BANKOWOŚĆ I PRAWO BANKOWE

I WYKŁAD – 16 IX 2012 niedziela



SYSTEM BANKOWY W POLSCE

1. Istota systemu bankowego
Mianem systemu bankowego określa się całokształt instytucji bankowych funkcjonujących w państwie, a także normy określające wzajemne ich powiązania i stosunki z otoczeniem.
O systemie bankowym można mówić dopiero wtedy, gdy rozwój rynku pieniężnego i rozwój banków doprowadzi do ukształtowania wielopoziomowego układu instytucji bankowych złożonego z banku centralnego i banków komercyjnych. Ramy prawne systemu bankowego wyznacza prawo bankowe w szerokim ujęciu, ustalając rodzaje banków funkcjonujących w systemie, ich czynności, rolę banku centralnego oraz rolę instytucji zapewniających bezpieczeństwo systemu bankowego.
Aktualnie obowiązującym systemem bankowym w RP jest model dwustopniowego systemu bankowego. Istotą tego modelu jest oddzielenie funkcji banku centralnego od funkcji pozostałych banków prowadzących działalność jako banki komercyjne, tj. banki samodzielne i samofinansujące się, wykonujące usługi finansowe.
NBP jest natomiast bankiem emisyjnym, którego głównym celem działalności jest utrzymanie stabilnego poziomu cen w kraju.
Istotne znaczenie dla bezpieczeństwa tego systemu bankowego posiadają:
1. Komisja Nadzoru Finansowego /KNF/
2. Bankowy Fundusz Gwarancyjny /BFG/
Do elementów struktury obecnego systemu bankowego w Polsce możemy więc zaliczyć:
1. Bank centralny państwa – NBP
2. Banki komercyjne o zróżnicowanym charakterze zarówno pod względem formy organizacyjno-prawnej (bank państwowy, banki spółdzielcze, banki w formie Spółki Akcyjnej) oraz zakresu prowadzonej działalności (banki uniwersalne, banki specjalne)
3. KNF w zakresie sprawowania nadzoru nad bankami (nadzór bankowy)
4. BFG
Wszystkie te elementy są ze sobą funkcjonalnie powiązane.
W doktrynie prawa bankowego wskazuje się również na szersze rozumienie pojęcia „system bankowy” i zaliczenia do jego elementów także instytucji parabankowych, tj. : Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe /SKOK/, kantory wymiany walut, inne prawnie funkcjonujące podmioty udzielające pożyczek ze środków własnych.

Tylko banki i SKOK-i mogą udzielać pożyczek i kredytów ze środków pochodzących od innych podmiotów – na podstawie odrębnych ustaw. Pozostali /np.parabanki/ nie mogą przyjmować depozytów, a pożyczek mogą udzielać tylko z własnych środków.

2. Pojęcie prawa bankowego
W doktrynie brak jest jednoznacznej definicji prawa bankowego z uwagi na rozległa i różnorodną materię stanowiącą przedmiot regulacji tego działu prawa. Najczęściej przyjmuje się, że prawo bankowe to ogół norm prawnych regulujących strukturę, organizację oraz działalność banków. Prawo bankowe w wąskim znaczeniu to ustawa Prawo bankowe. W szerokim tego słowa znaczeniu to także inne akty normatywne (ustawy stosowane w praktyce bankowej). Prawo bankowe nie jest gałęzią prawa. Jest ono zbiorem norm prawnych należących do różnych gałęzi prawa, w tym norm prawa publicznego (administracyjnego, finansowego, karnego) oraz prywatnego (cywilnego). Stąd też w doktrynie wyróżnia się podział prawa bankowego na prawo bankowe publiczne i prywatne.
Publiczne prawo bankowe obejmuje przede wszystkim zasady tworzenia banków, sprawowania nadzoru nad bankami, a także zasad działalności banku centralnego.
Istotą prywatnego prawa bankowego jest cywilno-prawny charakter regulacji obejmujący przede wszystkim stosunki umowne, w których uczestniczy bank.

3. Źródła prawa bankowego
Kompleksowy charakter norm prawa bankowego sprawia, że na źródła krajowe prawa bankowego składa się szereg aktów normatywnych należących do różnych gałęzi prawa. Należy tu :
1. Konstytucja ponieważ określa pozycję prawną banku centralnego
2. ustawy regulujące tylko zagadnienia z zakresu prawa bankowego oraz ustawy, których przepisy prawne stosuje się nie tylko do stosunków bankowych
Do aktów prawnych regulujących wyłącznie stosunki bankowe zalicza się m.in.
- ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe
- ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim
- ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych
- ustawa z 1994 r. ze zmianami o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
- ustawa z 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Ponadto w stosunkach bankowych stosuje się takie akty prawne jak :
- kodeks cywilny
- prawo wekslowe
- prawo czekowe
Przy tworzeniu banków spółdzielczych i ich funkcjonowaniu stosuje się oprócz prawa bankowego prawo spółdzielcze oraz ustawę z 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, a do tworzenia i funkcjonowania banków w formie S.A. oprócz prawa bankowego zastosowanie ma ustawa z 15 IX 2000 r. Kodeks spółek handlowych.
Polskie prawo bankowe jest sukcesywnie dostosowywane, poprzez jego nowelizacje, do dyrektyw bankowych Unii Europejskiej. Oprócz tego w Polsce jako państwie członkowskim UE stosuje się wprost prawo traktatów oraz rozporządzenia organów UE jeżeli obejmują one zagadnienia związane z funkcjonowaniem systemu bankowego.

NARODOWY BANK POLSKI

1.Status prawny NBP
NBP działa na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim.
NBP w dwuszczeblowej strukturze systemu bankowego jest bankiem centralnym typowym dla gospodarki rynkowej – pod względem celu, funkcji, zadań i posiadanych instrumentów służących do ich realizacji. Sytuacja prawna tego banku, cel jego działalności, zadania i funkcje sprawiają, że NBP jest specyficzną i niepowtarzalną instytucją o szczególnej pozycji ustrojowej wyznaczona przez Konstytucję z 2 IV 1997 r. Z Konstytucji wynika bowiem, że NBP ma obowiązek ustalać i realizować politykę pieniężną, zapewnić stabilną wartość polskiego pieniądza oraz ponosić z tego tytułu odpowiedzialność. Ustawa o NBP określa jego kompetencje, które są przynależne wyłącznie temu podmiotowi i nie mogą być wykonywane przez inne instytucje. Cecha banku centralnego jest jego niezależność od organów władzy, administracji oraz sądownictwa i innych organów ochrony prawnej. W wykonywaniu swoich zadań bank centralny samodzielnie ustala założenia polityki pieniężnej na każdy rok przedkładając je Sejmowi tylko do wiadomości i składając sprawozdania z wykonania założeń tej polityki. Za prowadzenie i rezultaty polityki pieniężnej bank centralny ponosi samodzielnie odpowiedzialność. NBP jest instytucją odrębna od innych banków(komercyjnych) , wpływa jednak na ich działalność poprzez stosowanie przyznanych mu ustawowo instrumentów w zakresie polityki pieniężnej.
Siedzibą NBP jest Warszawa. W terenie funkcjonuje 14 oddziałów okręgowych NBP.
Nie można ogłosić upadłości NBP. Zasady polityki finansowej NBP określa ustawa o NBP.
NBP jest osobą prawną, przy czym jest to osobowość prawna typu normatywnego. NBP nie jest wpisany do żadnego z rejestrów.3
Powyższe cechy dowodzą niepowtarzalności pozycji prawnej NBP oraz braku możliwości porównywania NBP z innymi prawnymi podmiotami.

