1. Temat: Anabioza fauny mchów na skutek odwodnienia

Materiały - wysuszony mech, parownica porcelanowa, woda wyjałowiona, pipeta z gumką, szkiełko podstawowe i mikroskop, lupa mikroskopowa

Warunki i przebieg - Do wysuszonego mchu w parowniczce dodaje się około 30 ml wody wyjałowionej i po 5‐10 min sporządza się preparat makroskopowy bezpośrednio pobierając kroplę wody ze środowiska mchu. Taki sam preparat wykonuje się po ok. 90 min. W obu przypadkach poszukuje się poruszających organizmów.

Wyniki - Po 5‐10 min nie można zaobserwować jeszcze poruszających się organizmów (zbyt krótki czas). Natomiast po ok. 90min wyraźnie widać żywe organizmy, np. rzęski, wrotki, pierwotniaki, nicienie.

Wnioski - Mech odwodniony nie zawiera żywych organizmów, które znajdują się w stanie anabiozy. Pojawienie się poruszających się organizmów jest spowodowane wyjściem ze stanu anabiozy, dzieki przywróceniu korzystnych warunków środowiskowych do życia tych organizmów.

2. Temat: Wpływ temperatury na czynność serca Daphnia sp.

Materiały - rozwielitka, mikroskop/lupa, szkiełko z łezką, zlewka z wodą, łaźnia wodna

Sposób wykonania - Po obejrzeniu rozwielitki - w kropli wody na szkiełku z łezką - pod pow. 25 lub 100 x określa się liczbę skurczów serca na minutę (temp. pokojowa ~ 20 C). Następnie kładzie się na szkiełko kawałek lodu i ponownie oznacza się liczbę skurczów serca rozwielitki w ciągu minuty. Wreszcie ogrzewa się ( 5 minut, łaźnia wodna 30 C) rozwielitkę w zlewce z wodą i najszybciej jak to możliwe - określa się liczbę skurczów serca

Obserwacje - tabelka i wykres zależności liczby skurczów serca rozwielitki od temperatury; uwzględniamy temp. 4 C i 33,5 C

Wnioski - Wraz ze wzrostem temp. czynność serca rozwielitki wzrasta, podczas gdy spadek temp. powoduje zmniejszenie częstości skurczów serca. Wyniki te nie potwierdzają/ potwierdzają regułę Van't Hoffa. Możliwe, że na wynik wpłynął sposób wykonania doświadczenia

3. Temat: Ocena wrażliwości Paramecium sp. na wyciąg z grzybni Aspergillus

flavus.

Materiały - wyciąg z grzybni Aspergillus flavus, hodowla sianowa Paramecium sp., lupa, próbówki, pipety, szkiełka z łezką

Sposób wykonania - Kroplę hodowli Paramecium sp pobranej z górnej warstwy pożywki sianowej ( geotaksja ujemna ) za pomocą przygotowanej pipety przenosimy na szkiełko podstawowe z łezką. Oglądamy pod lupą ( 25x ) poruszające się pantofelki, a następnie dodajemy kroplę wyciągu z grzybni Aspergillus flavus. Obserwujemy zachowanie się pantofelków zaraz, po 3 min, po 1 h.

Za kryterium śmierci przyjmujemy brak ruchu pantofelków, w kontroli zamiast wyciągu z grzybni dodajemy wody wodociągowej.

Obserwacje - Po dodaniu wyciągu z kultury grzyba obserwujemy bardzo szybką śmierć pantofelków. Czas ustania wszystkich ruchów wynosi ok. 10 sekund. Po dodaniu wody wodociągowej obserwujemy dalszy ruch pantofelków.

Wnioski - Wyciąg z kultury grzyba Aspergillus flavus jest silnie toksyczną mikotoksyną.

4. Temat: Ocena parazytologiczna gleby

Materiał: próbka gleby, nasycony roztwór NaCl, cylinder, parowniczka, bagietka, szczypczyki, szkiełka podstawowe i nakrywkowe, mikroskop,

Warunki i przebieg: do gleby w parowniczce wlewamy ok. 30 cm³ nasyconego roztworu NaCl (objętość nie musi być odmierzona dokładnie), dokładnie mieszamy bagietką, na powierzchnię zawiesiny kładziemy szkiełka nakrywkowe i całość pozostawiamy na minimum 30 min. Następnie szczypczykami zdejmujemy szkiełko nakrywkowe i przenosimy je na szkiełko podstawowe. Preparat oglądamy pod mikroskopem 100, 400 lub 600 x poszukując jaj pasożytów.

