Prawo bankowe jest to zespół norm szczególnych stanowionych w celu reglamentacji wykonywania działalności bankowej. Prawo bankowe określa zasady tworzenia, likwidacji, nadzoru i kontroli tych banków i wszelkie zagadnienia organizacyjne związane z organizacją banków. Prawo bankowe reguluje system bankowy w danym kraju (ustawa z dn.29.08.1997 r. Dz.U. 140 poz. 939)
Prawo bankowe określa:
- funkcjonowanie banków
- prawne zagadnienia organizacyjne tych banków
- odnosi się do funkcjonowania banku w relacji z klientem, mają charakter czynności bankowych, regulowane są przez przepisy prawa cywilnego i prawa bankowego.
Bank - osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywana czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Zajmuje się pozyskaniem i sprzedażą pieniądza. Jest instytucją zaufania publicznego.
System bankowy - rodzaje i zadania banku, które funkcjonują w danym państwie, oraz powiązania jakie występują pomiędzy tymi instytucjami / bankami /.
Czynności bankowe:
l . przyjmowanie wkładów pieniężnych
2. prowadzenie rachunków pieniężnych
3. udzielanie kredytów, pożyczek
Warunkiem założenia i funkcjonowania banku jest jego statut, określa on:
Nazwa banku (kasa lub bank w nazwie)
Siedziba i przedmiot działania i jej zakres
Organy, organizacja banku, zasady składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych
Zasady sprawowania kontroli wewnętrznej
Fundusze własne, zasady funkcjonowania gospodarki finansowej
Działalność banku polega na świadczeniu czynności bankowych, mają one charakter odpłatnych usług i ich przedmiotem są środki pieniężne.
RODZAJE SYSTEMÓW BANKOWYCH
1. Dwustopniowy model systemu bankowego
2. Mono - bank czyli jednostopniowy model systemu bankowego
Dwustopniowy model systemu bankowego
Bank Centralny - pierwszy stopień
Banki komercyjne - drugi stopień
Bank Centralny - zajmuje się tworzeniem polityki pieniężnej, kieruje wielkością podaży na rynku, nie jest bankiem komercyjnym. Zadaniem jest zapewnienie ochrony
wartości, stabilności pieniądza, dba o utrzymanie równowagi pieniądza
Bank Centralny posiada określony status władzy. (koncepcja ogr. samodz. BC oraz szeroka niezależność BC)
Pierwsza koncepcja zakłada ograniczoną samodzielność Banku Centralnego, pełni funkcje doradczą, wykonawczą. Bank Centralny realizuje pewną politykę rządu.
Druga koncepcja szerokiej niezależności Banku Centralnego.
Bank nie jest bezpośrednio zależny od polityki realizowanej przez rząd. Bank Centralny prowadzi długofalową politykę pieniężną. Zakres niezależności Banku Centralnego.
niezależność-personalna
niezależność-finansowa
niezależność-funkcjonalna
Bank Centralny ma prawo do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej Jednostopniowy model systemu bankowego
Określał gospodarki o systemie nakazowo - rozdzielczym, łączy funkcje Banku Centralnego i Banku Komercyjnego. Ta koncepcja opiera się na monopolu banku.
Mono-bank sprawował kontrole nad wydatkowaniem jednostek państwowych.
Wspólne cechy systemów bankowych:
- istnienie dwustopniowego systemu bankowego
- istnienie rozbudowanego nadzoru bankowego
- tendencja do łączenia się banków, tworzenia się tzw. holdingów finansowych.
Różnice:
- podejście do inst. parabankowych
- eliminacja instytucji paro-bankowych
- brak jednolicie ukształtowanego banku centralnego
Źródła prawa bankowego
1. Konstytucja - Regulują ustrój gospodarczy państwa. Konstytucje innych państw określają rolę banku centralnego w państwie.
2. Ustawy - Generalne zagadnienia bankowe normowane są przez ustawę. System prawa bankowego kodyfikowany jest wg różnych wariantów:
- unormowanie prawa bankowego wg publicznego i prywatnego prawa bankowego/zakłada istnienie dwóch ustaw/
- cały szereg ustaw normuje prawo bankowe w tym norm czynności bankowe, ustawy odnoszące się do działalności Banku Centralnego
- przewiduje, że prawo bankowe określone jest wg jednej ustawy
3. Przepisy wykonawcze - aby uściślić pewne zagadnienia w ustawie wydawane są przepisy wykonawcze
4 Regulaminy bankowe - przepisy dopuszczają istnienie regulaminów bankowych
Pieniądz jest dobrem podzielnym, jest dobrem jednorodnym, jest dobrem rzadkim, daje się przechowywać.
Siła nabywcza pieniądza to względna ilość towaru i usług które możemy nabyć za określoną ilość pieniądza.
Funkcja banknotów
-środek wymiany- transakcja kupna sprzedaży, nie ma potrzeby zachowania jednolitości w czasie posługiwania się pieniądzem
-środek płatniczy-opłacanie świadczeń, podatki, regulowanie płatności
-środek przechowywania wartości-aktywa które można w każdej chwili zamienić na towar lub usługę
-miernik wartości-pozwala na określenie wartości towarów i usług
-pieniądz światowy-waluty wymienne (dolar, euro, frank szwajcarski)
Formy pieniądza-
-forma gotówkowa-banknoty banku centralnego i bilon. Bilon ma ograniczoną zdolność do regulowania zobowiązań. Jest pieniądzem zdawkowym. (Ustawa o NBP art.31)
-forma bezgotówkowa-zapis na rachunkach bankowych w banku centralnym, zapis na rachunkach bankowych w pozostałych bankach (banki komercyjne)
Środki na rachunkach w banku centralnym mogą być w każdej chwili uruchomione, bank centralny jest zawsze wypłacalny. Bank komercyjny nie ma zapewnionej wypłacalności.
Funkcje pieniądza:
środek wymiany
środek płatniczy
środek przechowywania wartości
miernik wartości
pieniądz światowy
Rynek finansowy- podstawowy element systemu gospodarki na którym utworzone są kapitały pieniężne. Jest to pewien mechanizm zetknięcia się popytu i podaży na kapitał bądź zasoby pieniężne.
-rynek pieniężny kredytowy (krótkoterminowy)
-rynek kapitałowy, inwestycyjny (długoterminowy)
Przedmiotem operacji na rynku finansowym jest transformacja. Uczestnikami są banki, towarzystwa ubezpieczeniowe.
Międzynarodowy rynek pieniężny
-rynek walutowy
-rynek papierów wartościowych
Podaż pieniądza i kreacja pieniądza
Podaż i kreacja jest to kształtowanie jego wielkości na rynku finansowym. Mamy do czynienia z kreacją pierwotną i wtórną. Kreacja odbywa się przede wszystkim w operacjach kredytowych. Rodzaje kreacji:
Pierwotna -określanie wielkości pieniądza na rynku, realizowana jest przez bank centralny. Bank centralny przeksięgowuje środki z rachunku banku centralnego na rzecz jednostek budżetowych, jak również udziela kredytów bankom komercyjnym
Wtórna- następuje poprzez bank komercyjny. Proces wprowadzania i wycofywania pieniądza.
