epidemiologia, Medycyna, Choroby zakaźne


Epidemiologia

Podstawowe pojęcia

Zdrowie (def. WHO): zdrowie jest to stan pełnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej (ja bym dodał jeszcze moralnej) człowieka. Całkowity potencjał zdrowotny człowieka kształtują:

  1. w 50% styl życia:

    1. dieta

    2. aktywność fizyczna

    3. prawidłowe proporcja praca : wypoczynek

    4. korzystanie z działań profilaktycznych

    5. wiedza o występowaniu chorób

    6. unikanie alkoholu i palenia

    7. warunki bytowe, materialne

  2. w 20% czynniki środowiskowe

  3. w 20% czynniki genetyczne

  4. w 10% służba zdrowia:

    1. leczenie

    2. ratowanie

    3. profilaktyka

    4. promocja

    5. ochrona

Dłuższe życie kobiet wynika z:

  1. ochrony estrogenowej

  2. odmiennego stylu życia

  3. lepszego radzenia ze stresem

  4. mniejszego spożycia alkoholu, palenia

  5. rzadszych wypadków komunikacyjnych

Podział chorób:

  1. tropikalne - występujące w krajach tropikalnych

  2. kosmopolityczne - występujące na całym świecie, np. grypa

  3. egzotyczne - np. gorączka krwotoczna

Malaria - chorobo kosmopolityczna, ale obecnie ograniczona do krajów tropikalnych.

Epidemia - wystąpienie na danym terenie choroby w liczbie wyraźnie większej niż w poprzedzającym okresie lub nagłe wystąpienie choroby zakaźnej wcześniej na tym terenie nie występującej.

Endemia - stałe występowanie choroby na danym obszarze w liczbie utrzymującej się na stałym poziomie.

0x08 graphic

Przebieg epidemii:

  1. narastanie

  2. szczyt

  3. zanikanie

  4. ogon

  5. dorzuty

Przypadki rodzime - gdy zakażenie występuje w tym samym środowisku co choroba.

Przypadki przywleczone - zachorowanie do którego doszło wskutek zakażenia poza danym obszarem - np. dżuma w Polsce.

Przypadki zawleczone - tak określa się w danym kraju chorobę przywleczoną z tego kraju.

Zasięg czasowy epidemii:

  1. sezonowa

  2. okresowa

  3. punktowa

Okresowość epidemii - okresowe występowanie zwiększonej zachorowalności

Zasięg terytorialny epidemii:

  1. lokalna

  2. ogólnokrajowa

  3. pandemia - obejmuje wiele krajów lub kontynentów (np. AIDS, cholera)

Zakażenie (= infekcja) - wniknięcie i rozwój w organizmie czynnika chorobotwórczego.

Choroba infekcyjna - choroba będąca następstwem zakażenia.

Choroba zakaźna - choroba wywołana przez drobnoustroje lub ich produkty, powstała wskutek zakażenia. Choroba zakaźna nie musi być przenośna (np. ostre zapalenie wyrostka robaczkowe jest chorobą zakaźną, a nie jest przenośne).

Choroba zaraźliwa - choroba zakaźna szerząca się między osobnikami jednego gatunku.

Patogenność - zdolność drobnoustroju do wywoływania choroby.

Zaraźliwość - możliwość przeniesienia się drobnoustroju z rezerwuaru lub organizmu do innego organizmu.

Zakaźność - zdolność drobnoustroju do ominięcia lub przełamania barier obronnych organizmu i wywołania zakażenia.

Wirulencja (zjadliwość) - zdolność do wniknięcia, namnożenia się i uszkodzenia organizmu.

Zakażenie szpitalne - powstaje i rozwija się wskutek kontaktu ze środowiskiem szpitalnym, podczas pobytu w szpitalu lub po jego opuszczeniu.

