PATOLOGIA UKŁADU PŁCIOWEGO ŻEŃSKIEGO

KRWAWIENIE I KRWOTOK Z MACICY

• krwawienie - niewielka utrata krwi, niepowodująca doraźnych konsekwencji

• krwotok - znaczny ubytek krwi, zagrażający wstrząsem i śmiercią

Krwawienie patologiczne

- zaburzenia hormonalne

- zmiany organiczne w różnych częściach macicy

- nieprawidłowości położenia macicy

- nieprawidłowości ciąży

- zaburzenia ogólnoustrojowe

1. Krwawienie i krwotok związane z endometrium

Krwawienie fizjologiczne (cykl owulacyjny)

• przeciętny czas trwania cyklu 28 dni

• charakterystyka cyklu:

1 - 4 dzień : krwawienie miesiączkowe

5 - 14 dzień : faza proliferacyjna

Jajnik : FSH powoduje rozwój jednego z pęcherzyków pierwotnych - kom osłonki pęcherzyka to źródło estradiolu

Endometrium : Estradiol : odrost bł. śluzowej trzonu, zagęszczenie komórek, wydłużanie cew

Szyjka : bł. śluzowa nie podlega złuszczaniu, ale wyst. okresowe zmiany konsystencji śluzu szyjkowego : estradiol - śluz rzadszy i alkaliczny

Pochwa : estradiol - rogowacenie nabłonka pochwy

14 - 15 dzień : owulacja ; dojrzały pęcherzyk pęka i kom. jajowa do jamy otrzewnej → do jajowodu. Pęknięty pęcherzyk wypełnia się krwią, następnie komórkami luteinowymi i powst. ciałko żółte (wydziela estrogeny i progesteron)

16 - 28 dzień : faza sekrecyjna ; bł. śluzowa obkurcza się, a zrąb zagęszcza;

↓ stężenia hh. ciałka żółtego prowadzi do skurczu tętniczek spiralnych i do niedokrwienia w- wy endometrium; relaksyna, prostacyklina i PGE₂ rozszerzają tętniczki i ich zmieniona ścian pęka → wynaczyniona krew ulega wydaleniu

Szyjka : progesteron po owulacji i w trakcie ciąży sprawia, że śluz jest gęsty i kwaśny

Pochwa : progesteron : nabłonek pochwy grubieje, w zrębie naciek zapalny

Krwawienie w cyklu bezowulacyjnym

• cykl bezowulacyjny zdarza się na początku i na końcu okresu rozrodczego

• pęcherzyk jajnikowy nie pęka i kom. jajowa nie zostaje wydalona

• w drugiej fazie cyklu nie ma obrazów typowych dla fazy sekrecyjnej (brak progesteronu), a są cechy odrostu

• bezpośrednio krwawienie jest następstwem zakrzepów w drobnych żyłach i martwicy bł. śluzowej

• przedłużające się krwawienie miesiączkowe i bezpłodność każą podejrzewać istnienie cyklów bezowulacyjnych - należy pobrać do bad. błonę śluzową

trzonu tuż przed spodziewanym krwawieniem ( 24- 26 dzień cyklu)

Krwawienie spowodowane przez nadmiar estrogenów

• powtarzające się cykle bezowulacyjne z przetrwaniem pęcherzyka jajnikowego

• rozrost zrębu jajnika, ziarniszczaka lub otoczkowiaka

• nadczynność kory nadnerczy

• choroby wątroby

• otyłość zwiększająca syntezę estrogenów

Wyżej wymienione cechy predysponują do tego, iż estrogeny (E) działają za długo i bez przerwy, co nie jest korzystne.

Konsekwencją nadmiaru i przewlekłego dział. E jest rozrost bł. śluzowej trzonu.

