POLITYKA
Racja stanu-interes państwa którym kieruja sie władze państwowe określając długofalowe cele Polit oraz podejmując działania majace prowadzic do ich realizacji.:
-suwerennosc panstwowa
-integracja terytorialna
-Bezpieczeństwo panstwa na arenie międzynarodowej
-zapewnienie narodowej tożsamości
-zapewnienie poprzez system sojuszy i umów miedzyn silnej pozycji panstwa w swiecie
JAK ZAKLADAC PARTIE
1.okreslic nazwe, adres, nazwiska uprawnionych do reprezentowania
2przygotowac statut
3.przygotowac liste co najmniej 1000 podpisów osób pełnoletnich obyw pols, którzy popieraja partie
4.złozyc wymagane dokumenty w sadzie Okregowym w warszawie, celem rejestracji
Mandat-(łac. Mandatum zlecenie)-tu pełnomocnictwo do sprawowania urzedu obywatelskiego
a)generalny-poseł wyraza wole narodu, czyli w swojej działalności w parlamencie ma się kierowac interesem ogółu.
b)niezależny- posła nie obowiązują instrukcje wyborcze
c)nieodwołalny -wyborcy nie mogą odwołac posła
ideologia polityczna-powstała na bazie kultury wspólnota światopoglądów u podstaw której tkwi świadome dążenie do realizacji określonego interesu klasowego lub grupowego.
Doktryna polityczna-to wynikający z danej ideologii oraz uporządkowany zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa z zagadnieniami władzy i ustroju panstwa.
Program polityczny-konkretyzacja doktryny politycznej, która z kolei jest konkretyzacja ideologii lub stylu politycznego myslenia.
Mniejszość narodowa-różni się od większości mieszkańców kraju cechami narodowościowymi, językowymi i wykazuje wspólną wole zachowania swojej odrębności.
Ład społeczny-okreslone sposoby zachowania się jednych członków społeczeństwa wobec innych oraz wobec społeczeństwa jako całości.
Rodzaje referendum:
1.wiążące, opiniodawcze
2.ratyfikacyjne, konsultacyjne
3.oblgatoryjne(w danej sytuacji władze maja obowiązek jego przeprowadzenia)
Fakultatywne(organ państwowy sam rozstrzyga czy poddac kwestie pod głosowanie)
Cele ONZ
1.utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą skutecznych srodków zbiorowych.
2.rozwijanie przyjaznych stosunków miedzy narodami , opartych na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów.
3.rozwiazywanie dzieki międzynarodowej współpracy zagdnien międzynarodowych o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i humanitarnym.
4.stanowienie osrodka harmonizowania działalności międzynarodowej zmieniającej do osiągnięcia tych wspolnych clów.
Integracja Polski z NATO:
1992 oficjalne dążenia
1994 ,,Partnerstwo dla pokoju”
1997 zaproszenie do rozmów przez Adelin Albrighta (Czechy, Wegry)
12 III 1999 Independence w USA, Bronisław Geremek, dokumenty ratyfikacyjne.
Zasady sojuszu z NATO:
1.solidarność wobec napasci
2.uzycie siły zbrojnej wobec obrony napadniętego
3.zasada zgodności reakcji.
Instytucje NATO
a)międzynarodowe:
-Rada Północnoatlantydzka
-Sekretarz generalny
-Komitet Wojskowy
-Międzynarodowy sztab wojskowy
b) Sojusznicze Dowództwo Europy (Casteau w Belgii)
-Sojusznicze dowództwo Atlantyku
Członkowie NATO
1949 (12)
Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg,Włochy, Portugalia, Wielka Brytania, Dania, Islandia, Norwegia, USA, Kanada.
1952 Grecja Turcja
1955RFN
1982 Hiszpania
1999 Polska, Czechy, Wegry.
2004 Litwa, Łotwa, Estonia,Słowacja, Słowenia,Bułgaria..
Grupa wyszechradzka
1991 luty Wyszechrada
-prezyd.Czechosłowacji Vaclav Havel
-prezy. Polski Wałęsa
-premier Wegier Josef Antale
Cel:popieranie integracji z NATO i Wsłnotami Europejskimi
CEFTA Środkowoeuropejskie stowarzyszenie wolnego handlu
1992:Polska, Czechy, Śłowacja, Węgry, Śłowenia, Bułgaria, Rumunia.
NAFTA Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym handlu (USA, Kanada, Meksyk)
ASEAN Stowarzyszenie Narodów Poudniwo-Wschodniej Azji.
APEC układ o współpracy Gospodarczej Azji i regionu Pacyfiku.
