Imię Boże Jehowa

Każdy kto się zetknął ze Świadkami Jehowy, zna na pewno ich przesadny stosunek wobec Imienia Bożego Jehowa (Jahwe), którym szafują na prawo i lewo niczym jakimś szyldem reklamowym.

Uwagi wstępne :

Wiemy, że w oryginalnym tekście hebrajskim Biblii nie było samogłosek. Wiemy też, że Imię Boże nie było przez Żydów wymawiane przez wieki, więc w tekście Biblii pozostał tylko milczący tetragram YHWH. Jakie samogłoski wstawiano pomiędzy te cztery tajemnicze litery i jak w tym wypadku wyglądała wymowa Imienia Boga w pełnym brzmieniu wraz z samogłoskami? Koncepcje są różne. Jednak najprawdopodobniej wymawiano to imię jako Jahwe. Skąd to wiadomo? Oto słowa jednego z biblistów:

"Transkrypcje greckie, m. in. w pismach Klemensa Aleksandryjskiego (+215) i Teodoreta z Cyru (+458) potwierdzają, że spółgłoski te czytano: Jahwe" (J Synowiec, Mojżesz i jego religia, Kraków 1996, str. 66).

Skąd więc wzięła się forma wymowy tetragramu Jehowa jaką stosują Świadkowie Jehowy? Otóż, jak wiadomo, masoreci żydowscy przepisujący tekst ST, nad tetragramem YHWH pisali Adonaj (Pan), aby czytający wiedział, że kiedy znajdzie to imię w tekście, to ma przez szacunek dla jego świętości wymówić Adonaj - Pan. Z czasem podstawiono samogłoski z Adonaj miedzy litery tetragramu i tak powstała zupełnie sztuczna forma Jehowa. Forma ta jest błędna, co przyznają nawet publikacje Świadków Jehowy: "Samogłoski a-o-a przepisane mylnie jako e-o-a i podłożone do tetragramu IHWH, zdeformowały odczytanie słowa "Bóg", przynoszące zupełnie sztuczną formę "Jehowa", rozpowszechnioną w dziewiętnastowiecznej literaturze" (Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, str. 43, podkreślenia JL).

"Tym sposobem powstało nierzadko spotykane imię Jehowa, które jako niebiblijne powinno oczywiście zniknąć z użycia" (J Synowiec, Mojżesz..., str. 66).

Forma ta jest więc błędna jednak stosowana przez Świadków Jehowy mimo ich świadomości tego.

Stosunek Świadków Jehowy wobec imienia Bożego jest nieco obsesyjny. W rozmowach często podkreślają, ze imię to należy wymawiać jak najczęściej, przy każdej okazji, itd. Nic dziwnego, skoro broszura Świadków pt. Imię Boże, które pozostanie na zawsze daje Świadkom Jehowy zalecenie "posługiwania się nim nie tylko podczas oddawania czci Bogu, lecz także w codziennych rozmowach, oraz oznajmiania go innym.... Obyś zdał sobie sprawę z tego, jak ważne jest poznanie tego imienia i używanie go, zwłaszcza przy oddawaniu czci Bogu" (str. 30-31, podkreślenia JL).

Natomiast ze słów z Dz Ap 15:14, gdzie czytamy iż Bóg wybrał lud dla imienia swego, Świadkowie wyciągnęli taki oto wniosek: "Czy mógłbyś się utożsamiać z ludźmi, których Bóg wybiera jako "lud dla swego imienia", gdybyś nie wypowiadał tego imienia ani go nie nosił?" (Imię Boże, które...., str. 30).

W tej samej broszurze (str. 31) cytują teksty ST mówiące o "poznawaniu imienia" Boga, czy "rozmyślaniu" o nim (Malachiasza 3:16, Ps 91:14), które to teksty rzekomo nie każą robić w życiu nic innego jak tylko myśleć o tetragramie YHWH. Patrz tez inne teksty przytaczane przez Świadków w dyskusjach: Ps 74:18; Jer 23:27, itd. Świadkowie Jehowy cytujący te wersy są pewni, że chodzi tu zawsze o tetragram. Jest to jednak tylko ich projekcja myślowa, co postaram się ukazać niżej.

Wnioski dla Świadków są więc oczywiste: Bogu prawie na niczym nie zależy tak, jak na tym, żeby ciągle tylko mantrować w myślach i słowach tetragramem YHWH.

Ustosunkowanie się do stanowiska Świadków Jehowy

Powyższe podejście Świadków Jehowy jest oparte na bardzo pobieżnych i niejednoznacznych przesłankach. W Starym Testamencie, słówko "imię" oznacza bowiem często coś innego niż imię własne. Oznacza po prostu osobę. Termin "imię" jest w ST bardzo wieloznaczny i tym samym kiedy natrafiamy na to słowo również w odniesieniu do Boga, to nie musi ono w tym wypadku mieć nic wspólnego z tetragramem i imieniem własnym Boga, a ma najwyżej coś wspólnego z samym Bogiem jako takim (chyba, że jest wyraźnie powiedziane, że chodzi o imię własne Jahwe jak np. w Iz 42:8, czy Jr 16:21). Poniżej podaje przegląd wielozakresowego użycia terminu "imię" w ST, stosowanego tam wobec Boga. Z poniższego zestawu wynika, że w pewnych kontekstach słowo imię odnoszone w ST do Boga nie ma nic wspólnego z teragramem Jahwe.

1) Imieniu Bożemu można śpiewać (Ps 7:18; 9:3). Jak można jednak śpiewać tetragramowi?
2) Imieniu Boga można ufać (Ps 33:21; Iz 50:10). Sens: Bogu samemu można ufać. Natomiast jak można ufać tetragramowi YHWH (Jahwe/Jehowa)?
Po tym 'osobowym' charakterze terminu 'imię' znów widać, że Imię Boga znaczy bardziej jego Osobą a nie tylko tetragram. Przyznają to nawet publikacje Świadków Jehowy podając, że: "Imię oznacza niekiedy samą osobę...." (Strażnica nr 10 z 1990 roku, str. 17).
3) Imię Boga wzrasta przed obliczem słońca (Ps 72:17 za Biblia Świadków Jehowy). Jak tetragram może wzrastać?
4) Imieniu Boga można dziękować (Ps 138:2; Ps 142:8). Jak można jednak dziękować tetragramowi?
5) Imię Boga jest potężną twierdzą, czyli sens: Bóg może zapewnić schronienie tym co mu ufają (Prz 18:10). Jak jednak tetragram może być twierdzą?
6) W imieniu Boga można się chronić (Sof 3:12), czyli sens: Bóg zapewnia ochronę. Jak można się jednak schronić w tetragramie?
7) Imię Boga jest w jednym z aniołów (Wj 23:21).

Podsumowanie

Teksty z Nowego Testamentu (mówiące o "imieniu Boga"), jakimi Świadkowie Jehowy próbują wykazać, że należy wciąż posługiwać się tetrgramem Jahwe (por. Dz Ap 15:14), nie muszą mówić tego co chcą Świadkowie. Tym bardziej, że NT nigdzie nie używa imienia Jahwe, czy Jehowa. Wersy Biblii, mówiące o "imieniu" Boga, mają z reguły na myśli po prostu Boga, nie jego imię własne Jahwe. Jeśli się przyjmie wersje Świadków Jehowy, mówiącej, że mamy nic innego w życiu nie robić jak tylko poświęcać swe myśli samemu tetragramowi, to wyjdzie na to, że Bóg tak często nawołując do czci dla "swego imienia" nie chce czci dla siebie, ale jedynie dla samego tetragramu. To wydaje się nierozsądne, więc należy przyjąć, że gdy w Biblii mówi się o potrzebie czci czy sławienia "imienia" Boga (nie wymieniając przy tym imienia Jahwe), to należy wnioskować, że chodzi tu o cześć dla samego Boga. Nie powinno się z tych wersów wyciągać pobieżnego wniosku (jak robią to Świadkowie), że tu chodzi na pewno o cześć dla tetragramu. Niniejszym, przesadny stosunek Świadków Jehowy odnośnie przesadnego szacunku dla imienia Jahwe, przestaje być biblijnie uzasadniony.

Jan Lewandowski; sierpień 2001

Imię Boga Ojca

Bóg chce, aby ludzie nazywali Go "Ojcem". Jezus każe Boga nazywać Ojcem i udzielać chrztu w imię Ojca. Nigdzie w NT nie ma nakazu, aby Boga nazywać "Jehową".

Zarówno Jezus jak i uczniowie Jego, używali imienia "Ojciec".

Również w ST znajdują się wersety przedstawiające tę prawdę. Mówcie: Ojcze nasz (Mt 6,9; Łk 11,2).

Należy chrzcić w imię Ojca, a nie Jehowy (Mt 28,19),

Jezus objawił imię Ojca (J 17,6),

Jezus mówił Ojcze (J 14,2.6.9-11; 16,27-28),

uczniowie mówili Ojcze: (J 14,8; Dz 2,33),

Listy apostolskie zaczynają się od pozdrowień w imię Ojca.

W NT ani razu nie użyto słowa "Jahwe". Jahwe chce, aby Go nazywać Ojcem: (Jer 3,19; Iz 63,16).

Grzegorz Kulik

Artykuł pochodzi z czasopisma "EFFATHA-Otwórz się!" nr 16/1992 r.; str.

Imię Boga w ujęciu Świadków Jehowy

Jahwe czy Jehowa?

Świadkowie Jehowy przywiązują ogromną wagę do posługiwania się starotestamentowym imieniem Boga - Jehowa. Głoszenie tego imienia uważają za jedno z podstawowych kryteriów prawdziwości religii oraz zasadniczy przejaw religijności jej członków.
Powołują się na Księgę Wyjścia 6,3; Ps 83,19 oraz Iz 42,8 twierdząc, że "Boga należy czcić pod imieniem Jehowa".