Rozrost gruczołowy

- okres okołomenopauzalny jako następstwo cyklów bezowulacyjnych i zmian w składzie puli E

- rozrosły, zagęszczony zrąb zamyka ujścia cew gruczołowych → drobne torbiele

Rozrost gruczolakowaty

- okres pomenopauzalny, a w okr. rozrodczym tylko w wyniku utrzymujących się cykli bezowulacyjnych

- podział

1)

2) Rozrost GRUCZOŁOWY z atypią ( torbielowy, gruczolakowaty)

3) Rozrost GRUCZOŁOWY ze szczególnie nasiloną atypią odpowiadający rakowi śródnabłonkowemu

Rozrosty 2 i 3 zagrażają rakiem niezależnie od liczby, zagęszczenia i postaci cew

Krwawienie w niedoczynności ciałka żółtego

- gruczoły o cechach rozrostu albo cechy wczesnej sekrecji

- krwawienie miesiączkowe jest prawidłowe gdy ciałko działa co najmniej 10 dni

Krwawienie wskutek przetrwania ciałka żółtego

Przyczyny:

- nadmierne wytwarzanie gonadotropiny przysadkowej, a wtórnie progesteronu przez ciałko żółte przetrwałe

- wytwarzanie gonadotropiny łożyskowej, a wtórnie progesteronu przez przetrwałe ciałko żółte. Gdy bardzo duże stężenie gonadotropin to stwierdza się obraz „przesadzonej” fazy sekrecyjnej ( zjawisko Arias- Stelli)

Zaburzenia czynnościowe w klimakterium

- ilosciowe lub jakościowe estrogenów i progesteronu:

• rozrost prosty i gruczołowy endometrium

• rozrost bł. śluzowej w fazie sekrecji

- polipy

Doustne środki antykoncepcyjne

- faza odrostu jest skrócona

- sekrecji nie ma lub jest nieznaczna

- krwawienie miesiączkowe jest mniej obfite

Zapalenie błony śluzowej trzonu

- zapalenie ostre to następstwo zakażenia w wyniku pozostawania w macicy resztek łożyska lub doczesnej, ciał obcych ( tamponów), obumierających polipów lub nowotworów

histologicznie : nacieki, ogniska martwicy, wylewy

- zapalenie przewlekłe to kontynuacja zap. ostrego gdy obejmuje one w- wę podstawną endometrium, ale często etiologia jest niejasna ( gł. drobnoustroje). Dochodzi do krwawień i upławów

Polipy błony śluzowej trzonu

- pojedyncze lub mnogie, gł . w okr. okołomenopauzalnym

- najczęściej wydłużone, bo wyst. ucisk wywierany przez mięsień macicy

- rozrost w-wy podstawnej endometrium z zanikiem w-wy czynnościowej

- brak wpływu cyklu owulacyjnego!

N o w o t w o r y endometrium

Rak

- zwykle gruczolakorak - ponad 90 % now. złośliwych endometrium

- szczyt zapadalności II połowa 6 dekady życia

- etiologia : estrogeny

- czynniki zagrożenia : wczesne dojrz. płciowe, późna menopauza, niezachodzenie w ciążę, otyłość nadciśnienie tętnicze, powtarzające się cykle bezowulacyjne, hormonalnie czynne guzy jajnika

- makroskopowo : polip, twór brodawkowaty lub gąbczasta masa bądź też rośnie „płasko”

- wzrost powolny, macica nie ulega znacznemu powiększeniu

- przerzuty do okolicznych ww. chłonnych i narządów miednicy mniejszej

Wg. FIGO

0° - naciek ogranicz. do endometrium

1° - naciekanie mięśnia

2° - naciekanie szyjki

3° - naciekanie jajowodów, jajników i pochwy, przerzuty do ww. chłonnych

4°- naciek zajmuje pęcherz moczowy i odbytnice, odległe przerzuty

- podział histologiczny

Rak gruczołowy typowy tworzy cewy, ogniska lite lub rozrosty brodawkowate.