Zjawiska inflacyjne Inflacja jest to wzrost cen towarów. Proces ten polega na zwiększeniu ilości pieniądza w obiegu w stopniu silniejszym od wzrostu masy towarowej. Inflacja powoduje wzrost poziomu cen krajowych, występowania nadwyżek popytu, spadek siły nabywczej pieniądza, zakłócenia pomiędzy wysokością cen i płac.
Rodzaje inflacji:
-pełzająca <9% w skali roku; wzrost cen nie przekracza kilku procent w stosunku rocznym, występuje w normalnie funkcjonującym rynku
-galopująca- 10-99% w skali roku; o charakterze dwucyfrowym
-hiperinflacja >100% w skali roku; powoduje załamanie gospodarcze
Inflacji towarzyszy dewaluacja pieniądza tj. obniżenie siły nabywczej i obniżenie w stosunku do innych walut.
Rola banku i struktura organizacyjna
Walna zgromadzenie akcjonariuszy
Rada banku
Zarząd banku
Piony
Departamenty
Wydziały
Zespoły
1. Walne zgromadzenie akcjonariuszy - podejmuje zasadnicze kwestie dla banku, związane ze statutem banku, podziałem zysku. Walne Zgromadzenie zwoływane jest przez Zarząd Banku, wszelkie sprawy wnoszone przez Zarząd Banku na Walne Zgromadzenie są uprzednio przekazywane Radzie Banku do zaopiniowania. W kompetencjach Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy leży podejmowanie uchwał w sprawach:
-rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań, bilansów, rachunku zysków i strat za rok ubiegły
-podejmowanie uchwał o podziale zysku lub pokryciu strat
-powołuje lub odwołuje członków Rady Nadzorczej
-podwyższanie lub obniżanie kapitału akcyjnego, umażanie akcji
-zmiana statusu banku
-emisja obligacji
-połączenie lub rozwiązanie banku, wybór likwidatorów danego banku
-wynagrodzenia członków Rady Banku
2. Rada Banku - przewodniczącego Rady Banku zawsze wybiera Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, o składzie Rady Banku Zarząd Banku jest zobowiązany poinformować Komisję Nadzoru Bankowego. Rada Banku opiniuje wszelkie wnioski lub sprawy, które wymagają uchwały Walnego Zgromadzenia, zajmuje się badaniem bilansów, rachunków zysków i strat, zatwierdzanie opracowanych przez Zarząd rocznych sprawozdań czy planów rozwoju danego banku, uchwala regulamin Zarządu Banku, może wybrać lub odwołać prezesa Rady Banku a na jego wniosek pierwszego wiceprezesa lub pozostałych członków Rady Banku.
3. Zarząd Banku - spełnia funkcję kierowniczą, podejmuje uchwały, zarządzenia
4. Piony- w każdym banku istnieją określone piony centrali banku. Pionów może być kilka, w każdym z tych pionów istnieją odpowiednie departamenty, w każdym z departamentów mogą być wydzielone odpowiednie wydziały lub zespoły. (Piony: bankowości oddziałowej, obsługi klienta, kredytowy, marketingu i sprzedaży, finansowy, kadr, bankowości inwestycyjnej, skarbu i operacji inwestycyjnej) Departamenty wchodzą w skład każdego z tych pionów.
Podstawowe funkcje banku
Koncentracja kapitału - gromadzenie środków
Transformacja pieniądza w czasie
Realizacja rozliczeń finansowych
Formy własności banków
Banki państwowe
Banki spółdzielcze
Banki o charakterze S.A.
Organy NBP
1. Prezes jest powoływany przez sejm na wniosek prezydenta. Kadencja wynosi 6 lat, ta sama osoba może pełnić tę funkcję przez 2 kadencje. Prezes NBP jest przewodniczącym rady polityki pieniężnej i komisji nadzoru bankowego
2. Rada polityki pieniężnej liczy 10 członków, przewodniczącym jest prezes NBP pozostałych 9 członków wybieranych jest przez: sejm - 3, senat - 3, prezydent - 3 na 6 letnią kadencję. Członkowie RPP nie mogą prowadzić działalności gospodarczej i są apolityczni. Rada zajmuje się określaniem stóp procentowych NBP kredytu refinansowego, ustala stopę rezerwy obowiązkowej, ustala zasady otwartego rynku, zatwierdza plan finansowy NBP, przedkłada projekt budżetu
3. Zarząd NBP składa się z 6 - 8 członków. Realizuje uchwały rady polityki pieniężnej. Podejmuje decyzje o zezwoleniu bankom prowadzenia obrotu dewizowego. Zarząd nadzoruje operację otwartego rynku i zajmuje się sprawami obiegu pieniężnego.
Polityka pieniężna NBP - jest to kształtowanie wielkości podaży pieniądza, instrumenty które temu służą dzielmy na: Obligatoryjne / stopa rezerw obowiązkowych i ilościowe instrumenty wyznaczające podaż pieniądza. Ekonomiczne / polityka dyskontowa polityka lombardowa, polityka kursowa. Operacja otwartego rynku to sprzedaż i skup papierów wartościowych np. sprzedaż obligacji przez bank centralny powoduje zmniejszenie podaży pieniądza na rynku a skup spowoduje zwiększanie ilości pieniędzy na rynku. Określenie wielkości kredytu refinansowego - bank centralny udziela bankom kredytu lombardowego i redyskontowego. Jeżeli wzrasta stopa kredytu refinansowego to wzrasta stopa kredytu dla ludności i zniechęca do zasiania kredytu. Kredyt redyskontowy jest udzielany na podstawie zdyskontowanych przez banki komercyjne weksli jednostek gospodarczych. Kredyt lombardowy udzielany jest bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych składanych przez te banki. Banki otrzymują kredyt w wys. 60 - 65% wartości zastawionych papierów wartościowych. Bank centralny prowadzi politykę ekspansywną i restrykcyjną. Polityka ekspansywna zmierza do zwiększenia podaży pieniądza na rynku a restrykcyjna zmniejsza podaż pieniądza na rynek
Kształtowanie wielkości podaży pieniądza, instrumenty które temu służą dzielmy na:
Obligatoryjne
stopa rezerw obowiązkowych
ilościowe instrumenty wyznaczające podaż pieniądza
Ekonomiczne
polityka dyskontowa
polityka lombardowa
polityka kursowa
Operacja otwartego rynku to sprzedaż i skup papierów wartościowych np. sprzedaż obligacji przez bank centralny powoduje zmniejszenie podaży pieniądza na rynku a skup spowoduje zwiększanie ilości pieniędzy na rynku
Określenie wielkości kredytu refinansowego - bank centralny udziela bankom kredytu lombardowego i redyskontowego. Jeżeli wzrasta stopa kredytu refinansowego to wzrasta stopa kredytu dla ludności i zniechęca do zasiania kredytu. Kredyt redyskontowy jest udzielany na podstawie zdyskontowanych przez banki komercyjne weksli jednostek gospodarczych.