Zapytajmy o jakie imię Boga tu chodzi: Jahwe czy Jehowa? Rzeczywiście spośród imion Starego Testamentu na pierwszym miejscu należy umieścić imię Jahwe, które sam Bóg uznał za swoje i najbardziej własne. Kiedy Mojżesz miał wyprowadzić Izraelitów z Egiptu, pyta Boga o imię, by wzmocnić przed rodakami swoje posłannictwo: "Oto pójdę do synów Izraela i powiem im: Bóg ojców naszych posłał mnie do was, lecz gdy oni mnie zapytają: jakie jest Jego imię, to cóż im mam powiedzieć? Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: Jestem, który jestem" (po hebrajsku - Ehieh aszer ehieh; po grecku - Ego eimi ho on; po łacinie - ego sum, qui sum). I dodał: "Tak powiesz synom Izraela: Jestem posłał mnie do was". Mówił dalej Bóg do Mojżesza: "Jahwe Bóg Ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba przysłał mnie do was. To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia" (Wj 3,13-15).

a. Wymowa imienia Jahwe

Izraelici wymawiali to imię złożone z 4 spółgłosek JHWH - Jahweh. W języku hebrajskim zapisywano tylko spółgłoski. Po niewoli babilońskiej ze względu na szacunek i kult dla jedynego, niewyrażalnego Boga było ono bardzo rzadko wymawiane.

W czasach Chrystusa wymawiał je tylko najwyższy kapłan podczas błogosławieństwa. Po zburzeniu świątyni nazwa ta wyszła z użycia. Pytanie: skąd się wzięła nazwa Jehowa? - Otóż, masoreci podkładając samogłoski wzięli je z wymowy nazw: Adonaj i Elohim ­ dwu innych imion Boga występujących na kartach Starego Testamentu. I to stało się początkiem wymowy Jehowah. Jednak za słusznością wymowy Jahwe przemawia cała tradycja żydowska (np. papirusy z V w. przed Chrystusem oraz wszystkie późniejsze tłumaczenia Biblii z języków oryginalnych).

Trzeba bowiem pamiętać, że w Dekalogu znanym każdemu Izraelicie zawarte jest następujące przykazanie: "Nie będziesz wzywał imienia Boga twego Jahwe do czczych rzeczy, gdyż Jahwe nie pozostawi bezkarnie tego, który wzywa Jego imienia do czczych rzeczy" (Wj 20,7). Dlatego w obawie przed znieważeniem imienia Boga Żydzi czytający Księgi Święte wymawiali zamiast Jahwe słowo "Adonaj = Pan". Przyjęła się wówczas praktyka, że właśnie między spółgłoski JHWH wstawiano samogłoski ze słów "Elohim" i "Adonaj", co dało w sumie słowo JeHoWah czyli Jehowa. Jest to więc zlepek spółgłosek imienia Bożego Jahwe i samogłosek wziętych z "Elohim" i "Adonai". Według Świadków Jehowy słowo Jahwe - nie jest odmienną wersją słowa JHWH, ale powstało w zupełnie odmiennych okolicznościach.

b. Treść imienia Jahwe

Wyraz Jahwe może być formą czasownikową hebrajskiej koniugacji Hifil i wówczas oznaczałoby:
- Według jednych tego, który powołuje do istnienia. Podstawą byłaby nauka proroków o Bogu jako Stwórcy i Opiekunie, których to przymiotów nie mają fałszywe bóstwa. Opinia ta jednak nie ma oparcia ani w tekście ani w biblijnym kontekście.
- Według innych Jahwe nic oznacza Boga stwarzającego abstrakcyjnie i ogólnie, lecz tego, który tworzy burze i pioruny, unosząc się w powietrznych przestworzach (por. np. Wj 19, I 8; Ps 103,7). W tekście jednak "Jam jest, którym jest" akcent położony jest na moc i obecność Boga, a więc przymioty wynikajśce z Jego istoty.

Ponadto: JHWH może być wzięty w czasownikowej formie hebrajskiej Kal i oznacza: ON JEST. Możliwe jest tu jednak podwójne tłumaczenie: albo mówimy kim Bóg jest sam w sobie, albo kim jest dla innych. Dzisiaj wśród biblistów przeważa raczej pierwsza możliwość, wyrażająca samoistność Bożą i pełnię Jego istnienia.. Bowiem niezależnie od tego, czy Izraelici byli zdolni pojąć od razu całe bogactwo znaczeniowe tego imienia, Bóg musiał Mojżeszowi objawić, że jest w pełni niezależny, a w tym przecież zawiera się idea samoistności i pełni bytu.

ks. Wojciech Hanc ks. Teodor Lenkiewicz
Świadkowie Jehowy apostołowie czy intruzi?Artykuł pochodzi z czasopisma "EFFATHA-Otwórz się!" nr 2(60)/1997 r.; str.56-57

IMIĘ BOGA

Imiona Boga.

U Izraelitów Bóg sam zechciał objawić swoje imię. Przedtem Bóg Mojżesza był znany jako Bóg ojców, Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba. Zapytany przez anioła walczącego z Jakubem o swoje imię, Bóg nie chce go wyjawić (Rdz 32, 30); ojcu Samsona objawia tylko jeden epitet towarzyszący Jego imieniu: "Cudowny" (Sdz 13, 18). Tak więc w czasach patriarchów Bóg Izraela jest okreslany za pomocą przymiotników, jak np. Szaddaj ("Ten, co przebywa w górach), albo wyrażeń, jak "Przerażenie Izaaka" lub "Mocarz Jakuba".

Ale pewnego dnia na górze Horeb Bóg objawił swoje imię Mojżeszowi:

Wj 3, 13-14 "13 Mojżesz zaś rzekł Bogu: "Oto pójdę do Izraelitów i powiem im: Bóg ojców naszych posłał mię do was. Lecz gdy oni mnie zapytają, jakie jest Jego imię, to cóż im mam powiedzieć?" 14 [1] Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: "JESTEM, KTÓRY JESTEM". I dodał: "Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was""

Hbr.
Wj 3,14

LXX

Ehjeh a?er 'ehjeh - "Jestem, który jestem" (Wj 3, 14).

Wj 3, 13-15. Zacytowany powyżej tekst umieszczony jest w kontekście opowiadania o powołaniu Mojżesza na wodza Izraela (Wj 3, 1nn). Z myślą o tej misji wobec ludu Mojżesz domaga się jasnego poznania i zarazem mocy legitymizacyjnej swego mocodawcy. Dlatego pyta o imię. Otrzymuje odpowiedź adresowaną najpierw wprost do niego: "Jestem, który jestem" (Wj 3, 14a), a w dalszej kolejności do synów Izraela: "Jestem posłał mnie do was (...) Jahwe, Bóg ojców waszych..." (Wj 3, 14b, 15).

Septuaginta tłumaczy hebrajskie "'Ehjeh a?er 'ehjeh" jako "Ego eimi go on". Tak więc pierwsze "'ehjeh" zostało oddane przez czas teraźniejszy i rozumiane jest jako łącznik. Drugie "'ehjeh" przełożono jako imiesłów czasu teraźniejszego w znaczeniu silnym (mocnym): "ho on" (być istnieć). Tłumacząc przez imiesłów, który opisuje stan, Septuaginta zmienia perspektywę, gdyż mówi o Bogu "istniejącym".

Z kolei Wulgata odczytuje wszystko w czasie teraźniejszym: "Ego sum, qui sum". Zaś Targum Onkelosa i i Neofiti zadowalają się transkrypcją hebrajskiego 'HYH 'SR 'HYH. Również w przekładzie syryjskim brzmienie jest dosłowne.

Te i inne tłumaczenia tekstu natchnionego potwierdzają pewne zróżnicowanie w jego rozumieniu. Nasuwają się do rozwiązania dwa zagadnienia, które nie zawsze były jasno rozróżniane. Pierwsze z nich: czy czasownik hebrajski "ehjeh" został użyty w obydwu przypadkach (w.14) w tym samym znaczeniu? Wiadomo, że czasownik "ehjeh" w swym źródłosłowie pochodzi od hebrajskiego "hjh" (być), który może mieć znaczenie mocne: "istnieć" (chodzi tutaj o istnienie przejawiające się aktywnie) albo może też występować w sensie słabym jako łącznik, kiedy pragnie się uściślić sferę czasownikową zdania rzeczownikowego. W interesującym nas tekście "hjh" jako "ehjeh" pojawia się dwukrotnie. Pytamy więc, jaki odcień znaczeniowy posiada ta forma czasownika "hjh" w samookreśleniu Boga: "'Ehjeh a?er 'ehjeh" .

Czasownik "ehjeh" na pewno za drugim razem ma znaczenie mocne: "istnieć". Dlatego jawi się problem, czy hebrajskie "'Ehjeh a?er 'ehjeh" należy tłumaczyć: "Jestem tym, który Istnieje" ("jestem" jako łącznik), czy też: "Istnieję, Ten, który Istnieję"? Jeśli pierwsze "'ehjeh" jest łącznikiem, czasownik ten jest użyty w dwóch różnych znaczeniach, a cała siła wypowiedzi spoczywa na drugim członie zdania. Jeśli Bóg mówi: "Jestem Istniejący" to podobnie brzmi jakby siebie określał: "Jestem Dobry, Sprawiedliwy, Wszechmocny, Stwórczy..." itp. Jeśli jednak czasownik "ehjeh" został użyty dwukrotnie w tym samym znaczeniu, to znaczy mocnym, wtedy akcent pada na pierwszy człon zdania: "Istnieję, Ten, który Istnieję". Trzeba jednak uznać, że sens jest wtedy mniej jasny, a konstrukcja bardzo dziwna. Dlatego LXX tłumaczy hebrajskie "'ehjeh" w dwóch różnych znaczeniach: "Ego eimi" (jestem = łącznik) oraz "ho on" (Ten, który istnieje).

"Jhwh" - to jest imię moje na wieki" (Wj 3, 15).

Pełne brzmienie w. 15 w trzecim rozdziale Księgi Wyjścia jest następujące:

15 "I rzekł znowu Bóg do Mojżesza: "To powiesz synom Izraelowym: JAHWE, Bóg ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba posłał mnie do was: To jest imię moje na wieki i to pamiątka moja na pokolenia".

Werset 15 przynosi to szczególne dopowiedzenie, które ma prawdopodobnie służyć jako wyjaśnienie wcześniejszego samookreślenia Boga. Taką rolę zapewne posiadają i enigmatyczny wyraz JHWH, różnie czytany po dodaniu samogłosek, i opisowe stwierdzenie: "Bóg ojców waszych", "Bóg Abrahama", "Bóg Izaaka", a także dopowiedzenia w formie" (...) to jest imię moje na wieki" oraz " to pamiątka moja na pokolenia".

