Charakterystyka terroryzmu

Terroryzm chemiczny - są to „cele, zasady, techniki stosowane przez różne grupy społeczne o podłożu ekstremistycznym, zamiarem szerzenia powszechnej grozy i wywarcia określonego wpływu na zachowanie różnych grup społecznych albo całych społeczeństw lub na funkcjonowanie ich rządów, z wykorzystaniem bojowych środków chemicznych lub broni chemicznej”. Bojowe środki trujące (BST) to substancje toksyczne, w warunkach zastosowania bojowego służą do zabijania lub zatruwania ludzi. Powodują zanieczyszczenia gleby, drzew, dróg, domów itp. Są cieczami albo ciałami stałymi, rzadziej gazami. Słabo rozpuszczają się w wodzie, lepiej w smarach i rozpuszczalnikach organicznych. Są niewidoczne gołym okiem, do organizmu przedostają się przewodem pokarmowym, podczas oddychania lub przez skórę. Z kolei broń chemiczna to toksyczne substancje chemiczne wraz z przyrządami do ich przenoszenia i rozprzestrzeniania. Środkami trującymi wypełnia się pociski artyleryjskie, bomby lotnicze, głowice rakiet, miny, granaty itp. Wiele substancji toksycznych jest łatwych do zdobycia (chociażby te pochodzenia przemysłowego), nie wymagają specjalistycznej wiedzy. Przykładowe środki to: sarin, soman, V-gazy, iperyt, fosgen, cyjanowodór itp.

Bioterroryzm - mówiąc ogólnie, jest to terroryzm polegający na użyciu bojowych środków biologicznych lub broni biologicznej. Bojowe środki biologiczne to patogenne bakterie, wirusy, grzyby i inne organizmy żywe oraz produkowane przez nie toksyny. Natomiast broń biologiczna to broń masowego rażenia, w której bojowym ładunkiem są drobnoustroje chorobotwórcze lub toksyny. Substancje te mogą wywoływać ostre lub przewlekłe choroby, doprowadzając do epidemii wśród ludzi i zwierząt. Zakażenie odbywa się głównie przez drogi oddechowe lub otwarte rany. Cechy bioterroryzmu:

• zdolność wywołania infekcji małą dawką;

• duża zjadliwość lub zdolność wywołania ostrych chorób, które zazwyczaj kończą się śmiercią;

• krótki okres inkubacji mierzony od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów;

• odporność na leczenie;

• niski koszt produkcji;

• łatwość przenoszenia broni biologicznej.

Przykładowe środki to: wąglik, jad kiełbasiany, patogeny cholery i dżumy, tularemia itp. Zdecydowanie najbardziej skuteczny jest jad kiełbasiany, a wywołana przez niego choroba (botulizm) ma śmiertelność 100%.

Cyberterroryzm - jest to terroryzm polegający na prowadzeniu działań z wykorzystaniem komputerów i Internetu. Ten rodzaj terroryzmu jest względnie bezpieczny dla terrorystów, gdyż nie wymaga użycia niebezpiecznych środków, takich jak broń palna, materiały wybuchowe itp. Ważną zaletą dla terrorystów jest tum możliwość długotrwałego działania bez wykrycia. Cyberterroryzm może przybierać następujące formy:

• włamania i blokady serwerów. Polega to na zmianie lub uszkodzeniu systemów operacyjnych i doprowadzeniu do wielokrotnych połączeń zarówno atakowanego serwera, jak i innych, co prowadzi do spowolnienia jego pracy, a w rezultacie zawieszenia;

• wirusy. Są to programy działające wbrew woli użytkownika, uszkadzają dane i systemy operacyjne, mogą również paraliżować systemy bezpieczeństwa;

• ataku konwencjonalnego. Polega to na fizycznym uszkodzeniu elementów systemu komputerowego, serwerów itp.

Współcześnie cyberterroryzm jest dużym zagrożeniem, gdyż prawie wszystkie działania państwa i poszczególnych ludzi opierają się na komputerach.

