową;

3. przy ułożeniu na plecach należy zabezpieczyć: łokcie np. układając przedramię na poduszce, klinie p/odleżynowym,
   pośladki - podkładając pod nie również poduszki, owcze runo,
   pięty - używając podpórek z gąbki poliuretanowej zakładając je na nogi powyżej kostek.
   

• stosować zabiegi poprawiające ukrwienie skóry,

• zwrócić szczególną uwagę na okolicę krocza i odbytu,
  

• WPŁYW PIELĘGNIARKI :
  

• pielęgniarka wpływanie na aktywność chorego,

• uświadomienie o konieczności zmiany pozycji i pomoc przy zmianie pozycji,

• dobra kontrola objawów (ból, duszność, przykurcze),

• ustabilizowanie pozycji ciała chorego za pomocą odpowiedniego sprzętu,

• regularną zmianę pozycji . częstotliwość dostosowana indywidualnie,

• dostęp powietrza,

• obserwacja skóry chorego,

• unikanie urazów ciała,

• technikę zmiany pozycji . wyeliminowanie bezpośredniego wywierania sił na ciało chorego,

• odpowiednią bieliznę pościelową i osobistą (materiały naturalne, pozbawione zgrubień, szwów, guzików, nie nakrochmalone),

• do przytwierdzania opatrunków przylepiec nie odparzający,

• dbałość o paznokcie . krótkie i opiłowane,

• utrzymanie higieny skóry, odpowiednie nawilżenie i pieluchy typu "pampers",

ELEMENTY LECZENIE ODLEŻYN :

• kontynułowanie czynności związanych z profilaktyką przeciwodleżynową,

• lezenie obejmujące diete,

• fizjoterapia (ćwiczenia bierne/czynne),

• specjalistyczne opatrunki,

• oczyszczanie odleżyn z tkanek martwych,
  

• NIE ZALECA SIĘ - stosowania antybiotyków miejscowo oraz stosowanie fioletu gencjany (utrudnia ocene rany przez barwienie, zasusza rane),
  

OPATRUNKI STOSOWANE W LECZENIU ODLEŻYN :


NAZWA GRUPY OPATRUNKÓW	NAZWA HANDLOWA
OPATRUNKI POLIURETONOWE	BŁONY PÓŁPRZEPUSZCZALNE (cieńkie i samoprzylepne, przeźroczyste, pozwalają na parowanie rany, ale nie przepuszczają wody i bakterii, max 14 dni - odleżyny I-II')	bioclusive, teraderm, op site, hudrofilm,
		GĄBKI (wyróżnamy gąbki do ran głębokich I powierzchownych, mają one właściwości absorbujące, izolują termicznie ranę, utrzymują wilgotność I przpuszczają powietrze, max 1-4 dni, odleżyny II - V')	allevyn, biatain, tielle,
HYDROKOLOIDOWE	w postaci płytki, żelu i pasty, samoprzylepne, utrzymują stała temperature i zapobiegają wyschnięciu rany, zapobiegają powstaniu strupa, lekko kwaśny korzystny odczyn pod opatrunkiem, max 7 dni, odleżyny II - V',	comfeel, granuflex, hydrocoll,
HYDROŻELOWE	w postaci płytek i żelu, uwodnienie 92-95% wody, wspomagają oczyszczenie rany, stosowane w początkowym okresie leczenia, czas utrzymania 12 - 24h, rana czysta max 3dni,	aquagel, hydroscorb,
ALGINIANOWE	postać sznurów i płytki, otrzymywane z soli wapniowych i sodowych, dobrze chłoną, w kontakcie z rana zmieniaja strukture na żelową, zastosowanie w leczeniu ran czystych z wysiękiem, max 12h,	kaltostat, sorbsan,
ANTYSEPTYCZNE	roztwór chloroheksydyny - działaja destrukcyjnie na zółte tkanki martwicze, zmniejszają przywieranie opatrunku do rany, zmiana opatrunku 12- 24 h,	baktigrast,
		opatrunki ze srebrem - mają działanie destrukcyjne na martwice oraz działanie antyseptyczne, możliwa reakcja alergiczna,
HEMOSTATYCZNE	w ciagu 7-14 dni rozkładane przez płyny ustrojowe na zasadzie hydrolizy i metabolizowane, pomagają zatrzymać krwawienie miejscowe i wytworzyć skrzep,	tachosil
ZAWIERAJĄCE AKTYWNY WĘGIEL

TEMAT 4

OWRZODZENIE NOWOTWOROWE - jest to guzowaty naciek powstający na skutek rozpadu tkanek nowotworu, najczęściej dotyczy skóry i błon śluzowych szyi, głowy i klatki piersiowej, pojawia się najczęściej w zaawansowanej fazie choroby, może też być powikłaniem po zastosowanym leczeniu (np. radioterapii).


NIEPRZYJEMNY ZAPACH - POSTĘPOWANIE :


• próba oczyszczenia z tkanek martwiczych ( enzymatycznie, chirurgicznie),

• systematyczna zmiana opatrunków,

• stosowanie środków hamujących wzrost bakterii,

• antybiotykoterapia systemowa - celowana lub metronidazol dożylnie,

• antybiotykoterapia miejscowa - 1 % żel metronidazolowy,

• ograniczenie emisji zapachu poprzez stosowanie opatrunków z węglem aktywowanym, opatrunków okluzyjnych,

• modyfikacja zapachu - aromaterapia, nawiew świeżego powietrza.
  

