1. Pozytywizm- Nazwę epoka tytułowi programowego dzieła filozoficznego autorstwa Augusta Comte'a "Wykłady filozofii pozytywnej" ; trzeba zaznaczyć przy tym, że określenie "pozytywny" miało w tym czasie nieco inny wydźwięk oznaczając przede wszystkim praktycznego i pożytecznego (tym samym idealnie wpasowywało się w światopogląd tamtych czasów).

Ramy czasowe - klęska powstania styczniowego 1864 i trwa do 1891 r. w którym Kazimierz Przerwa-Tetmajer wydał tomiki poetyckie.Za ojca pozytywizmu uznaję się Augusta Comte'a.W pozostałych krajach Europy zachodniej ekopa nazywa się realizm

2. Wynalazki epoki pozytywizmu:

1876 - telefon (wynalazek Bella)

1879 - żarówka elektryczna (wynalazek Edisona) 1855 - silnik samochodowy (wynalazek Daimlera). 1866 - dynamit (wynalazek Alfreda Nobla) 1869 - układ pierwiastków Mendelejewa 1871 - Darwin przedstawił teorię ewolucji Odkryto prątki gruźlicy - Koch Zastosowano szczepionkę Pasteura

W Europie coraz bardziej zaczęto dbać o higienę i zdrowie. Coraz większe znaczenie zaczął odgrywać także modny strój.

3. Stosunek pozytywistów do przeszłości Odejście do antyromantycznej postawy na rzecz gloryfikacji wiedzy i nauki. Nawiązuje do idei oświeceniowych.

„My i Wy” - Świętochowski - jest to spór Młodych i starych. Młodzi zarzucają, że przez starych jest się zacofanym, dążą do rozwoju. Starsi tylko siedzą i nic nie robią, nie da im się nic wytłumaczyć, żyją historią. Młodzi to pozytywiści i są: energiczni, odważni, młodzi, realiści, nauka i postęp, rozwój społeczny, wiara w siłę rozumu. Starzy: sentymentalni, uczuciowi, walka za wszelką cenę, idealiści, marzyciele, indywidualiści, ojczyzna ponad wszystko, chcieli wpłynąć na bieg historii

„Daremne żale” - Asnyk - W wierszu Adama Asnyka Pt. „Daremne żale” podmiotem lirycznym jest autor wiersza. Zwraca się on do ludzi, biorących udział w powstaniu. Podmiot liryczny mówi o powstaniu styczniowym, które niestety okazało się klęską Polaków. Jednak Adam Asnyk przekonuje ich, że nie należy życ nienawiścią ponieważ nic nie cofnie czasu. Rodzaj liryki - pośrednia refleksyjno filozoficzna. Podmiot się nie ujawnia.

Melancholia - wywodzi się ze starożytności, badania nad nią prowadził Hipokrates i Gales. Wyróżnił oni teorię temperamentu Melancholika = czarna zółć.Smutek, depresyjny, przygnębiony, Emo

4.Powstanie styczniowe - było przeżyciem pokoleniowym Dla Prusa, Asnyka i Orzeszkowej, brali udział w powstaniu i na podstawie tego tworzyli swoje dzieła. Orzeszkowa przeżywała to najbardziej ponieważ miała bliski kontakt z Trauguttem. Powstanie kończy się w rac wraz ze straceniem jednego przywódcy Romualda Traugutta. Ocena: Powstanie nie udało się, przestali wierzyć w idee romantyczną, że trzeba walczyć o wolność dla Polski. Na wybuch powstania wpłynęła rusyfikacja, germanizacja, cenzura. 5. POJECIA

Scjentyzm - idea scjentyzmu jako postawy myślowej wyrażała się w haśle: „wiedza to potęga” Żeby zmienic rzeczywistośc trzeba ją poznac i zrozumiec, ponieważ tylko wiedza o faktach daje nad nimi władzę. Wiedzy o charakterze pewnym dostarczaja przede wszystkim nauki przyrodnicze, bo - jak pisał Auguste Comte - świat ludzki należy do świata przyrody.