Terroryzm nuklearny - rodzaj terroryzmu polegający na tym, że poszczególne ugrupowania terrorystyczne, chcąc wywrzeć wpływ na państwa, społeczeństwa, lub po prostu dążąc do maksymalizacji ofiar, w swoim ataku mogłyby wykorzystać broń masowego rażenia i materiały radioaktywne. Istotne jest tu pojęcie bomby walizkowej - ładunku jądrowego umieszczonego w walizce. Bomby takie produkowano zarówno w USA, jak i ZSRR. Ciężar takiego urządzenia, które można zmieścić w walizce o wymiarach 20/40/60 cm, waha się od 15 do 35 kilogramów, no i osoba podróżująca z taką bombą nie wzbudziłaby podejrzeń.

Energia nuklearna mogłaby zostać wykorzystana w ataku terrorystycznym na trzy sposoby:

• poprzez stworzenie mechanizmu wykorzystującego reakcję łańcuchową, czyli takiego typu broni, jakie znajdują się w arsenałach „państw atomowych”;

• poprzez stworzenie tzw. „brudnej bomby” lub inne rozprzestrzenienie substancji radioaktywnych;

• poprzez atak na obiekty zawierające substancje radioaktywne: elektrownie, instytut badawczy itp.

Pierwszy sposób jest bardzo skomplikowany, gdyż niezbędna jest fachowa wiedza i sprzęt. O wiele łatwiejszy jest drugi sposób, gdzie w „brudnej bombie” do zwykłego ładunku konwencjonalnego dołącza się substancje radioaktywne, a samo rozprzestrzenianie substancji może się odbyć poprzez np. skażenie wód. Trzeci sposób, podobnie jak pierwszy, jest dosyć trudny w realizacji, gdyż obiekty takie są pilnie strzeżone.

Terroryzm kryminalny - jego cechą jest fakt, iż terrorysta działa z pobudek "niższych", najczęściej materialnych. Do podstawowego zestawu tego typu działań należą porwania dla okupu, niszczenie mienia, sabotaż oraz szantaż. Ten rodzaj terroryzmu stawiany jest obok terroryzmu politycznego, jeśli dokonujemy podziału terroryzmu ze względu na pobudki kierujące terrorystami. Często grupy ewoluują z terrorystów politycznych na kryminalnych, gdyż stają się zwykłą zorganizowaną grupą przestępczą.

Zadania służb zaangażowanych w fizyczne zwalczanie terroryzmu

BOA (Biuro Operacji Antyterrorystycznych)

• nadzorowanie przygotowań do działań samodzielnych pododdziałów antyterrorystycznych Policji, zespołów minersko-pirotechnicznych oraz negocjatorów;

• prowadzenie działań bojowych, polegających na rozpoznawaniu i likwidowaniu zamachów terrorystycznych, a także przeciwdziałaniu zdarzeniom o tym charakterze;

• prowadzenie negocjacji policyjnych w ramach operacji i akcji antyterrorystycznych;

• zapewnienie, przez realizację programu szkolenia, stałej gotowości do prowadzenia działań bojowych, polegających na rozpoznawaniu, likwidowaniu zamachów terrorystycznych oraz innych działań, wymagających użycia specjalistycznych sił oraz środków, a także specjalnej techniki działania;

• określenie potrzeb szkoleniowych, inicjowanie oraz uczestniczenie w organizowaniu szkoleń i doskonalenia zawodowego policjantów w komórkach antyterrorystycznych, komórkach właściwych w sprawach minersko-pirotechnicznych i w sprawach negocjacji policyjnych;

• współdziałanie z krajowymi i zagranicznymi podmiotami właściwymi w sprawach zwalczania aktów terroru.