KRWAWIENIE Z OWRZODZENIA - POSTĘPOWANIE :


• paliatywna radioterapia zmniejszająca masę guza i krwawienie (tylko u niektórych

chorych po konsultacji lekarza radioterapeuty),

• opatrunki z rozcieńczonym roztworem adrenaliny lub epinefryny,

• opatrunki z kwasem traneksamowym (gaza nasączona roztworem z ampułki),

• opatrunki z alginatem wapniowym,

• pasta z sukralfatu (rozkruszone tabletki),

• stosowane miejscowo przyżeganie pojedynczych naczyń azotanem srebra,

TEMAT 5

ROLA I ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE PALIATYWNEJ :

OPIEKA PALIATYWNA (WHO) - postępowanie, które ma na celu poprawę jakości życia chorych i ich rodzin stających przed problemami zwiazanymi z chorobą ograniczającą życie przez zapobieganie i łaodzenie cierpienia dzieki wczesnemu wykrywaniu, ocenie i leczeniu bólu i innych obiawów fizycznych oraz problemów psychosocjalnych i duchowych.


[OPIEKA DŁOGOTERMINOWA - różnica - opieka śwadczona przez pielęgniarkę we współpracy z lekarzem rodzinnym nad pacjentem zdjagnozowanym o konkretnym planie leczenia i stabilnym stanie zdrowia]

Pielęgniarka jako osoba wspierająca i przynosząca ulgę oraz jak najlepszy komfort choremu umierającemu, pełni w jego życiu wiele bardzo istotnych, a zarazem złożonych ról.

Jej zadaniem jest sprawowanie nad chorym opieki holistycznej.

1. SPRAWOWANIE HOLISTYCZNEJ OPIEKI MEDYCZNEJ NAD CHORYM

(rozpoznawanie potrzeb chorego, wspieranie, odpowiadanie na nurtujące pytania,

umożliwienie, kontaktu z bliskimi, łagodzenie bólu, zapewnienie spokoju,

uszanowanie ostatniej woli)


• zapewnienie komfortu fizycznego, psychicznego, duchowego i socjalnego umierającemu człowiekowi,

• zwrócenie uwagi na upodobania chorego np. makijaż,

• maksymalna aktywizacja chorego,

• przewidywanie przyszłości pacjenta (planowanie),

• zapewnienie godnych warunków umierania spokój, przyćmione światło, podanie wody do picia, zwilżanie ust, otarcie potu),

• stosowania diety płynnej, napoje podawać często i w małych ilościach (ostatni okres - zwilżanie ust).

• wsparcie psychiczne (spokojna i otwarta rozmowa, aktywne słuchanie, okazanie zainteresowania losem chorego)

• monitorowanie dolegliwości somatycznych chorego i przynoszenie mu ulgi w cierpieniu,
  

2. ROZPOZNANIE SYTUACJI RODZINNEJ I OPIEKA NAD RODZINĄ

CHOREGO (rozwiewanie watpliwości, niwelowanie i pomoc w przezwyciężeniu

lęku, odpowiedz na pytania) do innych zadań pielęgnarki tej grupy należa :



• UŁATWIANIE WYRAŻANIA EMOCJI (ocena stanu psychicznego
  i fizycznego rodziny, zapewnienie wsparcia, pozyskanie zaufania),
  

• ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW :
  

1. stworzenie rodzinie mozliwości bycia z chorym,

2. informowanie rodziny o stanie chorego i zagrażającej śmierci,

3. poinformowanie o sposobie działania w przypadku nasilenia obiawów,

4. pomoc w zaplanowaniu opieki,

5. uregulowanie potrzeb socjalnych - wskazanie mozliwości uzyskania

pomocy materialnej,

6. nauczenie właściwej pielęgnacji,

7. uświadomienie jak ważne jest regularne podawanie leków

i właściwa pielęgnacja

8. informowanie jak postępować po śmierci chorego

9. wsparcie osób osieroconych
   

3. ZAPEWNIENIE POMOCY W CZYNNOSCIACH SAMOOPIEKUNCZYCH

/ HIGIENICZNYCH W TERMINALNEJ FAZIE CHOROBY :


• pomoc w utrzymaniu higieny ciała,

• higiena jamy ustnej,

• zmiana bielizny pościelowej i osobistej,

• zmiana pozycji ułożeniowej chorego,
  
  

• DZIAŁANIA PIELĘGNIARSKIE OGÓLNE :
  

• ocena stanu chorego i monitorowanie podstawowych funkcji życiowych
  - wniklwa obserwaca, która pozwoli dostrzec bieżące potrzeby (sygnalizowane werbalnie/ niewerbalnie),

• podawanie leków,

• nawadnianie,

• prowadzenie bilansu płynów,

• ocena wydolności poszczególnych układów organizmu,

• zapobieganie zaparcia,

• profilaktyka przeciwodleżynowa,

TEMAT 6

PIELĘGNOWANIE PACJENTA Z PRZETOKAMI

PRZETOKA - przetoka oznacza nieprawidłowe połaczenie narządów prowadzące
do przecieku treści uformowanym kanałem łacznym powstaje na skutek procesów patologicznych, powikłań jatrogennych lub wykonana celowo za pomocą technik chirurgicznych. Możemy wyróżnić np. przetokę treści kałowej przetoką odbytu, jelita cińkiego, miejsce często otoczone stanem zapalnym, gastrostomie itd.