Wyniki: jajo glisty ludzkiej Ascaris lumbricoides .

Wniosek: gleba jest zanieczyszczona formami rozwojowymi pasożyta, które mogą być inwazyjne dla człowieka.

5. Temat: Ocena stopnia zanieczyszczenia biologicznego powietrza

Analiza mikrobiologiczna powietrza metodą sedymentacyjną Kocha

Materiał: jałowa płytka Petriego z pożywką

Warunki i przebieg: otwartą płytkę pozostawiamy na 30 min. w pomieszczeniu zamkniętym lub na terenie otwartym. Następnie płytkę zamykamy i inkubujemy 24 godz. w 37^o C. Po tym czasie liczymy, ile kolonii drobnoustrojów wyrosło i obliczamy biologiczny indeks zanieczyszczeń: A = 530 a / r²

a - liczba kolonii wyrosłych

r - promień płytki (=5 cm)

Wyniki: pomieszczenie zamknięte: a = np. 3 , więc A = (obliczyć)

powietrze atmosferyczne: a = np. 27, więc A = (obliczyć)

Wniosek: powietrze w pomieszczeniu zamkniętym jest - najczęściej - mniej zanieczyszczone drobnoustrojami niż powietrze atmosferyczne.

6.Temat: Ocena klasy czystości wód na podstawie organizmów wskaźnikowych

Materiały: próbka wody, pipetka, organizmy wskaźnikowe w utrwalaczu, mikroskop, szkiełka podstawkowe i nakrywkowe

Warunki i przebieg: makroskopowo: określenie rodzaju/ gatunku każdego organizmu wskaźnikowego=saprobiontu

mikroskopowo: preparat bezpośredni z próbki wody, pow.100 x

poszukiwanie poruszających się organizmów

Wyniki: makroskopowo: Tubifex sp. - Rureczki (czerwone „robaczki”)

Larwa Eristalis sp. - larwa muchy ściekowej

Larwa Chironomus sp. - larwa ochotki

mikroskopowo: poruszające się rzęski są zawsze

nieporuszające się okrzemki

Wnioski: jest to woda polisaprobowa, czyli najbardziej zanieczyszczona z zanieczyszczonych, w której są organizmy żywe; BZT₅ = 10 - 100 mg O₂ /l B_i < 0,8

7. Temat: Test wysiłkowy: próba Mastera

Materiał: stopnie wysokości 23 cm., stoper, metronom, tabela zależności: płeć - wiek - masa ciała a tempo wysiłku fizycznego

Warunki i przebieg:

- pomiar tętna spoczynkowego = przed wysiłkiem (czas 0),

- wysiłek fizyczny = zgodnie z tempem wyznaczanym przez metronom wchodzenie i schodzenie po stopniach przez 90 sekund (im ktoś jest lżejszy, tym szybciej musi poruszać się po stopniach),

- pomiar tętna bezpośrednio po wysiłku (czas 90 sekund=1,5 min.),

- pomiar tętna po 2 min. odpoczynku (czas 3,5 min.),

- pomiar tętna po 6 min. odpoczynku (czas 7,5 min.).

Wyniki:

wykres zależności między czasem a wartością tętna:

oś X = czas: 0, 1,5 min., 3,5 min., 7,5 min.

oś Y = wartość tętna

Wniosek:

- po 2 minutach odpoczynku tętno powróciło do wartości spoczynkowej, więc układ krążenia jest sprawny,

- po 2 minutach odpoczynku tętno nie powróciło do wartości spoczynkowej, więc układ krążenia jest niesprawny i nieprzystosowany do wysiłku.

8. Temat: Test wysiłkowy: próba Ruffiera

Materiał: stoper

Warunki i przebieg:

- pomiar tętna spoczynkowego = przed wysiłkiem ( p ),

- wysiłek fizyczny = 30 przysiadów w ciągu 30 sekund,

- pomiar tętna bezpośrednio po wysiłku ( p₁ ),

- pomiar tętna po 1 min. odpoczynku ( p₂ ),

Wyniki: p = p₁ = p₂ =

wskaźnik Ruffiera: IR =

IR: do 5 = ocena dobra

IR: 5-10 = ocena dostateczna

IR: 10-15 = ocena słaba

Wniosek:

zależy od wartości IR

9. Temat: Właściwości buforowe surowicy krwi

Materiał: surowica końska rozcieńczona 0,9% NaCl w stosunku 1:10, roztwór 0,9% NaCl, roztwór 0,002 n H₂SO_{4 ,} czerwień metylowa (wskaźnik=zmiana barwy z żółtej na czerwoną przy pH = 6,2 ), biureta, zlewki, cylindry miarowe