Policja

• dokonuje analizy zagrożeń rejonów i obiektów, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc newralgicznych, w tym placówek dyplomatycznych i obiektów użytkowanych przez przedstawicielstwa innych państw;

• obejmuje wzmocnioną służbą patrolową rejony potencjalnie narażone, zwłaszcza miejsca przebywania dużej liczby ludności (dworce kolejowe i autobusowe i inne obiekty komunikacji, centra handlowe, rejony urzędów administracji publicznej, miejsca organizowania imprez masowych itp;

• prowadzi intensywne działania prewencyjne w rejonach lotnisk oraz portów lotniczych, nawiązuje kontakt z osobami odpowiedzialnymi za zapewnienie bezpieczeństwa tych obiektów i uzgodnienia sposobu powiadamiania w przypadku zagrożenia;

• utrzymuje ścisły nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi, zwłaszcza wykonującymi zadania ochronne w obiektach produkcji i przechowywania niebezpiecznych substancji chemicznych, środków uzbrojenia i materiałów wybuchowych.

CBŚ (Centralne Biuro Śledcze)

• prowadzenie bieżącej współpracy z przedstawicielami Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służb Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej i Straży Granicznej w celu poszerzenia posiadanej wiedzy na temat przestępczości związanej z terroryzmem, źródłami jej finansowania itp.;

• zwalczanie przestępstw związanych z przemytem broni i amunicji, nielegalnym obrotem bronią palną i materiałami wybuchowymi;

• eliminacja zorganizowanych grup dokonujących przestępstw, uprowadzeń dla okupu, wymuszeń i haraczy (terroryzm kryminalny);

• rozpoznawanie i przeciwdziałanie zjawisku prania pieniędzy.

Samodzielny Pododdział Antyterrorystyczny Policji (SPAP) - oddział antyterrorystyczny działający w ramach Policji (każda Komenda Wojewódzka Policji ma SPAP), do którego zadań należy:

• działania związane ze zwalczaniem terroryzmu;

• prowadzenie poszukiwań ludzi (możliwość porwania);

• branie udziału w akcjach ratowniczych podczas klęsk żywiołowych, wszelkich awarii środowiska;

• unieszkodliwiane ładunków wybuchowych;

• ochrona ważnych osobistości, delegatów itp.

System ochrony antyterrorystycznej w Polsce, struktura i zadania

Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych - Jest to organ pomocniczy Rady Ministrów, który zapewnia współdziałanie administracji rządowej w zakresie rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu. Do podstawowych zadań Zespołu należy m.in.: monitorowanie zagrożeń o charakterze terrorystycznym,  przedstawianie opinii i wniosków dla Rady Ministrów, opracowywanie projektów standardów i procedur w zakresie zwalczania terroryzmu, inicjowanie i koordynowanie działań podejmowanych przez właściwe organy administracji rządowej, organizowanie współpracy z innymi państwami w zakresie zwalczania terroryzmu, inicjowanie szkoleń etc. Skład gremium: 1- przewodniczący (Minister MSWiA); 2- zastępcy (Minister Finansów, Minister Obrony Narodowej, Minister Spraw Zagranicznych i Minister Sprawiedliwości); 3- członkowie (szef Obrony Cywilnej Kraju, szef ABW, szef Agencji Wywiadu, szef BOR, Komendant Główny Policji itp.)

Stała Grupa Ekspercka - W skład Stałej Grupy Eksperckiej wchodzą przedstawiciele podmiotów będących członkami Międzyresortowego Zespołu do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych. SGE stanowi merytoryczne wsparcie dla MZds.ZT . W skład SGE wchodzą eksperci szczebla kierowniczego służb i instytucji reprezentowanych przez członków MZds.ZT. Wśród podstawowych zadań SGE należy wskazać monitorowanie, analizę i ocenę zagrożeń terrorystycznych oraz monitorowanie działań podejmowanych przez właściwe organy administracji rządowej w zakresie wykorzystania informacji o zagrożeniach terrorystycznych, a także ocenianie przygotowań administracji publicznej RP do rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu. W ramach prac SGE opracowywane są również propozycje w zakresie poprawy stanu przygotowania administracji publicznej do zapobiegania i zwalczania terroryzmu.