Przetoki powstające (lub wykonane) pomiędzy narządami nazywamy przetokami wewnętrznymi, natomiast połączenia narządów wewnętrznych ze skórą nazywany przetokami zewnętrznymi (narządowo-skórnymi).


1. PRZETOKA ODBYTNICZA to wąski kanał otoczony (wysłany) ziarniną, który swe

ujście wewnętrzne ma w odbytnicy lub kanale odbytu, a zewnętrzne - najczęściej - na

powierzchni skóry. W leczeniu najczęściej stosowane są rozcięcie przetoki, wycięcie

przetoki oraz leczenie z użyciem setonu.


2. PRZETOKA MOCZOWODOWO-SKÓRNA - tzw. UROSTOMIA - jako stomia

odprowadzająca mocz, może być wykonana różnymi metodami operacyjnymi.

Zapobieganie powikłaniom skórnym wokół przetoki wymaga wielokierunkowych

działań i zaangażowania całego zespołu terapeutycznego sprawującego opiekę nad

chorym z urostomią.


PIELĘGNACJA UROSTOMI :


• zabezpieczenie stomii jest podstawową częścią opieki pielęgniarskiej szpitalnej i ambulatoryjnej oraz niezbędnym warunkiem powrotu do zdrowia pacjenta,

• regularna ocena wyglądu i czynności stomii,

• odpowiednie dostosowanie urostomi co do wielkości rany, odmierzenie wielkości otworu stomijnego,

• pielęgnowanie skóry wokół stomii (np. przy usuwaniu zbędnego owłosienia przed naklejeniem płytki, stosowanie odpowiednich środków do zmywania przylepca czy codziennej toalety),

• przekazanie jak najwięcej informacji o pielęgnacji stomii
  i zabezpieczeniu skóry wokół niej - wskazanie środków do pielęgniacji stomi,

• wskazanie konieczności dokładnego / delikatnego osuszenia skóry przed naklejeniem nowego worka,

• pomoc rodzinie/opiekunom w dostosowaniu się do zmienionych warunków zdrowotnych oraz nauczenie ich pielęgnacji (zwłaszcza
  w przypadku osób starszych, samotnych, niepełnosprawnych);

• prowadzenie profilaktyki powikłań;

• zwrócenie uwagi na prawidłowy sposób odżywiania, a zwłaszcza przyjmowania dużej ilości płynów;

• przekazanie informacji na temat obecnej fizjologii wydalania moczu
  i śluzu;

• wprowadzenie standardu badań i wizyt kontrolnych w tym kontrola ilości sporzywanych i wydalanych płynów,
  

3. PRZETOKA ODŻYWCZA - wytworzony w warunkach chirurgicznych sztuczny

otwór narządu jamisego np. żołądka/ jelita cieńkiego z otworem w ścianie jamy

brzusznej, celem przetoki jest dostarczenie tą drogą pożywienia do organizmu

człowieka. Wyróżniamy m.in. GASTROSTOMI (przetoka żołądka),

JEJUNOSTOMIA (przetoka jelita cieńkiego),


ZASADY KARMIENIA PRZEZ PRZETOKĘ ODŻYWCZĄ :


• karmienie prowadzone w pozycji siedzącej lub półsiedzącej,

• przed podaniem pokarm należy ogrzać do temperatury pokojowej
  lub temperatury ciała pacjenta,

• odpowiednia konsystencja podawanego pokarmu,

• podanie pacjentowi na 15-30 minut przed rozpoczęciem karmienia gumy do żucia, skórki od chleba lub cukierka do ssania pobudza wydzielanie soków trawiennych,

• należy zapewnić właściwą higienę jamy ustnej i nosowej nawet wtedy, gdy pacjent nie przyjmuje niczego doustnie. np.: Apthin, Borasol, Sachol,

• jednorazowo podajemy nie wiecej jak 350 - 500 ml płynów,

• stosowanie zywienia z 6 - 8 godzinna przerwą,

• żywienie zaczynamy na drugi dzień po wyłonieniu,

• przepłukanie rurki przed rozpoczęciem i po zakońceniu każdego posiłku,

• ocena ilości sporzywanego jedzenia,

• pielęgnacja gastrostomii,

• sprawdzenie zalegania pokarmu w żołądku przez połączenie strzykawki z sondą i wykonanie aspiracji treści żołądkowej: brak treści wskazuje na prawidłowe trawienie i przesuwanie się pokarmu, zaleganie treści żołądkowej informuje o nieprawidłowości i konieczności ponownego przeanalizowania sposobu odżywiania,