2. Cele, zadania i funkcje NBP
Cele
Cel działalności NBP wyznaczony został przez przepisy Konstytucji oraz postanowienia ustawy o NBP. Zgodnie z ustawą o NBP podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to celu podstawowego.
Zadania
Do zadań NBP należy:
1. Organizowanie rozliczeń pieniężnych
2. Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
3. Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych granicami ustaw
4. Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa (prowadzi rachunki m.in. dla : wojewodów, sądów, prokuratury, urzędu skarbowego, rządu, ZUS-u, jednostki wojskowej)
5. Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie (udzielanie kredytu refinansowego)
6. Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
7. Działanie na rzecz stabilności finansowej kraju
8. Opracowanie statystyki pieniężnej i bankowej oraz bilansu związanego z wymianą międzynarodową
9. Wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Funkcje banku centralnego
Zadania NBP wyznaczają zakres jego funkcji. Do funkcji tych najczęściej zalicza się :
- funkcję emisyjną
- funkcję banku państwa
- funkcję banku banków.
Funkcja emisyjna
Odzwierciedla się w wyłączności emisji polskich znaków pieniężnych tj. banknotów i monet opiewających na złote i grosze. Emisja pieniądza obejmuje określanie wzorów znaków pieniężnych, ich nominalnej wartości, wielkość danej emisji, termin wprowadzania do obiegu znaków pieniężnych oraz kontrolę stopnia zużycia tych znaków.
NBP jest jedynym w kraju bankiem emisyjnym !!!
Funkcja banku państwa
NBP realizuje tę funkcję przede wszystkim poprzez ustalanie założeń polityki pieniężnej, doboru instrumentów tej polityki pozwalających na regulowanie rozmiarów pieniądza gotówkowego kierowanego na rynek, e tym także zasobów pieniądza stawianego do dyspozycji banków. Realizując założenia polityki pieniężnej bank centralny ponosi z tego tytułu wyłączną odpowiedzialność. NBP jako bank państwa realizuje też funkcje usługowe wobec budżetu prowadząc rachunki jednostek budżetu państwa. NBP prowadzi też rachunki BFG, Krajowej SKOK oraz banków komercyjnych. Ponadto NBP realizuje zadania związane ze sprzedażą obligacji skarbowych. Jest agentem emisji bonów skarbowych oraz organizatorem przetargów na bony skarbowe.
Funkcja banku banków
Bank centralny realizuje cele polityki pieniężnej oddziaływując na banki komercyjne przy pomocy ustawowo określonych narzędzi (instrumentów) o różnym charakterze: administracyjnym, administracyjno-ekonomicznym i rynkowym.
Do instrumentów polityki pieniężnej banku centralnego należą m.in. :
1. ustalanie stopy rezerwy obowiązkowej banków komercyjnych
2. polityka stóp procentowych
3. instrumenty rynkowe – rynku otwartego

3. Organy NBP
NBP jako osoba prawna działa poprzez organy:
1. Prezes NBP
2. Rada Polityki Pieniężnej – organ kolegialny
3. Zarząd NBP – organ kolegialny

Ad. 1 – Prezes NBP
Prezes jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP – kadencja 6 lat. Ta sama osoba może być prezesem NBP nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Kadencja prezesa wygasa :
- po upływie 6 lat
- w razie śmierci
- w razie rezygnacji
- w razie odwołania
Odwołanie prezesa może nastąpić tylko w sytuacjach wskazanych w ustawie o NBP:
- gdy nie pełni on swojej funkcji wskutek długotrwałej choroby
- został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo
- Trybunał Stanu orzekł wobec Prezesa NBP zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych
w organach państwowych.
Prezesa NBP w czasie jego nieobecności zastępuje wiceprezes NBP – pierwszy zastępca NBP
Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP, przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi oraz reprezentuje NBP na zewnątrz. Reprezentuje on też interesy RP
w międzynarodowych instytucjach bankowych. Ma prawo wydawać zarządzenia, które podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Prezesa NBP.
Ponadto wykonuje on zadania wynikające z innych ustaw należących do prawa bankowego szeroko pojętego, m.in. prowadzi rejestr działalności kantorowej (działalność regulowana).

II wykład

Charakterystyka rachunków bankowych:
I. Rozliczeniowe :
- bieżący- służy posiadaczom do gromadzenia środków pieniężnych oraz dokonywania rozliczeń pieniężnych..(tu mi coś brakuje)
-pomocniczy- jest otwierany na wniosek posiadacza rachunku bieżącego w celu dokonywania rozliczeń pieniężnych związanych z danym rodzajem działalności ( w przypadku przedsiębiorcy gdy prowadzi on wielobranżową działalność). Jest otwierany przez bank dla dokonywania rozliczeń pieniężnych w ramach wyodrębnionej jednostki( oddziału, filii, hurtowni).

Rachunek rozliczeniowy bieżący może być otwarty w kilku bankach, natomiast rachunek pomocniczy może być otwarty w tym samym banku co rachunek bieżący lub w innym.

II. Lokaty terminowe
Na tych rachunkach gromadzone są środki pieniężne czasowo wolne, w celu osiągnięcia przychodu w postaci odsetek.

III. Rachunek oszczędnościowy
Jest zawsze rachunkiem imiennym, a w jego nazwie musi być zawarty w różnych przypadkach wyraz „oszczędnościowe”. Rachunki oszczędnościowe osób fizycznych mogą być rachunkami wspólnymi tj. prowadzonymi dla kilku osób fizycznych. Jeżeli z umowy rachunku oszczędnościowego nie wynika inaczej to każdy ze współposiadaczy może swobodnie dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku. Każdy z nich ma także prawo ze skutkiem dla pozostałych zamknąć ten rachunek.

Rachunek oszczędnościowy dla małoletniego: Banki otwierają też rachunki oszczędnościowe dla małoletnich. Umowa rachunku podpisuje przedstawiciel ustawowy. Z przepisów prawa bankowego wynika, że małoletni posiadacz rachunku po ukończeniu 13 roku życia może rozporządzać zgromadzonymi środkami pieniężnymi, o ile nie sprzeciwi się temu jego przedstawiciel ustawowy.



Wypłaty z rachunku oszczędnościowego na wypadek śmierci posiadacza rachunku. Wyróżniamy tu następujące wypłaty:

- na koszty pogrzebu posiadacza osobie, która przedstawi rachunki ich poniesienia, przy czym koszty te nie mogą przekraczać kosztów urządzenia pogrzebu w sposób zwyczajowo przyjęty w środowisku, w którym żył zmarły. Koszty te nie wchodzą do spadku popładcy ( poposiadacza) rachunku obniżając majątek spadkowy.

- z rachunku bankowego po śmierci posiadacza może być też wypłata, którą za życia wskazał posiadacz. Posiadacz rachunku oszczędnościowego może bowiem dokonać dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wskazując osobę (osoby) na rzecz których kwota zostanie wypłacona. Wysokość kwoty objętej dyspozycją we wszystkich bankach nie może przekraczać 20-krotności średniej wysokości płacy pracowników w sferze przedsiębiorstw bez nagród, wypłat, zysku publikowanej przez prezesa GUS za miesiąc poprzedzający bezpośrednio miesiąc śmierci posiadacza. Dyspozycja ta może być w każdym czasie przez posiadacza zmieniona lub odwołana. Kwota z dyspozycji nie wchodzi w spadek poposiadacza. Dyspozycji można dokonać na rzecz: małżonka, zstępnych (są to dzieci i wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), rodzeństwa.

-Tzw. przywilej egzekucyjny dla posiadaczy rachunku oszczędnościowego. Jeżeli prowadzona jest egzekucja z rachunku oszczędnościowego to wolna od zajęcia zarówno w egzekucji sądowej jak i administracyjnej jest kwota w wysokości 3-krotnej przeciętnej płacy pracowników w sferze przedsiębiorstw bez wypłat, nagród, zysku ogłoszonej przez prezesa GUS obejmująca miesiąc wystawienia tytułu wykonawczego. Kwota ta obejmuje wszystkie zawarte umowy.

IV. Na rachunku powierniczym mogą być gromadzone środki pieniężne, które powierzone są posiadaczowi rachunku przez osoby trzecie na podstawie odrębnie zawartych umów (np. umowa deweloperska) Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku zwany powiernikiem. Umowa rachunku powierniczego określa warunki jakie powinny być spełnione, aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek powierniczy mogły zostać wypłacone jego posiadaczowi. Środki zgromadzone na rachunku powierniczym podlegają ochronie. Polega ona na tym iż:
-w razie wszczęcia egzekucji przeciwko posiadaczowi nie podlegają one zajęciu,
- w razie śmierci nie wchodzą do spadku,
- w razie ogłoszenia upadłości posiadacza są wyłączone w masy upadłościowej.

Szczegółowe zasady dysponowania środkami pieniężnymi przez powiernika określa umowa rachunku powierniczego.

Umowa rachunku bankowego.
Jest uregulowana w kodeksie cywilnym oraz w przepisach prawa bankowego. Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza do przechowywania jego środków pieniężnych, a jeśli umowa tak stanowi to także do dokonywania rozliczeń pieniężnych. Umowa rachunku bankowego posiada następujące cechy:
- jest umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną,
- jest umową konsensualną,
- jest umową kauzalną,
- w praktyce zazwyczaj jest umową odpłatną,
- zawieraną na czas oznaczony lub nieoznaczony.