Wśród wszystkich nazw Boga w Biblii dominuje imię Jahwe. Obliczono, że pojawia się ono aż 6823 razy . Powstało szereg innych hipotez wywodzących imię Jahwe: z hetyckiego "jaja?": kroczący księżyc, albo z egipskiego "Jah-we": bóg słońca, czy też z semickiego "hawie": być zazdrosnym, żarliwym. Największe prawdopodobieństwo przemawia jednak za hipotezą przyjmowaną najczęściej, w myśl której imię Jahwe wywodzi się z rdzenia hebrajskiego "haja": być. W świetle badań filologicznych trzeba stwierdzić, że "hjh" pochodzi od rdzenia "hwh", który w języku hebrajskim ma dwie odmiany: jedna odpowiada arabskiemu słowu "hwj" i ma znaczenie "upadać", druga zaś jest identyczna z takim samym rdzeniem w języku aramejskim i syryjskim i ma znaczenie "stawać się, być". Ten drugi rdzeń przybrał w języku hebrajskim formę "hjh".

Można przyjąć, że imię Jahwe jest słowem formy Qal i oznacza tego, "który jest", ale z odcieniem aktywnego ujawnienia istnienia. Wtedy imię Jahwe w świetle filologii oznacza nie tylko tego, "który jest", ale i tego, "który działa". Czasownik "haja" wyraża byt połączony z czynem, czyli "istnienie i działanie". Stąd wniosek, że w imieniu Jahwe tkwi myśl odpowiadająca dokładnie tekstom biblijnym, że Bóg jest zawsze obecny przy swoim narodzie, zawsze czynny i działający dla dobra narodu. Dlatego w świetle dyskusji nad strukturą gramatyczną imienia Jahwe: czy jest rzeczownikiem, czy imiesłowem, czy formą werbalną w Hifil, czy zwykłym Qal, opowiadamy się za rozwiązaniem ostatnim. Przyjmujemy, że można słowo "Jahwe" - od strony struktury gramatycznej - uważać za imperfektum od "haja" utworzone normalnie w Qal. Trzeba jednocześnie zgodzić się, że wtedy byłby to jedyny wypadek wśród religii Bliskiego Wschodu, gdzie imię Boga ma formę czasownikową z przedrostkiem imperfektum. Wynika stąd wniosek, że hebrajskie "Jahwe" nie jest owocem tylko religijnej, lecz zawdzięczamy je przede wszystkim objawieniu.

Objawienie imienia "Jahwe", aczkolwiek stanowi pewną cezurę dla epoki patriarchów i ery Mojżesza, nie jest równoznaczne z degradacją wcześniejszego pojmowania Boga. Wyraźnie podkreśla to nasz tekst, w którym obok nowych określeń Boga pojawia się to już znane "Bóg ojców, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka, Bóg Jakuba" (Wj 3, 15). Ten, który mówi o sobie "Jahwe" od razu dopowiada, że jest "Bogiem ojców...". Można przyjąć, że dopowiedzenie to stanowi pewne wyjaśnienie znaczenia "Jahwe". Samoobjawiający się Bóg utożsamia się z Tym, który był Ojcem patriarchów. W ten sposób dokonuje się harmonijne przejście od epoki w historii zbawienia, gdzie znany był jako "Bóg ojców...". Zwrot ten odgrywał w pismach Starego Testamentu doniosłą rolę.

Wzywanie imienia Bożego

Jeżeli Bóg objawił swoje imię, to dlatego, żeby Go czczono pod Jego prawdziwym imieniem, i tylko pod tym autentycznym imieniem (por. Wj 3, 15). Imię to stanie się więc zawołaniem bojowym pokoleń izraelskich z czasów podboju i po zdobyciu Kanaanu (Ezd 7, 20). Jest to imię jedynego Boga prawdziwego, jak będą później zapewniać prorocy: "Boga utworzonego przede Mną nie było ani po Mnie nie będzie. Ja, Jahwe, tylko Ja istnieję" (Iz 43, 10n).

Tak więc tylko to imię może się znajdować na ustach Izraelitów (Wj 23, 13), tylko tego imienia wzywano w Jerozolimie, kiedy Dawid uczynił z tego miasta stolicę religijną kraju; "Jahwe jest bowiem zazdrosny o swoje imię" (Wj 34, 14). "Wzywać imienia Jahwe" - to znaczy oddawać cześć Bogu i modlić się do Niego: wykrzykuje się Jego imię (Iz 12, 4), wzywa się Go (Ps 28, 1); por. Iz 41, 25), przywołuje się Go za pomocą tego imienia (Ps 99, 6). Lecz chociaż Bóg powierzył w ten sposób Izraelowi swoje własne imię, to jednak naród ten nie powinien "wzywać imienia swego Boga nadaremnie" (Wuj 20, 7; Pp 5, 11), imię to bowiem nie zostało dane ludowi do jego dyspozycji, tak by go nadużywał i pozwalał sobie w końcu na kuszenie Boga. Lud nie służyłby już wtedy Bogu, lecz posługiwałby się Bogiem do swoich własnych celów.

Imię Boże to sam Bóg.

Bóg utożsamia się do tego stopnia ze swoim własnym imieniem, że kiedy mówi o swoim imieniu, to mówi o sobie samym. To Jego imię jest kochane (Ps 5, 12), uwielbiane (Ps 7, 18), uświęcane (Iz 29, 23). Jest to imię straszne (Pp 28, 58), wieczne (Ps 135, 13). To właśnie "ze względu na swoje wielkie imię" (Joz 7, 9) i z powodu swego imienia (Ez 20, 9) Jahwe wyświadcza dobro Izraelowi. Znaczy to, że działa On dla swojej chwały i po to, aby był uznany za wielkiego i świętego.

By lepiej uwypuklić transcendencję Boga niedostępnego i tajemniczego, samo imię wystarcza na oznaczenie Boga. Tak więc, jakby dla uniknięcia jakiejś lokalizacji niegodnej Boga, świątynia jest tym miejscem, w którym z woli Boga "przebywa Jego imię (Pp 12, 5); tam człowiek znajduje się w obecności Boga (Wj 34, 23), właśnie w tej świątyni, która "nosi Jego imię" (Jer 7, 10. 14). Imię to przyjdzie z daleka, by przesiać narody przez sito zniszczenia (Iz 30, 27n). Wreszcie w pewnym późnym tekście (Kpł 24, 11-16) imię oznacza po prostu "Jahwe", bez jakichkolwiek dodatkowych uściśleń. Ten sposób wyrażania się o Bogu będzie szczególnie rozpowszechniony w języku rabinistycznym. Pragnąc zdobyć się na jak największy szacunek, judaizm będzie bowiem zmierzał do tego, by w ogóle nie wymawiać imienia objawionego na górze Horeb. Przy czytaniu Biblii imię to zastępowano słowem Bóg (Elohim) albo jeszcze częściej określeniem Adonaj, tzn. "mój Pan". I dlatego tłumaczący księgi święte z języka hebrajskiego na grecki nigdy nie transkrybowali imienia "Jahwe", lecz oddawali je za pomocą terminu Kyrios, Pan. W ten sposób gdy imię "Jahwe" w postaci Yaou lub w innej formie przeszło do użytku czysto świeckiego, a nawet do magii, to imię "Pan" zostanie uświęcone stosowaniem go w Nowym Testamencie.

Jakie Bóg ma imię?Świadkowie Jehowy w czasie odwiedzin często stawiają pytanie:

- Czy pan, pani wie, jakie Bóg ma imię?

- No, Bóg! pada najczęściej odpowiedź. I zaraz zaczyna się cały wywód. Przy tej okazji świadkowie Jehowy uderzają w duchownych, poniżając ich w oczach słuchaczy, aby przez zachwianie zaufania do kapłanów, łatwiej można było takich pozyskać dla organizacji. Mówią oni, że wina jest po stronie księży, którzy nie informują ludzi o tak ważnym imieniu, jakim jest Jehowa. To imię trzeba wymawiać, bo jeśli nie będzie się go wymawiało , ani poznawało, to Jehowa człowieka unicestwi.

Cała ziemia ma się wypełniać znajomością tego imienia. Czytamy w Biblii Tysiąclecia wyd. II:"Niechaj poznają Ciebie i wiedzą, że Ty masz na imię Jahwe, że tylko sam jesteś najwyższy nad całą ziemi' (Ps.83(82), 19).

Faraon zginął, bo powiedział:"Nie znam Jahwe..." (Wj.5,2 b) i w podobny sposób zginie każdy człowiek.

Aby nie ulec zagładzie w sprawiedliwej wojnie zwanej armagedon, wiele ludzi wstępuje do organizacji "Strażnica" w przekonaniu, że jest to jedyna i prawdziwa religia, której założycielem jest sam Bóg Jehowa? A jak jest naprawdę z tym imieniem?

Otóż, kiedy Bóg objawił się Mojżeszowi w krzaku ognistym na górze Horeb powiedział "Ehjeh Aser Ehjeh-JESTEM, KTÓRYJESTEM"i dodał: "To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia" (Wj. 3,14-15).

Izraelici imię to zapisywali przy pomocy skrótu tzw. tetragramu - IHWH, którego hebrajska grafika umieszczona jest na stronie tytułowej niniejszego pisma. Należy wiedzieć, że w języku hebrajskim, podobnie jak też w innych językach semickich, np. w arabskim pisze się spółgłoskami. Znający język w trakcie czytania uzupełniali sobie brakujące samogłoski. Tym bardziej często powtarzające się wyrazy były pisane skrótami bez samogłosek. I tak się stało z imieniem Bożym objawionym na górze Horeb. Żydzi znali jego prawidłową wymowę tak długo, dopóki język hebrajski był żywym językiem tj. używanym na co dzień.