Rak jasnokomórkowy - przebieg jak w gruczołowym

Rak płaskonabłonkowy - bardzo rzadko

Rozrosty i nowotwory nienabłonkowe

1. rozrost zrębu - łagodny, bez cech atypii

2. mięsak zrębu - niewielka atypia, mitozy w liczbie do 3 - o niskim ° złośliwości; gdy atypia i liczne mitozy - o wysokim ° złośliwości

- kobiety w 4 dekadzie życia

- objawia się nieregularnymi krwawieniami miesiączkowymi lub międzymiesiączkowymi

- późne nawroty po 5 - 29 latach

3) guz mezodermalny mieszany

- stanowi 3% nowotworów złośliwych endometrium

- zwykle po 45 rż.

- objawia się krwawieniami z macicy

- stanowią go elementy składowe raka płaskonabłonkowego, gruczołowego lub anaplastycznego oraz elementy nowotworów złośliwych tkanki mezenchymalnej

- rozwija się szybko, złośliwie, szybko przerzuty drogą krwi

2. Krwawienia w chorobach błony mięśniowej macicy

Mięśniak gładkokomórkowy

- najczęstszy niezłośliwy nowotwór macicy

- szczyt zachorowań 35 - 45 rż.

- tendencja do cofania się po menopauzie

- makroskopowo : trzon macicy jest powiększony guzowato i twardy, dobrze ograniczony, ale brak torebki

- podział :

• m. śródścienny

• m. podśluzówkowy( powoduje obfite i przedłużone krwawienia miesiączkowe)

• m. podsurowicówkowy (powoduje ból)

Mięśniak gładkokomórkowy mięsakowy

- najczęstszy mięsak trzonu macicy

- szczyt 45-60 rż.

- źle odgraniczony, rozległy, z licznymi wylewami i ogniskami martwicy

- lepsze rokowanie wśród pierwotnych ( bezpośrednio z mięśni gładkich) niż wtórnych

Gruczolistość

- wewnętrzna :ogniska błony śluzowej trzonu macicy w jej błonie mięśniowej, głębiej niż 2 mm od granicy z endometrium, niezależna od cyklu

- krwawienia miesiączkowe nieregularne, bardzo obfite!!

- miesień macicy rozrasta się równomiernie, częsta zmiana u wieloródek

- zewnętrzna : ogniska błony śluzowej trzonu w innych miejscach ukł. rodnego lub poza nim, zależność od cyklu

- jajnik - torbiel czekoladowa (smolista)

- szyjka macicy - krwawienie kontaktowe

- występuje ból, zaburzenia cyklu

- obie cofają się po menopauzie

3. Krwawienia z macicy wywołane jej nieprawidłowym położeniem

- lokalne przekrwienie bierne w jamie macicy => obfitsze i bolesne miesiączkowanie

- powstają mięśniaki w samej macicy, w aparacie więzadłowym

4. Krwawienia spowodowane zmianami w szyjce macicy

Zapalenie szyjki macicy

- następstwo zakażenia błony śluzowej szyjki ( bakteryjne lub grzybicze)

- zap. ostre - okolica ujścia zewnętrznego, błona śluzowa jest przekrwiona

- zap. przewlekłe - zwykle zejście zap. ostrego, bł. śluzowa pokryta wydzieliną śluzowo - ropną, jest zwiększone ryzyko częstych dysplazji

- całkowite zamknięcie prowadzi do powst . jaja Nabotha

Polip błony śluzowej szyjki macicy

- łagodny rozrost

- uszypułowany, 2- 3 cm

- etiologia : zapalna lub hormonalna

- objawy : krwawienie kontaktowe ( międzymiesiączkowe)

Brodawczak płaskonabłonkowy

- palczasty rozrost nabł. wielowarstwowego płaskiego zwykle rogowaciejącego

- mylony z kłykciną

Nadżerka części pochwowej szyjki macicy

- nie jest to choroba tylko OBJAW i bardzo ważne badanie hist-pat

• NADŻERKA PRAWDZIWA - oddzielenie się nabł. pokrywnego z obniżeniem zrębu łącznotkankowego, następstwo zapalenia