Kredyt lombardowy udzielany jest bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych składanych przez te banki. Banki otrzymują kredyt w wys. 60 - 65% wartości zastawionych papierów wartościowych.
Bank centralny prowadzi politykę ekspansywną i restrykcyjną. Polityka ekspansywna zmierza do zwiększenia podaży pieniądza na rynku a restrykcyjna zmniejsza podaż pieniądza na rynek.
Zasady prawa bankowego
l . Zasada tajemnicy bankowej - bank jest postrzegany jako instytucja zaufania społecznego, zakaz udzielania jakichkolwiek informacji na temat klienta oraz wszelkich dokonywanych czynności bankowych przez klienta. Wg. Prawa bankowego objęte tajemnicą bankową jest wszystko to co dotyczy klienta. Za udzielenie informacji pracownikowi banku grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat.
Bank może udzielić informacji innemu bankowi na temat swojego klienta, jeśli ten sam klient bierze kredyt w innym banku. Bank ma wtedy prawo wiedzieć czy jest to klient wypłacalny i wiarygodny.
Argumenty przemawiające za ta zasada:
1 - ochrona prywatności - wymagana przez klienta, który chce żeby było to chronione. :
2 - ochrona interesu ekonomicznego klienta i banku - dot. klienta każdej grupy.
Argumenty przemawiające za ujawnianiem niektórych informacji - interes ogólnospołeczny, ujawnianie informacji o posiadanym rachunku przez osoby wobec których toczy się postępowanie karne.
Przedmiotem tajemnicy bankowej jest:
-wszystkie umowy zawarte pomiędzy klientem a bankiem (o prowadzenie rachunku czy też o udzielenie kredytu)
- posiadania rachunku bankowego
- że dana osoba jest klientem danego banku
- wykonywania operacji bankowych
Podmiotem tajemnicy bankowej są:
- wszyscy pracownicy banku są zobowiązani do przestrzegania tajemnicy bankowej
- osoby trzecie które wchodzą w posiadanie tajemnicy bankowej np. firmy doradcze, informatycy Bank ma prawo udostępnić informacje art. 105 ;
1 - Innym bankom - dot. głównie w przypadku kredytów zaciągniętych przez klienta w innych bankach- informacja niezbędna w celu sprawdzenia zdolności kredytowej.
2 - Biuro informacji kredytowej
3 - Sad, prokuratura - te organy maja prawo, ale w okresie gdy toczy się wobec tego klienta postępowanie karne
4 - Główny Urząd Cel
5 - Komisja Nadzoru bankowego
6 - Komisja Papierów Wartościowych i Giełd
7 - Bankowy Fundusz Gwarancyjny . .
8 - Komornik Sadowy
9 - Generalny Inspektor Informacji Finansowej
2 - Zasada ochrony interesu trzech podmiotów (państwa, klienta i banku)
Państwa - ochrona interesu realizowana przez bank centralny ma:
utrzymanie stabilnych cen
wspiernie polityki rządu
realizuje pewną konkretną politykę pieniężną
dba o prawidłowe funkcjonowanie systemu bankowego
Klientów - dotyczy ochrony głównie w związku z depozytami
zasady zawierania umów o prowadzenie rachunków (zasady naliczania odsetek)
terminowość i prawidłowość rozliczeń
ochrona interesu klientów ( powstał Bankowy Fundusz Gwarancyjny )
tajemnica bankowa
Bank - umowy kredytowe (uprawnienia banków do żądania określonego zabezpieczenia)
-uprawnienia banku do otrzymania pomocy z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
bank jest uprawniony do pobierania prowizji oraz odsetek od kredytów
ma prawo do wypowiedzenia umowy kredytowej
ma prawo żądania właściwego zabezpieczenia
Zasada minimalizacji ryzyka można je tylko ograniczyć.
Ryzyko bankowe:
Ryzyko utraty płynności
Ryzyko kredytowe: jeśli kredyt nie jest spłacany. Przeznaczenie zbyt dużej ilości środków na udzielenie kredytu jednemu podmiotowi. Banki nie mogą przekroczyć kredytu który przekracza 20% środków funduszów własnych, nie mogą udzielić kredytu podmiotom które są powiązane z bankiem.
Konsorcja bankowe-podmiot wnioskuje o wysoki kredyt który przekracza możliwości banku, aby sprostać tym wymogom bank łączy się z innym bankiem
Ryzyko kredytowe aktywne - jest zagrożenie spłaty kredytu
Ryzyko kredytowe pasywne - bank nie ma środków na prowadzenie działalności kredytowej, może próbować pozyskiwać klientów poprzez składanie lokat
Ryzyko stopy procentowej - nie może zbytnio różnić się od innych banków
Ryzyko kursowe (walutowe) - wahania walut obcych. Wzrost kursów -kredytobiorcy tracą natomiast banki zyskaj, przy lokatach klient zyska a bank traci.
Spadek kursów-kredytobiorcy zyskają natomiast bank traci, przy lokatach klient traci a bank zyska.
Ryzyko w obrotach papierami wartościowymi - fałszowanie dokumentów, pieniędzy, akcji, proceder „prania brudnych pieniędzy”, fałszywe oskarżenia. System bankowy w postaci nadzoru bankowego stara się minimalizować te ryzyka.
4 - Zasada trojakiej roli Banku Centralnego
l. jest bankiem emisyjnym - emituje pieniądz ( gotówkowy) i reguluje wielkością podaży pieniądza, który znajduje się w obiegu. BC wypełnia funkcje techniczne np.: określa wzory znaków pieniężnych, stopy, wagę, próby monet Określa zasady wycofywania banknotów z rynku. Określa zasadnicze postępowanie z sfałszowanymi pieniędzmi
2. jest -bankiem banków" (dla banków komercyjnych) - BC nie prowadzi działalności komercyjnej, nie jest nastawiony na zysk, nie kieruje się rentownością. Działa na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa sektora bankowego. BC współpracuje z bankami komercyjnymi w tej współpracy posługuje się pewnymi instrumentami, które maja na celu realizacje określonych celów.
Instrumenty o charakterze: :
-administracyjnym - posługiwanie się instrumentem stopy. Ustalenie wielkości rezerw obcwiąztowych, - ---- określenie limitów kredytowych banku
- rynkowym - operacje otwartego rynku (
mieszanym-polityka kredytu refinansowego (ustalanie stóp procentowych kredytu refinansowego)
3. jest bank państwa - BC współpracuje z organami władzy państwowej (rządem) w zakresie kształtowania polityki gospodarki państwa np.: współpracuje przy planowaniu ustawy budżetowej. BC kształtuje politykę walutowa, kursowa. W ramach tej polityki BC zarządza Rezerwa Dewizowa - jest to wyrównawczy fundusz walutowy. BC może wpływać w pewien sposób na kurs waluty krajowej poprzez wykorzystywanie środków z tej rezerwy BC świadczy - pewne usługi na rzecz organów władzy państwowej np. prowadzi rachunki wydatków budżetu państwa oraz prowadzi obsługę zadłużenia zagranicznego
4. jest bankiem gospodarki narodowej Reguluje podaż pieniądza utrzymując ją na poziomie dostosowanym do aktualnych potrzeb gospodarki, zapewnia dostępność i określa warunki kredytowania oraz reguluje wartość wymienną waluty Działania te zmierzają do zapewnienia wewnętrznej stabilności gospodarki i jej rozwoju.