Po niewoli babilońskiej, a zwłaszcza w czasach przed Chrystusem, przestali to imię wymawiać zastępując go innym, równoznacznym wyrazem "Adonaj" - Pan. Język hebrajski stał się w tym czasie językiem martwym. Żydzi posługiwali się językiem. aramejskim. Słowo "Adonaj" używali w modlitwach, a przy lekturze nie będącej ściśle modlitwą, "ha-Szem" to Imię. Raz do roku arcykapłan w świątyni w miejscu najświętszym, prawdopodobnie wymawiał poprawnie to imię, a lud-Adonaj. Właściwie to nikt nie wie, jak arcykapłan wymawiał imię Boga, bo nikt z ludzi nie mógł tego słyszeć. Na uwagę zasługuje jeszcze to, że Żydzi zwracali się do Boga używając następujących zwrotów: Elohim-Bóg, Bore-Stwórca, EJ Roi -Bóg Widzenia, Rachum-Bóg Miłosierny, Szemajja-Bóg Nieba, Elohe Kolam-Bóg Wieczny, Sabaoth - Bóg Zastępów, Adonaj - Pan, Melek -- Król, Szofet - Sędzia, Goel - Odkupiciel, Szaddaj - Wszechmogący, Kadosz - Święty, Rofe - Uzdrowiciel, Roeh - Pasterz, Abba - Ojcze.

Jak z powyższego wynika, Bóg ma cały szereg imion przy pomocy których naród izraelski zwracał się do Niego.

Również nasuwa się wniosek, że nie jest istotne jakim imieniem ludzie zwrócą się do Boga. Wiadomo przecież, że jest jeden Bóg prawdziwy i nie ma innych bogów poza Nim (par. Iz 4.4,6; 55,5).

Jak Żydzi wymawiali tetragram IHWH? Trudno dziś ustalić. Ojcowie Kościoła i pisarze kościelni pierwszych wieków chrześcijańskich wymawiali "Jahwe'. Wymowę tę przejęli od Żydów zamieszkałych na terenie Palestyny oraz od Samarytan.

Żydzi w ogóle nie znali wymowy Jehowa i błędne jest twierdzenie świadków Jehowy, że imię Boga brzmi Jehowa.

W III w. przed Chrystusem, Żydzi dokonali przekładu Biblii na język grecki. Przekład ten nazywa się Septuaginta (LXX). Skrót JHWH -- Jahwe -Adonaj przetłumaczyli na Kyrios - Pan. Nowy Testament, gdy cytuje teksty starotestamentalne z imieniem Jahwe, to zawsze w miejsce tego imienia wstawia Kyrios, a nie Jehowa. Świadkowie Jehowy robią zarzut kopistom, że oni sfałszowali Biblię, wyrzucając imię Jehowa z tekstów natchnionych. Dopatrują się u nich wrogości do tego imienia. Tymczasem nie kopiści, a sami autorzy Ksiąg świętych zastępowali hebrajskie imię Jahwe, lub Adonaj, grecką wymową Kyrios.

Uczeni żydowscy czyli masoreci (III -X w. po Chrystusie) wprowadzili tak zwaną wokalizację

- znaczki samogłoskowe w kształcie kropek i kresek umieszczonych nad spółgłoskami. Czynili to w tym celu, by utrwalić prawidłową wymowę hebrajskiego pisma. Gdy jednak chodzi o IHWH, nie mogli umieszczać samogłosek do wymawiania Jahwe, bo w liturgii synagogalnej wymawiało się "Adonaj". Wobec tego masoreci dali samogłoski ze słowa Adonaj do tetragramu IHWH i powstało Jehowa (h). Adonaj nie zaczyna się pełnym "A", ale swoistą pół-samogłoską zwaną "szewa", lub "chatefem" (o lub e), co nastąpiło przy wokalizacji tetragramu IHWH tak, by przypomnieć czytającemu, że ma czytać Adonaj.

W średniowieczu ok. XIII w. zaczęto błędnie odczytywać skrót JHWH - Jehowa. Błąd ten rozpowszechnił się w XVI/XVII wieku i to środowiskach nieżydowskich. Żydzi zawsze wymawiali Adonaj.

Od tego okresu datuje się ten nieuzasadniony termin Jehowa, który pokutuje w kulturze europejskiej i amerykańskiej aż do naszych czasów.

Obecnie do rozpowszechniania tego błędu przyczyniają się świadkowie Jehowy.

s. Zofia AVD

Wiedz, że...

Wyraz "Jehowa" nie występuje ani razu w tekście Pisma Świętego. Powstał on w średniowieczu na wskutek błędnego odczytania tetragramu IHWH. Imię Boże brzmi Jahwe tzn. Jestem, Który Jestem (Wj. 3,14).

Strażnica bluźni przeciwko Bogu zniekształcając Jego imię. Trzyma się fałszywej ludzkiej tradycji.

Jezus o ludziach, którzy tak postępują powiedział: "Tak unieważniacie Słowo Boże przez swoją naukę, którą przekazujecie dalej" (Mk 7,13).

Bóg chce, aby ludzie nazywali Go Ojcem. "I myślałem, że będziecie na Mnie wołać: Mój Ojcze! I nie odwrócicie się ode Mnie" (Jer 3,19).

Jezus również nakazał swym uczniom, aby nazywali Boga Ojcem: "Gdy się modlicie, mówcie Ojcze nasz, któryś jest w niebie" (Łk 11,2).

Artykuł pochodzi z czasopisma "EFFATHA-Otwórz się!" nr 1/1991 r.; str.2-3.

Tetragram Jehowa a Qumran

Czasem Świadkowie Jehowy argumentują w dyskusjach, że nawet teksty Qumrańskie pisane przez pobożnych Qumrańczyków żyjących przed czasami Jezusa używają tetragramu YHWH. Ma to niby oznaczać, że Qumrańczycy mieli do tetragramu takie samo podejście jak Świadkowie Jehowy, tzn. wstawiali go zawsze tam, gdzie w tłumaczeniach Biblii pierwotnie się on znajdował.
[Świadkowie Jehowy w swej obsesji wstawili tetragram nawet do swego Przekładu Pism Nowego Testamentu, czyli tam gdzie go w oryginalnych zachowanych tekstach nie było].
Jednak ciekawą informacje na temat stosunku Qumrańczykow do tetragramu znalazłem w książce "101 pytań o Qumran" autorstwa Josepha A. Fitzmayer (edycja polska The Enigma Press, Kraków 1997). Autor tej książki jest naukowcem. Jak podaje biograficzna nota w powyższej książce (Słowo wstępne, s. xi) Fitzmayer ma zrobiony doktorat w John Hopkins University, a także jest profesorem języków i cywilizacji Bliskiego Wschodu w Instytucie Orientalistycznym w Chicago. Jest księdzem katolickim (jezuita). Z tego co czytamy w jego powyższej książce wynika, że żyjący niedługo przed Jezusem
pobożni Qumrańczycy, będący świadkami cennej tradycji żydowskiej swego okresu, nie podzielali w żadnym wypadku obsesyjnego stosunku Świadków Jehowy do tetragramu, który to stosunek polega na niewolniczym wstawianiu go
wszędzie tam gdzie jest w tekście. W przeciwieństwie do Świadków Jehowy, którzy wstawili tetragram nawet tam gdzie go nie było, qumrańczycy traktowali go sobie dość swobodnie, nie zawsze widzieli potrzebę aby tetragram przekładać w swych pismach świętych. Praktyka takiego traktowania tetragramu pokazuje, ze to wcale nie odstępczy chrześcijanie w III i IV wieku wprowadzili praktykę usuwania tetragramu, jak to twierdzą Świadkowie Jehowy (por. Imię Boże, które pozostanie na zawsze, str. 25), ale praktyka ta była znana już przed chrześcijaństwem w pobożnych wspólnotach żydowskich. Fitzmayer pisze, że wśród pism qumrańskich tetragram zachował się w wielu pismach (Fitzmayer, str. 59), ale w przypadku tłumaczeń Pisma Świętego ST był też zastępowany przez nich takimi tytułami jak na przykład 'pan' - adonay. Takiego zastępstwa dokonano w qumrańskim 1 QH 7, 28, który jest swobodnym przekładem Wj 15, 11 (por. Fitzmayer, str. 59). Tetragram YHWH jest też wymiennie używany z Adonay (pan) w 1 QIs a - ([np. 3:20-25] Fitzmayer, tamże). Inna informacja jaką Fitzmayer podaje (Tamże, str. 59-60), tyczy się zastępowania przez qumrańczyków tetragramu kropkami w ich pismach. Tak jest w tłumaczeniu Iz 40, 3 gdzie w hebrajskim tekście jest Jahwe. Qumrański 1 QS 8, 14 wstawia zamiast tetragramu kropki w tym miejscu. Inne teksty qumrańskie które tak robią to (podaje za Fitzmayerem, str. 59-60) takie oto następujące fragmenty:

Zwój A Izajasza z groty 1 (33:7 w dodatku powyżej linii Iz 40:7)
Ponadto:
4QSam 1,3 (odpowiednik 1 Sam 25,31)
4QSam 3,7 (odpowiednik 2 Sm 15:8)
4Q Testim [4Q175] 1:19 (odp. Wj 20:21b w odmianie samarytańskiej i Pwt33:11).
4Q Tanh [4Q176] 1-2 i 6.7.9. (odp. Iz 40:1-5)
4QTanh 1-2 ii 3 - (odp. Iz 49:14).
4 Q Tanh 8-11, 6.8.10 (odp. Iz 54:5.6.8, z zastąpieniem czyli dodaniem tetragramu tam gdzie nie występuje on w TM).

Inne teksty Qumrańskie zastępowały tetragram YHWH na jeszcze inne sposoby. Np. przez substytut hw'h [Fitzmayer, str. 60].
Ale to nie wszystkie sposoby jakimi zastępowano tetragram w pismach qumrańskich, będących tłumaczeniem Pism Starego Testamentu. Niektóre qumrańskie greckie odpisy Biblii, miały w miejsce tetragramu
Kyrios. Są to:

4QLXXLev (a).
4QLxxNum.
4QLxxDeut.
Również Greek papirus z II wieku przed Chr. ma w miejsce tetragramu Kyrios.