Elementy umowy rachunku bankowego określone są przepisami prawa bankowego. Prawo to stanowi, że umowa rachunku bankowego powinna być zawarta na piśmie ( forma do celów dowodowych) i zawiera w szczególności następujące elementy:

II WYKŁAD – 18 XI 2012 niedziela

Ad.2 – Rada Polityki Pieniężnej
Rada Polityki Pieniężnej jest organem kolegialnym do działalności której należy m.in. :
1/ ustalanie stóp procentowych NBP
2/ ustalanie rezerwy obowiązkowej banków i wysokości jej oprocentowania
3/ zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP
W skład Rady wchodzą:
- przewodniczący Rady – Prezes NBP
- 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat
Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Można pełnić tę funkcję tylko przez jedną kadencję.
Posiedzenia Rady odbywają się co najmniej raz na miesiąc.

Ad.3 – Zarząd NBP
Działalnością NBP kieruje Zarząd. W jego skład wchodzą:
- prezes NBP – przewodniczący zarządu
oraz 6 – 8 członków zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP
Członków Zarządu powołuje i odwołuje Prezydent RP na wniosek Prezesa NBP
Członkowie zarządu powoływani są na okres 6 lat.
Do zakresu działania Zarządu NBP należy m.in.:
1/ realizowanie uchwał Rady
2/ podejmowanie uchwał w sprawach, które nie zostały zastrzeżone do wyłącznej kompetencji innych organów, w tym:
a/ okresowa ocena obiegu pieniężnego
b/ ocena funkcjonowania systemu bankowego
c/ uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP
d/ określanie zasad organizacji, podziału zadań, gospodarowania funduszami w NBP, a także zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP
Ponieważ NBP jest podmiotem w pełni niezależnym, członkowie Rady, Zarządu i Prezes nie mogą w okresie pełnienia funkcji w tych organach wykonywać działalności w partiach
politycznych i związkach zawodowych jeżeli do takich należą. Mają obowiązek zawiesić partyjną i związkową działalność pod rygorem odwołania ich z funkcji.

PRAWO BANKOWE

Problematyka objęta przepisami Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe

I. Pojęcie banku
Zgodnie z prawem bankowym bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone bankowi pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Banki w Polsce funkcjonują wyłącznie w następujących organizacyjno-prawnych formach :
1/ bank państwowy (jest jeden - Bank Gospodarstwa Krajowego)
2/ banki spółdzielcze
3/ banki w formie spółek akcyjnych



Elementy definicji „banku”
1. Każdy bank jest osoba prawną. Bank państwowy posiada tzw. normatywną osobowość prawną (nie jest wpisywany do rejestru tylko na mocy przepisów prawa).
Bank spółdzielczy i w formie S.A. nabywa osobowość prawna z chwilą wpisu do KRS – rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
2. Banki są tworzone na podstawie ustaw. Bank państwowy zgodnie z przepisami prawa bankowego.
Bank spółdzielczy zgodnie z przepisami:
a/ ustawy z 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających
b/ ustawy z 1982 r. /ze zm./ Prawo spółdzielcze
c/ przepisami Prawa bankowego
Bank w formie S.A. jest tworzony i funkcjonuje na podstawie prawa bankowego jako ustawy szczególnej, a w sprawach nieuregulowanych w Prawie bankowym na podstawie ustawy z 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych.
3. Banki działają na podstawie zezwoleń – dotyczy to banków spółdzielczych i banków w formie S.A. Bank musi uzyskać dwa zezwolenia, aby prowadzić działalność bankową:
- zezwolenie na utworzenie banku
- zezwolenie na rozpoczęcie działalności bankowej
Każde z tych zezwoleń wydaje Komisja Nadzoru Finansowego. Zezwolenie jest decyzją administracyjną.
4. Zezwolenia udzielone bankowi uprawniają go do przyjmowania środków pieniężnych (wkładów pieniężnych) na rachunki bankowe. Są to środki pieniężne powierzone bankowi pod tytułem zwrotnym ponieważ bank ma obowiązek ich zwrotu na każde żądanie posiadacza rachunku. Jednocześnie bank ma prawo przeznaczać te środki pieniężne na kredyty, pożyczki inne podobne w charakterze czynności bankowe.
Te czynności objęte są ryzykiem bankowym, w szczególności ryzykiem kredytowym, które polega na braku terminowej spłaty należności banku bądź braku spłaty kredytów, pożyczek itp.
5. Pojęcie czynności bankowej.
Ustawodawca nie określił pojęcia „czynność bankowa”. W prawie bankowym wyodrębnione jednak zostały dwie kategorie czynności bankowych:
1/ czynności bankowe obiektywne (sensu stricto bankowe) – są to czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków. Inne podmioty mogą wykonywać je tylko w przypadku gdy tak stanowi odrębna ustawa. Podmiotem , który ma prawo wykonywać niektóre czynności zastrzeżone dla banków jest SKOK
2/ czynności bankowe subiektywne (sensu largo) – są to takie czynności, które mogą wykonywać także inne podmioty, jeżeli jednak wykonuje je bank to są one czynnościami bankowymi.
Katalog obiektywnych czynności bankowych:
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie rachunków tych wkładów
2) prowadzenie innych rachunków bankowych
3) udzielanie kredytów
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz akredytyw
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
7) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
8 wykonywanie innych czynności zastrzeżonych tylko dla banku w odrębnych ustawach
Do subiektywnych czynności bankowych należą:
1) udzielanie pożyczek pieniężnych
2) udzielanie i potwierdzanie poręczeń
3) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
4) dokonywanie operacji wekslowych i czekowych
5) emitowanie kart płatniczych i wykonywanie operacji przy ich użyciu
Szczegółowy katalog czynności bankowych wykonywanych przez dany bank określa
statut banku każdy bowiem bank oprócz przepisów ustaw ma obowiązek działać w oparciu o postanowienia statutu.

II. Tworzenie banków krajowych
Ustawodawca określił warunki, których spełnienie pozwala utworzyć bank i prowadzić działalność bankową.
Dotyczą one:
1. założycieli banku i osób, które w nowoutworzonym banku obejma stanowiska członków zarządu
2. wymogów kapitałowych w odniesieniu do kapitału założycielskiego
3. pomieszczeń, w których bank będzie wykonywał czynności bankowe
4. planu działalności banku na okres minimum pierwszych 3 lat jego funkcjonowania.

Ad1. Założyciele banku spółdzielczego i w formie S.A.