Ewolucjonizm - W myśl tej koncepcji (lansowanej przez Herberta Spencera, rozwiniętej i zmienionej przez Charlesa Darwina) wszystkie formy bytu podlegają prawu ewolucji, czyli nieustannej przemiany i rozwoju, który się odbywa wedle niewzruszonych reguł: od form prostych do coraz bardziej złożonych. Istotą ewolucji jest różnicowanie się form i powstanie coraz bardziej skomplikowanych struktur, zarówno w świecie przyrody, jak i w społeczeństwie ludzkim Główną zasadą jest postęp.Utylitaryzm, czyli użytecznośc - dobre jest wszystko to, co służy społeczeństwu i jego rozwojowi John Stuart Mill, lansując utylitaryzm jako „zasadę największego możliwego szczęścia.” Utylitaryzm z łacińskiego utilitias `korzyśc' 'wygoda' opiera się na przekonaniu, że wszystkie normy etyczne i zasady życia społecznego nie są nam dane od Boga, lecz stanowią wypadkową indywidualnych dążeń do szczęścia i własnych korzyści. Zadaniem etyki utylitarystycznej jest zharmonizowanie celów jednostkowych z celami społecznymi ku wzajemnej korzyści; połączeniu szczęścia jednostki, ze szczęściem ogółu.Praca organiczna - działania zmierzające do uzdrowienia społecznego organizmu i usprawnienia jego funkcjonowania, między innymi poprzez unowocześnienie przemysłu rolnictwa i handlu Echa ideologii pracy organicznej odnajdziemy w twórczości Orzeszkowej (publicystyka), Sienkiewicza czy Prusa Praca u podstaw - Było ono ściśle powiązane z założeniami pracy organicznej. Praca u podstaw była swoistą misją dziejową, zadaniem klas posiadających i uprzywilejowanych, by zajęły się one losem najuboższych. Chodziło przede wszystkim o rozwiązanie problemu niedoli ludności wiejskiej. Postulowane w teorii konkretne rozwiązania nie natrafiły na podatny grunt i nie spotkały się z szerszym zainteresowaniem. Aleksander ŚwiętochowskiOrganicyzm - idea współpracy. Filozofowie pozytywistyczni uważali, że społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jak żywy organizm. Instytucje społeczne są ze sobą związane tak samo jak części organizmu. Od ich wzajemnej współpracy i sprawności „połączeń międzykomórkowych” zależy kondycja całości. Przedstawicielami tego modelu myślenia byli August Comte i Herbert SpencerDeterminizm - to pogląd filozoficzny głoszący, że wszystkie zjawiska są powiązane łańcuchami przyczynowo-skutkowymi - każde z czegoś wynika i pociąga za sobą kolejne szeregi zjawisk. Człowiek był przez zwolennikow determinizmu (przede wszystkim przez Charlesa Darwina) traktowany jako element natury, podległy jej prawom, takim jak instynkt, zachowanie gatunku, popęd seksualny czy głód.

6.Główne cechy noweli pozytywistycznej:

- doskonale nadawała się do celów moralizatorskich

- podejmowała aktualną tematykę, bohaterem był zwykły człowiek ukazany w codziennych realiach życia, które odsłaniało niezwykłość lub tragizm ludzkiego losu- cechowała ją plastyczność obrazowania-opisywała istotę i sens haseł pozytywistycznych (asymilacja Żydów, praca organiczna, emancypacja kobiet, praca u podstaw)- była komplementarna wobec powieści, przybliżała fragment malowidła epoki- opisywała rzeczywistość w autentycznej przestrzeni i czasie historycznym- często ukazywała bohatera zdeterminowanego przez środowisko- pokazywała obrazy nędzy, a także wykroczenia i zbrodnie, które owa nędza powodowała- nierzadko stanowiła pogranicze publicystyki interwencyjnej, odsłaniała grozę ludzkiego położenia- ukazywała portret bohatera i jego biografię.

Przykłady dzieł:Sienkiewicz: Janko Muzykant, LatarnikKonopnicka: Mendel GdańskiPrus: Kamizelka

7. Emancypacja kobiet - dążenie do równouprawnienia kobiet Emancypatio - z łaciny uwolnienie syna spod władzy ojca czyli uwolnienie od ucisku, przymusu. Emancypacja jest to walka równe prawa kobiet i mężczyzn w zakresie spraw politycznych czy społecznych. Feminizm - femina = kobieta; narodził się podczas rewolucji francuskiej w 1791r. wydania, „Deklaracja praw kobiety i obywatelki” przez Konger- wiek XIX i ruch emancypacyjny kobiet przynosi zmiany w kwestii równouprawnienia- koniec XIX wieku feminizm rozwija, się w USA i Angli (żądania upowszechnienia praw wyborczych)- lata 60 XX wieku ruch zyzwolenia kobiet w USA- lata 90 XX wieku kobiety parlamentach wielu krajówStereotypy: -kobieta lalka( ładna, głupia)-kobieta gospodyni domowa (kura domowa)-kobieta kusicielka (zwodzi, uwodzi, wykorzystuje)-kobieta feministka (babochłop)-kobieta muza/anioł (natchnienie dla mężczyzn)Orzeszkowa występuje przeciw stereotypom, że kobieta nie jest człowiekiem tylko kwiatem, lalką lub aniołem. Nie jest istotą ludzką w pełnej okazałości. Według tego stereotypu powinno łagodnie traktować kobietę, subtelnie się z nią obchodzić. Orzeszkowa walczy z tym stereotypem ponieważ chciałby być inaczej traktować. Poważnie i na tym samym poziomie co mężczyzna. Kobiety powinny wykonywać te same zawody co mężczyźni:Powinny posiadać siły: moralne i umiejętności.Dla kobiet przeznaczone są zawody takie jak:-nauczycielstwo-rzemieślnictwo-przemysł-artyzm-literaturaZ wykonaniem zawodu nauczyciela wiążę się ujma moralna i materialna. Kobiety guwernantki najczęściej mają niskie wykształcenie i nie są traktowane należycie tylko się, nimi poniewiera. ZA swoją pracę otrzymują bardzo niskie wynagrodzenie.Mężczyźni kobietę wyobrażają sobie jako żonę, matkę gospodynię. Kobieta powinna się poświęcać. Kobiety również pełnią rolę etyczną - powinny być piękne i prezentować sferę idealną. Czyli jednym słowem kobiety to anioły, kwiaty.