ORGANY BANKU CENTRALNEGO
- prezes
- rada polityki pieniężnej
- zarząd NBP
Prezes - jest powołany przez Sejm na wniosek Prezydenta, kadencja trwa o lat - może hyc dwie kadencje Przewodniczy radzie polityki pieniężnej, zarządu NBP Przewodniczy równie/ komisji nadzoru bankowego Kadencja wygasa
po upływie 6 lat (kadencji) śmierci
w przypadku rezygnacji
w przypadku odwołania
kiedy można odwołać Prezesa NBP:
gdy ma długotrwałą chorobę i me może pełnić- tej funkcji
w przypadku skazania go za przestępstwo prawomocnym wyrokiem Sadu
Tryb. Stanu orzeka o zakazie sprawowania funkcji kierowniczych
Rada Polityki Pieniężnej - liczy 10 osób, przewodniczącym jest Prezes Powoływani są przez Sejm. Senat i Prezydenta w równej części po 3 osoby. Kadencja trwa 6 lat - nie mogą być powołani na następna kadencje jeżeli odwołani zostali po upływie 3 lat Nie mogą prowadzić działalności partyjnej ani zarobkowej.
Odwołani mogą być:
długotrwała choroba która uniemożliwia pełnienie tej funkcji
w przypadku skazania za przestępstwo prawomocnym wyrokiem Sądu
Tryb Stanu orzeka o zakazie sprawowania funkcji kierowniczych
Zadania RPP
- przedkładanie opinii projektu ustawy budżetowej
- określa wysokość stóp procentowych BC
- ustała zasady i stopy rezerwy obowiązkowej
- określa zasady polityki otwartego rynku
- zatwierdza plan finansowy NBP
Zarząd NBP - składa się z 6 do 8 członków w tym 2 w-ce prezesów. W-ce prezesów powołuje Prezydent na wniosek Prezesa NBP Członkowie zarządu nie mogą prowadzić działalności gospodarcze] oraz działać w partiach i zrzeszeniach.
Zadania zarządu
- nadzoruje operacje otwartego rynku
- udziela zezwoleń bankom komercyjnym na prowadzenie czynności w zakresie obrotu dewizowego
- ocenia funkcjonowanie systemu bankowego
- realizacja uchwał RPP
5. Zasada nadzoru bankowego
Nadzór bankowy to zarówno czynność i instytucja
l Nadzór bankowy - właścicielski - sprawowany jest przez właścicieli tego banku, uwzględnia on przede wszystkim interes właściciela a nie do końca klienta, państwa
Nadzór nad bankami - uwzględnienie interesów klientów, funkcjonowanie banku zgodnie z przepisami prawa bankowego
Rodzaje nadzoru bankowego
instytucjonalny przez specjalnie do tego powołane instytucje )
jedno instytucjonalny
wielo instytucjonalny
funkcjonalny (pewne funkcje powierza się pewnym instytucjom) Argumenty przemawiające za istnieniem nadzoru bankowego
Banki gospodarują cudzymi środkami pieniężnymi
Banki prywatne które wymagają kontroli
Nadzór bankowy jako instytucja może działać w organach banku jak również poza organami banku
W Polsce Nadzór Bankowy sprawce Komisja Nadzoru Bankowego, natomiast organem wykonawczym jest Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego
Zadania Nadzoru Bankowego
- kontrola całokształtu działalności
- bada zgodność- z przepisami zawartych umów
bada płynność
Środki nadzoru odnośnie banków komercyjnych:
zalecenia jakie wydaje nadzór bankowy np. zobowiązanie banków do ograniczenia określonych produktów bankowych
sankcje - mogą one zmierzać do zawieszenia w czynnościach Prezesa, zawieszenie w czynnościach banku przez cofniecie koncesji na prowadzenie działalności bankowej
6. Zasada licencjonowania działalności bankowej
Warunki powstania banku:
1. Posiadanie funduszy własnych
2. Musi być stworzony 3 letni plan działalności banku
3. Dysponowanie określonymi pomieszczeniami i wyposażeniem
Założycielem banku może być:
- w formie spółki akcyjnej - co najmniej 3 osoby, nie dot. jeżeli założycielem jest bank zagraniczny
- bank spółdzielczy - tylko i wyłącznie osoby fizyczne co najmniej 10 osób
- bank państwowy przez premiera w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu
Kapitał który należy posiadać w celu utworzenia banku 1 milion EURO - bank spółdzielczy 5 milionów EURO - banki spółki akcyjnej
Kapitał nie może pochodzić z kredytu, misi być udokumentowane pochodzenie kapitału. Jeden założycieli nie może dysponować większym kapitałem niż 50% o kapitału założycielskiego.
W celu utworzenia banku jest konieczne złożenie wniosku do Komisji Nadzoru Bankowego, gdzie określa się nazwę banku, siedzibę oraz zakres oferowanych czynności bankowych. Istnieje w Polsce możliwość utworzenia banku przez inny bank zagraniczny, bądź utworzenie placówki za granicą. W tych przypadkach wymagana jest zgoda Komisji Nadzoru Bankowego na utworzenie banku i prowadzenie działalności bankowej placówki pełnia funkcje reprezentacyjni. Ranki mogą się łączyć, celem jest:
- zmniejszenie kosztów banku
- likwidacja wzajemnej konkurencji
- zmniejszenie kosztów osobowych
- zwiększenie kapitałów poprzez połączenie które umożliwia oferowanie usług dużym podmiotom
FORMY ŁĄCZENIA BANKÓW
1. Bankowe Izby Gospodarcze - na mocy ustawy o izbach gospodarczych
2. Bankowe Grupy Kapitałowe - wśród takiej grupy wyodrębnia się bank pełniący funkcje dominującą musi on posiadać tak ilość akcji banków zależnych w tej grupie, które dadzą mu przynajmniej 50% głosów na walnym zgromadzeniu każdego z tych banków Banki zależne nie mogą być akcjonariuszami banku dominującego (jeżeli posiadają musza je zbyć w ciągu pół roku) Bank dominujący nie może być zależny od innych banków z poza tej grupy
3. Umowne zrzeszanie się z innymi bankami - w drodze wzajemnego porozumienia się pomiędzy tymi bankami Banki pozostają odrębnymi bankami Wyodrębnia się jeden bank który reprezentuje je przed Komisją Bankową. Celem zrzeszania się jest zwiększenie kapitałów i obsługa większych podmiotów.