• NADŻERKA RZEKOMA - przesunięcie się bł. śluzowej kanału szyjki w miejsce bł. śluzowej typowej dla tarczy części pochwowej, następstwo zapalenia, zaburzeń hormonalnych, urazów

• NADŻERKA GRUCZOŁOWA - stopniowe zastępowanie nabł. gruczołowego przez wielowarstwowy płaski - epidermizacja nadżerki

- bywają źródłem krwawienia

- koilocytoza nabłonka wielowarstwowego płaskiego odzwierciedla zakażenie HPV

Kłykcina

- k. kończysta - rozrost palczasty, bez dysplazji, zmiany w w- wach powierzchownych nabłonka

- k. płaska - zmiany w nabłonku jak wyżej, mylone z dysplazją mniejszego stopnia

- kłykciny to najczęstsze zmiany nabłonka wielowarstwowego płaskiego części pochwowej

Dysplazja nabłonka

- poczatkowy etap nowotworzenia :

• zmiany w budowie komórek

• zmiany układu komórek

-zmiany dysplastyczne rozpoczynają się tuż ponad warstwą kom. podstawnych i stopniowo obejmują te leżące wyżej

DYSPLAZJA NIEZNACZNA

- 1/3 dolna - nieliczne kom atypowe - CIN I - ustępują bez śladu

DYSPLAZJA UMIARKOWANA - istnieją długo bez zmian

- 2/3 dolne - kom atypowe - CIN II - postępują

DYSPLAZJA NASILONA

- ponad 2/3 - kom atypowe

CIN III

RAK ŚRÓDNABŁONKOWY

- nabłonek na całej grubości - kom atypowe

Rak szyjki macicy

- kobiety w średnim wieku 30 - 50 rż.

- z nabłonka wielowarstwowego płaskiego

- czynniki zagrożenia : nadżerka rzekoma i stany dysplastyczne, rasa- częściej Murzynki, większa liczba ciąż i porodów, wczesne rozpoczęcie współżycia, częste zmiany partnerów

- zmiana ograniczona wyłącznie do nabł. wielowarstwowego płaskiego, nie przekracza bł. podstawnej, kom. atypowe zajmują nabł. na całej grubości

Rak przedinwazyjny zwykły - nabłonek nie ma cech rozrostowych

Rak przedinwazyjny rozrostowy - podrażnienia zrębu i rozrost nabłonka

Inwazja - po kilku latach przedinwazyjnego

1. początkowa - zajęty nabłonek, błona podstawna , naciekanie zrębu

2. rozwinięty rak inwazyjny ( rak płaskonabłonkowy kolczystkom.) - naciekanie licznymi ogniskami

!! Najgroźniejsze jest naciekanie moczowodów, pęcherza mocz. i odbytnicy

Inne nowotwory szyjki macicy - rzadko występujące

MIĘSAK GRONIASTY SZYJKI MACICY

Leiomyosarcoma

Fibrosarcoma

Lymphoma

Angiosarcoma

5. Krwawienia i krwotoki związane z ciążą

Krwawienia w ciąży

- jako objaw : poronienia, ciąży pozamacicznej, rozrostów, nowotworów trofoblastu

Poronienia wczesne - samoistne ok. 12 tyg. ciąży, jest następstwem obumarcia jaja płodowego. przyczyny różne : od nieprawidłowości anatomicznych do urazów psychicznych.

Całkowite wydalenie jaj płodowego z łożyskiem i błonami płodowymi to poronienie zupełne.

Jeśli przyczyna poronienia jest śmierć zarodka to poronienie wyst. po pewnym czasie; dochodzi do zjawiska Arias - Stelli - rozrost gruczołów endometrium z kom. o b. obfitej, przejrzystej cytoplazmie ,powiększony i hiperchromatycznym jądrze.