8. Asymilacja żydów - Większość Polaków Źydów wyobraźa sobie jako maszynkę do liczenia pieniędzy. Sądzimy, że Żydzi niczym innym się nie zajmują, tylko wciąż liczą. Źródłem tego stereotypu z przeszłości, które były wpajane ludziom. Nic tak naprawdę nie wiemy o Żydach, ponieważ myślimy o jakiś historiach, które zniechęcają nas do nich. Głównym powodem niechęci do Żydów jest wierzenie w przepis żydowski zaprawiania ,acwielkanocnych krwią chrześcijańską. Nie wyniają one z źadnych konkretnych doświadczeń. Po prostu ludzie są uprzedzeni i nie chcą tego zmienić. Projekt rozwiązania kwestii żydowskiej polega na utworzeniu szkół, do których uczęszczaliby Żydzi i katolicy. Sądz, źe ta propozycja jest słuszna. Nie powinno się izolować innych ludzi tylko z tego powodu, źe mają inne wyznanie i posiadają więcej pieniędzy niź my co nie koniecznie jest prawdą. Moźe pomysł ten pozwoli nam poznać Żydów. Dzięki temu nie będziemy zasiewać niechęci naszych dzieciach.9. Główne cechy powieści realistycznej:

- panoramiczne ujęcie zjawisk, zwierciadło rzeczywistości i syntezy - typowość bohaterów, zwykli przeciętni ludzi, człowiek jako istota społeczna i fizyczna ukazanie życia wewnętrznego bohaterow -język sprawozdawczy, narrator wszechwiedzący, język bohaterów realistyczny -narrator - sprawozdawca, rejestrator faktów, zdystansowany, trzecioosobowy, dokonuje oceny zdarzeń -opisy przyrody, miejsc, próba uchwycenia cech charakterystycznych przestrzeni Przykłady: - "Ojciec Goriot" Balzak - "Lalka" , "Emancypatki" Prus - "Czerwone i czarne" Stendhala

- "Klub Pickwicka" Dickensa

10. Cechy powieści tendencyjnej: -typowi bohaterzy -wyrażny podział na dobrych i złych - oczywiste wnioski -wyrażnie postawiona teza

11. Język ezopowy - formowanie wypowiedzi tak aby jej treści zostały zasugerowane w sposób utajony pośredni. Charakterystyczne dla języka ezopowego jest poslugiwanie się metaforą, peryfrazą, synegdotą, parabolą itp. Uźywali go polscy pisarze w czasie niewoli narodowej i cenzury zaborców.

Stylizacja - celowe naśladowanie w wypowiedzi będącej realizacją danego stylu, wybranych cech innego wyrażnie odcinającego się, dającego rozpoznać jako cudzy i zewnętrzny.

Rusyfikacja - polegała na tym, źe z dnia na dzień coraz to wyrażniej wskazywała polakom miejsce obywateli drugiej kategorii. Władze carskie akcentowały fakt, źe Polska, która oficjalnie nosiła wtedy nazwę Kraju Nadwiślańskiego jest jedynie prowincją Imperium Carskiego. Rosyjski jako język urzędowy obowiązywał w sądzie, w szkole w instytucjach administracji państwowej naet na ulicy gdzie wieszano szyldy sklepów w dwóch wersjach językowych