4. Łączenie się banków w formie spółek akcyjnych - powstanie jednego banku na podstawie umowy, bądź po wchłonięciu innego banku
LIKWIDACJA BANKU KWESTIE UPADŁOŚCI
Jeżeli pojawi się niebezpieczeństwo rozwiązania działalności banku to istnieje możliwość wdrożenia programu naprawczego. Taki program nadzoruje kurator wyznaczony przez Komisje Bankową. Bank w takiej sytuacji może korzystać z pożyczek z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Jeśli program naprawczy nie przyniesie pozytywnego skutku wtedy powołuje się Zarząd Komisaryczny, którego celem jest naprawa finansów tego banku
LIKWIDACJA BANKU
Proces ten poprzedza walne zgromadzenie banku w celu zwiększenia funduszy własnych. Jeżeli po upływie pół roku od zwołania walnego zgromadzenia strata się zwiększa, przekracza 50% funduszy własnych, występuje wówczas przesłanka do likwidacji Komisja Nadzoru bankowego może wydać decyzję o likwidacji, bądź taki bank może być przejęty przez inny bank.
UPADŁOŚĆ BANKU
1. Czynniki wewnętrzne
- złe zarządzanie aktywami banku,
- brak kompetencji kierownictwa banku,
- zbyt niskimi kapitałami własnymi banku,
2. Czynniki zewnętrzne.
- brak zaufania klientów wobec banku,
- konkurencja innych banków,
- recesja w gospodarce,
Przesłanki upadłości
Jeżeli jego aktywa me wystarczają na pokrycie zobowiązań banku - wtedy jest informowana Komisja Nadzoru Bankowego i zawiesza działalność banku. Bank wtedy nie reguluje swoich zobowiązań. może być przejęty przez inny bank.
Bank nie prowadzi działalności bankowej, poza windykacją należności.
Zawieszeniu ulega również egzekucje z rachunków bankowych i me mogą być podejmowane nowe. Jest możliwość przejęcia tego banku przez inny bank. Jeśli nie zostanie przejęty lub me można naprawić sytuacji finansowej banku Komisja Nadzoru Bankowego występuje z wnioskiem do sądu o upadłość banku, również powiadomiony jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Orzeczenie o upadłość zapada w terminie l m -ca od złożenia wniosku. Po ogłoszeniu upadłości Sąd Wojewódzki wyznacza Syndyka Masy Upadłościowej.
Skutki upadłości
Ulegają rozwiązaniu umowy- zawarte przez bank z klientami banku np. umowy o prowadzenie rachunku. Ulegają rozwiązaniu inne umowy (poręczenia gwarancji bankowej) Przy upadłości banku ważna rolę odgrywa Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY
powstał na mocy ustawy z 1994 r. i jego celem jest:
- konieczność zapewnienia bezpieczeństwa depozytów klientów banku stabilizacji sytemu bankowego,
- ochrona samego konsumenta, Gwarancją BFG jest objęte:
1. dotyczą określonych depozytów, określonych klientów
2 . środki zgromadzone na rachunkach bankowych imiennych bez względu na liczbę umów zawartych przez, dany podmiot z. bankiem do określonej kwoty
3. objęte są depozyty w walucie polskiej i obcej - dot. wszystkich umów podmiotu z bankiem
4 obejmuje środki na dzień zawieszenia działalności banku ale powiększone o odsetki naliczone dii dnia ogłoszenia upadłości banku
5. nie wszystkie kwoty czy wkłady są objęte gwarancjami, nie są objęte wkłady Skarbu Państwa i innych banków, czy depozytów kierownictwa upadłego banku
6. kwoty:
- równowartości w złotych l tys. EURO - (zwrot w l00%)
- powyżej równowartości od l tys. do 22,5 tys. EURO - (zwrot 90% od 01.01.2003 r.)
Z wszelkimi roszczeniami i powyżej tej kwoty można wystąpić do sądu. Po upływie 5 lat od ogłoszenia upadłości banku wszelkie roszczenia w stosunku do BFG ulegają przedawnieniu. Koszty utrzymania BFG pokrywają bank tworząc taki fundusz, który może udzielić im pożyczek i poręczeń, gwarancji.
Proces uruchamiania środków z BFG zaczyna się z chwilą ogłoszenia upadłości banku, proces wypłacania środków trwa do 4 m-cy.
W ciągu miesiąca od ogłoszenia upadłości Syndyk ma za zadanie sporządzenie listy deponentów, sporządzoną listę przekazuje do BFG, która podlega weryfikacji w okresie 2 tygodni. W przypadku niezgodności cofana jest z powrotem do syndyka i ma jeden tydzień na poprawkę Następnie lista jest ponownie przekazywana do BFG. W ciągu 7 dni BFG przyznaje środki finansowe na dokonanie wypłat. W ciągu 7 dni BFG zobowiązuje banki na wpłacenie środków przeznaczonych na realizacje gwarancyjne. W ciągu 30 dni syndyk jest zobowiązany do powiadomienia klientów o możliwości wypłatach środków zgromadzonych w tym funduszu. W przeciągu kolejnych 21 dni syndyk powinien dokonać rozliczeń tych wypłat, rozliczyć się z BFG
7. Zasada trójczłonowego zakresu działalności bankowej
l. Operacje bierne / pasywne/ - mające charakter depozytowy, gromadzenie środków finansowych,
2. Operacje aktywne /czynne/ - związane są z udzielaniem pożyczek i kredytów
3. Operacje pośredniczące - wszelkie czynności rozliczeniowe przez bank na zlecenie klienta.
W ramach operacji biernych banki komercyjne mogą emitowanie obligacji papierów wartościowych Operacje bierne oraz czynne są wykonywane na ryzyko klienta, takim ryzykiem nie są objęte czynności pośredniczące. Takie czynności bank świadczy odpłatnie.
Rodzaje czynności bankowych
1 . czynności bankowe świadczone przez bank (zastrzeżone tylko dla banków)
przyjmowanie wkładów pieniężnych
prowadzenie rachunków bankowych
udzielanie kredytów
udzielanie gwarancji bankowych
emisja bankowych papierów wartościowych
. inne czynności bankowe oferowane przez bank, świadczące również przez inne podmioty
pożyczki pieniężne
wydawanie czy emisja kart płatniczych i dokonywanie rozliczeń z tego tytułu
udostępnianie skrytek bankowych
udzielanie poręczeń bankowych
czynności obrotu dewizowego
AKTYWA I PASYWA BANKU
Zasadniczym celem banków jest wypracowywanie zysku i utrzymanie płynności płatniczej. Bank pozyskuje i sprzedaje środki finansowe. Środki pozyskane zostają sprzedawane pod postacią kredytów i pożyczek. Zagrożeniem płynności płatniczych jest duża wypłata środków przez klientów z lokat długoterminowych. Bank może korzystać z rezerw bankowych tj. rezerw zgromadzonych w innych bankach.
Osiąganie zysku - różnica między odsetkami z tych lokat a udzielonymi kredytami oraz opłaty i prowizje od świadczonych usług.