System bankowy w Polsce Systemem bankowym określa się całokształt instytucji bankowych funkcjonujących w państwie a także normy określające wzajemne ich powiązania i stosunki z otoczeniem. Aktualnie obowiązującym systemem bankowym w RP jest model dwustopniowy. Istotą tego modelu jest oddzielenie funkcji Banku centralnego od funkcji pozostałych banków prowadzących działalność jako banki komercyjnej tj. banki samodzielne i samofinansujące się, wykonujące usługi finansowe.
Znaczenie dla bezpieczeństwa tego banku posiadają: -Komisja Nadzoru Finansowego - Bankowy fundusz Gwarancyjny
Struktury systemu bankowego w Polsce: -Narodowy Bank Polski -banki komercyjne -KNF w zakresie nadzoru -BFG
Prawo bankowe Prawo bankowe w wąskim znaczeniu to ustawa(Prawo Bankowe) w szerokim to także inne akty normatywne stosowane w praktyce bankowej.
Podział prawa bankowego: -prawo bankowe publiczne; obejmuje zasady tworzenia banków, sprawowanie nadzoru nad bankami i zasady działania Banku Centralnego -prawo bankowe prywatne; cywilno-prawny charakter obejmujący stosunki umowne w których uczestniczy bank
Źródła prawa bankowego: -Konstytucja -ustawy regulujące zagadnienia z prawa bankowego -ustawy których przepisy nie stosuje się tylko do stosunków bankowych
Akty prawne regulujące wyłącznie stosunki bankowe: -29.08.1997 Prawo Bankowe -29.08.1997 o Narodowym Banku Polski -ustawa o listach zastwanych i bankach hipotecznych -ustawa z 1994r. ze zmianami o BFG - ustawa z 2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
Narodowy Bank Polski NBP ma obowiązek realizować politykę pieniężną, zapewnić stabilność wartości polskiego pieniądza oraz ponosić z tego tytułu odpowiedzialność( NBP jest bankiem emisyjnym którego głównym celem działalności jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wpieraniu gospodarki rządu).NBP jest niezależna od organów władzy, administracji, sądów i innych organów ochrony prawnej.
Cechy NBP: -siedziba Warszawa,14 oddziałów okręgowych-nie można ogłosić upadłości
-zasady polityki finansowej NBP określa ustawa o NBP -NBP jest osoba prawna, nie jest wpisana do żadnego rejestru
Zadania NBP: -organizowanie rozliczeń pieniężnych -prowadzenie gospodarki rezerw dewizowych -prowadzenie działalności dewizowej -prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa -regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie -kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego -działanie na rzecz stabilności finansowej kraju -opracowanie statystyki pieniężnej i bankowej oraz bilansu płatniczego i bilansu związanego z wymiana międzynarodowa -wykonywanych zadań określonych w ustawie
Funkcje NBP -funkcja emisyjna -funkcja banku państwa -funkcja banku banków
Organy NBP(działa poprzez organy) -Prezes NBP -Rada Polityki Pieniężnej -Zarząd NBP
Prezes NBP- powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP, kadencja 6 lat(nie dłużej niż 2 kolejne kadencje), kadencja wygasa; po upływie 6 lat, w razie śmierci, w razie rezygnacji, w razie odwołania(odwołanie może nastąpić tylko w sytuacjach przewidzianych w ustawie). Prezesa NBP w czasie nie obecności zastępuje I zastępca Wiceprezes NBP. Prezes NBP jest: -przełożonym wszystkich pracowników NBP - przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej i Zarządowi NBP -reprezentuje NBP na zewnątrz a także reprezentuje interesy NBP w międzynarodowych instytucjach bankowych
Rada Polityki Pieniężnej- organ kolegialny NBP. Do zadań Rady należy ustalenie stóp procentowych NBP m. in. Ustalenie rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania, zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdanie z działalnością NBP.
Skład Rady -Prezes NBP -9 członków(wybieranych po 3 przez Sejm, Senat i Prezydenta RP) Kadencja 6 lat, funkcje ta można pełni tylko przez 1 kadencję.
Zarząd NBP- kieruje działalnością NBP. Skład: -Prezes NBP -6-8 członków zarządu w tym 2 wiceprezesów NBP Członków zarządu powołuje lub odwołuje Prezydent na wniosek Prezesa na 6 letnia kadencję. Zakres działania zarządu: -realizowanie uchwał Rady -okresowa ocena obiegu pieniężnego -ocena funkcjonowania systemu bankowego -uchwalenie planu działania i planu finansowania NBP -określenie zasad organizacji, podziału zadań, gospodarowania funduszami w NBP
Prezes NBP i członkowie zarządu nie mogą należeć do partii politycznej i związków zawodowych.
Bank Pojęcie banku: bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw działające na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążającym ryzykiem środki powierzone bankowi pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. Banki w Polsce funkcjonują w następujących formach: -jako bank państwowy -jako banki spółdzielcze -jako bank w formie spółek akcyjnych
Banki spółdzielcze jak w formie spółek osobowość prawna nabywają z chwilą wpisu do KRS – rejestru przedsiębiorców.
Czynności bankowe- w prawie bankowym wyodrębnione zostały 2 kategorie czynności: 1)czynności bankowe obiektywne(sensu stricte) są to czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków; przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie rachunków wkładów, prowadzenie innych rachunków bankowych, udzielanie kredytów, udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych, emitowanie bankowych papierów, 2)czynności bankowe subiektywne(sensu largo) są to takie czynności które mogą by wykonywane także przez inne podmioty; udzielanie pożyczek pieniężnych, udzielanie i potwierdzanie poręczeń, nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, dokonywanie operacji wekslowych i czekowych oraz emitowanie kart płatniczych i wykonywanie operacji przy ich użyciu.
Tworzenie banków krajowych ; Ustawodawca określił warunki których spełnienie stanowi podstawę utworzenia banki i działalności bankowej. Dotyczą one: -założycieli banku i osób które obejmują stanowisko członków zarządu; założycielami banków w formie spółdzielczej mogą być tylko i wyłącznie osoby fizyczne w liczbie nie mniejszej niż 10 a w formie spółek akcyjnych osoby fizyczne lub osoby prawne w liczbie nie mniejszej niż 3 załozycieli -wymogi kapitałowe w odniesieniu do kapitału założycielskiego -wymogi dotyczące pomieszczeń w których bank będzie wykonywał czynności bankowych -plan działalności banku na okres 3 pierwszych lat
Banki mogą prowadzi następujące rachunki bankowe: I Rachunki rozliczeniowe: bieżące, pomocnicze II Rachunki lokat terminowych III Rachunki oszczędnościowe: A wista(płatne na każde żądanie), rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe (ROR), rachunki oszczędnościowe lokat terminowych IV Rachunki powiernicze
Rachunki rozliczeniowe i lokaty terminowe mogą by prowadzone wyłącznie dla osób prawnych(tj. spółek z o.o., s.a.), tzw., ułomnych osób prawnych i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek.
Rachunek rozliczeniowy bieżący- służy posiadaczowi do gromadzenia środków pieniężnych oraz do dokonywania rozliczeń pieniężnych z prowadzoną działalnością, rachunek może być otwierany w kilku bankach.
Rachunek rozliczeniowy pomocniczy- jest otwierany na wniosek posiadacza rachunku bieżącego w celu dokonywania rozliczeń związanych z danym rodzajem działalności( w przypadku gdy przedsiębiorca prowadzi działalność wielobranżową), rachunek pomocniczy może być otwarty w tym samym banku co rachunek bieżący.
Rachunek lokat terminowych – na rachunku gromadzone są środki pieniężne czasowo wolne, w celu osiągnięcia przychodu w postaci odsetek
Rachunek oszczędnościowy – jest zawsze rachunkiem imiennym, rachunki oszczędnościowe osób fizycznych mogą być rachunkami wspólnymi tj. prowadzonymi dla kilku osób, jeżeli nie wynika to z umowy każda ze współdziałających osób może dysponować środkami i każda z nich może zamknąć ten rachunek
Rachunek oszczędnościowy dla małoletniego- umowę rachunku podpisuje przedstawiciel ustawowy, właściciel rachunku po ukończeniu 13 roku życia może nim dysponować o ile nie sprzeciwia się temu przedstawiciel ustawowy
Rachunek powierniczy- Na rachunku powierniczym mogą być gromadzone środki pieniężne, które powierzone są posiadaczowi rachunku przez osoby trzecie na podstawie odrębnie zawartych umów. Środki zgromadzone na rachunku powierniczym podlegają ochronie np. w razie wszczęcia egzekucji przeciwko posiadaczowi nie podlega zajęciu itp.
Wypłaty z rachunku oszczędnościowego na wypadek śmierci posiadacza rachunku: -wypłaty na koszty pogrzebu osobie która przedstawi rachunki ich poniesienia -z rachunku bankowego po śmierci posiadacz może też być wypłata osobie która wskazała posiadaczowi rachunku.
Posiadacz rachunku może dokona dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wskazując osobę/ osoby na rzecz której kwota zostanie wypłacona.
Umowa rachunku bankowego. Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza do przechowywania jego środków pieniężnych a także jeżeli umowa tak stanowi do dokonywania rozliczeń pieniężnych. Cechy umowy: -jest umowa dwustronna -jest umowa konsensualna -jest umowa kauzalna -w praktyce jest umowa odpłatna -zawierana na czas określony lub nieokreślony
Umowa powinna być zawarta na piśmie i zawierać:
-określenie strony umowy -rodzaj otwieranego rachunku -waluta rachunku -czas trwania umowy(czas oznaczony lub nieoznaczony) -przesłanki, tryb rozwiązania umowy rachunku -o ile strony zastrzegły oprocentowanie środków( określenie wysokości i przesłanki jego zmiany) -wysokość prowizji i opłat za czynności związane z realizacja umowy oraz przesłanki ich zmiany -formy i zakres rozliczeń pieniężnych i termin realizacji rozliczeń
Formy rozliczeń pieniężnych: -gotówkowe: zapłata na rachunek wierzyciela, czek gotówkowy -bezgotówkowy: polecenie przelewu, czek rozrachunkowy, karta płatnicza -zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe rozliczenia pieniężne -przesłanki i tryb zmiany umowy
Cechy umowy rachunku bankowego: -konsensualna -kazualna -dwustronnie zobowiązująca -co do zasady odpłatna -zawierana na czas oznaczony lub nieoznaczony
Regulaminy bankowe; dotyczą stosunku umownego, kształtują treść tego stosunku, mogą dotyczyć otwierania i prowadzenia rachunku bankowego, lokat terminowych, kredytów itp. Postanowienia regulaminu wiążą strony jeżeli zostały jej doręczone przed zawarciem umowy, postanowienia regulaminu nie mogą być negocjowane miedzy stronami, są one uchwalane przez zarząd danego banku.
Kredyty bankowe. Kredyty mogą być systematyzowane według: -ze względu n podmiot kredytowania; kredyty dla przedsiębiorstw, konsumentów -ze względu na okres kredytowania; krótkoterminowe do 1 rok, średnioterminowe do 5 lat, długoterminowe powyżej 5 lat a nawet do 30 kredyty hipoteczne -ze względu na sposób zabezpieczenia spłaty kredytu np. kredyt hipoteczny -ze względu na sposób ewidencjonowania wpłaty i wypłaty kredytu
Kredyt w r.b. lub r.o.r.; Posiadacz rachunku może korzystać ze środków w gotowce pomimo braku tych środków na rachunku- do kwoty udzielonego kredytu, każda wpłata zmniejsza zadłużenie
Kredyt w rachunku kredytowym; wypłata kredytu i spłata rat kredytu księguje się na rachunku kredytowym przeznaczonym na rozliczanie kredytobiorcy.
Badanie zdolności kredytowej; Zdolność kredytowa to zdolność kredytobiorcy do spłaty kredytu i odsetek w całym okresie kredytowania. Badanie zdolności kredytowej jest sformalizowane i długotrwale, bank od kredytobiorcy ma prawo żądać udokumentowania stałego źródła dochodu i sytuacji rodzinnej. Od oceny tej zdolności uzależniony jest poziom ryzyka z jakim związane jest udzielenie kredytu bankowego.
Cechy umowy kredytu: -nazwana, uregulowana w prawie bankowym -konsensualna -kazualna -dwustronnie zobowiązująca -odpłatna -terminowa -celowa
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i zawierać: -strony umowy -kwotę i walutę kredytu -cel na który został udzielny kredyt -termin spłaty
Wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany; kredyt może być oprocentowany wg stałej lub zmiennej stopy procentowej, w umowie kredytu powinny być zwarte warunki zmiany oprocentowania kredytu
Sposób zabezpieczenia spłaty kredytu; Spłata kredytu powinna być zabezpieczona przy wykorzystaniu prawnych form. Prawne formy zabezpieczenia dzielą się na : -osobiste formy zabezpieczenia; poręczenie, inblanco, gwarancje innego banku -rzeczowe formy zabezpieczenia; zastaw rejestrowy, hipoteka, przewłaszczenie na zabezpieczenie kaucji
Kredyt udzielny na podstawie zawartej umowy może być uruchamiany jednorazowo lub w transzach. Kredyt może być wpłacony w gotowce bądź poprzez przelew na rachunek bankowy kredytobiorcy.
Warunki zmiany umowy kredytu na piśmie; Jeżeli kredytobiorca nie spłaca kredytu bank może obniżyć kwotę przeznaczonego kredytu lub wypowiedzieć umowę kredytu. Sutkiem czego jest żądanie natychmiastowej spłaty kredytu.
Pożyczka bankowa; pożyczka jest zawsze pożyczką pieniężna, pożyczki pieniężne są udzielane osobom fizycznym, pożyczka tym się rożni od kredytu że może być przeznaczona na dowolny cel, bank celu pożyczki nie określa w umowie,
Udzielenie gwarancji bankowych; Gwarancja bankowa zabezpiecza realizacje świadczenia pieniężnego należącego wierzycielowi z tytułu kontraktu handlowego, gwarancje są udzielane przez bank na rzecz beneficjenta gwarancji na podstawie umowy zlecenia udzielenia gwarancji bankowych.