Centrum Antyterrorystyczne (CAT) - CAT funkcjonuje w systemie całodobowym 7 dni w tygodniu. Służbę w nim pełnią, oprócz funkcjonariuszy ABW, oddelegowani funkcjonariusze, żołnierze i pracownicy m.in. Policji, Straży Granicznej, BOR, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Celnej. Realizują oni zadania w ramach kompetencji instytucji, którą reprezentują. Ponadto z Centrum Antyterrorystycznym aktywnie współpracują inne podmioty uczestniczące w systemie ochrony antyterrorystycznej RP, takie jak Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Państwowa Straż Pożarna, Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Sztab Generalny Wojska Polskiego, Żandarmeria Wojskowa itp. Istotą systemu funkcjonowania CAT ABW jest koordynacja procesu wymiany informacji między uczestnikami systemu ochrony antyterrorystycznej, umożliwiająca wdrażanie wspólnych procedur reagowania w przypadku zaistnienia jednej z czterech kategorii zdefiniowanego zagrożenia:

• zdarzenia terrorystycznego zaistniałego poza granicami Polski mającego wpływ na bezpieczeństwo RP i jej obywateli;

• zdarzenia terrorystycznego zaistniałego na terenie Polski mającego wpływ na bezpieczeństwo RP i jej obywateli;

• uzyskania informacji o potencjalnych zagrożeniach mogących wystąpić na terenie Polski i poza granicami RP;

• uzyskania informacji dotyczących prania pieniędzy lub transferów środków finansowych mogących świadczyć o finansowaniu działalności terrorystycznej.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) - ideą powstania instytucji była budowa efektywnego i kompleksowego systemu zarządzania kryzysowego, dzięki któremu będzie można zapobiegać kryzysom, a w razie ich wystąpienia, poprzez profesjonalne działania, minimalizować ich skutki. Zadania RCB z zakresu ochrony antyterrorystycznej to:

• dokonywanie analizy zagrożeń, w oparciu o dane uzyskiwane ze wszystkich możliwych „ośrodków kryzysowych" funkcjonujących w ramach administracji publicznej oraz w oparciu o dane od partnerów międzynarodowych;

• ochrona infrastruktury krytycznej Państwa. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa na podstawie szczegółowych kryteriów we współpracy z odpowiednimi ministrami odpowiedzialnymi za systemy, sporządza jednolity wykaz obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej;

• opracowywanie optymalnych rozwiązań pojawiających się sytuacji kryzysowych, a także koordynowanie przepływu informacji o zagrożeniach. W tym zakresie Rządowe Centrum Bezpieczeństwa realizuje swoje działania poprzez stworzenia katalogu zagrożeń, monitorowanie zagrożeń, uruchamianie procedur zarządzania kryzysowego na poziomie krajowym, realizacja zadań planistycznych i programowych z zakresu zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej, nadzór nad spójnością procedur reagowania kryzysowego, organizowanie i prowadzenie szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego, współpracę międzynarodową.

Udział służb państwowych w likwidacji i łagodzeniu skutków działań terrorystycznych

Państwowa Straż Pożarna

• przyjmowanie zgłoszeń o przypadkach bioterroryzmu, np. podłożenie proszku;

• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w przypadku wystąpienia pożaru;

• zabezpieczenie materiałów potencjalnie niebezpiecznych według instrukcji Głównego Inspektoratu Sanitarnego, również zabezpieczanie ratowników (użycie gogli, masek, rękawic itp.)

• pakowanie przedmiotów;

• zabezpieczanie terenu przed rozprzestrzenianiem się zagrożenia - ograniczanie i dezynfekcja miejsca skażenia.

Policja

• ochrona życia i zdrowia obywateli przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra;

• współpraca z innymi służbami w zakresie zwalczania skutków działań terrorystycznych;

• alarmowanie i ostrzeganie obywateli (np. w przypadku zagrożenia chorobami zakaźnymi);

• działania mające na celu przywrócenie stanu istniejącego przed wystąpieniem ataku terrorystycznego;

• w razie ataku - umożliwienie swobody dojazdu i wyjazdu ekipom i jednostkom ratowniczym;

• zapobieganie zbiegowiskom i objawom paniki;

• kierowanie ruchem na drogach ewakuacyjnych;

• udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej;

• ochrona porządku w miejscach prowadzenia działań ratowniczych;

• identyfikacja i prowadzenie wykazów ofiar.