Warunki i przebieg:

próba badana: 2,5 cm³ surowicy + 2 krople czerwieni metylowej,

próba kontrolna: 2,5 cm³ 0,9% NaCl + 2 krople czerwieni metylowej,

każdą próbę miareczkuje się roztworem H₂SO₄ do uzyskania barwy czerwonej.

Wyniki: próba badana: zużyto np. 8,7 cm³ roztworu H₂SO₄

próba kontrolna: zużyto np. 0,9 cm³ roztworu H₂SO₄

Wniosek: Surowica - w przeciwieństwie do roztworu 0,9% NaCl - zawiera układy buforowe (najważniejszy jest wodorowęglanowy), dlatego do zmiany jej pH z 7,4 do 6,4 potrzebna jest większa objętość roztworu H₂SO₄ niż w przypadku roztworu 0,9% NaCl (takie samo pH jak surowica).

10. Temat: Komórka Traubego

Materiały - cylinder miarowy, 5% CuSO4, żelazocyjanek potasowy

Przebieg - Odmierzyć w cylindrze miarowym 50 cm3 5% CuSO4. Do cylindra wrzucić kryształek żalazocyjanku potasowego i obserwować rozpuszczanie się kryształku.

Otrzymaną komórkę Traubego porównać z preparatem makroskopowym Fucus sp.

Obserwacje - Powstaje błona półprzepuszczalna z tego kryształku, on pochłania roztwór �� wygląda dzięki temu jak komórka

Wnioski - Powstaje układ regulacji niestabilnej, ( gdy oscylacje nasilają się - wzrost A, układ jest niestabilny - stabilny w pewnych granicach ). Jest to przykład dodatniego sprzężenia zwrotnego.

11. Temat: Analiza moczu w kierunku wykrywania fenyloketonurii

Materiały - mocz osoby podejrzanej o fenyloketonurię, mocz osoby zdrowej, roztwór FeCl3

Warunki i przebieg - Do obu próbek moczu (ok. 30 ml) dodajemy 1 kroplę roztworu FeCl3.

Wyniki - Barwa moczu osoby zdrowej ( kontrola ) nie zmienia się, natomiast w próbce moczu osoby chorej następuje gwałtowna zmiana barwy na ciemnofioletową - granatową.

Wnioski - Zmiana zabarwienia moczu osoby chorej dowodzi zajścia reakcji między znajdującymi się w moczu kwasem fenylopirogronowym a FeCl3. Obecność tego kwasu w moczu potwierdza, że badany ma nieprawidłową przemianę fenyloalaniny, czyli choruje na febyloketonurię.

12. Temat: Aglutynacja erytrocytów człowieka surowicą końską

Materiały - szkiełka z łezką, probówki, komora wilgotna, 0,85% NaCl, surowica końska, zawiesina krwinek człowieka.

Warunki i przebieg - Na szkiełku podstawowym z łezką umieszczamy 5% zawiesiny krwinek człowieka w 0,85% NaCl i dodajemy kroplę surowicy końskiej. Preparat kontrolny - kropla zawiesiny krwinek człowieka + kropla 0,85% NaCl. Inkubujemy 10 minut w komorze wilgotnej, w temp pokojowej. Oceniając wynik doświadczenia należy odróżnić aglutynację od agregacji erytrocytów, przy poruszaniu szkiełkiem agregaty się rozpadają.

Wyniki - W próbie kontrolnej doszło do agregacji, na szkiełku z surowica końską do aglutynacji.

Wnioski - Krew człowieka ulega aglutynacji na szkiełku z surowicą końską. Świadczy to o obecności przeciwciał w surowicy końskiej skierowanym przeciwko antygenom grup krwi człowieka.

13. Temat: Dolichotest - aglutynacja erytrocytów człowieka

fitoaglutyninami z nasion Dolichos biflorus

Materiały - zawiesina krwinek grupy A1 i A2, 0,85% NaCl, Dolichotest, komora wilgotna

Warunki i przebieg - Do kropli 5% zawiesiny krwinek grupy A1 i A2 w 0,85% NaCl dodajemy kroplę preparatu Dolichotest. Inkubujemy szkiełka w komorze wilgotnej 3 minuty. Wynik odczytujemy lekko poruszając szkiełkiem.