8. Zasada funkcjonowania gospodarki finansowej
Bank dysponuje określonymi środkami własnymi i środkami obcymi banku.
Środki własne to kapitał własny nie przekraczający 8%, pozostała cześć ponad 90% to środki obce (lokaty międzybankowe, lokaty klientów banku);
Podział środków własnych banku
Fundusze własne podstawowe fundusz akcyjny
fundusz zapasowy
fundusz rezerwowy
2 Fundusze uzupełniające
fundusze ogólnego ryzyka
fundusz inwestycyjny
System bankowy w Polsce kryterium podziału
1. Kryterium usytuowania BC czyni II stopniowy system I- to BC, II- banki komercyjne
2. Kryterium siedziby banku,
-banki krajowe posiadają siedziby w kraju
-banki zagraniczne posiadające -siedzibę za granica a oddziały w naszym kraju
3 . kryterium z zakresu oferowanych czynności bankowych
-banki uniwersalne - większość istnienia takich banków - w naszym kraju
-banki szczególne (hipoteczne)
Podział banków wg form własności
a) Banki państwowe obecnie jedynym takim bankiem w Polsce jest Bank Gospodarstwa Krajowego
b) Banki spółdzielcze -zrzeszone są w bankach regionalnych, a te z kolei w Bankach Gospodarki Żywnościowej
c) Banki o charakterze spółek akcyjnych. W Polsce istnieje większość takich banków
W Polsce istnieją również para banki które nie działają bezpośrednio na podstawie prawa bankowego i nie zostały utworzone na podstawie prawa bankowego, przykładem jest Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo Kredytowa (SKOK), która została utworzona na podstawie ustawy o SKOK-ach. nie są one objęte Funduszem Gwarancyjnym
Pracownicze kasy zapomogowo - pożyczkowe ( nie mogą być przeznaczane na działalność gospodarczą)
OPERACYJNE PASYWNE BANKU / o charakterze depozytowym
Wszystkie operacje realizowane przez bank realizowane są na podstawie umów bankowych zawieranych pomiędzy bankiem a klientem, np. umowa o prowadzenie rachunku bankowego, umowa o udzielenie kredytu integralną częścią każdej umowy jest regulamin bankowy, którego należy zawsze się domagać.
Umowa o prowadzenie rachunku bankowego regulowana jest przez prawo bankowe i przepisy prawa cywilnego Umowa rachunku bankowego zawiera:
- oznaczenie stron zawierających umowę tzn. klienta i przedstawiciela banku
- nr rachunku bankowego
- rodzaj otwartego rachunku
- wysokość - oprocentowania, warunki oprocentowania (zmienne czy stałe)
- w jaki sposób można dysponować - środkami na rachunku
- terminy realizacji zleceń płatniczych
- terminy i formy kapitalizacji środków odsetek na rachunku
l . Umowa rachunku bankowego oznacza, ze bank zobowiązuje się - do przechowywania środków depozytowych i dokonywania rozliczeń i zleceń \V umowie będzie określona wysokość opłat i prowizji za prowadzenie rachunku bankowego.
Właściciel rachunku bankowego możemy udzielić innej osobie pełnomocnictwa do dokonywania takich samych czynności jak właściciel. Pełnomocnictwa można udzielić na czas określony i nieokreślony Pełnomocnictwo wygasa z chwilą śmierci właściciela rachunku bankowego, jednakże można dokonać zapisu na wypadek śmierci
Bank może wypowiedzieć umowę o prowadzenie rachunku w przypadku gdy klient będzie korzystał niezgodnie z warunkami w umowie.
Klient ma zawsze obowiązek powiadomić bank o zmianach jego danych osobowych
Zobowiązani do posiadania kont bankowych są podmioty gospodarcze
Operacje finansowe przekraczające 3 tys. EURO muszą być dokonywane za pośrednictwem rachunku bankowego
RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH
1 - Rachunki bieżące - zakładane dla podmiotów gospodarczych. służą do dokonywania różnego rodzaju rozliczeń z kontrahentami w obrocie gosp. np. do zapłaty świadczeń z tytułu ZUS, wypłaty dla pracowników. Wykorzystuje się je również aby klient mógł wykorzystać pewien limit kredytowy
2. rachunki pomocnicze - zakładane są przez podmioty gospodarcze w innych bankach w mieście dla ułatwienia płatności
3. Rachunki lokat terminowych - zakładane przez klientów którzy chcą lokować nadwyżki środków pieniężnych
4. Rachunki oszczędnościowo- rozliczeniowe - (konta osobiste) takim rachunkiem jest również konto AVISTA Prowadzenie dla osób fizycznych ale również dopuszcza się do prowadzenia przez Szkolne Kasy Oszczędnościowe. Posiadaczem takiego konta może być osoba małoletnia, jednak korzystanie, dysponowanie środkami na takim rachunku ma osoba która ukończyła 13 lat Prawo bankowe wymaga zęby w sformułowaniu takiego rachunku widniało „oszczędnościowy". Prowadzenie takiego rachunku może być rozwiązane jeżeli nie ma wpłat i obrotu przez 5 lat. Służą one do dokonywania rozliczeń klientów, mogą być wydawane dyspozycje zleceń opłat stałych i jednorazowych. Zabrania się prowadzenia rozliczeń dla prowadzenia rozliczeń z działalności gosp. Zwrot z podatku rocznego może być dokonywany jedynie na konta osobiste. Środki zgromadzone na ROR wolne są od zajęcia na podstawie sądowego tytułu wykonawczego do określonych kwot, ta kwota to 3 krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za prace w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród i zysków.
W przypadku śmierci właściciela rachunku bank:
- w kolejności wypłaca środki na pokrycie kosztów pogrzebu
- w II kolejności środki zostaną przekazane osobie ujętej w umowie jako pełnomocnik na wypadek śmierci w kwocie 20 krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za prace w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród i zysków
- pozostała kwota zostaje przekazana spadkobiercy D ot to wszystkich środków w rożnych bankach
Kwestie wypłat środków z konta na rzecz osób trzecich - w przypadku utraty czeku, karty od momentu zgłoszenia dana placówka odpowiada za wypłaty z konta. Banki mogą tworzyć wzajemnie lokaty międzybankowe. Banki nie mają obowiązku tworzenia rezerw bankowych od lokal między bankowych. Innymi źródłami pozyskiwania środków finansowych przez bank to bony depozytowe, certyfikaty
OPERACJE AKTYWNE - BANKU/udzielanie kredytów.
Do tych operacji zaliczamy
1 . działalność kredytowa.
2.operacie lokat między bankowych czynnych (dokonywanych w innych bankach)
3. papiery wartościowe
Kredyt a pożyczka /różnice/
- Kredyt regulowany przez prawo bankowe, pożyczka regulowana przez przepisy prawa cywilnego
- Kredyt jest czynnością wykonywaną tylko przez banki, natomiast pożyczka może być czynnością bankowa jeśli jest dokonywana przez bank.
- Kredyt otrzymuje się na określony cel przy pożyczce nie ma celu.