Jeszcze inny Qumrański tekst grecki Księgi Kapłańskiej z groty 4 zawiera tetragram oddany po prostu przez "Iao" (4QLXXLev.b). Jest to forma imienia Boga. Fitzmayer konkluduje, że w pismach qumrańczykow istniał szacunek dla
imienia Bożego, ale jednocześnie istniała - cytuję - "tendencja do tego, by nie czytać tetragramu jako Jahweh, lecz jako Adonay" (Fitzmayer, str. 60). Fitzmayer pisze też [tamże], że jeszcze w czasach przedchrześcijańskich zaczęła przeważać tendencja ku temu, aby zacząć w greckich kopiach ST zastępować imię Boga YHWH słowem Kyrios. To świadczy wyraźnie przeciw tezie Świadków Jehowy wyrażonej w ich wyżej cytowanej broszurze Imię Boże..., która podaje, że kościołowi "pseudochrzescijańskiemu" w pierwszych wiekach "udało się całkowicie usunąć je [Imię Boże - Tetragram YHWH - przyp. JL] z greckich kopii obu części Biblii" (str. 25). Świadkowie piszą też w tej przed chwilą cytowanej broszurze, że w czasach przedchrześcijańskich, a szczególnie po czasach Hieronima opuszczano imię Boże w Septuagincie. Jest to próba obwinienia chrześcijaństwa za rzekome zapędy do 'rugowania' imienia Bożego z LXX. Jest to rzecz jasna nieprawda. Jak widać po powyższych przytoczeniach z Fitzmayera, zwyczaj zastępowania tetragramu 'panem' (adonay, kyrios) był znany już II wieki przed chrześcijaństwem u kopistów Septuaginty i również Qumrańczyków. Istnieją nawet takie zachowane
do dziś fragmenty Septuaginty z czasów przedchrześcijańskich (również II wieku przed Chr.), które również mają w miejsce tetragramu "Kyrios". Tym samym widać w jakich niedomówieniach trzyma Strażnica swe owce. Teza broszury Świadków Imię Boże...., oraz teza ich Chrześcijańskich Pism greckich z 1994 (patrz dodatek, str. 408, 411) mówiąca o tym, że dopiero za czasów chrześcijan zaczęto rugować imię Boże z rękopisów Septuaginty, jest mitem. Jak widać po powyższym, tradycja zastępowania tetragramu jest dużo wcześniejsza niż chrześcijaństwo. Była to tradycja tak powszechna w czasach przedchrześcijańskich, ze sięgnęła nawet wspólnotę z Qumran.

Jan Lewandowski; sierpień 2001

BROOKLYN

W Obronie Wiary

11. IMIĘ BOŻE

11.1. Uczą, że wszyscy chrześcijanie, są odstępcami religijnymi, bo nie używają imienia Jehowa ("Imię Boże..." s.25, 27).

Odpowiedź. 1) Niesłuszny jest zarzut, że Kościół nasz usunął z braku szacunku z Biblii imię Jahwe (dot. III wyd. BT z 1980r.). Patrz rozdz. "Imię Boże w Biblii 1000-lecia".

2) Nieprawdą jest, że tylko oni stosują określenie "Jehowa", co często chcą nam wmawiać. Tej błędnej formy imienia używa wiele wyznań i sekt na całym świecie. Przykładem rodzimym są wszystkie odłamy Badaczy Pisma Świętego, Epifaniści i inni, a dawniej np. arianie. ŚJ nacisk na posługiwanie się imieniem Jehowa wprowadzili dopiero w 1922r. ("Od raju utraconego..." s.192). Wcześniej, przez ponad 40 lat, stosowali wymiennie imiona Pan, Jehowa, Bóg itd. Mało tego, ŚJ przynajmniej dwa razy przynieśli wstyd na cały świat imieniu Jehowa. Np. do 1928r. uczyli, że "Wielka Piramida [Cheopsa] jest 'Świadkiem' Wielkiego Jehowy" ("Przyjdź Królestwo Twoje" s.363), a o zbudowanym w 1929r. dla zmartwychwstałych proroków "Domu Książąt" nauczali, że "wspomniany dom zbudowany został na świadectwo dla imienia Jehowy (...) on ciągle stoi jako świadectwo dla imienia Jehowy" (Salvation s.311).

3) Określenie "Jehowa" jest błędną wersją imienia Jahwe. Ten błąd wykazują filologowie. Mówią oni, że pod tetragram hebr. JHWH, żydowscy masoreci dopisali znaki samogłoskowe wzięte z imienia Bożego Adonaj tzn. Pan lub Elohim tzn. Bóg. Przez szacunek (ze strachu przed niegodnym wymawianiem) dla imienia Bożego Żydzi zastępczo stosowali w miejscach występowania w Biblii JHWH imiona Adonaj i Elohim. Inni nie zrozumieli intencji masoretów i zaczęli nieprawidłowo odczytywać tetragram (broszura ŚJ "Imię Boże..." s.8). Strażnica Rok CI [1980] Nr 21 s.5 to przyznaje: "Imię Boże w postaci 'Jahwe' (czasami 'Jahue') stanowi po prostu próbę wyrażenia go w sposób bliższy pierwotnej hebrajszczyźnie. (...) W ciągu wieków zatraciła się prawidłowa hebrajska wymowa imienia Bożego. Toteż nie ma pewności, jakich samogłosek należałoby użyć dla jego [JHWH] dopełnienia. Przez połączenie tetragramu ze znakami samogłoskowymi dwóch słów hebrajskich: Adonaj (Pan) oraz Elohim (Bóg), powstała wymowa Jehowah. (...) Niemniej wielu znawców języka hebrajskiego twierdzi, że bardziej poprawna jest forma 'Jahwe'.".

4) Nieprawdą jest, że katolicy posługiwali się formą Jehowa zamieszczoną w Kościele Mariackim w Gdańsku ("Imię Boże..." s.10). Słowo to umieszczone jednym z epitafium, pochodzi z 1591r. (rok podany nad zdaniem zawierającym słowo Jehowa, którego broszura ŚJ nie ukazała). W kościele tym, w latach 1529-1939 odbywały się nabożeństwa luterańskie (kościół odebrano katolikom). Protestanci używali określenia "Jehowa", co widoczne jest w ich Biblii Gdańskiej z 1632r. - Wj 6:3. To, że w wielu naszych kościołach widnieje tetragram JHWH, źle świadczy o ŚJ. Bywa, że są to w Polsce świątynie z XIIIw. i widać, że imię Jahwe nie było nigdy u nas tajone. Wręcz przeciwnie, było ono znane i szanowane w czasach gdy nikt nie wiedział, że powstaną ŚJ. Strażnica więc nic nowego nie wnosi do kultu Bożego. Ciekawe, że ŚJ w swych publikacjach (np. "Imię Boże...") nie ukazują imienia Jehowa we własnych Salach Królestwa. Pewnie go tam brak.

5) Hebr. imię Jahwe nie jest jedynym imieniem czy tytułem Boga. ŚJ przez częstotliwość jego używania sugerują to. Oto niektóre biblijne określenia Boże:

El, Eloah, Elohim - Bóg (ok.2750 razy) gr. Theos

El Szaddaj - Bóg Wszechmogący np. Rdz 17:1 gr. Pantokrator

El Elion - Bóg Najwyższy np. Rdz 14:19

El Roj - Bóg Widzący np. Rdz 16:13

El Hajjim - Bóg Żywy, np. Pwt 5:26

Adon, Adoni, Adonaj - Pan, gr. Kyrios

Gaal - Odkupiciel np. Iz 63:16

Kadosz - Święty np. Job 6:10, gr. Hagios

Ehie aszer Ehie - Jestem który Jestem np. Wj 3:14

Ab - Ojciec, gr. Pater

Jahwe - Istniejący, Ten, który Jest. W NT Pan (gr. Kyrios) zastępuje Jahwe.

Inne.: Bóg mocny (Iz 10:21) Skała, Wielki, Sędzia, Tarcza, Sprawiedliwy, Wybawiciel, Zbawiciel, Majestat (Hbr 1:3, 8:1).

6) Wg NT imienia Jahwe nie używał ani Jezus ani Apostołowie. Aklamacja Alleluja, na którą powołują się ŚJ nie jest dowodem na to że używano też imienia Jahwe. Chociaż wiele imion z czasów Chrystusa zawierało skrót z imienia Jahwe (np. Jezus - hebr. Joszua, Jozue) to jednak Duch Św. nie sprawił aby umieszczono je w NT. W czasach apostolskich nie używano imienia Jahwe. J.Flawiusz (ur.37) w "Dawnych Dziejach Izraela" pisał: "I wyjawił mu (Mojżeszowi) Bóg swoje imię, którego dotąd nie znał żaden człowiek, tego imienia nie wolno mi tu podać" 2:12,4. Nie używał też imienia Jahwe w swych pismach Filon ( 50), Żyd hellenista.

7) Imienia Jahwe nie zawierają niektóre księgi ST np. Est, Koh, wiele Ps (np. 43, 44, 45, 49) i deuterokanoniczne (prócz Syr patrz BP).

8) Imię to nie było znane przed Mojżeszem na co wskazują fakty:

nigdy Adamowi czy Noemu Bóg nie objawił swego imienia np. w słowach: "Jam Jahwe"

naród wybrany określony jest mianem "Izraela", czyli walczący z Bogiem a nie z Jahwe

nieznajomość imienia Jahwe przez Egipcjan (430 lat niewoli Izraela w Egipcie) Wj 5:2n.

J.Flawiusz (ur.37) pisał o imieniu Boga: "I wyjawił mu (Mojżeszowi) Bóg swoje imię, którego dotąd nie znał żaden człowiek" ("Dawne Dzieje Izraela" 2:12,4) por. Rdz 32:30, Wj 6:2.

Nieprawdą jest więc to, że cały Lud Boży używał tego imienia. Istnienie imienia Jahwe występującego w Rdz w czasach przed Mojżeszem zawdzięczamy pisarzom Biblii i Duchowi Św. Umieścili je tam pisząc księgę w okresie kiedy było ono już znane. Umieszczono je tam, aby każdy wiedział, że Bóg Ojców to ten sam Bóg, który objawił się Mojżeszowi.

9) Syn Boży objawia nam w pełni Boga jako Ojca. To określenie staje się dla chrześcijan imieniem najważniejszym zawierającym w sobie całą dobroć i chwałę. W tym imieniu mamy szukać ratunku: "Abba, Ojcze, dla Ciebie wszystko jest możliwe..." Mk 14:36.