PRZYCZYNY KONFLIKTÓW
1.Spory terytorialne(Afryka, Ameryka Poudnowa Ekwador i Peru 1995)
2.Wewnetrzne układy społeczno-polityczne (wojny domowe Afryka)
3.Interwencja innych panstw (Korea, Wietnam)
4.Nadmierne zbrojenia( interwencja armii Rosyjskiej w Czeczenii)
5.Konflikyty zbrojne o surowce (w Zatoce Perskiej 17.I 1991 aneksja Kuwejtu przez Irak)
6.Procesy formowania się narodów (walki o niepodległość, fundamentalizum istalmski)
7.Ruchy separatystyczne (Irlandia Północna, Baskowie)
TERRORYZM
a) islamski
Przyczyny:
-powstanie Izraela 1948
-wojna siedmioletnia 1967
-popieranie Izraela przez USA
Grupy:
Ludowy Front Walki (Samir Ghoshehen)
Ludowy Front wyzwolenia Palestyny (Georg Habish)
Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny (Naif Hawatmeh)
Al.-Fatah (Jasir Arafat)
1994 Jasir Arafat spotkał się z premierem Izraela Icchakiem Abinem , porozumienie utworzenia autonomii palestyńskiej.
GRUPY FUNDAMENTALISTYCZNE:
Dzihad Egipt
Hamas palestyna
Hezbollah libansko-iranski
Al.-Kaida saudyjsko-afganistanska
b) etniczny
cel:suwerennośc Polit regionu w którym działa
IRA Irlandzka Armia Republikanska (wyzwolenie Irlandi Północnej spod Brytyjskiej zależności)
ETA samostanowienie kraju Basków.
c) terroryzm lewacki:
walka z państwem , porządkiem prawnym, systemem gospodarczym
Grupy:
-niemiecka Frakcja czerwonej Aarmii
-Japonska Czerwona armia
-peruwainski świetlisty szlak.
-włoskie Czerwone Brygady 1978, zabicie byłego premiera Włoch Aldo Moro
Trzy rodzaje władzy:
-legalna
-tradycyjna
-charyzamtyczna
Legitymizacja uznanie przez jakiejs społeczeństwo określonego systemu polity za najbardziej odpowiedni dla niego.
KONCEPCJE GEZNEZY PANSTWA
1.Teoria umowy społecznej Locke i Jean Jacque's Rousseau.
2.Teoria podboju i przemocy Ludwik Gumplowcz
3.Koncepcje teistyczne
4.Koncepcja marksistowska.
Organizacja terytorialna
-obszar ladowy
-wody przybrzeżne
-obszar pod powierzchnia ziemii
-przestrzen powietrzna
-statki wodne i powietrzne
-ambasady.
Rózne definicje panstwa:
1.Arystoteles:panstwo efekt naturalnego rozwoju, człowiek z natury stworzony do zycia w nim.
2.katolicka nauka społeczna samowystarczalna społeczność uznajaca określony porządek prawny.
3.Georg Wilhelm Fredrich Hegel wartość absolutna i nadrzedna.
4.Koncepcja marksistowska panstwo jako organizacja przymusowa i narzedzie klasy panującej
5.KLASYCZNA DEFINICJA (Georg jedlinek):
Wspólnota ludzi, zamieszkujaca określone terytorium, poddana zwierzchniej władzy.
Funkcje panstwa:
-prawodawcza
-porzadkowa
-administracyjna
-gospodarczo-organizatorska
-socjalna
-kulturalna
Korupcja - (łac. corruptio; zepsucie) nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystywania wpływu lub faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, przez zinstytucjonalizowane łapówkarstwo aż do skrajnej postaci
kleptokracji (rządów złodziei), gdzie zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.
Z korupcją można się spotkać zarówno w biurach polityków jak i urzędników. Często związana jest ona z handlem narkotykami, prostytucją, "praniem" pieniędzy, ale się do nich nie ogranicza. Żeby zrozumieć i znaleźć skuteczne środki zaradcze konieczne jest w trakcie analizy rozdzielenie przestępczości i korupcji.
Metody walki z korupcją:
-Ściganie przestępców
-Procesy sądowe
-Wyjaśnianie sprawy
-Rozpracowywanie szajki korupcyjnej
Warunki sprzyjające korupcji:
-Skupienie mocy podejmowania decyzji, reżimy niedemokratyczne
-Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji przez rząd
-Zaangażowanie dużej ilości pieniędzy publicznych w jakiś projekt
-Zamknięte kliniki dbające o własne interesy, sieci kolesiowskie
-Mały nacisk na zachowanie procedur prawnych
-Źle opłacani urzędnicy państwowi
-Zbyt słabe więzy społeczne
-Zbyt duża władza w rękach urzędników
-Mała wolność wypowiedzi i mała wolność mediów
Negatywne skutki korupcji:
-Podkopuje demokracje i dobre zarządzanie przez naruszenie procesów formalnych
-W czasie wyborów skutkuje nierówną dystrybucją dóbr i usług
-Zmniejsza zdolność instytucji do wykonywania procedur, wypompowane zostają zasoby, a urzędnicy są zatrudnieni i awansują bez uwzględnienie ich sprawności
-Narusza takie wartości demokratyczne jak zaufanie i tolerancja
-Podkopuje rozwój ekonomiczny
-Generuje poważne wypaczenia i niesprawność
-Zwiększa koszty prowadzenia działalności dla prywatnych przedsiębiorstw (pozaprawne opłaty, koszty prowadzenia negocjacji z urzędnikami, ryzyko złamania uzgodnień, ryzyko wykrycia)
-Wymyślanie nowych zasad i opóźnień przez urzędników
-Wprowadza nierówne zasady, chroniąc firmy mające powiązania przed konkurencją i pośrednio promuje firmy mało efektywne
-Wykoślawia sektor publiczny, przenosząc inwestycje publiczne do projektów oferujących więcej łapówek
-Osłabia zgodność z wymaganiami konstrukcyjnymi, ochrony środowiska
-Obniża jakość usług państwowych i infrastruktury
-Zwiększa ciężar budżetu
-Ma ujemny wpływ na poziom życia obywateli konstruowanie praw chroniących wielkie korupcje, a jednocześnie drobne przedsiębiorstwa, faworyzowanie zasad dających łapówki, a nie ogół
Rodzaje nadużyć:
-Defraudacja
-Nepotyzm
-Przekupstwo
-Wymuszenie
-Płatna protekcja
-Oszustwo
DEMOKRACJA
Zasady demokracji:
1.Pluralizm
2.przekonywania słowem a nie przemocą
3.zasada większości
-prosta (wiecej za niż przeciw)
-bezwzgledna
-kwalifikowana
4.Ochrona mniejszości.