Proces epidemiologiczny:

  1. źródło zakażenia

  2. drogi zakażenia

  3. osobniki wrażliwe na zakażenie - praktycznie nie istnieją choroby, na które wszyscy ludzie są podatni (wyjątek - np. zatrucie jadem kiełbasianym)

Zwalczanie chorób zakaźnych:

  1. likwidacja źródła

  2. przecięcie dróg

  3. podnoszenie odporności u osób narażonych

Źródło zakażenia - człowiek, zwierze, roślina, materia nieożywiona z której czynniki chorobotwórcze zostają przeniesione do organizmu, np.:

  1. człowiek chory

  2. człowiek zakażony w końcowym okresie inkubacji (przed wystąpieniem objawów)

  3. nosiciel - osobnik zdrowy, w którego organizmie bytuje i rozmnaża się zarazek nie wywołując u niego objawów chorobowych

  4. chore zwierze

  5. żywność, gleba

Rezerwuar zarazka - naturalne środowisko dla danego zarazka (nie zawsze rezerwuar jest źródłem zakażenia).

Ognisko epidemiczne - źródło zakażenia wraz z otoczeniem.

Wskaźnik podatności - określa prawdopodobieństwo zachorowania na daną chorobę, np. dla wścieklizny - 0,15 (to znaczy, że 85% ludzi nigdy nie zachoruje na wściekliznę).

Dziecko żywo urodzone - zupełne wydalenie lub wydobycie z ciała matki bez względu na czas trwania ciąży produktu ciąży który po wydaleniu/wydobyciu oddycha lub daje jakiekolwiek inne oznaki życia.

Zgon płodu - zgon, który nastąpił przed całkowitym wydaleniem/wydobyciem płodu.

Noworodek martwo urodzony - zgon płodu o masie ciała >1000 g.

Noworodek niezdolny do życia - noworodek o masie ciała 601 do 1000 g, który po porodzie żył <24 godzin.

Noworodek niezdolny do życia bez oznak życia - jw., ale po porodzie nie dawał oznak życia.

Drogi zakażenia - sposoby i mechanizmy przenoszenia się zakażenia ze źródła zakażenia na osobniki wrażliwe za pośrednictwem nośnika zarazków. Istnieje 5 dróg zakażenia:

  1. kontakt bezpośredni - brak nośnika

    1. kontakt płciowy - największe ryzyko: analny, najmniejsze - waginalny

    2. droga wertykalna (matka - płód)

  2. kontakt pośredni

  3. droga kropelkowa

  4. droga pokarmowa

  5. wektory (żywi przenosiciele)

Kontakt pośredni:

  1. inokulacja - ekspozycja na zakażoną krew lub inny materiał zakaźny poprzez naruszenie ciągłości tkanek; nośnikiem jest przedmiot powodujący naruszenie ciągłości tkanek

Przykłady:

    1. iniekcje dożylne

    2. zabiegi inwazyjne

    3. wypadki

    4. wspólne używanie przyborów toaletowych łatwo kaleczących skórę

  1. kontakt błony śluzowej lub uszkodzonej skóry z materiałem zanieczyszczonym

  2. przeniesienie rękoma materiału zakaźnego na powierzchnię błony śluzowej lub uszkodzonej skóry

Droga kropelkowa: materiałem zakaźnym jest śluz z dróg oddechowych i jamy ustnej rozpylony w powietrzu. Rodzaje:

  1. droga kropelkowo-powietrzna - nośnikiem jest powietrze

  2. droga kropelkowo-pyłowa - nośnikiem jest kolejno: powietrze → pył → powietrze

Droga pokarmowa: nośnikiem jest spożywany pokarm lub woda. Zakażenie pokarmu może nastąpić w trakcie jego produkcji, przechowywania lub dystrybucji.

Wektory:

  1. stawonogi - wszy, kleszcze, komary, pchły, much

  2. gryzonie

Rodzaje wektorów:

  1. bierny - przenosi drobnoustroje chorobotwórcze na powierzchni swojego ciała (np. mucha)

  2. czynny - w organizmie wektora zachodzi cykl rozwojowy (np. komar i malaria)

Mierniki stanu zdrowia

Współczynnik umieralności ogólnej - natężenie zgonów w populacji.