To są notatki z ostatniego wykładu , z góry przepraszam za pomieszane albo przekrecone troche słowa ...Rada Polityki Pieniężnej (RPP) jest organem kolegialnym NBP do działalności której należy:
1. Ustalanie stóp procentowych NBP
2. Ustalanie rezerwy obowiązkowej banków i wysokości jej oprocentowania.
3. Zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalnosci NBP.

W skład RPP wchodzi Przewodniczący Rady, Prezes NBP, 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat. Kadencja członka rady wynosi 6 lat. można pełnić tę funkcję tylko przez jedną kadencje. Posiedzenia Rady odbywają się co najmniej raz na miesiąc.
Zarząd NBP
Działalnością NBP kieruje zarząd; w jego skłąd wchodzą Prezes NBP przewodniczący zarządu oraz od 6 do 8 członków zarządu w tym 2 wiceprezesów NBP. Członków zarządu powołuje i odwołuje Prezydent RP na wniosek Prezesa NBP . Członkowie zarządu powoływani są na 6 lat.
Do zakresu działania należy m.in.:
1. Realizowanie uchwał Rady.
2. Podejmowanie uchwał w sprawch , które nie zostały zastrzeżone do wyłącznej kompetencji innych organów, w tym:
a) określona ocena obiegu pieniężnego
b) ocena funkcjonowania systemu bankowego
c) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP
d) określanie zasad organizacji, podziału zadań, gospodarowanie funduszami w NBP, a także zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP.
Ponieważ NBP jest podmiotem w pełni niezależnym ,członkowie Rady i Zarządu, Prezes NBP nie mogą w okresie pełnienia funkcji w tych organach wykonywać działalność w partiach politycznych i związkach zawodowych jeżeli do takich należą. Mają obowiązek zawiesić partyjną i związkową działalność pod rygorem odwołania ich z funkcji.

Prawo bankowe
Problematyka objęta przepisami ustawy z 29.VIII.1997r. Prawo bankowe.
1. Pojęcie banku. zgodnie z prawem bankowym: Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw działajacą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone bankowi pod jakim kolwiek tytułem zwrotnym. Banki w Polsce funkcjonują wyłącznie w następujący organizacyjno-prawnych formach.
1. Jako bank państwowy - Bank Gospodarstwa Krajowego.
2. Jako banki spóldzielcze (spółdzielnia)
3. Banki w formie spółek akcyjnych.

Na teście-
Bank może być tworzony :
- Spółka Z O.O.
- Spółka akcyjna / spóldzielnia
- Przedsiębiostwo
Elementy definicji pojęcia "bank"
1. Każdy bank jest osobą prawną. Bank państwowy posiada tzw. normatywną osobowość prawną. Bank spółdzielczy w formie S.A. nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do KRS. Krajwoego Rejestru Sądowego- Rejestru Przedsiębiorców.
2. Banki są tworzone na podstawie ustaw. Bank państwowy - zgodnie z przepsiami Prawa Bankowego.

Bank spółdzielczy zgodnie z przepisami
a) ustawy z 2000r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających
b) ustawy z 1982r. z zm.- prawo spółdzielcze
c) przepisami prawa bankowego
Bank w formie S.A funkcjonuje na podstawie Prawa bankowego a w sprawach nie uregulowanych w prawie bankowym na podstawie ustawy z 2000r. kodeks spółek handlowych (KSH)
3. Banki działają na podstawie zezwoleń- dotyczy to banków spółdzielczych w Banku S.A.
Bank musi uzyskać 2 zezwolenia aby prowadzić działalność bankową .
1. zezwolenie na utworzenie banku
2. zezwolenie na rozpoczęcie działalności bankowej.
Każde z tych zezwoleń wydaje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).
Zezwolenie jest decyzją administracyjną.
4. Zezwolenia udzielone banki uprawniają go do przyjmowania środków pienieżnych (wkładów pieniężnych) na rachunki bankowe. Są to środki pienieżne powierzone bankowi pod tytułem zwrotnym ponieważ bank ma obowiązek ich zwrotu na każde żadanie posiadacza rachunku.
Jednocześnie bank ma prawo przeznaczać te środki pieniężne na kredyty, pożyczki i inne podobne w charakterze czynności bankowe. Te czynności objęte są ryzykiem bankowym w szczególności ryzykiem kredytowym, które polega na braku terminowej spłaty należności banku bądź braku spłaty kredytów ,pożyczek itp.