12. Porównanie realizmu z naturalizmem REALIZM

- panoramiczne ujęcie zjawisk, zwierciadło rzeczywistości i syntezy - typowość bohaterów, zwykli przeciętni ludzi, człowiek jako istota społeczna i fizyczna ukazanie życia wewnętrznego bohaterow -język sprawozdawczy, narrator wszechwiedzący, język bohaterów realistyczny -narrator - sprawozdawca, rejestrator faktów, zdystansowany, trzecioosobowy, dokonuje oceny zdarzeń -opisy przyrody, miejsc, próba uchwycenia cech charakterystycznych przestrzeni NATURALIZM-kawałek, fragment, strzęp rzeczywistości, analiza, drobiazgowość opisu, brzydota-bohaterowie to ludzie zazwyczaj z nizin społecznych, prości chłopi robotnicy, człowiek to tylko istota społeczna ale przede wszystkim istota biologiczna ulegająca instynktom, popędom (DETERMINIZM), brak opisu przeźyć wewnętrznych-narrator zdaje czytelnikowi relacje ze swoich obserwacji, często oddaje głos bohaterom, operują oni językiem pełnym brutalizmów, kolokwializmów. Emocjonalnośc wypowiedzi postaci.-narrator - badacz, nie ocenia, nie komentuje, również zdynsansowany, słownictwo specjalnistyczne

Przykłady:

-szczegółowe opisy"Placówka" Prus"Chłopi" Reymont"Pani Bovary" Flauberta"Germinal" Emil Zoli

13. „Kamizelka”

data wydania: 1882

bohaterowie: Narrator, Urzędnik i jego żona

Tytuł: mówi sam za siebie.

„Omyłka”:

data wydania: 1884

bohaterowie: Antoś, matka Antosia, nauczyciel, burmistrz, starzec, służba.

Przesłanie utworu: nie określa się ludzi po okładce, nie można kierować się tym co ludzie

mówią. Trzeba najpierw człowieka poznać, żeby można o nim powiedzieć złe słowo.

Tytuł: znów mówi sam za siebie.

14. „Mendel Gdański”

Charakterystyka: Głównym bohaterem książki Marii Konopnickiej pt. ,, Mendel Gdański ''

jest Mendel Gdański. Mężczyzna ten był ubogim sześćdziesięciosiedmio letnim Żydem, z

zawodu introligatorem. Mieszkał wraz ze swoim wnukiem Kubusiem w Warszawie. Chłopiec

był synem jego zmarłej córki Liji. Mendel był wdowcem, z synami nie miał żadnych

kontaktów.

Starzec był rześkim człowiekiem z charakterystycznym orlim nosem i wysokim czołem.

Nosił pikowany kaftan i jarmułkę. Mężczyzna ten chodził zgarbiony, a jego włosy i brodę

pokrywała siwizna.Staruszek był spokojnym człowiekiem- nikomu nigdy nic nie zrobił. Ufał

ludziom. Czuł się Polakiem, patriotą- walczył o Polskę w powstaniu styczniowym. Cechuje

go odwaga, śmiało wyznawał swoje wartości. Był przekonany, że większość ludzi to osoby

dobre. Przeżył roczarowanie po pogromie Żydów. Czuł się wtedy niepotrzebny, skrzywdzony

i odrzucony przez swoich sąsiadów, których darzył sympatią.

Data wydania: 1890

Stosunek do Warszawy: Mendel jest bardzo zżyty z Warszawą. Mieszkał w niej od 27 lat.

Czuł się jak prawdziwy Warszawiak. Miasto uważał za swój dom. Po pogromie Żydów,

które miało miejsce w Warszawie, stracił do niej serce i zaufanie. Był bardzo rozczarowany

postępowaniem Warszawiaków.

Antysemityzm - antyspołeczne uprzedzenie, nienawiść, wrogość dyskryminacja Żydów oraz

osób pochodzenia żydowskiego, postrzeganych jako grupa religijna, etniczna lub rasowa.

Ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do próby

wyniszczenia narodu żydowskiego w okupowanej Europie.

15. Lalka

Data wydania - początkowo ukazywała się w gazecie „Kurier codzienny” w odcinkach

pomiędzy 1887-1889, jako całość została wydana w 1890r.

Powieść dojrzałego realizmu:

-autor nie przypomina o swojej obecności tak jak w powieści tendencyjnej.

- bohaterzy sami mówią o swoich przeżyciach i uczuciach.

- ukazuje bohatera z różnych perspektyw i odtwarza jego skomplikowany świat

psychiki.

- kompozycja otwarta - narrator nie podpowiada jednoznacznych wniosków.

- narracja powieści jest przezroczysta - narrator ukrywa się za światem

przedstawionym.

- wprowadzenie kilku różnych opowiadaczy.

- bohaterowie powieści dojrzałej to indywidualiści.

- przestrzeń często budowana z realiów, które czytelnik może odnaleźć

odnaleźć prawdziwym świecie.