- Zwrot kredytu powiększony o odsetki i prowizję w przypadku pożyczki nie muszą być naliczane odsetki
- Kredytodawca nie jest właścicielem tych środków, które są przedmiotem kredytu a pożyczkodawca jest właścicielem tych środków
- Przedmiotem pożyczki są znaki pieniężne (gotówka), przedmiotem kredytu jest pewna wartość ekonomiczna
- Kredyt może być wypłacony jednorazowo lub w transzy. Pożyczka udzielona jest jednorazowo w całości
- Umowa o kredyt zawarta na piśmie, pożyczka nie musi być sformułowana na piśmie
Umowa kredytu
Bank zobowiązuje się oddać kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, natomiast kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tych środków zgodnie warunkami określonymi w tej umowie oraz do spłaty kredytu powiększonej o odsetki i prowizję w określonym terminie.
Umowa pożyczki
Bank zobowiązuje się do przeniesienia na własność kredytobiorcy określona ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się do zwrotu tych pieniędzy
Wypowiedzenie umów
W przypadku kredytu - gdy bank stwierdza ze sytuacja klienta się zmieniła i nie będzie w stanie spłacić kredytu w przypadku pożyczki wówczas gdy klient staje się niewypłacalny
Prawo bankowe zezwala bankowi na pobieranie prowizji bankowej, pobiera się ją w momencie uruchomienia kredytu. Odsetki (oprocentowanie) - naliczane są zawsze od kapitału który pozostał do spłaty.
Oprocentowanie może być stałe lub zmienne
Oprocentowanie naliczane jest
- nominalne - takie oprocentowanie jakie się stosuje np. wg 15%
- efektywne - kwota jaką faktycznie zapłacimy (jest zawsze niższa).
Kredyt może być spłacany wg rat stałych lub malejących. Spłaty w systemie rat malejących spłacamy szybciej kapitał i wówczas raty odsetkowe są mniejsze dlatego jest to sposób korzystniejszy.
Rzeczywista stopa oprocentowania kredytu
Ustawa z 20.07.2001 o kredycie konsumenckim Dz. Ust. l00 w poz. 1081 18.lX.2002 r. zobowiązuje banki do określenia rzeczywistych stop ów o w celu możliwości porównania stóp % z ofertami innych banków.
Oprocentowanie kredytu zależy od okresu na jaki został zaciągany, zazwyczaj oprocentowanie jest mniejsze przy krótszym okresie czasu W przypadku klientów instytucjonalnych oprocentowanie kredytu może podlegać negocjacji, jak i w przypadku zabezpieczeń kredytu.
Ustawa o kredycie konsumenckim odnosi się do niektórych kredytów które nie są udzielane poniżej 500 zł i przekraczają 80 tys zł
Ustawodawca zakłada że klient może w ciągu 3 dni odstąpić od umowy kredytu. Jeżeli kredytodawca nie spełni określonych warunków to kredytobiorca spłaci tylko kapitał w równych ratach.
Metody spłaty kredytu
Raty stałe
Raty malejące - korzystniejsze
Bank zabezpiecza się przed nieterminowymi spłatami kredytu i w tym celu tworzy rezerwy:
Należności poniżej standardu - jeżeli klient opóźnia się ze spłatą od 1 - 3 miesięcy bank tworzy rezerwę w wys. 20% całej należności
Należności wątpliwe - kiedy opóźnienie wynosi 3 - 6 miesięcy bank tworzy rezerwę w wys. 50% należności (kapitał i odsetki)
Należności stracone - gdy kredytobiorca zalega ze spłatą pow. 6 miesięcy bank tworzy w wys. 100% pozostałej należności
Kryteria podziału kredytów
Ze względu na okres kredytowania
krótkoterminowe - do 1 roku
średnioterminowe - 1 - 3lata
długoterminowe - pow. 3 lat
Metoda udzielenia kredytu
w rachunku bieżącym
w rachunku kredytowym
Przeznaczenie
obrotowe - na bieżącą działalność, krótkoterminowe
inwestycyjne, długoterminowe
Waluta kredytu
Podmiot
osoby fizyczne
podmioty gospodarcze
Zasady naliczania kredytów
Udzieleniu kredytu towarzyszy prowizja, jest to zapłata za usługę bankową związaną z udzieleniem kredytu. Odsetki naliczane są od wartości kapitału i w ciągu spłacania odsetki nalicza się od zmniejszającego się kapitału. Banki są zobowiązane do podawania rocznej stopy oprocentowania kredytu. Stopa efektywna od nominalnej to faktyczna kwota jaką musi zapłacić kredytobiorca.
Schemat postępowania przy udzielaniu kredytu
wniosek o kredyt - DECYZJA --» NIE (odmowa udzielenia kredytu) lub r TAK - wstępna ocena kredytobiorcy --> DECYZJA - NIE (odmowa udz. kredytu) lub TAK -analiza działalności kredytobiorcy - DECYZJA -- > NIE (odmowa udz. kredytu) lub TAK - uzgodnienie szczegółowych warunków umowy kredytu --> Podpisanie, umowy kredytu
Elementy urnowy kredytowej,
osoby
- termin na jaki zostanie udzielony kredyt rodzaj kredytu
wysokość oprocentowania przeznaczenie, cel wykorzystania środków
zabezpieczenia
RODZAJE ZABEZPIECZEŃ WIERZYTELNOŚCI
l zabezpieczenie osobiste prawa cywilnego
- poręczenie cywilne - poręczyciel zobowiązał się do spłaty kredytu wraz z odsetkami, wraz z innymi opłatami gdyby kredytobiorca nie wywiązał się z umowy. Poręczenie może mieć charakter terminowy i bezterminowy Może być całości lub części kredytu. Poręczyciel odpowiada jako współdłużnik solidarny. Poręczenie może obejmować cały majątek poręczyciela.
- gwarancje bankowe
- cesja lub przelew wierzytelności m zabezpieczenie - zostaje zawarta umowa pomiędzy kredytobiorcą a bankiem, gdzie kredytobiorca przenosi na bank prawa do otrzymania wierzytelności z tytułu świadczeń usług, sprzedaży towarów. Może mieć charakter globalny, dotyczy wszystkich banków.
- przystąpienie do długu - umowne lub ustawowe
Umowne - wynika z umowy zawartej między bankiem a kredytobiorcą. Osoba trzecia przystępująca do długu staje się współdłużnikiem.
Ustawowe - wynika gdy wierzytelność związana jest z dana firmą. Nabywca takiego podmiotu gosp. staje się dłużnikiem kredytowym.
- przejęcie długu kredytowego - przejęcie przez osobę trzecią długu i zwolnienie osoby dotychczasowej spłacającej dług. Przejmujący dług musi posiadać zdolność kredytową.
2. Zabezpieczenie przewidziane, w prawie wekslowym
- poręczenie wekslowe
- weksel in blanco
3. Zabezpieczenie rzeczowe
- hipoteka
- przewłaszczenie na zabezpieczenie - przeniesienie przez kredytobiorcę praw własności określonej rzeczy ruchomej; na własność banku na czas trwania kredytu.