Pojęcie czynności bankowej- ustawodawca nie określił pojęcia "czynność bankowa ". W prawie bankowym wyodrębnione jednak zostały 2 kategorię czynności bankowych :
1. Czynności bankowe obietywne ( zwane sensu sticto bankowe)- są to czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków, inne podmioty mogą wykonywać je tylko w przypadku gdy tak stanowi odbrębna ustawa. Podmiotem , który ma prawo wykonywać niektóre czynności zastrzeżone dla banków jest SKOK- Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo Kredytowa.
2. Czynności bankowe subiektywne (sensu largo) są to takie czynności, które mogą wykonywać także przez inne podmioty,jeżeli jednak wykonuje je bank są to czynności bankowe.
Katalog obiektywnych czynności bankowych:
1.Przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie rachunków tych wkładów.
2.Prowadzenie innych rachunków bankowych.
3.Udzielanie kredytów.
4.Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz akredytyw.
5.Emitowanie bankowych papierów wartościowych.
6.Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych.
7.Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego.
8.Wykonywanie innych czynności zastrzeżonych tylko dla banku w odrębnych ustawach.
Do subiektywnych czynności bankowych należą m.in.:
1. Udzielanie bankowych pożyczek pieniężnych.
2. Udzielanie i potwierdzenie poręczeń.
3. Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych.
4. Dokonywanie operacji wekslowych i czekowych.
5. Emitowanie kaart płatniczych i wykrywanie operacji przy ich użyciu.

Szczegółowy katalog czynności bankowychwykonywanych przez dany bank określa statut banku.
Każdy bowiem bank , oprócz przepisów ustaw ma obowiązek działać w oparciu o postanowienia statutu.

Tworzenie banków krajowych.
1. Ustawodawca określił warunki, których spełnienie stanowi podstawę utworzenia banku i prowadzenia działalności bankowej.
Dotyczą one :
1. Założycieli banku i osób, które w nowo utworzonym banku obejmą stanowiska członków zarządu.
Założycielebanku spółdzielczego i w formie S.A.Założycielami spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie nie mniejszej niż 10.Założycielami banku w formie S.A mogą być osoby prawne i fizyczne w liczbie nie mniejszej niż 3 założycieli. Chyba , że założyciele banku w formie S.A jest Skarb Państwa, Bank krajowy, Bank zagraniczny, Instytucja Kredytowa bądź krajowy lub zagraniczny ubezpieczyciel w tych przypadkach założycielem może być 1 podmiot.Bank państwowy jest tworzony przez Radę Mininistów w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu Państwa po zaopiniowaniu przez komisję Nadzoru Finansowego.
2. Wymogów kapitałowych w odniesieniu do kapitału założycielskiego.
Prawo bankowe zgodnie z dyrektywą Parlamentu i Rady UE określiła wymogi kapitałowe dotyczące banku, m .in kapitału założycielskiego wynosi równowartość w złotych 5mln euro, z wyjątkiem obejmujacym banki spółdzielcze. Bank spółdzielczy przejściowo może posiadac kapitał założycielski
( własny banku) w m.in. kwocie w złotych odpowiadającej równowartości 1 mln.euro. Jednakże bank taki musi być zrzeszony w banku zrzeszającym. Ostateczna wysokość kapitału założycielskiego zależna jest jednak od zakresu działalnosci która zamierza prowadzić tworzony Bank. Dotyczy to zarówno zakresu przedmiotowego wykonywanych czynności bankowych jak też obszaru terytorialnego na którym będzie prowadzona działalność bankowa. Kapitał założycielski banku nie może pochodzić ani z kredytu,pożyczek ani ze źródeł nieudokumentowanych.
3. Pomieszczeń w których bank będzie wykonywał czynności bankowe. Członkowie przyszłego zarządu banku powinni dawać rękojmię bezpiecznego i stabilnego zarządzania bankiem, a dwóch z pośród członków zarządu powinno legitymować się zarówno teoretyczną wiedzą z zakresu bankowej działalność jak też doświadczeniem praktycznym w działalności bankowej.
4. Plan działalności banku na okres minimum pierwszych 3 lat jego funkcjonowania. Plan działalności banku opracowany przez założycieli na okres minimum 3 lat powinien dowodzić , że działalność banku w tym okresie będzie bezpieczna dla środków pieniężnym, które zostały powierzone temu bankowi.

Charakterystyka wykonywanych czynności bankowych.
Prowadzenie rachunków bankowych.
Banki mogą prowadzić następujące rachunki bankowe:
I. Rachunki rozliczeniowe
1. Bieżace pomocnicze
2. Rachunki lokat terminowych
Rachunki oszczędnościowo- rozliczeniowe (ROR)

Rachunki rozliczeniowe (I) i lokat terminowych (II) mogą być prowadzone wyłącznie dla :
a) osób prawnych- przedsiębiorstwa, spółdzielnie, spółka Z O.O., spółek S.A, wyższa uczelnia, fundacja, stowarzyszenie, jednostki samorządu terytorialnego
b) tzw.ułomnych osób prawnych- wspólnota mieszkaniowa, przedsiębiorcy- spółka jawna , komandytowa, partnerska, komandytowo- akcyjna
c) osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek

Rachunki oszczędnościowe (III) mogą być prowadzone wyłącznie dla :
a) osób fizycznych (konsumentów)
b) szkolnych kas oszczędnościowych
c)pracowniczych kas zapomogowo- pożyczkowych

Charakterystyka rachunków:
1. Rachunek rozliczeniowy bieżacy służy posiadaczowi do gromadzenia środków pieniężnych oraz dokonywania rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzoną działalnością.
Rachunek rozliczeniowy pomocniczy jest otwierany na wniosek posiadacza rachunku bieżącego w celu dokonywania rozliczeń pieniężnych związanych z danym rodzajem działalności ( w przypadku przedsiębiorcy gdy prowadzi wielobranżową działalność.). Jest otwierany przez bank dla dokonywania rozliczeń pieniężnych w ramach wyodrębnionej jednostki organizacyjnej posiadacza rachunku (oddziału, zakładu,filii,hurtowni itp.).
Rachunek bieżący może być otwarty w kilku bankach. Natomiast rachunek pomocniczy może być otwarty w tym samym banku w którym otwarty jest bieżacy lub w innym banku.

Rachunek lokal terminowych (II) na tych rachunkach gromadzone są środki pieniężne czasowo wolne w celu osiągniecia przychodów w postaci odsetek.

Rachunek oszczędnościowy jest zawsze rachunkiem imiennym a w jego nazwie musi być zawarty w odpowiednim przypadku wyraz „oszczędnościowy”. Rachunki oszczędnościowe osób fizycznych mogą być rachunkami wspólnymi tj. prowadzonymi dla kilku osób fizycznych. Jeżeli z umowy rachunku oszczędnościowego wspólnego nie wynika inaczej to każdy ze wspólników posiadaczy może swobodnie dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku. Każdy z nich może takie ze skutkiem dla pozostałych zamknąć ten rachunek.
Rachunek oszczędnościowy dla małoletniiego. Umowę rachunku podpisuje przedstawiciel ustawowy. Z przepis ów prawa bankowego wynika jednak, że małoletni posiadacz rachunku oszczędnościowego może po ukończeniu 13 roku życia rozporządzać swobodnie zgromadzonymi środkami pieniężnymi o ile nie sprzeciwi się temu jego przedstawiciel ustawowy.
Wypłaty z rachunku oszczędnościowego na wypadek śmierci posiadacza. Z r-ków oszczędniościowych mogą być dokonane następujące wypłaty :
- na koszty pogrzebu posiadacza osobie która przedłoży rachunki ich poniesienia przy czym koszty te nie mogą przekroczyć kosztów urządzenia pogrzebu w sposób zwyczajowo przyjęty w środowisku w którym żył zmarły. Koszty nie wchodzą do spadku po posiadaczu rachunku obniżając majątek spadkowy.
Z rachunku bankowego po śmierci posiadacza może też zostać wypłacona kwota, którą za życia wskazał posiadacz. Posiadacz rachunku oszczednosciowego może bowiem dokonać dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, wskazując osobę (osoby) na rzecz których kwota zostanie wypłącona wysokość kwoty objętej tą dyspozycją we wszystkich bankach nie może przekroczyć 20-krotnosci średniej miesięcznej płacy pracowników w sferze przedsiębiorstw bez wypłąt, nagród, zysku publikowanej przez Prezesa GUS za m-c poprzedzający bezpośrednio m-c śmierci posiadacz. Dyspozycja ta może być w każdym czasie przez posiadacza zmieniona lub odwołana. Kwota dyspozycji nei wchodzi do spadku posiadacza. Dyspozycji można dokonać na rzecz:
-małżonka
- zstępnych (dzieci, wnuki)
- wstępnych i rodzeństwa (rodzice, dziadkowie)

Przywilej tzw. Egzekucyjny dla posiadaczy rachunków oszczędnosciowych i jeżeli prowadzona jest egzekucja z oszczędnościowych rachunków to wolna od zajęcia zarówno w egzekucji sądowej jak i amnistracyjnej jest kwota w wysokosci 3- krotnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat, nagród , zysku ogłoszonej przez Prezesa Gus obejmująca miesiąc wystawienia tytułu wykonawczego. Kwota ta obejmuje wszystkie zawarte umowy.