5.Rzady prawa.
Podstawowe zagrożenia dla demokracji:
1.Nie przestrzeganie zasad demokracji.
2.Konflikt wartości.
3.Dykatatura większości.
4.Nietolerancja
5.Brak szacunku dla prawa.
6.patologie władzy:
-korupca
-demokracja narzucona
-autokratyzm
-totalitaryzm
-bierność społeczna
-problemy ekonomiczne.
Mechanizmy zabezpieczające przed dyktatura większości:
1.prawa mniejszości.
2.Ordynacja wyborcza.
3.Złozony proces legislacyjny.
4.Miedzynarodowe konwencje.
Dlaczego Polacy nie głosują?
1.Utrwalona przez system komunistyczny bierność polityczna
2.Podziały miedzy rządzącymi a rządzonymi
3.Rozczarowanie efektami procesu transformacji.
4.Spadek zaufania do elit politycznych i instytucji państwowych.
Alienacja izolacja się władzy od społeczeństwa:
1.centralizacja i koncentracja uprawnień.
2.oligarchizacja grup rządzących.
3.Biurokratyzacja.
4.partykularyzm.
5.nepotyzm.
6.Brutalizacja metod rządzenia.
7.korupcja.
SPOŁECZENSTWO OBYWATELSKIE
-obywtele mogą zrzeszac się i powoływac stowarzyszenia i innego rodzaju dobrowolne organizacje.
-pozostaje autonomiczne względem panstwa.
-postawa obywatelska to postawa zainteresowania sprawami wspólnych w zbiorowości ludzi na równi wolnych.
-reprezentowanie postawy obywatelskiej w zbiorowosciach lokalnych-wspólnoty samorządowe.
Dyspozycje społeczeństwa obywatelskiego:
1.Norma zaufania.
2.Wiarygodność osób i instytucji.
3.zasada swobodnej komunikacji.
4.zdolność pokojowego rozwiązania konfliktów.
5.Postawy aktywne.
6.umiejetnosci negocjacji.
7.gotowość do ustępstw.
8. unikanie stawiania na swoim
9poszanowanie wspólnych reguł gry.
- osiąga wysoki poziom organizacji społecznej,
- posiada samoczynny, napędzający się wzrost ekonomiczny i kulturalny ( gospodarka rynkowa ),
- kieruje się pozytywnym stosunkiem do innych ludzi i innych społeczeństw,
- jest tolerancyjne i otwarte na racjonalne argumenty, inne kultury
i postawy odmienne światopoglądowo,
- jest racjonalne, rezygnuje z fatalizmu i wiary w przeznaczenie,
- formą organizacji jest w nim samorząd lokalny, liczne stowarzyszenia pozarządowe, a w życiu politycznym, współzawodniczące ze sobą partie i grupy interesu ( lobby ).
Główne cele Euroregionu to:
- inicjowanie powstawania nowych przejść granicznych,
- ochrona środowiska naturalnego i przeciwdziałanie zagrożeniom ekologicznym,
- korzystne zagospodarowanie przestrzenne regionu,
- współpraca w rozwoju turystyki,
- wymiana kulturalna i troska o dziedzictwo kulturowe,
- współpraca przy likwidowaniu pożarów i katastrof,
- współdziałanie w zakresie pomocy społecznej i humanitarnej,
- rozwój kontaktów ludności zamieszkującej w Euroregionie
- wymiana kulturalna i opieka nad wspólnym dziedzictwem kultury,
- współpraca służb ratowniczych i górskich na terenie Euroregionu,
- współpraca między szkołami i młodzieżą na terenie Euroregionu.