Ciąża pozamaciczna (ektopowa) - zagnieżdżenie się i rozwój jaja płodowego poza błoną śluzową jamy macicy (zwykle jajowód).

- Jeśli zarodek w szerokiej części jajowodu to łatwo obumiera i jest poronienie trąbkowe

- Jeśli zarodek w wąskiej części jajowodu- rozerwanie jajowodu i zarodek do jamy otrzewnej

Zaśniad groniasty prosty- przezroczyste pęcherzyki , które są obrzękniętymi i rozdętymi kosmkami łożyskowymi, pokrytymi rozrosłym trofoblastem; macica powiększona nieproporcjonalnie do czasu trwania ciąży; patogeneza to zab. chromosomowe oocytów

Objawy : krwawienia z macicy, uporczywe wymioty, zatrucie ciążowe

Powikłania : zesłośliwienie (nabłoniak kosmówkowy, tyretoksykoza,

Zaśniad groniasty niszczący - kom, wrastają głęboko w mięsień macicy, nie da rady sam się wydalić, konieczna operacja

Nabłoniak kosmówkowy - nowotwór złożony z kom. trofoblastu zawartych w skrzepach i masach martwiczych, Ø 1 - 20 cm, wrasta do naczyń i powoduje krwotok.

Rozwija się po poronieniu, zaśniadzie lub po prawidłowej ciąży.

Inne przyczyny krwawień we wczesnej ciąży

- zapalenie szyjki macicy

- nadżerki części pochwowej

- zapalenie pochwy

- polip szyjkowy

- żylaki ścian pochwy

- rak szyjki macicy

Przyczyny krwotoku po 28 tyg., w okresie porodu, w okresie poprodowym

Łożysko przodujące - łożysko nisko w jamie macicy

- pękają naczynia łożyskowe brzeżne w miarę postępu ciąży

- łożysko niepodatne na rozciąganie

Przedwczesne odklejenie się łożyska usadowionego prawidłowo - zwykle po 28 tyg.

- powst. krwiak pozałożyskowy (krwotok wewnętrzny!!) - ryzyko DIC

Pęknięcie macicy - gdy bardzo silny skurcz macicy i przeszkoda porodowa. B. duże ryzyko DIC.

Krwawienia w okresie poporodowym

- niezdolność macicy do skurczu

- pozostanie macicy resztek popłodowych

- wrastanie kosmków do błony mięśniowej

- niezdolność do obkurczania się naczyń endometrium

6. Krwawienia z macicy w przebiegu chorób ogólnoustrojowych

• niewydolność prawokomorowa serca → przekrwienie bierne endometrium

• nasilona skaza krwotoczna - powikłanie zabiegów

• posocznice, zatrucia, awitaminozy - bardzo obfite miesiączkowanie

BRAK MIESIĄCZKI

• pierwotny brak miesiączki- niepojawienie się miesiączki mimo ukonczenia 16 rż.

• wtórny brak miesiączki - przerwanie miesiączkowania na co najmniej 6 miesięcy

Fizjologiczny wtórny b.m. : ciąża , okres menopauzy

Przyczyny :

- pierwotny lub wtórny niedobór estrogenów

- nadmiar androgenów zanik endometrium

- niereagowanie endometrium na hormony

- nadmierne wyłyżeczkowanie jamy macicy

Niedobór estrogenów wskutek zahamowania wytwarzania gonadotropin

Zaburzenia czynności podwzgórza (brak gonadoliberyn)

- bez uchwytnej przyczyny

- zaburzenia psychogenne

- zmiany organiczne

Zaburzenia czynności przedniego płata przysadki (p.p.p)

- zespół Sheehana - martwica p.p.p powstała po obfitym krwotoku porodowym ze wstrząsem