Wyniki - Doszło do aglutynacji krwinek na płytce z grupą krwi A1.

Wnioski - Aglutynacja świadczy o obecności w krwinkach antygenu A1, w przypadku braku aglutynacji mamy grupę A2.

14. Temat: Wykrywanie antygenu D erytrocytów ludzkich

Odczynnik Rh jest produktem hodowli In vitro kom hybridoma człowiek - mysz ( linia kom RUM - 1 )

Metoda próbówkowa

Materiały - Odczynnik Anti D, PBS, próbki krwi, wirówka, szkiełka, mikroskop

Warunki i przebieg ­- Do każdej odpowiednio oznakowanej próbówki dodać 2 krople ( 80 µl ) odczynnika ANTI - D. dodać 1 kroplę ( 40 µl ) 3 % zawiesiny badanych krwinek w PBS. Dokładnie wymieszać i inkubować w temp pokojowej przez 60 sekund. Odwirować z prędkością 1000 obrotów / minutę przez 60 sekund.

Delikatnie poruszając próbówkami odczytać makroskopowo wynik badania obserwując, czy następuje aglutynacja świadcząca o obecności antygenów antygenów w krwinkach. Jeśli to konieczne użyć mikroskopu. Brak aglutynacji klasyfikuje krwinki jako Rh-.

Wnioski - w jednej z próbówek doszło do aglutynacji erytrocytów, w próbówce tej musiała być krew z antygenami D układu Rh na erytrocytach.

15. Temat: Wykrywanie obecności substancji grupowych układu ABO w ślinie

Metoda próbówkowo - wirowana

Materiały - krew, anti-A, NaCl(0,85%), wirówka, ślina wzorcowa

Do oznakowanych próbówek dodać po 2 krople ANTI - A, a następnie do 1 próbówki - 1 kroplę NaCl ( kontrola ) zaś do 2 - 1 kroplę śliny wzorcowej. Do obu probówek dodać sporządzoną 5 % zawiesinę krwinek ( po 2 krople ).

Zawartość w próbówkach wymieszać i poddać inkubacji w temp pokojowej przez 2 minuty. Odwirować z prędkością 1000 obrotów / minutę przez 20 sekund. Delikatnie wstrząsnąć próbówki i odczytać wynik makroskopowo.

Wynik - w jednej z próbówek doszło do aglutynacji - u niewydzielacza w związku z obecnością wolnych przeciwciał.

16. Temat: Wykrywanie „pałeczki dobosza”

Materiały: jednorazowy, jałowy nożyk, spirytus salicylowy, wata, rękawiczki, szkiełka podstawowe, wanienka do barwienia, roztwór May-Grunwalda, woda destylowana, barwnik Giemsy

Warunki i przebieg:

1. założyć rękawiczki, spirytusem zdezynfekować opuszkę palca, nożykiem przekłuć opuszkę, pierwszą kroplę krwi wytrzeć watą, druga kroplę krwi umieścić na brzegu szkiełka podstawowego i zrobić cienki rozmaz: szkiełko podstawowe o szlifowanym brzegu pod kątem 45^o umieścić w kropli krwi - wtedy krew rozlewa się wzdłuż tego brzegu i przesuwając szkiełko od siebie rozciągnąć kroplę krwi jak najdalej.

2. preparat z rozmazem krwi położyć na wanience i wysuszyć, a potem barwić:

- roztwór May-Grunwalda (=utrwalacz i barwnik): 3 min., spłukać 3x wodą

- barwnik Giemzy: 30 min., spłukać 3x wodą

- preparat wysuszyć, oglądać pod pow. 1000 x immersja olejowa, znaleźć „pałeczkę dobosza” = grudka chromatyna na nitce odchodzącej od jądra granulocytu obojętnochłonnego

Wyniki: znaleziono „pałeczkę dobosza”, ewentualnie narysować ją

Wnioski: „pałeczkę dobosza” można wykryć w jądrze granulocytu obojętnochłonnego osoby ma minimum 2 chromosomy płciowe X, np. 46,XX (kobieta) lub 47,XXY (mężczyzna z zespołem Klinefeltera)