• produkty do sporządzania mieszaniny pokarmowej powinny być świeże, woda gazowana jest niewskazana,

• nie zalecane są pokarmy rozdymające (kapustne, strączkowe), ciężkostrawne (tłuste smażone mięsa, itp.) zwłaszcza u pacjentów leżących,

• możliwe jest uzupełnianie diety kuchennej dietą przemysłową, gdy chcemy osiągnąć większą kaloryczność pokarmów,
  

PIELĘGNACJA PEG-a :


• zabespiecznie PEG-a odpowiednim zaciskiem zapobiegającym cofanie pokarmu, otwieranym na czas karmienia i zamykanym po karmieniu,

• zabespiecznie końcówki przez zamknięcie koreczka,

• przepłukanie PEG-a przed każdym posiłkiem i po każdym posiłku,

• zabespieczenie gaza miejsca wyłonienia tak by pacjent nie miał możliwości manipulacji przy PEG-u,

• kontrolowanie skóry minimum raz dziennie,

• skóre należy 2 razy dziennie obmywać wodą z mydłem,

• po umyciu okolice należy delikatnie osuszyć nie pocierając skóry,

• możliwe zastosowanie maści pchronnej np. cynkowa, witaminowa,

4. STOMIA - możemy wyróżnić zalerznie od miejsca wyłonienia układu pokarmowego

KOLANOSTOMIA (j.grube) lub ILEOSTOMIA (j.cienkie)

DZIAŁANIE PIELĘGNACYJNE :


• wymiana woreczka w razie potrzeby,

• obserwacja miejsca wyłowienie stomi w kierunku : wypadanie jelita, obrzek, zakarzenie, zaczerwienienie, stan zapalny,

• mycie środkami obojętnymi (pH5,5%)

• osusznie przez dotyk,

• pasty ochronno- wyrównująco - gojące,

• dostosowanie odpowiedniego rozmiaru otworu w worku do stomi pacjenta,

• zostawienie rezerwy miejsca otworu ok 1-2 milimietrów,

5. TRACHEOSTOMIA - otwór w tchawicy na przedniej powierzchni szyi, wykonywana

jest jako następstwo laryngektomii całkowitej celem odtworzenia ciągłości dróg

oddechowych po całkowitym usunięciu krtani. Tracheostomia polega na wytworzeniu

trwałej przetoki pomiędzy pozostałym kikutem tchawicy, po odcięciu krtani a skórą

szyi.

PIELĘGNACJA TREACHEOSTOMII :

• pielęgnacja skóry wokół stomii,

• przemywanie okolicy stomi,

• toaleta drzewa oskrzelowego

• nawilżanie powietrza/gazów oddechowych

• okresowa wymiana rurki tracheostomijnej (zapobieganie namnazaniu bakterii),

• podłożenie gazy pod brzegi rurki w ramach profilaktyki przeciwodleżynowej,

• zapobieganie powikłanią :
  

• NATYCHMIASTOWE - odma opłucnowa lub odma śródpiersia, przetoka tchawiczo-przełykowa, uszkodzenie większych naczyń lub nerwu krtaniowego wstecznego,

• WCZESNE - zatkanie wydzielinami i śluzem, wysunięcie rurki, zatrzymanie oddychania,
  

• PÓŹNE - krwawienie z przetoki, zwężenie tchawicy (z powodu niedokrwienia wywołanego przez rurkę tracheotomijną), przetoka tchawiczo-przełykowa, przetoka tchawiczo-skórna,

TEMAT 7


OBIAWY ZE STRONY UKŁADU POKARMOWEGO


1. SUCHOŚĆ i INFEKCJE JAMY USTNEJ - tzw. KSEROSTOMIA - zmniejszone

wydzielanie śliny, najczęściej odczucie subiektywne, odwodnienie, uszkodzenie błony

śluzowej jamy ustnej.

POSTĘPOWANIE :


- usuwanie resztek pokarmu, nalotów z jamy ustnej

- częste podawanie napojów

- do ssania: kostki lodu, zamrożony sok owocowy, cukierki, zamrożony ananas

- płukanie wodą mineralną lub roztworem soli ( 1łyżeczka na 1 szklankę wody )

- napar rumianku, mięty i siemienia lnianego ( 1:1:1 )

- roztwór musujący z wina jabłkowego i wody gazowanej ( 1:1 )

- woda morska

- unikanie gorących i drażniących płynów

- nawilżanie ust wazeliną

- odpowiednia wilgotność w pomieszczeniu

- podawanie środków zwiększających wydzielanie śliny, preparaty „sztucznej śliny”,

preparaty metylocelulozy


2. UTRATA APETYTU i DYSFAGIA

3. KACHEZJA (WYNISZCZENIE)
   

4. NUDNOŚCI - to nieprzyjemnie uczucie potrzeby wymiotowania połączone zwykle

z obiawami ze strony układu autonomicznego/ nerwowego tj. ślinienie, pocenie,

tachykardia i bladość, dotycza 50 - 60 % chorych,


5. WYMIOTY - gwałtowne wyrzucienie treści żołądkowo - jelitowej przez usta, dotyczą

30 % chorych na nowotwory fazy terminalnej [skurcz przepony/m.brzucha]