- zanik miąższu p.p.p - z powodu nowotworu pierwotnego przysadki

- zniszczenie p.p.p - zapalenie ropne lub ziarniniakowe

- nadmiar prolaktyny

- inne: zespół Kalmana, zespół pustego siodła

Niedobór estrogenów wskutek niedoczynności jajników

• wrodzona agenezja lub hipoplazja jajników

• zespół Turnera

• zespół przedwczesnego wygasania czynności jajników

• zespół niewrażliwości jajników na gonadotropiny ( zespół Savage) - brak pęcherzyków dojrzewających

• autoimmunizacyjna niewydolność jajników

• wrodzony niedobór 17 - hydroksylazy steroidowej

• niedoczynność jajników na skutek zapalenia, nowotworu, napromieniania

Zapalenie jajników

- jako powikłanie zapalenia jajowodu, wyrostka robaczkowego lub okrężnicy esowatej

- początek zap. ostrego to zapalenie włóknikowe lub ropne

- początek zap. przewlekłego to naciek zapalny potem włóknienie

Nadmiar hormonów androgenowych

Występuje w przebiegu :

- nowotworów wirylizujących jajnika

- nadczynności kory nadnerczy

- zespołu Steina i Leventhala (zesp. policystycznych jajników)

Jajniki są powiększone, kuliste. Występuje bezpłodność, cykle bezowulacyjne, gdy znaczy nadmiar androgenów miesiączkowanie zanika, hirsutyzm.

NIEPŁODNOŚĆ

• całkowita - powodowana przez wady wrodzone, np. brak jajników, macicy lub przez nieprawidłowości nabyte w przebiegu chorób lub operacji. U mężczyzn przyczyna to brak jąder

• pierwotna - niezachodzenie w ciążę mimo utrzymywania regularnych stosunków płciowych przez co najmniej 2 lata

• wtórna - kobieta nie zachodzi w ciążę, była już w ciąży co najmniej raz i utrzymuje regularne stosunki płciowe

Czynnościowe przyczyny niepłodności kobiecej

- stan bł. śluzowej trzonu macicy uniemożliwiający zagnieżdżenie się zapłodnionego jaja

- zaburzenia czynności jajowodów

zaburzenia czynności szyjki : skurcz cieśni, zespół „wrogości” śluzu szyjkowego np. podczas zapalenia

Organiczne przyczyny niepłodności kobiecej

- pochwa : zarośnięcie, gruba błona dziewicza

- szyjka macicy : zarośniecie, zwężenie ujścia zewnętrznego, blizny ,nadżerki, zapalenia

- jama macicy : zrosty śródmaciczne przeciwległych ścian po zabiegach instrumentalnych

- jajowody : zmiany zapalne

Autoimmunizacyjne przyczyny niepłodności kobiecej

- p/ ciała przeciwko zona pellucida kom jajowej

Ogólnoustrojowe przyczyny niepłodności

- niedobór białka, Fe, awitaminozy

Niemożość donoszenia ciąży

NOWOTWORY I GUZY NIENOWOTWOROWE MIEDNICY MNIEJSZEJ

JAJNIKI

1. Nowotwory wywodzące się z nabłonka powierzchniowego jajnika

Gruczolakotorbielak surowiczy

- nowotwór wielokomorowy

- 45 -50 rż.

- nabłonek z cechami atypii, nie ma naciekania zrębu - postać łagodna

- torbiele, nacieki , zrastanie nowotworu z otoczeniem - postać złośliwa

- rak przebiega bardzo złośliwie, daje przerzuty i szerzy się szybko

Gruczolakotorbielak śluzowy

- nowotwór wielokomorowy, torbiele z gładką powierzchnią

- pojawia się rzadziej niż surowiczy

- postać o granicznym stopniu złośliwości jest jak postać niezłośliwa tylko ma więcej rozrostów brodawkowatych

rak gruczołowy śluzowy - wielotorbielowy z brodawkowatymi rozrostami do światła torbieli i ogniskami litymi