R-ki powiernicze posiadacz rachunku-------àBank
powiernik --à kwoty pieniężne pochodzace od osób trzecich

Na rachunku powierniczym mogą być gromadzone wyłącznie środki pieniężne, które powierzone są posiadaczowi rachunku przez osoby trzecie na podstawie odrębnie zawartych umów (np.umowy deweloperskiej czt też umowy o usługę turystyczną). Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku zwany powiernikiem. Umowa rachunku powierniczego określa warunki jakie powinny być spełnione aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek powierniczy mogły zostać wypłacone jego posiadaczowi (deweloperowi). Śródki zgromadzone na r-ku powierniczym podlegają ochronie polega ona na tym iż:
1. W razie wszczęcia egzekucji z rachunku bankowego przeciwko posiadaczowi nie podlegaja ona zajęciu.
2, W razie śmierci pwoiernika nie wchodzą do spadku.
3. W razie ogłoszenia upadłość posiadacza r-ku powierniczego nie wchodzą do masy upadłościowej.

Szczegółowe zasady dysponowania przez powiernika środkami na r-ku określa umowa rachunku powierniczego.
Umowa r-ku bankowego. Jest uregulowana w kodeksie Cywilnym oraz w Prawie Bankowym. Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się ze względem posiadacza pieniężnych, a jeżeli umowa tak stanowi; to także do dokonywania rozliczeń pienieżnych. Umowa r-ku bankowego posiada następujące cechy :
1. Jest umową dwustronnie zobowiązującą ale nie wzajemną.
2. Umową konsensualną , kauzalną czyli przyczynową w praktyce zazwyczaj odpłatną
3. Zawieraną na czas oznaczony lub nieoznaczony. Elementy umowy rachunku bankowego określone są w Prawie bankowym. Prawo to stanowi, że umowa r-ku bankowego powinna być zawarta na piśmie(forma dla celów dowodowych) i zawierać w szczególności następujące elementy.
Do elementówr-ku bankowego zaliczamy:
1.określenie stron umowy
Bank i klient (osoba fizyczna osoba prawna,ułomna osoba prawna .
1. Rodzaj otwieranego r-ku.
3. Waluta r-ku. R-k może być prowadzony w walucie polskiej lub w walucie obcej,
4. Czas trwania umowy. Umowy r-ku bankowego zawierane są na czas: 1.określony 2.nieokreślony .
Przy czym umowa r-ku lokaty terminowej i oszczędnościowej. lokaty terminowej zawierana jest zawsze na czas określony.
5. Przesłanki i tryb rozwiązania rachunku bankowego.
Umowa zawarta na czas określony wygasa z upływem okresu na jaki została zawarta. Z treści umowy bądź regulaminu bankowego może wynikać iż w przypadku nie podjęcia środków po upływie terminu na jaki została zawarta to przedłuża się ona na taki sam okres na zasadach obowiązujących w dniu jej przedłużenia.
Umowę rachunku bankowego zawartą na czas nieokreślony każda ze stron może rozwiązać po uprzednim jej wypowiedzeniu, którego termin umowa określa, z tym zastrzeżeniem ,że bank (zgodnie z Kodeksem Cywilnym) może wypowiedzieć umowę rachunku bankowego tylko z ważnych powodów.

6. O ile strony zastrzegły oprocentowanie środków pieniężnych - wysokość oprocentowania i przesłanki dopuszczalnośći jego zmiany.
7. Wysokość prowizji i opłat za czynności związane z realizacją umowy rachunku bankowego oraz przesłanki zmiany tych opłat.
Bank na mocy prawa bankowego posiada szczególne uprawnienie jakim jest kształtowanie we własnym zakresie tytułu i wysokości opłat i prowizji bankowych. Znajduje to odzwierciedlenie w taryfach opłat i prowizji bankowych.
8. Formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku i termin realizacji rozliczeń . Dokonywanie rozliczeń pieniężnych to obiektywna czynność bankowa. Bank występuje w tym przypadku jako pośrednik w realizacji zobowiązania pieniężnego.
Rozliczenia za pośrednictwem banku mogą byc :
- gotówkowe
- bezgotówkowe
Formami rozliczeń gotówkowych są:
a) wpłata gotówki na rachunku wierzyciela (dłużnik nie musi mieć r-ku bankowego)
b)czek gotówkowy, który został praktycznie w 90% wyeliminowany z obrotu i zastąpiony kartą płatniczą lub rozliczeniem bezgotówkowym. W sytuacji gdy obie strony transakcji mają r-ki bankowe.

Formy rozliczeń bezgotówkowych:
a) polecenie przelewu- jest dokonywana na podstawie polecenia płatniczego, które dłużnik składa w swoim banku polecając bankowi aby obciążył jego r-k zmniejszył(środki na na r-ku) i uznał tą kwotą r-ku wierzyciela. Przelew może być złożony w banku w tradycyjnej papierowej formie lub w formie elektronicznej co staje się regułą.
b) polecenie zapłaty- dokonywana jest na podstawie dyspozycji wierzyciela , dyspozycji zawierającej polecenie wydane bankowi, obciążenie rachunku dłużnika ( za jego zgodą) i uznania tą kwotą r-ku wierzyciela.
c)czek rozrachunkowy- słuzy on do dokonywania rozliczeń tylko miedzy przedsiębiorcami w znacznej jednak mierze został też wyeliminowany z obrotu.
d) karta płatnicza- formy rozliczeń pieniężnych

* Zakres odpowiedzialności banków za terminowe i prawidłowe dokonywanie rozliczeń pieniężnych.
* Przesłanki i tryb dokonywania zmiany umowy.
* Cechy umowy rachunku bankowego
- umowa konsensualna
- umowa kauzaulna
- umowa dwustronnie zobowiazująca , ale nie wzajemną z przewagą obowiazków banku,
- co do zasady odpłatną
- zawieraną na czas oznaczony lub nieoznaczony ( terminową lub nieterminową).

Regulaminy bankowe- są stosowane powszechnie w praktyce bankowej, są one rodzajem wzorca umownego.
Regulaminy dotyczą stosunków określonego rodzaju.
Umowa i regulamin kształtują treść danego stosunku umownego. Regulamin nie jest aktem normatywnym jest elementem umowy. Regulamin może dotyczyć w szczególnosci otwierania i prowadzenia r-ków rozliczeniowych, lokat terminowych , kredytów dla przedsiębiorców.

Umowa indywidualizuje dany stosunek prawny jej elementy mogą być między stronami negocjowane np. w umowie oszczędnościowej lokaty terminowej określa się strony umowy, kwotę lokaty , termin zawarcia umowy i wysokość oprocentowania. Pozostałe elementy treści stosunku prawnego zawarte są w regulaminach , które odnoszą się do wszystkich umów danego rodzaju.
Postanowienia regulaminu wiążą stronę jeżeli zostały jej doręczone przed zawarciem umowy. Postanowienia regulaminu nie mogą być negocjowane między stronami są one uchwalane najcześciej przez zarząd danego banku i tylko w drodze uchwały zarządu mogą być zmienione.