17. Temat: Doświadczenie Lederbergów

Materiał: hodowla Escherichia coli (płytka = murawa = 1 milion kolonii), jałowa płytka Petriego z pożywką , jałowa płytka Petriego z pożywką i streptomycyną, bloczek drewniany z metalowym bolcem, jałowy aksamit

Warunki i przebieg: na bloczek nakładamy aksamitem. Kładziemy na niego płytkę z murawą (płytka matrycowa I), lekko przyciskamy i zaznaczamy na płytce położenie bolca. Następnie na aksamit kładziemy jałową płytkę, lekko przyciskamy i zaznaczamy położenie bolca i w ten sposób uzyskujemy płytkę matrycową II. Teraz na aksamit kładziemy płytkę ze streptomycyną (płytka selekcyjna), lekko przyciskamy i zaznaczamy położenie bolca. Płytki matrycową II i selekcyjną inkubujemy 24 godz. w cieplarce w temp. 37^oC. Po dobie płytki wyjmujemy. Płytka matrycowa II jest repliką płytki matrycowej I, na płytce selekcyjnej wyrosły tylko kolonie bakterii oporne na streptomycynę, czyli mutanty streptomycynooporne.

Wyrosły one w takim miejscu na płytce selekcyjne, w jakim znajdowały się na płytce matrycowej I i na płytce matrycowej II (po to zaznacza się położenie bolca). Z płytki matrycowej II pobiera bakterie z tego miejsca, gdzie zlokalizowany został dany mutant, dodaje się je do podłoża płynnego, inkubuje i wysiewa na nową jałową płytkę z podłożem (płytka matrycowa III). Z tą płytką postępuje się tak, jak z płytką matrycową I .

Wyniki: na płytce selekcyjnej ze streptomycyną wyrosły np. 3 mutanty .

Wniosek: częstość mutantów streptomycoopornych wynosi: 3 na milion kolonii.

Streptomycyna jest czynnikiem selekcyjnym - a nie mutagennym - eliminując=zabijając bakterie wrażliwe na nią pozwala ujawnić się bakteriom opornym, które były na płytce matrycowej I. Były na niej jako wynik mutacji spontanicznej, która zaszła kiedyś.

18. Temat: Wykonanie własnego morfogramu

Materiał: centymetr, cyrkiel kabłąkowy duży, przyrząd do pomiaru wzrostu, siatka morfogramu właściwa dla płci osoby wykonującej morfogram

Warunki i przebieg: należy wykonać 5 pomiarów zgodnie z wymogami antropometrii.

A - wysokość ciała = wzrost, przyrząd do pomiaru wzrost, basis - vertex; basis = podstawa, vertex=najwyższy punkt na szczycie głowy, gdy jest ona ustawiona w poziomej frankfurckiej (linia łącząca górny brzeg otworu słuchowego zewnętrznego z dolnym brzegiem oczodołu musi być równoległa do podłoża).

B - długość kończyny dolnej, centymetr, basis - trochanterion (najwyższy punkt krętarza większego kości udowej).

C - szerokość barków, cyrkiel kabłąkowy od tyłu, acromion - acromion (najbardziej bocznie i ku górze położony punkt na zewnętrznej. krawędzi wyrostka barkowego łopatki)

D - szerokość międzykrętarzowa, cyrkiel kabłąkowy od przodu, trochanterion- trochanterion.

E - obwód klatki piersiowej, na bezdechu, centymetr powinien przebiegać przez punkt xiphion (w linii, pośrodkowej ciała na powierzchni mostka, w miejscu połączenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym).

Wyniki: A = cm B = mmm C = mmm D = mmm E = mmm

najlepiej na papierze milimetrowym (poprosić): na przerysowanej właściwej siatce morfogramu (jest na każdym stole) zaznaczyć wartości swoich pomiarów i połączyć wszystkie uzyskane punkty i napisać: mój morfogram.

Wniosek: morfogram konkretnej osoby wykreślony na siatce właściwej dla jaj płci nigdy nie jest linia prostą. Morfogram danej osoby jest zmienny w czasie.