- poprawę warunków życia ludzi zamieszkujących obszar Euroregionu,
- ułatwienie wzajemnych kontaktów,
- zbliżenie lokalnych społeczeństw,
- przełamywanie historycznych uprzedzeń
- programowanie prac zmierzających do zapewnienia zrównoważonego rozwoju gospodarczego z uwzględnieniem stanu rozwoju gospodarki każdej ze stron,
- wspieranie działań zmierzających do nawiązania współpracy między władzami regionalnymi i terytorialnymi.
Kalendarium drogi Polski do UE.
• 1989
• 19 września Polska i Wspólnoty Europejskie podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej.
• 1991
• 26.01. Polski rząd powołał Pełnomocnika do Spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej.
• 26.11 Polska została przyjęta do Rady Europy.
• 16 .12 podpisano Układ Europejski - umowę o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi oraz ich państwami członkowskimi.
• 1992
• 1.03 weszła w życie Umowa przejściowa, dotycząca wcześniejszego obowiązywania niektórych postanowień Umowy Stowarzyszeniowej Polski ze Wspólnotami Europejskimi (Układu Europejskiego).
• 4.07 Sejm upoważnił Prezydenta RP do ratyfikacji Układu Europejskiego.
• 1993
• 9.05 Polska uzyskała status partnera stowarzyszonego Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE).
• 21-22.06 na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze określono polityczne i ekonomiczne warunki przystąpienia krajów Europy Środkowej i Wschodniej do UE.
• 17.10 Prezydent RP ratyfikował Układ Europejski.
• 1994
• 1.02wszedł w życie Układ Europejski.
• 8.04 Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w UE.
• 8-10.12 Rada Europejska przyjęła w Essen postanowienia dotyczące strategii przyjmowania państw stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej.
• 1995
• 3.05 została opublikowana tzw. Biała Księga pt. ,,Przygotowanie krajów Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z Rynkiem Wewnętrznym Unii Europejskiej\".
• 1996
• 8.08 Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Komitetu Integracji Europejskiej
• 1997
• 28.01 Rada Ministrów przyjęła i przekazała do Sejmu dokument pt. ,,Narodowa Strategia Integracji\". Założono w nim, że negocjacje członkowskie rozpoczną się na początku 1998 roku i mogą zakończyć się przed rokiem 2000. Końcowym etapem będzie ratyfikacja traktatu akcesyjnego przez j Polskę, państwa członkowskie Unii i Parlament Europejski.
• 16.07 Komisja Europejska ogłosiła w AGENDZIE 2000 pozytywną opinię na temat polskiego i wniosku o członkostwo w UE.
• 1998
• 31.03 rozpoczęły się negocjacje o członkostwo Polski w Unii Europejskiej (I posiedzenie Konferencji Międzyrządowej otwierające negocjacje z sześcioma państwa stowarzyszonymi).
• 29.04Komitet Integracji Europejskiej przyjął „Narodowy Program Przygotowania Polski do Członkostwa w UE\", będący odpowiedzią na unijny dokument „Partnerstwo dla Członkostwa\".
• 10.11 otwarto w Brukseli właściwe negocjacje w siedmiu pierwszych dziedzinach (II posiedzenie Konferencji Międzyrządowej RP - UE).
• 11.12 Polska złożyła 5 kolejnych stanowisk negocjacyjnych (prawo spółek, ochrona konsumenta i zdrowia, stosunki zewnętrzne, statystyka oraz unia celna).
• 1999
• 29.01 nastąpiło przekazanie przez Polskę trzech nowych stanowisk negocjacyjnych (swobodny przepływ towarów, polityka konkurencji, Unia Gospodarcza i Walutowa).
• 12.02 Polska przekazała swoje stanowisko dotyczące rybołówstwa.
• 19.04 zamknięto negocjacje na temat statystyki.
• 19.05 zamknięto negocjacje dotyczące telekomunikacji i technologii informacyjnych, polityki l przemysłowej oraz ochrony konsumentów i zdrowia.
• 24.05 Polska przekazała stanowisko negocjacyjne w dwóch nowych działach (polityka socjalna i zatrudnienie oraz energia).
• 15.07 strona polska przekazała stronie unijnej stanowiska negocjacyjne w zakresie swobody przepływu kapitału, swobody przepływu usług oraz polityki transportowej.
• 30.07 przekazano stanowisko negocjacyjne dotyczące swobody przepływu osób.
• 6.08 złożono stanowisko w obszarze kontroli finansowej.
• 22.10 Polska przekazała stanowisko w sprawie podatków
• 27.10 strona polska złożyła stanowisko w sprawie ochrony środowiska oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
• 30.11 przekazano stanowiska w kwestii polityki regionalnej oraz budżetu i finansów.
• 16.12 strona polska przekazała ostatnie stanowisko negocjacyjne w kwestii rolnictwa.
Absolutorium - zatwierdzenie działalności finansowej rządu.
Apelacja - odwołanie się od wyroku sądu pierwszej instancji.
Autorytaryzm - zbiór poglądów propagujących zasady rządzenia oparte na silnej i zhierarchizowanej władzy, kulcie przywódcy lub grupy.