10) Ga 4:6 naucza, że pod wpływem Chrystusa i Jego Ducha zwracamy się do Boga - Ojcze, "Na dowód tego, że jesteśmy synami, Bóg wysłał do naszych serc Ducha Syna swego, który woła Abba, Ojcze". Podobnie mówi Rz 8:15n.: "Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni ale otrzymaliście ducha przybrania za synów w którym możecie wołać Abba, Ojcze! Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi".

11) Apostołowie piszący listy nazywają Boga "Ojcem", nie wspominając określenia "Jehowa".

Paweł - "Dlatego zginam kolana moje przed Ojcem" Ef 3:14

Piotr - "Jeżeli bowiem Ojcem nazywacie Tego" 1P 1:17

Jakub - "Przy Jego pomocy wielbimy Boga i Ojca" Jk 3:9

Jan - "Łaska, miłosierdzie i pokój Boga Ojca" 2J 3

Juda - "którzy są powołani, umiłowani w Bogu Ojcu" Jud 1

Szczepan omawiając objawienie się Boga Mojżeszowi pomija sprawę imienia Jahwe (Dz 7:30-36).

11.2. Uczą, że nie służymy Bogu bo zapieramy się imienia Jehowa.

Odpowiedź. ŚJ mówią, że obecnie rządzącym w niebie jest Syn Boży (od 1914r.). Dziwne czemu odciągają nas od Tego, który sprawuje rządy i będzie sądził, "Ojciec bowiem nie sądzi nikogo, lecz cały sąd przekazał Synowi, aby wszyscy oddali cześć Synowi, tak jak oddawali cześć Ojcu. Kto nie oddaje czci Synowi nie oddaje czci Ojcu, który Go posłał" J 5:22n. Nie wypieramy się imienia Jahwe, bo wymieniając imię Jezus (hebr. Joszua) wypowiadamy tym samym "Jahwe zbawia". Chyba ŚJ nie wiedzą co w sobie zawiera imię Jezus, że stawiają taki zarzut. Jeśli więc Syn stanowi z Ojcem jedno to wobec tego Ojciec zostaje uświęcony przez imię Jezusa (J 5:22n., 17:21, 10:30). Z tego też powodu Bóg nadał najwyższe zbawcze imię Synowi przez które i On, Ojciec, otrzymuje chwałę, "i posadził po swojej prawicy (...) i ponad wszelkim imieniem wzywanym nie tylko w tym wieku ale i w przyszłym" (Ef 1:20n. por. Dz 4:12). Wiersze te mówią tylko o czasie teraźniejszym i przyszłym. Czas przeszły był dla Izraelitów tym, w którym poznali Boga jako Jahwe. Kościół przez całe wieki używa podczas nabożeństw i Mszy św. aklamację Alleluja. Czyni to samo, co robiła wspólnota Iw. (Ap 19:1, 3n., 6). ŚJ o tym nie wiedzą, bo raczej do kościołów nie zachodzą. U nich na zebraniach, prawie że nie używa się biblijnego Alleluja. Wydaje się, że w ich śpiewniku pt. "Wysławiajcie Jehowę w pieśniach" (225 pieśni) ani razu nie pada ta aklamacja.

11.3. Może ŚJ upierają się przy formie Jehowa (zamiast Jahwe) dlatego, że musieliby zmieniać po raz kolejny nazwę swej organizacji oraz pójść na kompromis i przyjąć od fałszywych wg nich religii właściwe imię Boga.

Odpowiedź. 1) W Biblii Hebrajskiej-Masoreckiej (w różnych kodeksach) istnieją co najmniej cztery wersje imienia Bożego, w zależności od tego, jakie samogłoski podstawiono po Vw. po Chr. do tetragramu JHWH:

J e H o W a H (czyt.: Jehowa) - podstawiono samogłoski z imienia Adonaj (Pan) z przegłosem pierwszego "a" w "e"; Żydzi czytali jednak Adonaj (Pan) w miejscu występowania JHWH na co wskazywały im samogłoski: e(a)-o-a; (por. broszura ŚJ "Imię Boże..." s.7-8);

J e H o W i H (czyt.: Jehowi) - podstawiono samogłoski z imienia Elohim (Bóg); Żydzi jednak czytali Elohim (Bóg) w miejscu występowania JHWH;

J e HW a H (czyt.: Jehwa) - forma powstała ze złożenia samogłosek ze słowa "Imię" (hebr. sema ) z JHWH. Żydzi zastępowali czasem tetragram określeniem "Imię";

Jah - ta forma skrótowa występująca 50 razy w Biblii stanowi prawidłowy człon imienia Jahwe. Tę ostatnią wersję, więc i określenie Jahwe potwierdza hebr. aklamacja Hallelujah (czyt.: Halleluja), która występuje w Biblii 24 razy. Najbardziej wiarygodnym świadkiem tekstu jest NT pisany po grecku, w którym czytając nie trzeba było dostawiać samogłosek, a w którym ta aklamacja brzmiała Alleluja (Ap 19:1-6, por. Tb 13:18). U pierwszych chrześcijan piszących po grecku, w tłumaczonym z hebr. imieniu Boga, drugą literą jest "a" np. Jawe, Iauai, Iaue ("Imię Boże..." s.7) por. Klemens Aleks. (ur.150) "Kobierce" (V:34,5-6), który używa gr. formy Jaue. Potwierdzają więc oni wersję Jahwe. Jak widać określenia "Jehowah", "Jehowih" i "Jehwah" są sztucznymi tworami, które nie były w ten sposób nigdy wymawiane przez Naród Wybrany. Istnieją też inne nieprawidłowe formy imienia Jahwe takie jak: Jahu, Jaho i inne. ŚJ często zgadzają się z wersją Jahwe. Mówią, że nie ma znaczenia, czy Jehowa czy Jahwe. Dodają, że nie wiadomo jak np. nazywano Jezusa gdy był mały (Jehoszua, Joszua czy Jozue). My wiemy jak nazywał Go św.Paweł. Określał on Pana imieniem Iesous (gr.).

2) W "Chrześcijańskich Pismach Greckich..." w 237 miejscach za określenie Pan wstawili słowo "Jehowa". W wielu z tych przypadków my odnosimy tytuł "Pan" do Syna, a nie do Ojca. Aby usprawiedliwić 'poprawianie' Biblii ŚJ powołują się na kilka fragm. ST greckiego, tzw. Septuaginty, które zawierają tetragram JHWH, a nie określenie Kyrios tzn. Pan. Mówią, że chrześcijanie usunęli z NT imię Jehowa, które tam było (!?). Najstarsze istniejące papirusy NT z IIw. po Chr., nie potwierdzają koncepcji ŚJ. Wynikałoby wobec tego, że usunięcia dokonano w Iw. za życia św.Jana i jego uczniów, co jest absolutnie niemożliwe. Nie wiadomo też, czy pierwsi chrześcijanie korzystali z Septuaginty, która zawierała tetragram JHWH. Było przecież wiele egzemplarzy, więc i takie, które tetragramu nie posiadały. Potwierdza to cały NT (cytujący fragm. ST), greckie księgi ST, jak i cytaty z Biblii w pismach chrześcijan pierwszych wieków, których też posądzają ŚJ o usuwanie tetragramu JHWH. Po co pierwsi po Apostołach chrześcijanie mieliby usuwać z Biblii tetragram JHWH, jeżeli sami w niektórych pismach używali imienia Boga zapisując je po grecku np. Jawe, Iauai, Iaue, a dot. to Klemensa Aleks. (ur.150), Orygenesa (ur.185) ("Imię Boże..." s.7) i Tertuliana (ur.155) "Przeciw Marcjonowi" IV:42,5. To, że Apostołowie korzystali z Septuaginty nie zawierającej tetragramu, a określenie Kyrios (Pan) potwierdza Hbr 1:10. Autor listu cytuje w nim Ps 102:26, wg Septuaginty zastosowując go do Jezusa (ŚJ też, "Prowadzenie rozmów..." s.378). Gdyby Septuaginta, z której korzystali Apostołowie zawierała w Ps 102:26 imię Jahwe to wynikało by z tego, że w Hbr 1:5-9 Bóg Ojciec przemawia do Jahwe (!). Psalm ten bez wątpienia w ST hebr. odnoszony jest do Jahwe co potwierdza tam w.1 i dziewięciokrotne występowanie w nim tetragramu. Autor skorzystał jednak z tego, że jego Septuaginta zawiera w Psalmie określenie "Pan" i mógł tym samym zastosować te słowa do Syna, jednocześnie podkreślając równość Osób Ojca i Syna. Patrz też 1P 2:3 omówiony w rozdz. "Imię Chrystusa" pkt 10.2. Fragm. Septuaginty zawierające tetragram nie świadczą też o tym, że imię Jahwe było wymieniane przez czytającego. Kpł 24:16 wg Septuaginty uczy: "Kto będzie wymieniał imię Boże umrze śmiercią". Wobec tego nie mogła Septuaginta raz zachęcać do wymawiania tego imienia, a równocześnie zakazywać używania go. Wynika z tego, że i Żydzi hellenistyczni czytali w miejscach występowania tetragramu JHWH imię Pan. ŚJ, kiedy im to wygodne, sami pośrednio potwierdzają to, że oryginalny NT nie zawierał imienia Jehowa. Piszą bowiem: "Manuskrypt, o którym mowa, znaleziono w roku 1892 (...). Chodzi o sporządzony w końcu II lub na początku III wieku n.e. odpis tłumaczenia czterech Ewangelii na język starosyryjski - dialekt języka aramejskiego, który był w użyciu za dni Jezusa. Niektórzy uczeni przypuszczają, że przekładu tego dokonano pod koniec pierwszego stulecia. (...) Po prostu okazuje się, że dzisiejszy tekst Biblii jest zasadniczo taki sam, jak tekst zredagowany przez pierwotnych pisarzy." (Przebudźcie się! Nr 2, 1989 s.27).