19. Temat: Ocena pojemności czaszki metodą Lee Pearsona

Materiał: czaszka, cyrkiel kabłąkowy

Warunki i przebieg: cyrklem mierzymy:

- szerokość czaszki: eu-eu;

euryon- punkt położony na czaszce najbardziej bocznie od linii środkowej

- długość czaszki: opr-gla;

opisthocranion- punkt położony w miejscu najdalej wysuniętym ku tyłowi czaszki na kości potylicznej w linii środkowej

glabella- punkt leżący w miejscu najbardziej wysuniętym ku przodowi kości czołowej, między łukami brwiowymi, nad nasadą nosa, w linii środkowej

- wysokość czaszki basion-bregma

basion - punkt leżący na przednim brzegu kości potylicznej w linii środkowej

Bregma - połączenie szwu wieńcowego ze strzałkowym w linii środkowej

Wyniki: np. S = 140 mm W = 130 mm D =170 mm

obliczenie pojemności ze wzorów dla płci żeńskiej i męskiej - są na tablicy

Wniosek: klasyfikacja czaszki - zależnie od wyniku i płci - jest na każdym stole

20. Temat: Ocena pojemności czaszki metodą Broc'a

Materiał: czaszka, kasza, cylinder, lejek

Warunki i przebieg: do czaszki (zakryte wszystkie otwory naturalne) wsypujemy kaszę aż do jej całkowitego wypełnienia. Wysypujemy kaszę i mierzymy jej objętość. Objętość wysypanej kaszy jest miarą pojemności czaszki.

Wyniki: objętość kaszy wynosi np. 1340 cm³ i taka jest pojemność czaszki

Wniosek: według kategorii pojemności czaszki (jest na każdym stole) badaną czaszkę charakteryzuje małogłowie.

21. Temat: Obliczanie wskaźnika szerokościowo-długościowego własnej czaszki

Materiały: czaszka, cyrkiel kabłąkowy

Warunki i przebieg: cyrklem mierzymy:

- szerokość czaszki: eu-eu;

euryon- punkt położony na czaszce najbardziej bocznie od linii środkowej

- długość czaszki: opr-gla;

opisthocranion- punkt położony w miejscu najdalej wysuniętym ku tyłowi czaszki na kości potylicznej w linii środkowej

glabella- punkt leżący w miejscu najbardziej wysuniętym ku przodowi kości czołowej, między łukami brwiowymi, nad nasadą nosa, w linii środkowej

Obliczamy wskaźnik szerokościowo-długościowy> W = S/D x 100

Wyniki: np. S = 14 cm D = 17 cm W = 82,35

Wnioski: klasyfikacja (jest na każdym stole) na podstawie wartości wskaźnika zależy od płci osoby, od której pochodzi czaszka. W tym przypadku, niezależnie od płci, której nie znamy, osoba była krótkogłowa. Ewolucja sprawiła, ze współcześni ludzie są właśnie głównie krótkogłowi i nadkrótkogłowi.

22. Temat: Obliczanie powierzchni własnego ciała

Materiały: waga, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

Ważymy się, czyli określamy swoja masę ciała.

Mierzymy swoją wysokość przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu
wzrost = b - v

b - basis

v - verte: najwyżej położony punkt na szczycie głowie ustawionej
w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

Wskaźnik powierzchni ciała: PC = (P + dH) : 100 + 1

P - masa ciała [kg]

dH - różnica wysokości ciała w stosunku do 160 cm

Wyniki: P = np. 61 kg

dH = 176 -160 = 16 cm

PC = 1,77

Wnioski: Moja powierzchnia ciała - klasyfikacja zależna od płci - bardzo duża.

23. Temat: Obliczanie wskaźnika Rohrera

Materiały: waga, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

Ważymy się, czyli określamy swoja masę ciała.

Mierzymy swoją wysokość przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu
wzrost = b - v

b - basis

v - verte: najwyżej położony punkt na szczycie głowie ustawionej
w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

Wskaźnik Rohrera: m/(b - v)³ x 100

masa ciała [g] B - v = wysokość [cm]

Wyniki: masa ciała: np. 61000 g

wzrost b-v = np. 176 cm

(obliczenie wskaźnika ze wzoru: masa/(b-v)³x100)

61000/ (176)³x100= 1.112

Wyniki: Według wskaźnika Rohrera można określić moje ciało jako: smukłe

24. Temat: Rozkład cechy wieloczynnikowej w populacji - analiza na modelu; krzywa rozkładu kulek w aparacie Galtona

Materiał: aparat Galtona, 205 kulek, szkiełko podstawowe

Warunki i przebieg: Kulki należy umieścić w - zamkniętej przez szkiełko podstawowe - komorze trójkątnej aparatu Galtona. Po usunięcie szkiełka kulki powinny losowo wpaść do 11 komór aparatu Galtona. Należy policzyć kulki w każdej z tych komór..