BADANIA : badanie przedmiotowe/ podmiotowe, badania dodatkowe - stężenie

Wapnia zjonizowanego, kreatyniny, jonogram,


CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE WYMIOTY / NUDNOŚCI :

1. zaburzenia motoryki żołądka (ucisk guzem, wodobrzurze, hepatomegalia),

2. stosowane leczenie (opioidy, chemioterapia, steroidy, teofilina, antybiotyki),

3. niedrożność jelit (zaparcia, guzy, zrosty) - wymioty treścią kałową, kolkowe

bóle brzucha, ulga po wymiotach,

4. przyczyny metaboliczne (hiperkalcemia,mocznica),

5. wzmożone ciśnienie śródczaszkowe (ICP),

6. podrażnienie błony śluzowej (grzyby - biały nalot na języku lub wygładzenie

języka,wirusy,bakterie),

7. choroby współistniejące (choroba wrzodowa, infekcje, kaszel),

8. czynniki psychogenne (lek, depresja, ból),
   

POSTĘPOWANIE :


1. USUNIĘCIE PRZYCZYN ODWRACALNYCH - kaszel, zapalenie błony

śluzowej żoładka, refluks żoładkowo - dwunastniczy, zaparcia, wzmożone

ciśnienie śródczaszkowe,


2. POSTĘPOWANIE NIEFARMAKOLOGICZNE - częste karmienie

niewielkimi porcjami, eliminacja drażniących zapachów, dbanie o stan

psychiczny pacjenta,


3. POSTĘPOWANIE FARMAKOLOGICZNE :
   

• LEKI PIERWSZEGO WYBORU - metoklopramid (4x10mg),

Haloperydol (1,5-5mg/noc,2,5 - 5mg/ dzień),


• NIEZNANA PRZYCZYNA WYMIOTÓW - metoklopramid,

• STOSOWANIE OPIOIDÓW - haloperydol, metroklopramid,
  

• WYWOŁANE INNYM LECZENIEM - metroklopramid, ondansetron,

• NACIEKANIE NOWOTWORU - metoklopramid + haloperydol,

• PEŁNA NIEDROŻNOŚĆ - haloperydol, lewomepromazyna,

• NIEPEŁNA NIEDROŻNOŚĆ JELIT - metoklopramid +

deksametazon,

• INNE : w niektórych jednostkach chorobowych poza w/w lekami

stosuje sie dodatkowo inne leki tj. hematomegalia - sterydy,

wodobrzusze - diuretyki, psychogenne - leki p/lękowe -

benzodiazepiny


6. ZAPARCIE STOLCA - to oddawanie stolca rzadzej niż 3 razy w tygodniu w ciagu

ostatnich 2 tygodni albo oddawanie stolca twardego albo wyłacznie po zastosowaniu

środków przeczyszczajacych.


• ZACZOPOWANIE KAŁEM (stwierdzenie twardych mas kałowych
  w odbytnicy, wycieki niewielkich ilości wodnistego kału i towarzyszące
  temu bóle brzucha)

PRZYCZYNY ZAPARĆ :

• leki (opioidy, przeciwwymiotne, diuretyki, antycholinergiczne, alkalia),

• zaburzenia metaboliczne (odwodnienie,hiperkalcemia,cukrzyca, niedoczynność tarczycy),

• zaburzenia neurologiczne,

• zmiany anatomiczne (np.guzy),

• zła dieta (np.ubogoresztkowa),

• wyniszczenie,

• osłabienie,
  

BADANIA : badanie przedmiotowe/podmiotowe, wywiad (obiawy towarzyszące,

Ilość, wygląd kału).


POSTĘPOWANIE :


• wykonywanie wlewek doodbytniczych,

• wzbogacanie diety o składniki bogatoresztkowe/ diete bogatą w błonnik,

• zwiększenie aktywności fizycznej,

• modyfikacja leczenia - leki przeczyszczające,

• prawidłowe pielęgnowanie,

• zwiększenie ilości spożywanych płynów,

• umożliwianie wypróżnienia w pozycji siedzącej i w intymności,

LECZENIE PRZECZYSZCZAJĄCE :


• leki stymulujące perystaltykę (liść senesu, sennozydy, polifenole),

• leki zmiękczające stolec (detergenty, ciekła parafina),

• leki osmatyczne (makrogol, laktuloza) - JELITO CIEŃKIE np. zespół jelita

drażliwego, kolki,

• wlewki doodbytnicze (rektiolax, enema)
  

LIKWIDOWANIE NIEPOŻĄDANEGO DZIAŁANIA LECZENIA OPIOIDAMI :


• chorym takim powinno podawać sie leki stymulujące perystaltykę jalita grubego
  i środki zmiękczające stolec,

• leki stosowane w tzw. drabinie terapeutycznej :
  

• STOPIEŃ I - środki stymulujące,

• STOPIEŃ II - środki stymulujące i zmiękczające,

• STOPIEŃ III - środki stymulujące i osmatyczne,
  

• INNE : puste odbijanie, zgaga, uczucie zalegania i pełności, uczucie niepełnego

wypróżnienia, czkawka, bóle brzucha, wzdęcia, brak apetytu (może być spowodowana wieloma przyczynami: leczeniem onkologicznym, a zwłaszcza chemioterapią, rzadziej radioterapią, zaburzeniami hormonalnymi i smaku, do czynników sprzyjających należą zaburzenia psychiczne (depresja, lęk) oraz nieskuteczne leczenie bólu)