Bohaterowie: Stanisław Wokulski (subiekt), Ignacy Rzecki (stary subiekt, brał udział

w Wiośnie Ludów), Izabela łęcka (wielka arystokratka), Tomasz Łęcki (bankrut), Julian

Ochocki (naukowiec), baronostwo Krzeszowcy, pani Meliton, Helena Stawska, Wąsoska.

Tytuł ma kilka znaczeń:

- spór o lalkę;

- Wokulski jako marionetka;

- wszyscy bohaterowie są marionetkami;

- motyw życia - teatr;

- Izabela (choć Prus temu zaprzecza);

- zabawa Rzeckiego w sklepie.

Warszawa w „Lalce”:

Powiśle - spacer Wokulskiego i jego rozmyślania.

Łazienki - spacery Izabeli.

Ogród botaniczny - spacer z Ochockim.

Krakowskie Przedmieście - sklep Wokulskiego.

Stare Miasto - wspomnienia Rzeckiego.

Charakteryzacja Powiśla - Wokulski schodząc w dół w stronę Wisły widzi nieruchomą

martwą rzekę, nędzne domy, biednych ludzi, śmieci koło ujścia wody. Ten obraz jawi się jako

metafora całej Warszawy. Metaforyczna opozycja góry i dołu symbolizuje rozkład społeczny.

Powiśle ma powstańczą przeszłość - tutaj ukrywał się ostatni przywódca Romuald Traugutt.

Podsumowanie obrazu Warszawy:

-Warszawa została przedstawiona realistycznie z kronikarską dokładnością.

- Warszawa jako miasto podziałów społecznych.

- Jest to opis przestrzeni martwej - rozkład społeczny.

- Jest to przestrzeń ludzi pracujących i żyjących teraźniejszością.

Historia w „Lalce”: Wiosna Ludów, Napoleon, wygananie.

Prywatność „Lalce”: dzieciństwo, przyjaźń z Wokulskim, praca w sklepie,

wygnanie.

Miłość w „Lalce”:

Pani Izabela - nieczuła, egoistka, zimna jak głaz, chce czerpać z miłości korzyści

materialne, szuka bogatego męża, który będzie pozwalał jej ja jawne flirtowanie z innymi, jej

głównym obiektem pożądania to posąg Apollina.

Pani Meliton - guwernantka, swatka, rozczarowana życiem i miłością. Traktowała

miłość jak towar, czerpała z niej korzyści materialne. Uważała, że kobiety trzeba zdobywać

siłą, urodą i pieniędzmi.

Doktor Szuman - patrzy na miłość w sposób naukowy, wdowiec, wielką miłość i

szaleństwa z nią związane już miał za sobą. Uważał, że w miłości liczą się instynkty jak u

zwierząt. Był wyznawcą teorii Darwina.

Pani Wąsowska - taktowała mężczyzn jak zabawki, młoda wdowa, woli od miłości

walkę płci, tęskni za prawdziwym uczuciem, ale obawia się go, bo gra zapewnia jej zabawę i

chroni przed kompromitacją.

Podsumowanie: W świecie „Lalki” nie ma miejsca na romantyczną miłość.

Bohaterowie mają do tego uczucia różny stosunek. Niektórzy wolą walkę płci, a inni są raczej

wyznawcami teorii Darwina. Chyba tylko Wokulski i Stawska kochaja prawdziwie.

Środowisko „Lalki”: arystokracja, mieszczaństwo, chłopstwo.

Znaczenie Pamiętnika: dzięki pamiętnikowi powieść zyskuje tło historyczne i obyczajowe.

Historia i teraźniejszość dzięki niemu tworzy ciągłość. Stanowi komentarz do wydarzeń pełni

funkcję terapeutyczną dla Rzeckiego.

Narracja: 3osobowa- obiektywna, 1osobowa - subiektywna.

16:Zbrodnia i kara:

Panslawizm - idea zjednoczenia Słowian, panslawistyczne programy miały rózne zabarwienie polityczne - niektóre były zdecydowanie antyrosyjske, inne dążyły do zjednoczenia Słowian pod berłem Rosji. Rosyjski panslawizm miał w czasach Dostojewskiego cechy mocarstwowe

Powieść polifoniczna - to termin zaczerpnięty z muzykologii, oznacza wielogłosowość, użyty przez rosyjskiego literaturoznawcę Bachtina. Wielość głosów, wielość punktów widzenia, narrator jest obiektywny, nie ocenia, mnóstwo dialogów, pojawia się monolog wewnętrzny bohatera.

Portret psychologiczny Raskolnikowa:

Cechy charakteru i osobowości: rozchwiany emocjonalnie, uparty w dążeniu do celu, immoralista, racjonalista, także idealista, postępuje iracjonalnie, miał skłonności do choroby psychicznej, do stanów maniakalno depresyjnych, wrażliwy, bezwzględny

Argumenty przemawiające za duchowym oczyszczeniem: przyznał się do winy pod wpływem Soni, wyraża skruchę i zakochuje się w Soni, co go ratuje. Ostatni sen Raskolnikowa dające ostateczne oczyszczenie. Historia o Łazarzu, w której Raskolnikow odzyskuje nadzieje na odrodzenie samego siebie.