Gruczolakotorbielak i rak gruczołowy endometrialny

- z ognisk endometriozy

- rak jest nowotworem torbielowatym, bywa tez lity, rośnie wolniej niż rak surowiczy

- najczęściej 6 dekada życia

- najbardziej promienioczuły spośród all nowotworów jajnika

Gruczolakotorbielak i rak jasnokomórkowy

- zmiany torbielowate

- rak jasnokom. wyst. w jajniku najrzadziej

Włókniakonabłoniak, guz Brennera

- twardy, białawy, włóknisty, wyraźnie odgraniczony

- zwykle lity

- niezłośliwy

2. Nowotwory jajnika gonadalne (sznurów płciowych i zrębu)

Ziarniszczak

- złośliwy, lity , otorbiony, jednostronny

- postać niedojrzała przypomina mięsaka, raka lub mięsakoraka

- średni wiek zachorowań 49 lat

- promienioczuły

Otoczkowiak

- niezłośliwy, lity

- często wydziela estrogeny

- przed menopauzą rzadko

Włókniak

- jednostronny

- w wieku młodszym niż otoczkowiak

Nowotwory z komórek podporowych (Sertolego) i wnękowych (Leydiga)

- z kom. charakterystycznych dla jądra

- now. z kom. podporowych: po 30 rż. ,niezłośliwe, wytwarzają estrogeny, niewielkie, jednostronne

- now. z kom wnękowych: lite, dobrze odgraniczone, łagodne, powodują maskulinizację

3. Nowotwory germinalne - zbudowane z pierwotnych kom. płciowych

Rozrodczak

- ma takie samo utkanie jak seminoma w jądrze

- mniejsze są lite, większe - gąbczaste

- zwykle jednostronny, złośliwy

- hormonalnie nieczynny

Rak zarodkowy

- charakterystyczna wielopostaciowość kom. i liczne figury podziału

Nabłoniak kosmówkowy

- kom. macierzyste różnicują się w kier. trofoblastu

-jest komponentem rozrodczaka

- złe rokowanie

Nowotwór zatoki endodermalnej

- zwykle u dziewczynek poniżej 3 rż.

- bardzo złośliwy

Polyembroma

- w luźnej mezenchymie twory odpowiadające zarodkowi z okresu presomitalnego

- bardzo złośliwy

Potworniak

- różnicowanie się kom. rozrodczych w kierunku utkania zarodka

- torbielowaty guz

- szczególne postacie potworniaka

Torbiel skórzasta - torbiel o ścianie budowy skóry, wypełniona łojem i włosami, u młodych kobiet

Woje jajnika - albo tylko utkanie tarczycy, albo ma charakter guza o cechach gruczolaka lub raka tarczycy

Rakowiak jajnika

Potworniak niedojrzały - w pierwszych 2- óch dekadach życia jako now. duży, lity, jednostronny

4. Nowotwory złożone z pierwotnych kom. płciowych i pochodnych sznurów płciowych lub zrębu

- zbiorcza nazwa dla nowotw. z tej grupy to gonadoblastoma

- zbud. z kom płciowych, kom. w-wy ziarnistej, podporowych

- występują bardzo rzadko, poniżej 30 rż.

Podział:

gonocytoma I (dysgerminoma) - z pierwotnych kom płciowych, NIECZYNNY hormonalnie

gonocytoma II - z kom. pierwotnych, kom w-wy ziarnistej i niedojrz. kom podporowych; złośliwy,promienoczuły FEMINIZUJĄCY

gonocytoma III - z kom. pierwotnych, kom w-wy ziarnistej, kom. tekaluteinowych i wnękowych; złośliwy, promienioczuły; hormonalnie NIECZYNNY albo WIRYLIZUJĄCY

gonocytoma IV - z kom. pierwotnych i z kom. wnękowych; złośliwy, promienioczuły; WIRYLIZUJĄCY

5. Nowotwory przerzutowe

Jajniki są częstym siedliskiem przerzutów. Najbardziej znane są przerzuty raka żołądka do obu jajników → guzy KRUKENBERGA.