TEMAT 8

ŻYWIENIE PACJENTÓW W OPIECE PALIATYWNEJ

PRZYCZYNY NIEDOŻYWIENIA W OPIECE PALIATYWNEJ :

• wyniszczenie tzw. kachezja,

• brak apetytu,

• uczucie wypełnienia,

• dysfagia,


SPOSOBY PODAWANIA POKARMU :

1. Metoda porcji. ( leczenie rozpoczyna się od małych dawek (20 ml) podawanych strzykawką w godzinnych odstępach, zwiększa się je stopniowo, maksymalnie do 200-500 ml na porcję)

2. Wlew ciągły (zestawy należy wymieniać co 24 godziny,należy zachować minimum 6 do 8 godzin przerwy nocnej)

SPOSOBY ŻYWIENIA :

1. ŻYWIENIE PARAENTERALNE - jedna z form leczenia żywieniowego, które polega

na podawaniu składników odżywczych (węglowodanów i tłuszczów), białka, wody,

elektrolitów,pierwiastków śladowych drogą dożylną. Może być prowadzone przez :


• poprzez żyły obwodowe po uzyskaniu dostępu dożylnego
  za pomocą wenflonu,

• poprzez żyłę główną przy pomocy specjalnie założonego cewnika,

WARTOŚĆ MIESZANEK :


• WĘGLOWODANY - najczęściej stosowanym źródłem węglowodanów jest roztwór glukozy, należy podać ok. 500-600g/ 24h, stosuje się roztwory 10, 20,
  40, 50% Energia pochodząca z węglowodanów powinna stanowić 60-80%.
  

• TŁUSZCZE - stanowią w żywieniu pozajelitowym źródło energii oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych do syntez biologicznych, energia pochodząca z tłuszczu powinna stanowić 20-40%, w skład emulsji tłuszczowych do żywienia pozajelitowego wchodzą między innymi: kwas linolenowy, kwas eikozapentaenowy, kwas linolowy, kwas arachidonowy,
  kwas oleinowy oraz kwasy nasycone takie jak: kwas palmitynowy, kwas stearynowy, kwas mirystynowy i kwas laurynowy.
  

• AMINOKWASY - stosuje się roztwory syntetycznych L-aminokwasów,

• ELEKTROLITY / WITAMINY - Elektrolity: NaCl, KCl, MgSO4, CaCl2, fosforany (np. glicerofosforan sodu lub KH2PO4 + Na2PO4), pierwiastki śladowe: Fe, Zn, Cu, Mn, Mo, Se, Cr, F, I.
  

• WODA - wyłącznie wody do wstrzyknięć, spełniającej wszystkie wymagania płynów infuzyjnych. Woda musi być podana w ilości wystarczającej do pokrycia wszystkich potrzeb: wytwarzania moczu, ewentualnej biegunki i wymiotów czy gorączki (podaje się dodatkowe 360ml na każdy 1°C gorączki),

2. ŻYWIENIE ENTERALNE - to żywienie dożołądkowe lub dojelitowe polega na

wprowadzaniu pokarmu przez tzw. zgłębnik założony przez nos. Jeśli taka metoda

odżywiania konieczna jest przez miesiące, a nawet lata - wówczas pokarm

wprowadza się poprzez żołądkową lub jelitową przetokę odżywczą - PEG,

specjalnym otworem w powłoce jamy brzusznej.


SONDA NOSOWO - ŻOŁADKOWA - ZASADY ŻYWIENIA (7dni) :


• karmienie w pozycji siedzącej / półsiedzącej,

• jednorazowo maksymalnie 300 ml (płyny, kleiki, kisiel,zmiksowane papki),

• po posiłku przepłukać sondę - wodą, herbatą, żeby pokarm nie zalegał.

• przed karmieniem sprawdzamy czy nie ma zalegania w żołądku - odciągamy.

• po jedzeniu 15 - 30 minut w pozycji półsiedzącej,

• zabezpieczenie sondy po zakończeniu karmienia,

GASTROSTOMIA/ JEJUNOSTOMIA - ZASADY ŻYWIENIA :


• karmienie prowadzone w pozycji siedzącej lub półsiedzącej,

• przed podaniem pokarm należy ogrzać do temperatury pokojowej
  lub temperatury ciała pacjenta,

• odpowiednia konsystencja podawanego pokarmu,

• podanie pacjentowi na 15-30 minut przed rozpoczęciem karmienia gumy do żucia, skórki od chleba lub cukierka do ssania pobudza wydzielanie soków trawiennych,

• należy zapewnić właściwą higienę jamy ustnej i nosowej nawet wtedy, gdy pacjent nie przyjmuje niczego doustnie. np.: Apthin, Borasol, Sachol,