Chadecja - potoczna nazwa partii i ruchów chrześcijańsko-demokratycznych, wywodzących się z zasad etycznych chrześcijaństwa i społecznej nauki Kościoła.
Demokracja - jest formą ustroju państwa, w której obywatele tego państwa sprawują rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranych przedstawicieli.
Doktryna polityczna - będąc uporządkowanym zbiorem poglądów dotyczących społeczeństwa i państwa, wyznacza praktyczne metody ich realizacji w ściśle określonym miejscu i czasie.
Droga legislacyjna - określone przez prawo czynności konieczne do uchwalenia i wejścia w życie ustawy.
Expose - wypowiedź szefa rządu na temat programu rządu.
Fundacja - to organizacja ustanowiona przez jej założycieli dla realizacji określonych zadań.
Happening - improwizowane widowisko, którego celem jest zaszokowanie publiczności, pobudzenie jej wyobraźni.
Hedonizm - pogląd etyczny, według którego przyjemność jest najwyższym dobrem, celem życia i naczelnym motywem działania człowieka.
Imigracja - napływ ludności obcej osiedlającej się na stałe w jakimś kraju.
Integryzm - prąd zachowawczy, niechętny zmianom doktrynalnym i kompromisom.
Intercyza - przedślubny lub poślubny kontrakt regulujący stosunki majątkowe między małżonkami.
Interes narodowy - to zespół celów i wartości, które w danym momencie uznawane są za ważne dla rozwoju i funkcjonowania państwa.
Kadencja - przewidziany ustawowo czas pełnienia urzędu lub funkcji pochodzących z wyboru.
Komercjalizacja - oparcie działalności np. artystycznej na zasadach handlowych.
Konglomerat - połączenie różnorodnych części w jedną całość.
Konkordat - umowa między papieżem a przedstawicielem państwa.
Konsensus - porozumienie osiągnięte w wyniku dyskusji, zwykle wymagające kompromisów.
Kultura - to całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości przekazywanego z pokolenia na pokolenie.
Kultura polityczna - to ogół postaw i poglądów społeczeństwa, grup i jednostek wobec polityki, charakterystycznych dla danego okresu i ukształtowanych pod wpływem tradycji historycznych.
Kuratela - nadzór ustanowiony przez sąd nad osobą niezdolną do działań prawnych i nad jej majątkiem.
Mandat - pełnomocnictwo do sprawowania urzędu obywatelskiego.
Migracja - okresowa lub stała zmiana miejsca pobytu.
Naród - jest zbiorowością terytorialną o określonym składzie etnicznym, wytworzoną w procesie dziejowym jako wspólnota o podłożu gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym, przejawiająca się w świadomości swych członków.
Neokatechumenat - ruch odnowy religijnej w Kościele katolickim, zapoczątkowany w 1964 r.
Obywatelstwo - przynależność państwowa zobowiązująca do wypełnienia określonych obowiązków i dająca uprawnienia ustalone przez prawo danego państwa.
Osoba prawna - organizacja lub instytucja, która zgodnie z przepisami jest podmiotem praw i zobowiązań.
Państwo - to trwała wspólnota ludzi, zajmująca określone terytorium, poddana zwierzchniej władzy. Jest polityczną, suwerenną, terytorialną i przymusową organizacją społeczną.
Parlament - naczelny organ ustawodawczy władzy państwowej.
Partia polityczna - to grupa społeczna o wyodrębnionej strukturze organizacyjnej, mająca przywództwo, określony system wartości, program polityczny i cel, którym jest zdobycie władzy w państwie bądź jej utrzymanie i umocnienie.
Patologia społeczna - zjawiska, zachowania jednostek lub grup niezgodne z obowiązującymi normami i wartościami danej kultury, społeczeństwa.
Polityka zagraniczna - to proces formułowania i realizacji interesów narodowo-państwowych w stosunku do innych państw i uczestników systemu międzynarodowego.
Powództwo - zgłoszone do sądu żądanie o przeprowadzenie procesu cywilnego i wydanie orzeczenia w danej sprawie.
Profilaktyka - ogół środków zapobiegających czemuś.
Program polityczny - to rozmieszczenia w czasie i przestrzeni celów konkretnych działań politycznych, podawanych zazwyczaj do publicznej wiadomości.
Ratyfikacja - zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez upoważniony do tego organ państwowy.
Recesja - faza kryzysu w cyklu rozwojowym gospodarki.
Repatriacja - powrót do ojczyzny jeńców, osób przesiedlonych lub uchodźców.
Resocjalizacja - oddziaływanie wychowawcze na osobnika źle przystosowanego do życia społecznego.
Socjaldemokracja - kierunek reprezentowany przez partie socjaldemokratyczne, zmierzające do reformowania kapitalizmu m.in. pod kątem zapewnienia każdemu pracy, równości szans.
Socjalizacja - przekazywanie wzorców kulturowych przez środowisko społeczne.
Społeczeństwo - to pewna samowystarczalna forma życia zbiorowego ludzi, będąca historycznie ukształtowanym kompleksem zbiorowości i grup społecznych, połączonych przez wspólne terytorium, instytucje, formy działania i wartości kulturowe. Posiada poczucie odrębności względem innych zbiorowości.