Udzielanie kredytów bvankowych.
Banki udzielają kredytów zarówno dla przedsiębiorców i innych podmiotów instytucjonalnych , a także konsumentów. Kredyty mogą być systematyzowane wg różnych kryteriów , niektóre:
- ze względu na podmiot kredytowania , kredyty na działalnosć gospodarczą i kredyty konsumenckie.
Kredyty na działalnosć dzielą się na kredyty obrotowe, które umożliwiają przedsiębiorcom zachowanie płynności finansowej są to kredyty krótkoterminowe- najczęściej do roku.
Obrotowe i inwestycyjne. Inwestycyjne kredyty są przeznaczone na: finansowanie realizacji inwestycji szeroko rozumianej np. zakup nieruchomości, budowa, modernizacja, remont budynków służących realizacji celu gospodarczego , zakup maszyn, urządzeń , środków transportu, linii technologicznych itp.
- ze względu na okres kredytowania:
* kredyty krótkoterminowe zazwyczaj do roku
* kredyty średnioterminowe zwykle do 5 lat
* kredyty długoterminowe powyżej 5 lat nawet do 30 lat (kredyty hipoteczne)
- ze względu na sposób zabezpieczeń spłaty - kredyty hipotecne których podstawowym zabezpieczeniem jest hipoteka.
- ze względu na sposób ewidencjonowania wypłaty , spłaty:
a) kredyty w rachunku bieżacym lub zadłużenie (debet) w rachunku oszczędnościowo- rozliczeniowym (ROR) - polegają na tym, że posiadacz r-ku może dokonywać rozliczeń bądź korzystac ze środków w gotówce (ROR) pomimo braku tych środków na r-ku; do kwoty udzielonego kredytu. Każda wpłata na r-k bieżacy czy ROR zmniejsza zadłużenie pozostawiając środki na kolejne zadłużanie się, Kredyt taki jest zwykle kredytem odnawialnym .
b) kredyty w rachunku kredytowym- oznacza , że wypłatę kredytu i spłatę rat kredytu księguje się na r-ku kredytowym przeznaczonym na rozliczenia kredytobiorcy. R-k ten jest technicznym rachunkiem banku. W rachunku kredytowym udzielane są wszystkie kredyty inwestycyjne , a także hipoteczne.

Badanie zdolności kredytowej. Udzelanie kredytu (zawarcie umowy kredytu) poprzedzone jest badaniem przez bank zdolności kredytowej kredytobiorcy . Zdolność kredytowa to zdolność kredytobiorcy do spłaty kredytu i odsetek w całym okresie kredytowania , Proces badania zdolnosci kredytowej jest sformalizowany i długotrwały. Od oceny bowiem tej zdolności uzależniony jest poziom ryzyka z jakim związane jest udzielanie kredytu bankowego.
Bank ma prawo zagwarantowane przez pzrepisy prawa bankowego żadania od przyszłego kredytobiorcy dokumentów zarówno pozwalających na ocenę jego sytuacji prawnej jak też sytuacji finansowej.

akby ktoś chciał niżej wrzucam pytania które pojawiają się na teście zaliczeniowym



1. Siedziba NBP jest:
a) Warszawa
2. Do zadań NBP należy:
b) Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
3. Który z wymienionych podmiotów posiada wyłącznie prawo emitowania znaków pieniężnych
b) NBP
4. Organami NBP są:
a) Rada polityki pieniężnej
c) Zarząd NBP
5. Ta sama osoba może być prezesem MNB max przez:
b) 2 kadencje
6. Rada polityki pieniężnej
a) Ustala wysokość stóp procentowych NBP
c) Ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków
7. W skład rady polityki pieniężnej wchodzą:
a) 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP , Sejm, Senat
8. Nadzór nad działalnością banków sprawuje:
b) Komisja nadzoru bankowego
9. W skład komisji nadzoru bankowego wchodzą:
a) Minister finansów
b) Prezes NBP
c) Generalny inspektor nadzoru budowlanego
10. Znakami pieniężnymi w RP są:
a) Banknoty operacyjne na złote
b) Monety operacyjne na zloty i grosze
11. Przezes NBP wydaje :
a) Dzienik urzędowy NBP
12. NBP prowadzi rachunki:
a) Bankowego funduszu gwarancyjnego
d) jednostek budżetowych
13. organami NBP są:
a) prezes NBP
c) zarząd NBP
14. Celem NBP jest:
b) utrzymanie stabilnego poziomu cen
c) wspieranie polityki gospodarczej rządu
15. Banki mogą być tworzone jako:
a) banki państwowe
c) spółki akcyjne
16. Prezes NBP :
a) przewodniczy zarządowi NBP
c) reprezentuje NBP na zewnątrz
17. Rada polityki pieniężnej:
a) reprezentuje NBP na zewnątrz
18. Bank ma obowiązek udzielenia informacji objętych tajemnica bankowa na żądanie:
b) Sądu w związku ze sprawa o alimenty w którym pozwanym jest strona umowy zawartej z bankiem
19. Rachunki oszczędnościowe prowadzone są:
a) Osób fizycznych
20. Kapitał założycielski banku wnoszony jest:
a) Tylko w formie pieniężnej
c) D0 15 % kapitału założycielskiego może być wniesiony w formie nie pieniężnej
21. Prawne formy zabezpieczenia spłaty kredytu o charakterze osobistym to;
a) Poręczenia
b) Weksel
22. Funkcje nadzoru w banku w formie S.A pełni:
b) Rada nadzorcza
23. Banki prowadzą rachunki bankowe dla :
a) Osób fizycznych
24. Rachunek oszczędnościowy może być prowadzony:
b) Dla jednej osoby
c) Dla kilku osób rachunek wspólny
25. Kredyt jest udzielany na :
c) Czas oznaczony
26. Umowa kredyty powinna być zawarta:
a) Na piśmie
27. Hipoteke można obciążyć :
b) Nieruchomości
28. Prawne formy zabezpieczenia kredytu o charakterze rzeczowym;
a) Zastaw
c) Przewłaszczenie na zabezpieczenie
29. Prezes NBP powoływany jest:
a) Sejm
30. NBP prowadzi rachunki:
a) Budżetu państwa
c) Banków
31. Prezes powoływany jest na:
a) 6 lat
32. Czynnością bankowa jest :
a) Przeprowadzanie rachunków bankowych
33. Zadania prezesa NBP:
a) Przewodniczy zarządowi NBP
b) Reprezentuje NBP na zewnątrz
34. Zdolność kredytowa to :
a) Zdolność do zaciągania kredytów+ odsetki

1. Bankiem emisyjnym jest:
... b) NBP
2. Rada Polityki Pieniężnej:
b) ustala stopy procentowe banku centralnego
3. Minimalny kapitał założycielski banku wynosi:
a) 5 mln EURO
4. Banki komercyjne nie mogą prowadzić rachunków bankowych dla:
c) jednostek budżetu państwa
5. Małoletni posiadacz rachunku oszczędnościowego:
c) po kończeniu 13-go roku życia może rozporządzać środkami bez ograniczenia chyba, że
sprzeciwi się temu na piśmie przedstawiciel ustawowy
6. Elementem umowy rachunku oszczędnościowo- rozliczeniowego nie jest:
b) określenie kwoty środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym i wlauty
7. Regulamin bankowy jest:
c) jest częścią stosunku umownego
8. Polecenie zapłaty jest:
b) dyspozycją wierzyciela do obciązania rachunku dłużnika i uznania rachunku wierzyciela
9. Banki komercyjne udzielają kredytów:
a) konsumentom i przedsiębiorcom
10. Uprawniony z gwarancji bankowej nosi nazwę:
b) beneficjenta
11. Bank udziela gwarancji bankowej:
b) na zlecenie przedsiebiorcy posiadającego zdolnośc kredytową


12. Tajemnica bankowa obowiązuje:
a) pracownika banku
13. Prezes NBP jest powoływany przez:
b) Sejm na wniosek Prezydenta RP
14. Banki komercyjne to:
b) Bank PKO S.A i Bank Handlowy S.A
15. Bank w formie spółki akcyjnej:
b) ustala stope rezerwy obowiązkowej i stopy procentowe banu centralnego
16. Elementami rachunku oszczędnosciowej lokaty terminowej są:
b) terminy lokaty i wysokośc środków pienieznych
17. Umowa kredytu jest umową:
c) celową i odpłatną
18. Do zachowania tajemnicy bankowej zobowiązani są:
c) bank, który udzielił kredytu i podmiot, któremu bank powierzył dokonywanie czynności bankowych
19. Bank komercyjny udziela gwarancji bankowej na zlecenie:
c) dłużnika z konraktu handlowego, zobowiązanego do spełnienia świadzcenia pienieznego.
20. Bank komercyjny otwiera rachunki bankowe rozliczeniowe bieżace dla:
a) osób fizycznych prowadzących działanośc gospodarczą
21. Narodowy Bank Polski jest:
a) osobą prawną
22. Pożyczka pieniężna może być udzielana:
a) tylko przez banki komercyjne
23. Organem NBP jest:
b) Rada Polityki Pienięznej
24. Nadzor nad bankami sprawuje:
b) Komisja Nadzoru Finansowego
25. Instytucjami systemu bankowego w RP są:
a) NBP i bank komercyjny w formie spólki akcyjnej
26. Banki komercyjne to:
b) Bank PKO S.A i Bank Handlowy S.A
27. Narodowy Bank Polski:
b) prowadzi rachunki bankowe sądów
28. Banki komercyjne mogą funkcjonować:
a) jako banki spóldzielcze i państwowe