Argumenty przeczące za duchowym oczyszczeniem: przyznał się do winy jedynie pod wpływem Soni, dla Raskolnikowa najważniejsza była idea, brak wyrzutów symienia, według niego zbrodnią było to, że przyznał się do winy.

Nihilizm - światopogląd, który odrzucał istniejące systemy polityczne i wszelkie przyjęte

przez nie normy oraz wartości etyczne.

Przyczyny popełnienia zbrodni przez Raskolnikowa: chęć wzbogacenia się, dążenie do

swojej idei, myślenie że dzięki temu uratuje społeczeństwo, uważał, że jest nad człowiekiem

może wszystko.

Obraz Petersburga: zamieszkiwany był przez biedaków, pijaków, studentów, lichwiarzy,

prostytutki, handlarzy, urzędników, karierowiczów.

Paradoks Petersburga polegał na tym, że został stworzony przez cara Piotra Wielkiego, który

na siłę chciał mieć wielkie europejskie miasto w Rosji.

Ostateczne przesłanie: nikt nie może zabijac ludzi dla własnej idei, każdego dosięgnie kara.

Monolog wewnętrzny: „Nie stanie się? A cóż ty takiego przedsięweźmiesz, żeby to się nie

mogło stać? Zabronisz?

A jakie masz po temu prawo? Co ty możesz im w zamian obiecać, żeby posiąść takie prawo?

Obiecasz poświęcić im swoje życie, całą swoją przyszłość, gdy ukończysz uniwersytet i

otrzymasz posadę? Słyszeliśmy już o tym, ale to są obiecanki cacanki, a teraz co? Przecież

tu trzeba teraz coś przedsięwziąć, czy ty to rozumiesz? A ty co teraz robisz? Okradasz

je właśnie. Przecież pieniądze dostają pod zastaw sturublowej emerytury i u państwa

Swidrygajłowów! A w jaki sposób uchronisz je przed Swidrygajłowami albo przed

Afanasijem Iwanowiczem Wachruszynem ty, milionerze przyszły, Zeusie rozporządzający

ich losem? Za lat dziesięć? W ciągu tych dziesięciu lat matka zdąży oślepnąć od wyszywania

albo od łez przelanych, zmarnieje z głodu, a siostra? No, pomyśl tylko, co może się stać z

siostrą za dziesięć lat albo i w ciągu tych lat dziesieciu? Domyśliłeś się?”

17.Nad Niemnem:

Geneza Powieści: pomysł zrodził się w 1884 kiedy Orzeszkowa przebywała w majątku Miniewicze, zaczyna pisać powieść w 1885. W 1887 Powieść pojawiła się w tygodniku ilustrowanym w odcinkach. W 1888 powieść ukazuje się jako całość, w 25 rocznice Powstania styczniowego, było to celowe.

Tytuł: pierwotnie tytuł miał brzmieć „Mezalians” i miał to być utwór znacznie krótszy. Podczas pisania jednak Orzeszkowa wzbogaciła wątek miłosny o tło historyczne i tak powstała wielka powieść panoramiczna.

Bohaterowie: Andrzejowa Korczyńska - wyszła za jednego z trzech braci Korczyńskich, została szybko wdową, po męzu odziedziczyła majątek Osowce, od śmierci męża nosiła cały czas żałobę. Po stracie ukochanego urodziła syna Zygmunta, którego wychowywała z dala od prostych ludzi. Pomagała ubogim ucząc dzieci i szyjąc dla nich ubrania

Zygmunt Korczyński - chciał poznawać świat, nie chciał mieszkać w Osowcach, pragnął życia dostatniego i przyjemnego, uważał, że w Osowcach panował zły humor i za wszelką cenę chciałby się z nich wydostać. Był kosmopolitą i idealistą.

Benedykt Korczyński - ambitny, zamknięty w sobie, małomówny, skryty, w pewnych momentach porywczy, patriota, rozczarowany idealista, znudzony i zmęczony codziennością.

Witold Korczyński - uparty, ufny, inteligentny, cierpliwy, uczuciowy, otwarty na ludzi, student agronomi, gadatliwy, szanował ojca, idealista.

Konflikt pokoleń w powieści:

Konflikt Andrzejowa - Zygmunt: Andrzejowa chciała na zawsze pozostać w Osowcach i pragnęła, że po śmierci majątkiem będzie zarządał syn, on natomiast pragnął podróżować i zamieszkać za granicą. Zygmunt podczas rozmowy z matką oznajmia jej, że jego ojciec jest szaleńcem.