Społeczeństwo masowe - typ współczesnego społeczeństwa biernych odbiorców kultury masowej.
Subkultura - wzory i normy obowiązujące w grupie będącej częścią większej zbiorowości, odmienne od przyjętych przez ogół.
Stowarzyszenie - jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, samodzielnie określającym swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwalającym akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Działalność ta opiera się na pracy społecznej członków stowarzyszenia.
System partyjny - to partie polityczne działające w danym państwie oraz całokształt zachodzących między nimi zależności i powiązań, jak również całokształt norm regulujących stosunki zachodzące między partiami a organami państwa.
Utylitaryzm - pogląd etyczny, według którego pożytek jednostki lub społeczeństwa są najwyższym celem ludzkiego postępowania.
Władza - to zdolność wydawania i egzekwowania decyzji np. władza polityczna.
Wotum nieufności - odmowa poparcia dla rządu. (Konstruktywne - wskazujące równocześnie nowego kandydata na premiera)
Wotum zaufania - uchwała parlamentu wyrażająca poparcie dla polityki rządu.
Zbiorowość społeczna - to zespół ludzi, w którym wytworzyła się i utrzymuje więź społeczna.
Związki zawodowe - są dobrowolnymi i samorządnymi organizacjami, powołanymi do reprezentowania i obrony praw, interesów zawodowych i socjalnych pracowników najemnych.
Prawem nazywamy uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych bądź usankcjonowanych przez państwo.
Norma prawna to reguła postępowania, która bezpośrednio nakazuje określonym adresatom, by w danej sytuacji zachowywali się w wyznaczony sposób.
Norma prawna określa: adresata, okoliczności, wzór zachowania.
Przepis prawny to nie reguła postępowania (norma prawna) lecz jej zapis np. ustawy.
Prawo naturalne to zbiór norm, które obowiązują całe społeczeństwo i władzę państwową bez względu na to, czy są one przez tę władzę ustanowione i uznawane.
Proces karny:
zasada prawdy materialnej
zasada obiektywizmu
zasada domniemania niewinności
zasada prawa do obrony
zasada równouprawnienia stron
zasada jawności procesu karnego
Środki zapobiegawcze:
tymczasowe aresztowanie
dozór policji
poręczenie majątkowe
poręczenie społeczne
poręczenie osoby godnej zaufania
zawieszenie oskarżonego w określonej działalności
zakaz opuszczania kraju
Postępowanie odwoławcze:
Środki odwoławcze zwyczajne:
apelacja
zażalenie
Środki odwoławcze nadzwyczajne:
kasacja
wniosek o wznowienie postępowania
Postępowanie cywilne:
zasada prawdy materialnej
zasada równouprawnienia stron
Postępowanie administracyjne:
Zwyczajne środki odwoławcze:
odwołanie od decyzji administracyjnej
zażalenie w postępowaniu administracyjnym
Nadzwyczajne środki odwoławcze:
wznowienie postępowania
stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej
Prawa ofiar przestępstwa:
do pomocy prawnej, medycznej, psychologicznej, socjalnej
do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego
do swobodnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości
do wpływania na przebieg postępowania
do wyrównania przez sprawcę szkód poniesionych przez ofiarę
System Międzyrządowy:
Karta Narodów Zjednoczonych - 26.06.1945
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - 10.12.1948
Komisja Praw Człowieka - 1946
Komitet Praw Kobiet - 1946
Komitet Praw Człowieka - 1977
Wysoki Komisarz Do Spraw Człowieka - 1993
Konwencja o ochronie praw człowieka - 4.11.1950
Europejski Trybunał Praw Człowieka - 1.11.1998
System Pozarządowy:
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
Międzynarodowy Komitet Opieki nad Rannymi
Amnesty International
Uniwersalny system ochrony praw człowieka związany jest z Organizacją Narodów Zjednoczonych. Opiera się na Karcie Narodów Zjednoczonych, Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz Międzynarodowych paktach praw człowieka.
Europejski system ochrony praw człowieka związany jest z Radą Europejską. Opiera się na Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zwanej też Europejską konwencją praw człowieka.
Gwarancją przestrzegania praw człowieka w Polsce są: sądy powszechne, Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz możliwość złożenia petycji lub skargi do Komitetu Praw Człowieka w Genewie i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Sztrasburgu.
Socjalizacja to proces nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie tej jednostki, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko zaczyna stawać się istotą społeczną.
Demokratyzacja jest to proces "dochodzenia" do demokracji. Zwykle zachodzi w krajach rozwijających się lub przechodzących transformację systemową. Wyraża się w rzeczywistym uznaniu praw politycznych i
Status społeczny - pozycja, jaką jednostka zajmuje w grupie społecznej. Pozycja ta może mieć charakter przypisany, lub osiągnięty. O pozycji przypisanej mówimy wtedy, gdy jednostka nie ma wyboru, co do jej zajmowania. Pozycja osiągana to taka, którą jednostka zyskuje poprzez swoje działania.