Przedmiotem mogą być rzeczy oznaczone co do tożsamości np. maszyny, urządzenia
- zastaw rejestracyjny - prowadzony jest w sadach rejonowych, polega on na tym, że ustanowione jest na rzecz banku zabezpieczenie, zastaw określonych rzeczy ruchomych, które znajdują się w posiadaniu kredytobiorcy
4. Zabezpieczenia szczególne
- kaucja - polega na przeniesieniu środków pieniężnych na rzecz banku na czas trwania kredytu,
- blokada środków na rachunku bankowym - klient składa wniosek do banku i bank odzyska swoje środki. Wadą jest, że w przypadku wszczęcia egzekucji z rachunku bankowego, bank zaspokojony zostałby na końcu.
5. Ubezpieczenie kredytu - zabezpieczenie kredytu, zawarcie umowy polegające na tym, że w przypadku nie spłacenia kredytu przez kredytobiorcę, ubezpieczyciel zobowiązany jest do spłaty.
KOSZTY KREDYTOBIORCY
- należności podatkowe,
- podatki od czynności cywilno - prawnvch np. hipoteka, udzielenie pełnomocnictwa
poręczenie cywilno - prawne - opłata skarbowa, opłata notarialna, opłata sadowa.
Ze względu na przedmiot zabezpieczenia:
- zabezpieczenie na nieruchomości np. hipoteka
- zabezpieczenie na ruchomościach: zastaw rejestracyjny, przewłaszczenie
- zabezpieczenie na prawach, zastaw lub przeniesienie praw
WINDYKACJA NALEŻNOŚCI BANKU
Działania podejmowane w celu odzyskania od klienta należności kredytowej.
Formy windykacji
1 Sadowe postępowanie egzekucyjne
2 Formy polubownego dochodzenia należności np. postępowanie układowe, postęp upominawcze
3. Sądowe postępowanie egzekucyjne
Bankowy tytuł egzekucyjny - stwierdza istnienie należności a egzekucja z tego tytułu następuje po nadaniu klauzuli wykonalności nadanej przez Sąd.
Jest podstawą windykacji, zawiera on:
określa bank który wystawił tytuł,
określa dłużnika,
wysokość zobowiązania wraz z odsetkami,
wymagalność dochodzonego mszczenia.
Egzekucja może nastąpić na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego wówczas gdy kredytobiorca złoży oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Oświadczenie takie zawiera: termin i kwotę.
Egzekucja sądowa - organem jest komornik sądowy (egzekucja z rachunków bankowych, praw majątkowych), bank musi pamiętać że przed nim są inne instytucje, które mają pierwszeństwo odzyskania należności pieniężnych (np. Urząd Skarbowy).
Formy polubownego dochodzenia należności
Postępowanie układowe - gdy kredytobiorca przewiduje, że w wyniku jakichś okoliczności jego działalność gospodarcza może zostać zakończona.
Formy restrukturyzacji kredytu - potrącanie należności
Postępowanie ???
Likwidacja kredytobiorcy - podmiotowi gospodarczemu zostanie wypowiedziany kredyt spłata musi nastapić natychmiast
ROZLICZENIA PIENIĘŻNE
l Rozliczenie gotówkowe
wpłaty dokonywane na podstawie dowodów wpłat
w formie czeku gotówkowego imiennego,
w formie dyspozycji ustnej,
z bankomatu za pomocą kart płatniczych
2. Rozliczenia bezgotówkowe
polecenie przelewu
polecenie zapłaty
czek rozrachunkowy
karta płatnicza
Rozliczenia na rachunku bankowym
na polecenie w wyniku dyspozycji przez posiadacza rachunku
na polecenie osoby trzeciej
z inicjatywy banku
w przypadku egzekucji - dyspozycja bankowa
Rozliczenie bezgotówkowe poleceni przelewu schemat
Dłużnik Wierzyciel
Bank dłużnika bank wierzyciela
Polecenie przelewu - dłużnik wydaje dyspozycje obciążenia swojego rachunku i uznania rachunku wierzyciela swoją kwotą dokument ten musi zawierać nr rachunku banku tytuł wpłaty, data operacji. podpisy zgodne z wzorami na rachunku.
Polecenie zapłaty - wierzyciel wydaje bankowi dyspozycje obciążenia rachunku dłużnika określoną kwotą i uznania swojego rachunku tą kwotą. Dłużnik ma możliwość odwołania polecania zapłaty i prawa żądania zwrotu środków wraz z odsetkami w terminie 30 dni od obciążenia banku w przypadku gdy dłużnik jest osobą fizyczną a do 5 dni gdy jest to inny dłużnik.
CZEK
Pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego
Czek gotówkowy i bezgotówkowa określa się mianem rozrachunku
Elementy czeku
- sformułowanie „czek”
- bezwarunkowe polecenie zapłaty „wypłaci”
- miejsce płatności czeku
- data i miejsce wystawienia czeku
- trasat - zobowiązany do zapłaty bank
- trasant - podpis wystawcy czeku
Czek gotówkowy imienny - określona jest konkretna osoba na czeku, której należy wypłacić
Czek na okaziciela - nie ma wpisanego imienia i nazwiska na czeku wypłata może nastąpić jedynie w banku gdzie jest się posiadaczem rachunku bankowego
Czek imienny zakreślony - może być wyłącznie zrealizowany przez właściciela lub pełnomocnika tylko w tym banku który prowadzi rachunek
AKREDYTYWA przebieg rozliczeń
Inicjatorem tego rozliczenia jest dłużnik. składa dyspozycję zarezerwowania środków na uregulowanie wierzytelności tego dostawcy towaru i usług. Po otwarciu akredytywy środki mogą być wypłacone. Mamy do czynienia z akredytywa dokumentową, która oznacza że muszą być dostarczone przez dostawcę dokumenty na podstawie, których bank dokona przelewu środków.
Dokumenty wymagane przy akredytywie:
dokumenty przewozowe np. list przewozowy kolejowy i lotniczy
polisa ubezp. i inne
RODZAJE AKREDATYW
1. Ze względu na zobowiązania banku otwierającego akredytywę:
odwołalna,
nieodwołalna.
2. Ze względu na określenie beneficjanta
- przenośna - wierzyciel nie jest pierwotnym dostawcą tylko pośrednikiem,
nieprzenośna - wierzyciel jest pierwotnym dostawcą
3. Ze względu na zobowiązania banku pośredniczące
- potwierdzona - bank pośredniczący potwierdza wierzycielowi wypłatę pieniędzy
niepotwierdzona.
4. Ze względu na wielokrotność wykorzystania
- powtarzalna,
- nieodnawialna - w przypadku jednorazowej transakcji
WEKSEL rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub na zlecenie, w którym wystawca weksla zobowiązuje się bezwarunkowo, że inna osoba dokona na rzecz odbiorcy weksla zapłaty określonej sumy pieniężnej, albo sam przyrzeka, że zapłaci sumę wekslową odbiorcy weksla.