11.4. Uczą, że Jezus używał imienia Jehowa bo powiedział: "Objawiłem imię Twoje ludziom, których Mi dałeś ze świata (...)" J 17:6 por. 17:26. Piszą też: "Dla Jezusa imię Boże musiało mieć żywotne znaczenie, bo nieraz wymieniał je w swoich modlitwach" ("Imię Boże..." s.5), "Jezus według doniesień czterech Ewangelii dwadzieścia pięć razy zastosował imię Boże. W przeciwieństwie do Żydów nie trzymał się więc babilońskiego zwyczaju, żeby używać tylko słowo Pan zamiast wypowiadania imienia Bożego." (Strażnica Nr 21, 1967 s.9), "Jezus zapoznawał ludzi z imieniem Bożym - Jehowa" ("Czego wymaga od nas Bóg?" s.27).

Odpowiedź. Żydzi znali imię Jahwe (ponad 6800 razy w ST), więc nie Chrystus objawił im te imię. Nie polegało to Objawienie ani na częstotliwości wypowiadania go, ani na wypowiadaniu go na złość Żydom, którzy mówili Pan. Chrystusowi w tych wypowiedziach chodziło o to, że ukazał ludziom Boga jako miłującego wszystkich Ojca. Taki jest duch całego NT. W samej tylko Ew. wg św.Jana określenie "Ojciec" widnieje ponad 110 razy. Określenie "objawiać imię Boga" jak widać nie oznacza tego, co mówią ŚJ. Filip nauczał "o imieniu Jezusa Chrystusa" (Dz 8:12) tzn. uczył o Nim. Tak samo objawiać imię Ojca oznacza nauczać o Bogu jako Ojcu. Zapytajmy ŚJ, czemu ani razu Chrystus nie upomniał Żydów za brak wymawiania imienia Jahwe. Gdyby Jezus używał imienia Jahwe to byłyby w NT wzmianki o wzburzeniu Żydów, którzy atakowali każde postępowanie Chrystusa inne niż ich. Z drugiej strony w usta uczonego żydowskiego w "Chrześcijańskich Pismach Greckich..." (Łk 10:27) ŚJ włożyli imię Jehowa. Pisano jednak, że to Jezus objawił imię Boga, a nie uczeni żydowscy ("Imię Boże..." s.15). Widać w tym niekonsekwencję i zamieszanie. Okazuje się też, wg NT ŚJ, że nie Jezus pierwszy objawiał imię Jehowa lecz poprzedzali Go w tym: Elżbieta (Łk 1:24n.), Zachariasz (Łk 1:68), Jan (J 1:23), Maryja (Łk 1:46), pasterze (Łk 2:15) i wszyscy inni (Łk 1:66). Jeśli chodzi o pogląd ŚJ na temat modlitwy Chrystusa, to zapytajmy: w której to modlitwie Jezus "nieraz wymieniał" imię Jehowa. Ewangelie podają kilka modlitw Chrystusa, ale nie pada w nich ani razu imię Jehowa lecz "Abba, Ojcze" (Mk 14:35n.), "Eloi (...) to znaczy: Boże mój" (Mk 15:34), "Ojcze nasz" (Mt 6:9), "Ojcze" (J 11:41), "Ojcze, Panie nieba i ziemi" (Mt 11:25), "Ojcze Święty" (J 17:11), "Ty, Ojcze" (J 17:5), "Ojcze sprawiedliwy" (J 17:25) itp.

11.5. Uczą, że w "Ojcze nasz" są słowa "święć się imię Twoje" i pytają jakie imię? Zarzucają, że nie wzywamy imienia Jehowa.

Odpowiedź. Pierwsze słowa tej modlitwy są odpowiedzią na pytanie ŚJ. Modlitwy tej oni na zebraniach nie odmawiają, może dlatego, że nie zawiera ona imienia Jehowa. Uczą też, że modlitwa ta jest tylko przykładem, a nie obowiązującą formułą. Apostołowie znali wcześniej inne modlitwy, ale chcieli poznać modlitwę Syna Bożego, która zostaje przez Ojca zawsze wysłuchana. Gdyby nie była ona czymś obowiązującym, to przypuszczam, że Łukasz i Mateusz nie umieszczaliby jej w NT (J 20:30n.). Zwróćmy też uwagę co pisze Strażnica Nr 10, 1990 s.17 odnośnie omawianego fragm. "Ojcze nasz": "Niech imię twoje będzie uświęcone. Imię oznacza niekiedy samą osobę, a uświęcać to czynić świętym, oddzielać lub traktować jak święte". Tak więc Strażnica uważa (inaczej niż jej ŚJ), że słowo "imię" nie zawsze musi oznaczać imienia Jehowa lecz określa osobę Boga. Broszura ŚJ "Imię Boże..." (s.29) w rozdz. 'Jak można uświęcać imię Boże?' podaje też: "Innym sposobem jest przestrzeganie praw i nakazów Bożych" oraz "Dotyczy to także przestrzegania przykazań Syna Bożego, Jezusa który zawsze wysławiał swego Ojca" (s.30). O co więc chodzi ŚJ? Jeśli chodzi o wzywanie imienia Jehowa, to gdy ŚJ atakują zwracanie się w modlitwie do Jezusa w Strażnicy Nr 24, 1994 s.25 piszą: "Dlatego w pewnym dziele napisano, że zwrot 'wzywać imienia Pana [1Kor 1:2] (...) oznacza raczej uznawanie jego panowania niż modlitwę do niego'...". Ciekawe czemu odnośnie zwracania się do Jehowy ŚJ nie uznają tego stwierdzenia? ŚJ uczą, że większość z nich ("wielka rzesza") nie zalicza się do dzieci Bożych: "Drugie owce nie są braćmi Chrystusa" ("Chrześcijańskie Pisma Greckie..." s.447). Czemu więc nazywają oni Boga Ojcem?

11.6. Uczą, że ponieważ Jezus odczytał w Nazarecie Iz 61:1n., to w związku z tym wypowiedział imię Jahwe, choć Łk 4:18 podaje: "Duch Pański spoczywa na Mnie". Motywują to hebr. słowami z Iz 61:1n., w których imię to występuje ("Duch Jahwe nade mną..."). Podają też "argument": "Kiedy Jezus czytał w synagodze ze zwoju Izajasza, wymawiał głośno imię Boże. Świadczy o tym (...) niemiecki przekład z roku 1805..." ("Imię Boże..." s.15).

Odpowiedź. Jezus nie musiał odczytywać tego fragm. z tekstu hebr. W/w historia dzieje się w Galilei, która nie była tak ortodoksyjna jak Judea w zachowywaniu żydowskich zwyczajów. W czasach Chrystusa w synagogach odczytywano przekłady aramejskie Biblii (tzw. targumy) patrz "Słownik Nowego Testamentu" bp K.Romaniuk, wyd II s.58. Język ten był wtedy powszechnie używany (słowa aramejskie - Mk 5:41, 7:34, 14:36, 15:34, też ST - Dn 2:4 do 7:28, Ezd 4:8 do 6:18, 7:12-26). W targumach aramejskich w miejscach imienia Jahwe umieszczano określenia:

Mara tzn. Pan (por. o Jezusie: "Maran-ata" tzn. Pan przychodzi - 1Kor 16:22);

El tzn. Bóg (por. wypowiedź Chrystusa: "Eloi" tzn. Boże - Mk 15:34, cytowana z Biblii ale po aramejsku).

Długi fragm. Dn (2:4 do 7:28) pisany po aramejsku nie zawiera imienia Jahwe, lecz Pan lub Bóg. Por. Ezd 4:8 do 6:18, 7:12-26, też bez tetragramu.

Nawet jeśli Jezus czytał tekst hebr., to nie można pomawiać Łukasza lub późniejszych chrześcijan o zmianę imienia Bożego. Nie byli oni zainteresowani w zmianie tetragramu JHWH na inne określenia, bo sami w swych listach stosowali czasem imię Jahwe (patrz broszura ŚJ "Imię Boże..." s.7). "Communio" Nr 1, 1994 s.43-4 (art. pt. "Imię Boże w Izraelu") podaje, że "niektóre hebrajskie rękopisy Biblii znalezione w Qumran mają w miejsce tetragramu Adonaj (Pan)". Jezus mógł więc odczytywać tekst z podobnych zwojów, na co wskazuje Łk 4:18. Jeśli Łukasz podaje zwrot "Duch Pański", a nie "Duch Jahwe", to tak musiało być w rzeczywistości. Nie fałszowałby słów Pana (Łk 1:1-4). Tekst Iz 61:1n. Łukasz cytuje wg greckiego przekładu Biblii tzw. Septuaginty. Nie czyni tego przez przypadek, ale aby zaznaczyć, że Chrystus odczytując słowa proroka, wypowiedział je jako "Duch Pański", a nie inaczej. Do dziś, nie znaleziono żadnego fragm. Izajasza z Septuaginty, zawierającego tetragram JHWH. Zaś fragm. Iz 1:16-20, 6:3 wg greckiego przekładu zamieszczone są w "Liście do Kościoła w Koryncie" Klemensa Rzym. ( 101) z ok.95r. Ciekawe, że jest w nich określenie "Pan", a nie Jahwe. Określenie "Duch Pański" z Łk 4:18 widnieje też w najstarszych chrześcijańskich pismach, które omawiają ten werset: "List Barnaby" (ok.130) 14:9; "Wykład Nauki Apostolskiej" (53) Ireneusza (ur.130-40); "Przeciw Prakseaszowi" (11:6) Tertuliana (ur.155).

11.7. Uczą, że używane przez chrześcijan określenia Boga nie są Jego imionami, które wyłącznie brzmi "Jehowa".

Odpowiedź. Na ten zarzut odpowiada Biblia:

Iz 63:16 - "...Odkupiciel nasz to Twe imię odwieczne";

Am 5:27 - "mówi Jahwe, Bóg Zastępów to imię Jego";

Iz 57:15 - "...którego stolica jest wieczna, a imię Święty";

1P 4:16 - "...niech wychwala Boga w Tym imieniu";

Ef 3:14n. - "przed Ojcem od którego bierze swe imię wszelkie ojcostwo" (ks.Dąbr., NP);

Hbr 11:16 - "Dlatego Bóg nie wstydzi się nosić imienia ich Boga" tzn. Boga Abrahama, Boga Izaaka, Boga Jakuba por. Mt 22:32.