• jednorazowo podajemy nie wiecej jak 350 - 500 ml płynów,

• stosowanie zywienia z 6 - 8 godzinna przerwą,

• żywienie zaczynamy na drugi dzień po wyłonieniu,

• przepłukanie rurki przed rozpoczęciem i po zakońceniu każdego posiłku,

• ocena ilości sporzywanego jedzenia,

• pielęgnacja gastrostomii,

• sprawdzenie zalegania pokarmu w żołądku przez połączenie strzykawki z sondą i wykonanie aspiracji treści żołądkowej: brak treści wskazuje na prawidłowe trawienie i przesuwanie się pokarmu, zaleganie treści żołądkowej informuje o nieprawidłowości i konieczności ponownego przeanalizowania sposobu odżywiania,

• produkty do sporządzania mieszaniny pokarmowej powinny być świeże, woda gazowana jest niewskazana,

• nie zalecane są pokarmy rozdymające (kapustne, strączkowe), ciężkostrawne (tłuste smażone mięsa, itp.) zwłaszcza u pacjentów leżących,

• możliwe jest uzupełnianie diety kuchennej dietą przemysłową, gdy chcemy osiągnąć większą kaloryczność pokarmów,
  

3. ŻYWIENIE DOUSTNE - podawanie małych ilości posiłków, odpowiednie

nawodnienie, konsystencja posiłku, częstrze podawanie posiłku, dostosowanie

pokarmu do zapotrzebowania energetycznego, urozmaicenie pokarmu,


TEMAT 9


OBIAWY ZE STRONY UKŁADU MOCZOWEGO


1. NIETRZYMANIE MOCZU - inaczej inkontynencja, definiuje się jako niekontrolowane wydalanie moczu przez cewkę w ilości sprawiającej problemy zdrowotne lub społeczne.
   

RODZAJE NIETRZYMANIA MOCZU :


• inkontynencję parcia; wywoływana jest uczuciem parcia nawet przy niewielkiej ilości moczu w pęcherzu.

• inkontynencję stresową (inaczej - wysiłkowe nietrzymanie moczu); spowodowana osłabieniem mięśni miednicy i szybkim wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej,
  

• inkontynencję mieszaną,
  

• nietrzymanie moczu z przepełnienia; zawężenie cewki moczowej (występujące głównie u mężczyzn - w wyniku przerostu prostaty) powoduje częste, niekontrolowane wydalanie moczu w niewielkiej ilości;

• odruchowe nietrzymanie moczu; wywołane dysfunkcją układu nerwowego; pacjent nie odczuwa parcie na pęcherz, który opróżnia się samoistnie;
  

PRZYCZYNY NIETRZYMANIA MOCZU :


• wywołana przez nowotwór (hiperkalcemia, drażnienie pęcherza),

• zaburzenia neurologiczne,

• zwyrodnienie mięśnia zwieracza pęcherza,

• stosowane leczenie,

• zapalenie pęcherza (np.popromienne),

• dysfunkcja mięśnia wypieracza,
  

LECZENIE : usunięcie przyczyn odwracalnych nietrzymania moczu, cewnikowanie pęcherza/ zabezpieczenie wkładkami,

LEKI : oksybutynian, scopolan (hamowanie skurczów wypieracza/ rozkurcz zwieracza), NLPZ (obniżenie wrażliwości wypieracza),


2. CZĘSTOMOCZ (polakisuria) - objaw chorobowy, polegający na częstym oddawaniu moczu, zwykle małymi porcjami. tzw. częstomocz dzienny występuje, kiedy oddajemy mocz w małych porcjach,częściej niż siedem razy w ciągu dnia. Częstomocz nocny zaś to wybudzanie się z uczuciem potrzeby oddania moczu dwa lub więcej razy w ciągu nocy.
   

3. BOLESNE SKURZE PĘCHERZA MOCZOWEGO - skurcze które mogą być wywołane nowotworem, podrażnieniem wewnątrzpęcherzowym, zwłuknieniem pęcherza po radioterapii, podrażnieniem przez cewnik,
   [LECZENIE - wlewka z 0,25% BUPIVACAINY - znieczulenie miejscowe]
   

4. TRUDNOŚCI W ODDAWANIA MOCZU - znaczne wydłużenie czasu pomiędzy próbą oddania moczu a mikcją,
   
   PRZYCYZNY : nowotwór (powiekszenie stercza, kompresja rdzenia), wypełnienie odbytnicy kałem, infekcje, przerost gruczołu krokowego,
   
   

5. ZATRZYMANIE MOCZU / SKĄPOMOCZ - (oliguria) - zmniejszenie ilości moczu dobowego poniżej 400-500 ml u dorosłych, Zmniejszenie diurezy występuje:
   

• u osób gorączkujących

• w przypadkach nadmiernej utraty wody w wyniku uporczywych biegunek, wymiotów, zlewnych potów

• w ostrej niewydolności nerek, w ostrym kłębuszkowym zapaleniu nerek, w schyłkowej mocznicy, w wodonerczu i innych przypadkach znacznego utrudnienia odpływu z dróg moczowych.
  