Konflikt Benedykt - Witold: nie zgadzali się z wieloma poglądami, każdy chciał zarządzać w gospodarstwie. Witold uważał, że za pomocą teorii wszystkiego idzie się nauczyć, a Benedykt sądził, że tylko za pomocą doświadczenia i ciężkiej pracy.

Modele wychowania:

Zygmunt - spędzał czas z arystokracja, podróżował, uczył się z zagranicą, wmawiano mu, że był dobrym malarzem, odcinany był od rzeczywistości, matka najchętniej zamknęłaby go w złotej klatce. Uważał, że jest najlepszy.

Witold - wychowywany wśród chłopów, nie bał się pracy, zdyscyplinowany, szanował wszystkich, pracowity, nie czuł się wyższy od innych.

18. „Gloria victis”

Świat przedstawiony:

Bohaterowie: Jaśmin, Romuald Traugutt, Marian Tarnowski, Anielka Tarnowska,

drzewa i wiatr.

Czas akcji: 1863r

Miejsce akcji: lasy Horeckie na Polesiu Litewskim.

Data wydania: 1910r.

Znaczenie roku 1919r. - śmierć autorki. W tym czasie wcześniej sroga cenzura rosyjska

zelżała. Autorka mogła więc zawrzeć w swoich utworach treści, które wpierw nie byłyby

dopuszczone do publikacji.

Charakterystyka bohaterów:

Jagmin - Charakteryzował się zdyscyplinowaniem i posłuszeństwem. Był silny i

odważny. Nie bał się walczyć. Z chęcią pomagał przyjacielowi. Cieszył się szacunkiem i

poważaniem wśród powstańców. Był przyrównywany do Herkulesa, Archanioła i rzymianina

Scypio. Jaśmin to dobrze zbudowany o czarnych oczach i włosach mężczyzna. Głowę

nakrywał kwadratową czapką. Był jednym z dowódców powstania. Przyjaźnił się z

Tarnowskim, kochał się w jego siostrze Anielce. Został poddany heroizacji, sakralizacji i

mitologizacji.

Marian Tarłowski -najmłodszy z uczestników opowiadanych walk. Chłopiec o

wątłej budowie ciała, miał niemal dziewczęce rysy twarzy, a także kolor i oprawę oczu.

Podkreśla się jego silne podobieństwo do siostry. Z fizyczną słabością chłopca kontrastowała

siła jego charakteru - dzielność i odwaga na polu walki. To właśnie on ratuje życie

Trauguttowi, czym dowodzi niezwykłego męstwa. Znacząca jest również jego heroiczne

śmierć - umiera ostatni, do końca myśląc o siostrze. Taka troska o innych cechuje postawę

tego bohatera. Gotów jest na bezwarunkowe poświęcenie. Harmonizuje to z jego nieśmiałym

usposobieniem - zamiast gwaru i wspólnych rozmów woli samotnią kontemplacje

geniuszu natury. W ogóle Maryś nie pasuje zupełnie do roli powstańca. Największą

przeszkodą była dla niego świadomość, że w obronie ojczyzny zmuszony jest zabijać.

Tymczasem on od dzieciństwa był intelektualistą i świetnie zapowiadającym się uczonym. I

choć miał wszelkie predyspozycje do zrobienia kariery naukowej, jako prepozytywista

przybył na Polesie, by uczyć w szkole i kształcić młodych Polaków. Przez cały okres walk w

powstaniu towarzyszyło mu przeświadczenie, że jego właściwym miejscem jest na polu

nauki, a nie walki. Z tego powodu był rozdarty wewnętrznie. Widać to najlepiej w scenie

nocnej rozmowy z Jagminem, gdy z jednej strony wskazuje na niszczące mechanizmy każdej

wojny, ale z drugiej strony dostrzega konieczność walk, jaka zaistniała w tym właśnie

momencie dziejów Rzeczpospolitej.

Romuald Traugutt - wódz powstania styczniowego. Był przyrównywany do

Leonidasa. Idealny, odważny żołnierz. Orzeszkowa przedstawiła go jako kogoś świętego.

Został poddany heroizacji i sakralizacji.