Wj 34:14 - "...bo Jahwe ma na imię Zazdrosny...";

Wj 3:13n. - "jakie jest Jego imię (...) odpowiedział Bóg Mojżeszowi: Jestem, Który Jestem.";

Pnp 1:3 - "olejek rozlany - imię Twe" - alegoria stosowana do Jahwe lub Chrystusa.

ŚJ uczą też, że określenie "Pan Bóg" nie jest biblijne. Upierają się przy imieniu ze ST tzn. Jahwe Bóg lub Jahwe Pan. Tymczasem nawet w ST istnieje tytuł "Pan Bóg" (np. Dn 9:3n., 9, 15, Ps 90:17, 35:23, 38:16, 54:6, 86:12, 15 i księgi deuterokanoniczne). Występuje on też w NT (np. Ap 21:22, 22:5). Niestety Strażnica czuła się upoważniona do zmiany na Jehowa Bóg w całej Biblii, we wszystkich miejscach.

11.8. Uczą, że ponieważ imię Jahwe jest znane dlatego trzeba koniecznie używać je zwracając się do Boga.

Odpowiedź. Znajomość imienia Bożego nie świadczy o konieczności używania go podczas zwracania się do Boga. Jezus i Apostołowie znali imię Jahwe ale jak wykazano nie używali go. Apostołom znane było imię "Jezus", a jednak zwracając się do Chrystusa używali oni jako imienia tytułu "Pan" (np. Mt 8:25, 14:28nn., 16:22, 17:4, 18:21, 26:22). My obecnie też znamy imiona swych ojców, a zwracamy się do nich nie po imieniu lecz "ojcze", "tato", "tatusiu" itp. Prócz tego, wiele tytułów Mesjasza nazwanych jest w Biblii imionami, to samo więc dot. Ojca: "Nazwą Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książe Pokoju" Iz 9:5 (BT, BP, BG, por. Iz 9:6 Biblia Nowego Świata). Patrz też "Świadkowie Jehowy - kim są?" Ks.T.Pietrzyk, rozdz. 'Spór o imię Boże'; "Pytania nieobojętne" J.Salij OP, rozdz. 'Imię Boże'.

11.9. Uczą, że ponieważ kopie Septuaginty z IVw. po Chr., których używał Kościół, nie posiadają imienia Jahwe, a posiadają je pewne fragm. z okresu IIw. przed Chr. - Iw. po Chr., tzn. że katolicy zwani przez nich odstępczym chrześcijaństwem dokonali jego usunięcia. To samo zrobili oni rzekomo z imieniem Jahwe w NT ("Imię Boże..." s.24-6).

Odpowiedź. W poniższej tabelce przedstawiam dwa rodzaje równie starych rękopisów Septuaginty. Pierwsze, z imieniem Jahwe, na których wzorowali się później piszący po grecku rabini Akwila (IIw. po Chr.) i Symmach (II/IIIw. po Chr.). Drugie, z greckim imieniem Kyrios (Pan), z jakich korzystali chrześcijanie i które przepisywali przez wieki. O tych rękopisach Strażnica z wiadomych względów milczy.

Rękopisy z imieniem Jahwe (Jao, JHWH) podane przez angielską Biblię ŚJ z przypisami (s.1563-4) .	Rękopisy bez imienia Jahwe, a z tytułem Kyrios, pominięte przez Strażnicę .
Fuad 266 - II lub Iw. przed Chr.	Greek papirus 458 - IIw. przed Chr.
4QLXXLev b - Iw. przed Chr.	4QLXXLev a - Iw. przed Chr.
Pergaminy z Nachal Cheber - Iw. po Chr.	4QLXXNum - Iw. przed Chr.
Papirus Oxyrhynchos - IIw. po Chr.	4QLXXDeut - Iw. przed Chr.

Widać więc, że najstarszy zachowany papirus grecki zawiera imię Kyrios, a w NT, w którym cytowana jest taka Septuaginta nigdy nie było hebr. imienia Jahwe. Potwierdza to też to, że i w manuskryptach Septuaginty, w których był tetragram, odczytywano go jako Kyrios. Nigdy więc, z tekstu greckiego Biblii chrześcijanie nie usunęli imienia Jahwe (por. pkt 11.3.2). Patrz "Błędy doktryny Świadków Jehowy. Analiza krytyczna Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata" R.H.Countess s.38 i 50 (o Greek papirus 458 i 4QLXXLev a ); "Wstęp Ogólny do Pisma Świętego" Ks.J.Homerski, Poznań-Warszawa 1973; "Wprowadzenie do Literatury Międzytestamentalnej" Ks.S.Mędala CM, Kraków 1994., gdzie podano literaturę obcojęzyczną omawiającą najstarsze papirusy. Por. "Największe oszustwa i proroctwa Świadków Jehowy" C.Podolski rozdz. 'Oszustwo z imieniem Bożym'.

W Obronie Wiary

12. IMIĘ BOŻE W BIBLII 1000-LECIA

12.1. Bywając w antykwariatach widywałem osoby pytające o I lub II wyd. (1965, 1971) Biblii Tysiąclecia. Byli to często ŚJ. Poszukują oni tych przekładów ze względu na występujące w nich w przeszło 6700 miejscach hebr. imię Boże Jahwe. Wyd. III z 1980r. jak i IV (przedruk wyd. III) nie zamieszczają w tak wielu miejscach tego imienia, zastępując je określeniem "Pan" lub "Bóg". Wyd. te nie rugują imienia Jahwe, wręcz przeciwnie, pozostawiają je, ale tylko w miejscach, w których jest ono nieodzowne. Jest to dowodem na to, że nie chodzi Kościołowi o ukrywanie tego imienia, co sugerują ŚJ. W przekładach tych pozostawiono imię Jahwe w wielu miejscach np. Wj 6:2n., Joz 22:22, Sdz 2:12, 1Krl 9:9, 2Krl 10:23, 2Krn 15:9, Ps 68:5, Iz 42:8, Jr 9:23. Umieszcza się je też w przypisach (np. Rdz 2:4, Lb 16:24, Lm 3:66, Jl 2:14, Mi 6:7), a także we wstępach do niektórych ksiąg. Na pytanie ŚJ, czemu Kościół w Polsce w III wyd. nie umieścił wszędzie imienia Jahwe, padają ze strony katolików różne odpowiedzi. Niektórzy sądzą błędnie, że powodem byli ŚJ, przez których jak podaje Rz 2:24: "poganie bluźnią imieniu Boga". Wg innych, ze względu na szacunek imię to pominięto, lub ze względu na brak pewności czy forma Jahwe jest taka sama jak wymawiał Mojżesz. Tak jednak nie jest. Powodem szerokiego nie stosowania imienia Jahwe w tej ed. Biblii było przystosowanie jej do potrzeb liturgii Mszy św. (patrz BT 'Wstęp' wyd. III). W liturgii (por. Dz 13:2 gr. leitourgia) w nabożeństwach od czasów apostolskich nie stosowano nigdy hebr. imienia Jahwe. Wypowiadano jedynie aklamację "Alleluja", używaną i dziś. NT, najstarsze homilie i lekcjonarze potwierdzają to. Septuaginta grecki przekład ST używany przez Apostołów nie zawierał już tetragramu JHWH (owszem, istniały papirusy z tetragramem, ale np. Hbr 1:10 będący fragm. Ps 102:26, odniesiony do Jezusa ukazuje, że teksty ST, z których korzystali Apostołowie nie zawierały go! Podobnie jest z 1P 2:3 będącem fragm. Ps 34:9. [ŚJ też Hbr 1:10 i 1P 2:3 odnoszą do Syna, "Prowadzenie rozmów..." s.378; Strażnica Nr 11, 1994 s.30]). Nie wszystkie też hebr. papirusy zawierały w czasach apostolskich imię Jahwe. "Communio" Nr 1, 1994 s.43-4 w art. pt. 'Imię Boże w Izraelu' donosi: "niektóre hebrajskie rękopisy Biblii znalezione w Qumran mają w miejsce tetragramu Adonaj (Pan)". Nie wykluczało to stosowania imienia Jahwe poza liturgią. Stosowali je niektórzy chrześcijanie pierwszych wieków (patrz broszura ŚJ "Imię Boże..." s.7 lub kom. KUL do Wj s.303 rozdz. "Imię Boże Jahwe"), stosuje się je i dziś. Biblia Poznańska (wyd.I 1974-5 i wyd.II 1982-7), która nie służy liturgii, a w której wszędzie gdzie w tekście hebr. występuje tetragram JHWH, zamieszcza go również. Komentarze do ST, które zawierają tekst biblijny, wyd. przez KUL od 1961r. do dziś, też zawierają imię Jahwe. Patrz też kom. KUL do Wj rozdz. "Imię Boże Jahwe". Niedawno wyd. dodruk II wyd. Biblii Tysiąclecia, III wyd. (1991-4) i dodruk (1999) Biblii Poznańskiej, I wyd. wielotomowej Biblii Lubelskiej (1992- ) i Biblię Warszawsko-Praską bp.K.Romaniuka (1997), w których wszędzie w ST użyto imienia Jahwe (por. "Prowadzenie rozmów..." s.116, które potwierdza to mówiąc o BP i kom. KUL). Ukazało się też wiele publikacji i książek o tematyce religijnej, w których imię Jahwe widnieje (np. "Encyklopedia Katolicka" t.7 hasło 'Jahwe'; słowniki biblijne i teologiczne wymienione w "Bibliografii"). O imieniu Jahwe uczy nawet, w dziale dla dzieci "Rycerz Niepokalanej" (Nr 2, 1987 art. pt. 'Jahwe, Bóg Ojców'). Zaś dwumiesięcznik "Communio" (Nr 1, 1994), zatytułowany "Imię Boga", poświęca aż 114 stron zagadnieniom związanym z imieniem Jahwe. Każdy katolik powinien znać to hebr. imię Boga, bo "Katechizm Kościoła Katolickiego" (pkt 206, 210) uczy o nim. Jak widać nie chęć zatajenia imienia, nie ŚJ, ale nawiązanie do prawie 2000-letniej Tradycji Apostolskiej jest powodem nie przywiązywania przesadnej wagi do imienia Jahwe. Nie w liczbie występowania tetragramu jest nasze zbawienie lecz w osobie Jezusa, o którym Dz 4:12 mówią: "I nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni".

---