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

• obserwowanie ewentualnego skażenia gleb, roślinności i zwierząt po ataku terrorystycznym;

• działania mające na celu usunięcie skażenia środowiska;

• współpraca z Policją, Strażą Pożarną, prowadzenie szkoleń;

• badania przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii środowiska;

• sprawuje nadzór nad usuwaniem skutków działań terrorystycznych (np. użycie w ataku środków chemicznych).

Państwowe Ratownictwo Medyczne

• ma na celu zapewnienie sprawnej i efektywnej realizacji zadań, polegających na podejmowaniu działań ratowniczych wobec każdej osoby znajdującej się w stanie zagrożenia życia lub zdrowia;

• koordynacja działań takich jednostek jak PSP, OSP, GOPR, TOPR, PCK i innych w celu zapewnienia jak najszybszej fachowej pomocy medycznej;

• współpraca z innymi służbami w zakresie likwidacji skutków działań terrorystycznych.

Współpraca międzynarodowa na rzecz przeciwdziałania terroryzmowi

Unia Europejska

Istotna jest tu Decyzja ramowa z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu. Zaleca ona przyjęcie we wszystkich państwach członkowskich zbliżonej definicji przestępstwa terrorystycznego. Decyzja ta odnosi się do Europejskiego Nakazu Aresztowania, który jest wyrazem wzajemnej współpracy w zwalczaniu terroryzmu. Po zamachach w 2004 roku (w madryckim metrze) państwa Europy stanęły w obliczu bezpośredniego zagrożenia swojego bezpieczeństwa. Ze względu na swobodę przepływu osób w granicach Unii, ograniczone kontrole graniczne oraz rozbudowaną infrastrukturę ryzyko stania się ofiarą zamachów rośnie nie tylko dla UE, ale też dla poszczególnych jej członków. Z tego powodu 25 marca 2004 r. podpisano Deklarację o zwalczaniu terroryzmu. Najważniejsze kwestie w niej zawarte dotyczą:

• solidarności pomiędzy państwami członkowskimi w obliczu zagrożenia terrorystycznego, zobowiązana do podjęcia wszelkich możliwych wysiłków zmierzających do wspólnego zwalczania terroryzmu;

• stworzenia Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa odnośnie terroryzmu;

• wzmocnienia środków bezpieczeństwa na granicach oraz zwiększenia skuteczności wykrywania fałszywych dokumentów;

• pogłębiania międzynarodowego konsensusu i współpracy w dziedzinie zwalczania terroryzmu;

• skierowania i skupienia działań UE na stosunkach zewnętrznych z priorytetowymi krajami trzecimi, mającymi ograniczone możliwości zwalczania terroryzmu;

• współpracy międzynarodowej, szczególnie z USA;

• wymiany informacji wywiadowczych;

• utworzenia stanowiska Europejskiego Koordynatora ds. Zwalczania Terroryzmu.

Tworząc stanowisko Europejskiego Koordynatora, Rada Europejska podkreśliła , że kompleksowe i skoordynowane podejście jest jedyną odpowiedzią na zagrożenia terrorystyczne. Koordynator pracuje w strukturze Sekretariatu Radu i nadzoruje prace Rady związane ze zwalczaniem terroryzmu.

ONZ (Onanizacja Narodów Zjednoczonych)