Rola społeczna - jest to zespół oczekiwań wobec jednostki związany z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to zespół praw i obowiązków wynikających z zajmowania pozycji społecznej. Każda rola posiada swoje nakazy, zakazy i wyznacza margines swobody.
Patriotyzm - postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie oraz chęć ponoszenia dla niej ofiar. Charakteryzuje się też przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobistymi, a często także gotowością do poświęcenia własnego zdrowia lub życia. Patriotyzm to również umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka
Nacjonalizm to postawa społeczno-polityczna uznająca interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu grup społecznych, społeczności regionalnych czy wyznań religijnych. Ideologia ta uznaje państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii i kultury.
Ksenofobia - fobiczny lęk, niechęć, strach, wrogość w stosunku do obcych lub innych. Ksenofobia może być przyczyną agresji np. przeciwko innowiercom, homoseksualistom, obcokrajowcom i wszystkiemu, co z nimi związane. Dawniej ksenofobia była niechęcią do tradycji czy kultury innych narodów.
Wyż demograficzny - wzrost udziału młodej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności wywołany zwiększeniem przyrostu naturalnego lub zmniejszeniem śmiertelności w tejże grupie wiekowej.
Wiek produkcyjny - ludność wykonująca pracę przynoszącą dochód oraz zarejestrowani bezrobotni; przedział wiekowy przyjęty w statystyce dla potrzeb ekonomii. Według metodologii Głównego Urzędu Statystycznego w wieku produkcyjnym znajdują się:
mężczyźni pomiędzy 18. a 64. rokiem życia,
kobiety pomiędzy 18. a 59. rokiem życia.
Rodzina jest wspólnotą osób, która jest podstawową formą życia indywidualnego i społecznego. Jest pierwotną i najpowszechniejszą grupą społeczną, której członkiem był i jest prawie każdy z nas. To, czego uczymy się w rodzinie, pozostaje w nas na całe życie
miejscu i czasie.
Opinia publiczna (opinia społeczna) to ogół poglądów członków społeczeństwa lub jego znaczniejszych odłamów na sprawy stanowiące w danym momencie przedmiot ogólnego zainteresowania. Badaniem opinii publicznej zajmuje się socjologia za pomocą metod statystycznych, zwłaszcza sondaży.
Republika to ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów.
Monarchia konstytucyjna - forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest monarcha, którego kompetencje są ograniczone przez konstytucję. Konstytucja jest to najważniejszy dokument w państwie, określający jego ustrój. Przykładem monarchii konstytucyjnej jest Hiszpania.
Monarchia parlamentarna - forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest monarcha, którego kompetencje są ograniczone do funkcji reprezentacyjnych, a realną władzę sprawuje parlament i rząd, na którego czele stoi premier. Obowiązuje zasada "rex regant, sed non gubernat" — czyli król panuje, ale nie rządzi. Ustrój ten ukształtował się w Anglii
Monarchia absolutna, absolutyzm - forma rządów występująca przede wszystkim we wczesno nowożytnej oraz starożytnej (przykładem starożytnej monarchii absolutnej może być ustrój Cesarstwa Rzymskiego) monarchii oraz mające ją uzasadnić doktryny polityczne. W systemie absolutystycznym monarcha skupia w swoim ręku władzę sądowniczą, ustawodawczą i wykonawczą
Zgromadzenie reprezentatywne jest to inaczej zebranie sie reprezentantów danego ugrupowania politycznego.
Elektorat - to ogół osób posiadających prawo do głosowania. W zależności od ustroju politycznego elektorat stanowi pewna część populacji.
Władza ustawodawcza (legislatywa, władza prawodawcza) - jeden z elementów trójpodziału władzy Monteskiusza, polegający przede wszystkim na stanowieniu obowiązującego prawa.
Władza wykonawcza (egzekutywa) jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa.
W Polsce organami egzekutywy są Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Ministrów, zwana popularnie rządem, Premier (Prezes Rady Ministrów) oraz organy administracji rządowej..
Jurysdykcja - posiadane przez dany podmiot (organ) uprawnienie (kompetencja) do rozpoznawania i rozstrzygania danych spraw. Mianem jurysdykcji określa się także zasięg terytorialny, rzeczowy lub osobowy danych uprawnień.
Wotum zaufania w Polsce oznacza udzielenie rządowi albo poszczególnym jego członkom aprobaty Sejmu, większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 160-162. Konstytucji RP). Rząd albo minister, który wotum zaufania nie uzyskał musi się podać do dymisji, choć np. premier może zostać jeszcze raz zgłoszony i jeszcze raz ubiegać się o poparcie parlamentu w tzw. "trzecim kroku konstytucyjnym".
Wiec - masowe zgromadzenie ludności w celu przedyskutowania aktualnych wydarzeń politycznych.
legislatywa [fr. < łac.], organ władzy ustawodawczej; nazwa nadawana parlamentowi (np. we Francji), w przeciwieństwie do egzekutywy (władzy wykonawczej) rządu.