TEMAT 10

DIAGNOZA PIELĘGNIARSKA W OPIECE PALIATYWNEJ

DIAGNOZA PIELĘGNIARSKA - „Rozpoznanlie jakiegoś stanu rzeczy na podstawie jego cech (objawów) w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie”


RODZAJE DZIAGNOZ :

1. PODMIOT DIAGNOZY :
   

• diagnoza indywidualna - charakterystyka, analiza i ocena stanu konkretnego pacjenta, indywidualny charakter działań pielęgniarki nakazuje, aby taki charakter miała diagnoza, nawet jeśli do zadań pielęgniarki zostaną dołączone; edukacja pacjenta, wsparcie społeczne, przygotowanie do samoopieki.
  

• grupowa - dotyczy całej grupy nie jednej konkretnej osoby,
  

• rodziny - jest odpowiedzią na pytanie, w czym i jakiej pomocy należy udzielić rodzinie, aby zachować, wzmocnić lub poprawić stan jej zdrowia, przygotować ją
  do pielęgnowania zdrowia jej członków, do opieki i pielęgnowania ludzi chorych, niepełnosprawnych, z zaburzeniami zdrowia psychicznego lub zaburzeniami rozwoju.
  

• społeczności tzw. lokalna - pełni ważną rolę w procesie pielęgnowania, może wyjaśnić wiele niekorzystnych zjawisk zdrowotnych występujących u podopiecznych np. na skutek zagrożeń ekologicznych, zwyczajów żywieniowych, natężenia uzależnień w populacji.
  

może również wskazać jakie są możliwości współdziałania w konkretnej społeczności

na rzecz zdrowia.

2. TREŚĆ DIAGNOZY :
   

• klasyfikacyjna - typologiczna - należy ją uznać za najważniejszą i podstawową,
  gdyż w jej ramach podejmowane są decyzje dotyczące dalszych zadań , określa cechy diagnozy przedmiotu, przypisuje do określonej grupy np. pacjent z cukrzycą lub pacjent lezący.
  

• polega na rozpoznaniu, zakwalifikowaniu rozpoznanego stanu
  do określonego typu.

• zawiera ocenę czy konkretny stan wymaga interwencji i jakichkolwiek dalszych działań, czy też należy uznać, że stan ten odpowiada normie
  i najwyżej wymaga podtrzymania.

• jej znaczenie potega na możliwości zakwalifikowania stanu pacjenta do określonego typu np. pacjent sprawny, z ograniczoną sprawnością, z nadwagą itp

• diagnoza przyczynowa - polega na rozpoznaniu i wyjaśnieniu stanu w jakim znajduje się

pacjent i znalezieniu możliwie jak najwięcej czynników, które doprowadziły do rozpoznanego

stanu pacjenta, np. do powstania zagrożeń dla jego zdrowia, przeszkód w powrocie do zdrowia,

w adaptacji itp., bardzo cenna diagnoza pozwala określić kierunek działania pielęgniarki.


• diagnoza znaczeniowa - ma na celu wyjaśnienie danego stanu dla przebiegu całości procesu związany ze zdrowiem lub chorobą. Uwzględnia aspekt subiektywny pacjenta,
  

• diagnoza prognostyczna - określa w jakim kierunku rozwinie się stan pacjenta, dana sytuacja, przewidywanie reakcji, niekorzystne skutki, powikłania danej sytuacji , określa że konkretne działanie pielęgniarskie przyniosą pozytywny skutek np. możliwość wystąpienia odleżyn
  u pacjenta leżącego,

* przewidywanie niekorzystnych skutków, reakcji, objawów, powikłań,

* przewidywania, że konkretne działania będą miały pozytywny skutek,


• diagnoza fazy - do określenia na jakim etapie zdrowia czy choroby znajduje się podopieczny.

Znajomość faz:faza zdrowia - nie ma dostrzegalnych zagrożeń lub faza zagrożenia - występują

czynniki ryzyka lecz brak objawów, objawy nieuchwytne :


• zdrowia, zagrożenia, wstępna choroby, choroby, przewlekłą lub rekonwalescencję, terminalną,

Faza w jakiej znajduje się pacjent, określa nie tylko zadania pielęgniarki, ale także zadania
i rodzaj aktywności pacjenta, niezbędną pomoc jaką powinien uzyskać, a także poziom aktywności rodziny i innych środowisk wspierających i rodzaj pomocy.


ZADANIA DIAGNOSTYCZNE W OPIECE PALIATYWNEJ :

1. przeprowadzenie wywiadu,

2. wykonanie badań fizykalnych;

3. wykonanie podstawowych pomiarów parametrów życiowych

oraz ich ocena i interpretacja;

4. ocenę stanu ogólnego chorego;

5. ocenę jakości życia i wydolności psychofizycznej podopiecznego;

6. wykrywanie odchyleń od normy rozwojowej;

7. ocena nasilenia bólu,

8. ocena dolegliwości współistniejących,

9. rozpoznawanie fazy umierania,

10. wnikliwej obserwacji, która pozwoli dostrzec bieżące potrzeby (sygnalizowane werbalnie/ niewerbalnie),

11. wykonywanie testów diagnostycznych przy wykorzystywaniu zestawów

diagnostycznych;

12. pobieranie materiału do badań diagnostycznych,

13. prowadzenie bilansu wodnego

21

---