0x01 graphic

Współczynnik umieralności proporcjonalnej - udział danej choroby w umieralności ogólnej.

0x01 graphic

Śmiertelność - wyznacznik ciężkości danej choroby.

0x01 graphic

Umieralność

0x01 graphic

Zapadalność

0x01 graphic

Chorobowość

0x01 graphic

Współczynnik umieralności niemowląt

0x01 graphic

Współczynnik umieralności wczesnej (noworodki)

0x01 graphic

Współczynnik umieralności późnej (niemowlęta)

0x01 graphic

Współczynnik martwych urodzeń

0x01 graphic

Współczynnik zgonów okołoporodowych

0x01 graphic

Współczynnik urodzeń - miernik rodności populacji

0x01 graphic

Współczynnik płodności

0x01 graphic

Współczynnik przyrostu naturalnego

0x01 graphic

Standaryzacja wyników

wiek

MIASTO A

MIASTO B

populacja

zgony

współczynnik umieralności ogólnej (%)

populacja

zgony

współczynnik umieralności ogólnej

20-39

4000

20

5

10000

60

6

40-59

6000

48

8

6000

60

10

≥60

10000

400

40

4000

200

15

ogółem

20000

468

23,4

20000

320

16

współczynnik umieralności ogólnej A > B

współczynnik umieralności ogólnej dla poszczególnych grup wiekowych B > A

Powód: w mieście A najliczniejsza jest populacja ludzi starych, gdzie śmierć jest czymś naturalnym.

W celu ustandaryzowania wyników należy ustalić populację standardową:

  1. jedna z populacji, lub

  2. suma populacji, lub

  3. populacja wybranego kraju/całego świata

wiek

populacja standardowa

(A + B)

OCZEKIWANA LICZBA ZGONÓW

miasto A

miasto B

20-39

14000

70

84

40-59

12000

96

120

≤60

14000

560

700

ogółem

40000

126

904

Oczekiwana liczba zgonów - liczba zgonów, które by wystąpiły w populacji standardowej, gdyby ta populacja zachowywała jak populacja A.

0x01 graphic

Standardowy współczynnik zgonów:

0x01 graphic

SWZA = 18,15

SWZB = 22,6

Standaryzowany wskaźnik zgonów:

0x01 graphic
0x01 graphic

Wskaźnik ten jest stały, niezależny od wybranej populacji standardowej.

Ryzyko względne - mierzy siłę związku przyczynowego (ile razy częściej choroba występuje wśród ludzi narażonych.

Ryzyko przypisane - określa ile zachorowań można przypisać danemu czynnikowi.

6/6

5

4

3

1

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wirusowe zap. mózgu, Medycyna, Choroby zakaźne
SEM[1]. 10 - Neuroinfekcyjne zapalenie mózgu, Medycyna, Choroby zakaźne
dur brzuszny i rzekomy, Medycyna, Choroby zakaźne
zakażenia enterowirusami, Medycyna, Choroby zakaźne
HIV i AIDS, Medycyna, Choroby zakaźne
SEM[1]. 02 - AIDS , Medycyna, Choroby zakaźne
NOTATKI Z ĆWICZEŃ, Medycyna, Choroby zakaźne
HBV - Diagnostyka, Medycyna, Choroby zakaźne
SEM [1].03 choroby zakazne poczatki XXI w, Medycyna, Choroby zakaźne
Neuroinfekcje, Medycyna, CHOROBY ZAKAŹNE, Opracowania
koklusz, Medycyna, Choroby zakaźne
WZW typu B przewlekłe, Medycyna, CHOROBY ZAKAŹNE, Opracowania
Tężec, Medycyna, Choroby zakaźne

więcej podobnych podstron