Sądownictwo wojskowe jest jednym z rodzajów sądownictwa szczególnego, czyli sądów wyłączonych z sądownictwa powszechnego ze względu na szczególne kategorie podmiotowe (sprawcy) lub przedmiotowe (określone sprawy).
Sądy powszechne to sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sądy powszechne rozstrzygają wszelkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów.
Sąd administracyjny to organ państwowy powołany do sprawowania kontroli działalności administracji publicznej oraz rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz sporów kompetencyjnych pomiędzy organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Sądami administracyjnymi są obecnie: wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny.
Sąd Najwyższy jest naczelnym organem władzy sądowniczej w danym kraju.
Kodeks karny (skrót: KK, kk, k.k.) - akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących odpowiedzialność karną obywateli danego państwa.
Prawa człowieka to pojęcie reprezentujące koncepcję, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z godności człowieka, które są niezbywalne (nie można się ich zrzec) i nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane). Państwu przypisuje się rolę instytucji, której zadaniem jest ochrona owych praw. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej bywa uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie.
ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka.
Suwerenność - zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów, sprawowania władzy politycznej nad określonym terytorium, grupą osób lub samym sobą.
Pluralizm polityczny - w państwach demokratycznych jedna z zasad funkcjonowania parlamentarnych systemów partyjnych, polegająca na istnieniu dwu lub więcej partii politycznych reprezentujacych różne programy i orientacje, walczących o zdobycie władzy w państwie. Oznacza wolność funkcjonowania wielu organizacji w państwie. Istotnym wskaźnikiem pluralizmu jest zatem legalność i swoboda działania opozycji politycznej.
Porozumienie genewskie, czyli plan pokojowych działań pokojowych Izrael- Palestyna
Klasa społeczna, jeden z podstawowych terminów służących do określania stratyfikacji społeczeństwa. Termin ten wprowadzony został przez Hegla, który wyróżniał klasy: rolniczą, przemysłową i myślącą.
Kategoria społeczna to zbiór społeczny, w którym nie występują trwałe interakcje, więzi społeczne, struktura społeczna, normy ani cele, wyodrębniona jednak na podstawie danej cechy członków tego zbioru np. nauczyciele, więźniowie, bezdomni, lekarze itp.
UNESCO (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization; Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury)
FAO, Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa
ILO Międzynarodowa Organizacja Pracy - International Labour Organization
WHO --Światowej Organizacji Zdrowia
brytyjskiej Partii Pracy.
armii Austro-Węgier na froncie włoskim, nad rzeką Piawą.
Europejska Wspólnota Gospodarcza, EWG -Członkowie założyciele: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (od 1990 zjednoczone Niemcy), Włochy. W 1973 do EWG przystąpiły: Dania, Irlandia, Wielka Brytania; w 1981 Grecja; w 1986 Hiszpania i Portugalia. W 1995 członkami Wspólnoty Europejskiej zostały: Austria, Finlandia, Szwecja.
Główne cele EWG to: równomierny rozwój gospodarczy państw członkowskich, spójność ekonomiczna, wzrost stopy życiowej oraz zacieśnianie stosunków między krajami EWG.
Rada Europy (ang. Council of Europe, fr. Conseil de l'Europe), międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.
Rady Europy - skład
Komitet Ministrów,
Sekretarz Generalny
Zgromadzenie Parlamentarne,
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy - organ doradczy
Rada Unii Europejskiej, Radę Europejską tworzą szefowie rządów państw członkowskich i prezydenci Francji i Finlandii (choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji
Filary Unii Europejskiej Unia Europejska opiera się na trzech filarach:
1 Zakres działania dwóch Wspólnot Europejskich (głównie sprawy gospodarcze, w tym Unia Gospodarczo-Walutowa). W 2002 roku wygasł zawarty na 50 lat traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Obecnie obowiązujące traktaty to: Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
2 Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
3 Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych - do 1999 r. współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
Parlament Europejski jest jednoizbowy i reprezentuje obywateli państw należących do Unii. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, choć komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu to:
-współudział w tworzeniu prawa poprzez:
-konsultacje;
-współpracę;
-współdecydowanie;
-akceptację (zgodę) - uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej;
-uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania;
-uprawnienia kontrolne;
-zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego;
-prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów);
-prawo zadawania pytań Komisarzom;
-zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie;
-powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.
Rada Unii Europejskiej, dawniej zwana Radą Ministrów lub Radą Ministrów Unii Europejskiej, jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich.
Komisja Europejska, oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich, to rodzaj rządu Unii Europejskiej, odpowiedzialnego za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającej funduszami Unii. Siedzibą Komisji jest Bruksela.
Trybunał Sprawiedliwości jest sądem międzynarodowym, konstytucyjnym i administracyjnym. Powstał na mocy traktatu o EWWIS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości, objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W jego skład wchodzi 25 sędziów mianowanych przez każde państwo członkowskie oraz 8 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję na zasadzie rotacji. Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.