W kwestii zwalczania terroryzmu ONZ swój największy wkład miała dzięki przygotowaniu ważnych konwencji międzynarodowych. Opracowano i przyjęto trzynaście takich umów obejmujących zwalczanie terroryzmu w najbardziej newralgicznych sferach życia i aktywności międzynarodowej. 9 grudnia 1999 r. przyjęto Międzynarodową Konwencję o zwalczaniu finansowania terroryzmu, która utrudnia licznym grupom pozyskiwanie funduszy na działalność terrorystyczną. Określa także reguły współpracy państw w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi (ściganie, pomoc prawna, ekstradycja, wymiana informacji), co powoduje, że bez względu na miejsce pobytu, obywatelstwo lub bezpaństwowość przestępca nie będzie miał możliwości uniknięcia kary. Istotne są także, m. in.: Konwencja tokijska z 14 września 1963 roku w sprawie przestępstw popełnionych na statkach powietrznych, czy Konwencja haska z 16 grudnia 1970 o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi i inne. Konwencje te zobowiązują państwa do zatrzymania podejrzanego na swoim terytorium, a następnie albo jego ekstradycję, albo przekazanie go organom ścigania. Warto również wymienić tu Rezolucję nr 1373 z 28 września 2001. Swoim zasięgiem objęła 191 państw członkowskich. Zgodnie z nią państwa zostały zobligowane do pociągania do odpowiedzialności karnej osoby lub organizacje finansujące terroryzm, zamrażania rachunków bankowych osób podejrzanych o zaangażowanie w działalność terrorystyczną, powstrzymania się od udzielania pomocy osobom bądź podmiotom zaangażowanym w działalność terrorystyczną, dzielenia się informacjami dotyczącymi działalności terrorystycznej z innymi państwami. Na mocy tej Rezolucji powstał Komitet Antyterrorystyczny.

Rada Europy

Jest to organizacja o charakterze regionalnym, dokumenty przez nią przyjmowane mają duże znaczenie dla współpracy w zwalczaniu terroryzmu. Zainteresowanie RE tą problematyką sięga przełomu lat 60-tych i 70-tych XX wieku. Pierwszym dokumentem o zwalczaniu terroryzmu jest Europejska Konwencja o zwalczaniu terroryzmu, sporządzona w 1977 roku. Zobowiązywała ona państwa do wydawania osób ściganych za przestępstwa terroryzmu. W 2005 roku podczas szczytu Rady Europy, odbywającego się w Warszawie, uchwalono dwie konwencje: o zapobieganiu terroryzmowi, zwana Konwencją Warszawską I, i Konwencję Warszawską II, dotyczącą głównie aspektów finansowych terroryzmu - prania pieniędzy, finansowania terroryzmu, konfiskaty mienia, zamrażania kont używanych do finansowania działań terrorystycznych itp. Istotne są też decyzje RE z 13 czerwca 2002 roku:

• Ramowa Decyzja Rady o zwalczaniu terroryzmu;

• Ramowa Decyzja Rady o europejskim nakazie aresztowania (współpraca państw w zakresie zatrzymywania, ekstradycji osób związanych z terroryzmem)

• Ramowa Decyzja Rady o wspólnych zespołach dochodzeniowych (wymiana doświadczeń różnych organizacji, których zadaniem jest zwalczanie terroryzmu);

• Decyzja dotycząca wdrażania szczególnych środków współpracy policyjnej i sądowej służących zwalczaniu terroryzmu.

Militarne zwalczanie terroryzmu (Irak, Afganistan)

Militarne zwalczanie terroryzmu w ogólnym sensie oznacza działania ofensywne, wymierzone bezpośrednio w terrorystów i osoby, podmioty z nimi powiązane. Akcje z użyciem sił militarnych mają doprowadzić do aresztowania osób podejrzewanych o tego rodzaju przestępstwa, rozbicia struktur ugrupowań o charakterze terrorystycznym, udaremnienia zamachów, odbicia zakładników. Są to działania bardzo szerokie i zróżnicowane, angażujące siły wojskowe, policyjne, służby specjalne, ratownicze i inne. Przykładem są tu działania w szczególności USA, jak i innych państw sprzymierzonych w walkę z terroryzmem, w Iraku i Afganistanie. Celem działań w Iraku było zakończenie działalności Saddama Husajna i postawienie go przed sądem. Po 11 września na Iraku skupiła się uwaga sił amerykańskich, które zaczęły działania mające na celu schwytanie Osamy bin Ladena i reszty członków Al-Kaidy. Podobnie było z Afganistanem, który wielokrotnie udzielał schronienia inicjatorowi ataku na WTC.

---