Wyniki: komora: 1= np. 0 kulek 2 = np.2 kulki i tak do 11= np. 1 kulka

w tym samym układzie współrzędnych 2 wykresy (papier milimetrowy - poprosić):

1. krzywa Galtona (doświadczalna):

oś X = nr (1 -11) komory aparatu Galtona

oś Y = liczba kulek w danej komorze

2. krzywa Gaussa (teoretyczna przybliżona)

oś X = nr (1 -11) komory aparatu Galtona

ośY = współczynniki 10 rzędu trójkąta Pascala podzielone przez 5

(są na tablicy: 0 2 9 24 42 51 42 24 9 2 0)

Wniosek: badanie rozkładu kulek w aparacie Galtona to model badania rozkładu w populacji natężenia cech wieloczynnikowych ilościowych; gwoździe w aparacie symbolizują wpływ czynników środowiska na wykształcenie się określonego natężenia cechy.

25. Temat: Ocena własnych dermatoglifów

Materiał: płytka pokryta pasta daktyloskopową, linijka, lupa, kartka papieru

Warunki i przebieg: opuszkę wybranego palca zanurzamy w paście tak, aby cała była nią pokryta. Wykonujemy odbitkę na papierze, czyli daktylogram. Określamy typ wzoru linii papilarnych, wyznaczamy deltę i obliczamy indeks RC.

delta: typowa - rozchylenie dwóch listewek biegnących obok siebie

rozwidlona - rozdwojenie listewki pojedynczej

wzory: łukowy ( bezdeltowy)

pętlicowy (jednodeltowy)

wirowy (dwudeltowy)

linia Galtona - linia łącząca środek delty ze środkiem wzoru papilarnego.

indeks RC - liczba linii papilarnych przeciętych przez linię Galtona

Wyniki: piękny daktylogram: wyraźnie widoczne wszystkie linie i delta

opis: np. palec wskazujący lewy, wzór wirowy, RC₁ = RC₂ =

kciuk, wzór pętlicowy, RC =

Wniosek: wzór linii papilarnych dziedziczy się jako cecha jakościowa, a indeks TR ( = suma indeksów RC) jako cecha ilościowa.

26. Temat: Dryf genetyczny - analiza na modelu

Materiał: urna z 40 kulkami (8 czerwonych i 32 białych - symbolizuje pulę genową populacji, w której gen dominujący stanowi 20 %), zapas kulek białych i czerwonych, dodatkowe np. urny.

Warunki i przebieg:

Założenie: dryf działa 3 razy każdorazowo zmniejszając liczebność populacji o połowę. Po każdym zadziałaniu dryfu liczebność populacji podwaja się, ale nie zmienia się skład jakościowy i ilościowy puli genowej populacji.

Z urny wyjmujemy losowo - za jednym razem - 20 kulek i odkładamy je do dodatkowej urny. Obliczamy, ile jest kulek białych i czerwonych w urnie pierwotnej (= ta, z której wyjmowaliśmy kulki). Obliczamy odsetek kulek czerwonych i odchylenie standardowe tego odsetka, które jest miarą dryfu. Do urny pierwotnej wsypujemy tyle kulek białych i tyle kulek czerwonych, ile jest ich w urnie. Czynności te wykonujemy jeszcze 2 razy

Wyniki:

po I zadziałaniu dryfu P(A) = np. 4/20 = 20 % , czyli p = 0,2 q = 0,8 N = 20

= obliczyć !!!

po II zadziałaniu dryfu P(A) = % , czyli p = q = N = 20

= obliczyć !!!

po III zadziałaniu dryfu P(A) = % , czyli p = q = N = 20

= obliczyć !!!

Wniosek: zależny od wyników;

- jeżeli częstość allela dominującego rośnie: dryf okazał się czynnikiem kierunkowym i doprowadził do zwiększenia częstości allela dominującego a zmniejszenia częstości allela recesywnego

- jeżeli częstość allela dominującego maleje: dryf okazał się czynnikiem kierunkowym i doprowadził do zmniejszenia częstości allela dominującego a zwiększenia częstości allela recesywnego

- jeżeli częstość allela raz rośnie, raz maleje: dryf jest czynnikiem losowym bezkierunkowym

- zawsze: istotny efekt oddziaływania dryfu widoczny jest w populacjach o małej liczebności

---