Anielka Tarłowska - to młodsza siostra Marysia, bardzo mocno przywiązana do

brata. Jest podobna do niego jak dwie krople wody. Analogie między dwójką rodzeństwa

dostrzegalne są nie tylko w wyglądzie fizycznym, ale także w postawie wobec kwestii

narodowowyzwoleńczej. Wie ona, podobnie jak brat, że mimo trudów rozstania walkę trzeba

rozpocząć. Jawi się więc jako głęboka patriotka. Rozumie bowiem dobrze, że będzie zapewne

zmuszona poświecić dla ojczyzny dwie najbliższe osoby - brata i ukochanego. Ostatecznie

podejmuje jednak heroiczną decyzję i przezwycięża własną rozpacz.Istotny jest również fakt,

iż to właśnie Aniela jest jedyną osobą odwiedzającą mogiłę powstańców. Wprawdzie czyni to

jeden jedyny raz, ale fakt ten nie jest tak silnie napiętnowane, jak ogólna niepamięć ludzka.

Być może nie chce ona wracać do tak strasznych dla niej wydarzeń. W finalnej scenie

widzimy bowiem Anielę pozbawioną nadziei, śmierć bliskich zabrała jej wszystko, co w

życiu było ważne. Aniela symbolizuje kobietę odważną, cierpiącą i zdolną zarazem do

największych poświęceń na rzecz ojczyzny.

Charakterystyka mogiły- mogiła w Gloria victis była przedstawiona w sposób niezwykły.

Była bardzo duża i znajdował się na niej tylko jeden mały krzyżyk. Lilie, które ją otaczały

dzwoniły pacierz żałobny, a róża rzucała kwiaty na nią (mogiłę). Otoczona była drzewami,

które ją chroniły i ukazywały, że spoczywają w niej bohaterowie. Mogiła jest umieszczona

poza czasem.

Narracja z punktu widzenia przyrody - drzewa opowiadały wszystko wiatrowi ze

szczegółami, ponieważ wszystko bardzo dobrze pamiętały, gdyż przez cały czas rosną w tym

samym miejscu. Są bardziej pamiętliwe niż ludzi i widzi więcej niż ludzkie oko mogłoby

dojrzeć.

Apoteoza powstania styczniowego - Orzeszkowa chciała stworzyć mit, legendę powstania

styczniowego. (Używając stylizacji baśniowych, sakralizacji bohaterów itp.)

19. Malarstwo Grottgera: Intencją Grottgera było ukazanie tragedii wspólnoty poprzez przedstawienie wydarzeń jednostkowych, a w nich przede wszystkim wydarzeń konkretnych, choć anonimowych, pojedynczych jej przedstawicieli. Zindywidualizowanie i bezpośredniość wyraża poprzez koncentrację na jednostce i jej uczuciach, np. w pracy Branka z 1863 roku gestowi kobiety nadaje Grottger wymiar uniwersalnego przeżycia. Stałym elementem, który sam artysta od początku uważał za należący do istoty powstającego obrazu, był wyraz uczuć, ekspresji. Niezależnie od zmian nastrój pozostawał ten sam, konstytuowany przez emocjonalno-psychologiczną charakterystykę postaci. Ważnym elementem prac jest zawsze czytelnie zarysowany psychologiczno-emocjonalny wymiar wydarzeń a dramaturgi, a w głównej mierze opiera się na ekspresji uczuć bohaterów. Ludzkie twarze mają tu specjalny status. Artysta łączył perfekcyjny iluzjonizm z subtelną psychologiczną analizą portretowanej osoby, ale też twarze, jako modele służyły mu za nośniki istniejącego uprzednio i przygotowanego dla nich wyrazu (nie jak w portrecie jako samodzielnym gatunku, gdzie celem było oddanie istoty danej postaci). Czynnikiem nadrzędnym jest tu wyraz, który przekraczał granice tożsamości modeli.

Artur Grottger: W drodze na Syberię, 1867Pobór w nocy z cyklu Polonia, 1863Kucie kos z cyklu Polonia, 1863Na pobojowisku z cyklu Polonia, 1866Symbolika barw, realizm postaci i śmierci, dramatyzm scen przepełnionych patriotyzmem, postawy ludzi dumne i heroiczne.

20. Malarstwo realistyczne: -odejście od romantycznej inspiracji wyobraźnią, -rezygnacja z akademickiego idealizowania tematu malarskiego. -przedstawianie niezakłamanej rzeczywistości dostępnej przeciętnemu człowiekowi -zaakcentowanie życia zwykłych ludzi, ich problemów, pracy i trosk uproszczenie kompozycji płótna, rezygnację z ozdobników, przesadnie żywych kolorów i promiennego oświetlenia Przedstawiciele: -Gustaw Courbet - "Kamieniarze", "Kąpiąca się" , "Spotkanie" -Jan Matejko "Bitwa pod Grunwaldem", "Hołd Pruski" "Stańczyk" -Jean Francois Millet "Kobiety zbierające kłosy"

BROWARA DLA MNIE I DLA DASI, JAK KTOS DOSTANIE PAPCIA TO JEST LADNIE POPIERDOLONY MAJAC WSZYSTKO PODANE NA TACY

---