6. Nienowotworowe zmiany rozrostowe jajników

Rozrost zrębu jajnika

- po 50 rż.

- obustronne tworzenie się ognisk rozplemu kom. zrębu w terenie kory

Rozrost kom. otoczki wewnętrznej → zgrubienie w-wy kom. tekalnych torbielowato powiększonych pęcherzyków

Guz ciążowy ciałka żółtego- rozrost kom tekaluteinowych; wirylizuje

Obrzęk jajnika - w zrębie jajnika gromadzi się płyn przesiękowy

7. Torbiele jajnika

T. okołojajnikowa

- rozwija się z resztek przewodu Gartnera lub kanalików Kobelta

- leży miedzi jajnikiem a jajowodem

- wypełniona przejrzystym płynem

T. pęcherzykowa

- otoczona kom w-wy ziarnistej pęcherzyka jajnikowego i otoczki wewnętrznej

- pod wpływem progesteronu może się zmniejszyć lub zresorbować

- jeśli wytwarza za dużo estrogenów to hamuje wydzielanie gonadotropin

T. ciałka żółtego

- zaczyna się krwiakiem ciałka żółtego

- z czasem powstaje torbiel ciałka białawego

T. z wgłobienia

- poprzez wpuklanie powierzchni jajnika i zamykanie wejścia do wpuklonego zachyłku

T. czekoladowa

- w ognisku endometriozy

- wokół torbieli : histiocyty obładowane hemosyderyną

- w świetle torbieli : krew

8. Jajowody

Zapalenie jajowodu

- etiologia : gronkowce, paciorkowce, pał. okrężnicy i in..

- zapalenie ostre ropne dot. błony śluzowej lub błony mięśniowej

- zapalenie przewlekłe - zejście zap. ostrego lub przewlekłe od początku

Zap. jajowodu często obejmuje jajnik

Rak jajowodu

- 40 -60 rż.

- rak przedinwazyjny : atypia. liczne mitozy, nieregularny układ kom.

- rak inwazyjny : jajowód gruby, zwykle dystalna część jajowodu, zwykle rak gruczołowy brodawkowy o wzroście egzofitycznym

- wydostaje się przez ujście brzuszne do jamy otrzewnej

9. Srom

Zapalenia

- poch. bakteryjne lub grzybicze

- często Herpes virus typ 2

- częsty teren to gruczoł przedsionkowy większy

Dystrofie

- skóra sromu biaława albo pstra, tkanka tłuszczowa zanika, wargi bliznowacieją - jest to obraz kilku stanów i dlatego trzeba wykonać bad. hist.

Nowotwory

- włókniak, mięśniak lub osłoniak - sporadycznie

- gruczolak brodawczakowaty potowy - dość często

- rozrosty nienowotworowe : kłykciny kończyste

- RAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY- klasyczny nowotwór złośliwy, zwykle po menopauzie

9. Pochwa

- zapalenie : wydzielina obfita w granulocyty obojętnochłonne (upławy)

- torbiele śluzowe, naskórkowe w ścianie pochwy

- rak zwykle przerzutowy np. z szyjki macicy lub kosmówczak

- mięsak typowy dla tej lokalizacji to MIĘŚNIAK PRĄŻKOWANOKOMÓRKOWY MIĘSAKOWY

Rozrost GRUCZOŁOWY

gruczoły zajmują większą powierzchnię niż zrąb, odmianę stanowi rozrost torbielowaty

Rozrost PROSTY

proporcje miedzi gruczołami i zrębem są zachowane, zwiększa się ilość obu, endometrium grubieje

ROZROST BEZ ATYPII

(nie zapowiada raka)

---