Etyka zawodu psychologa

prof. nadzw. dr hab. Adam Niemczyński

Anna Grzybowska- Kłosińska

15.10.09 wykład I

Zawód psychologa- zawód zaufania publicznego. Takie zawody mogą tworzyć samorządy zawodowe.

Zawody zaufania publicznego to między innymi służba zdrowia. Jaki rodzaj dobra ma na oku psycholog wspomagający swoich klientów? Doniosłość tych dóbr dotyczy podziału na zawody zaufania publicznego i te które mają bądź nie swoje samorządy.

ZAWÓD ZAUFANIA PUBLICZNEGO

• Jest faktem w życiu społeczeństwa

• Ma długą tradycję i klarowny status

• Istnieje pewna wyspecjalizowana wiedza (część społeczeństwa ją posiada- nabyta w instytucjonalnym sposobie nauczania) oraz umiejętności praktyczne

• Wiedza jest rozwijana i korygowana (szczególnie ważne)

• Istnieje pewna logiczna sekwencja kształcenia się:1. Okres studiów, 2. Faza wejścia w zawód (staż), 3. Kontrola nad dalszym rozwojem zawodowym, kształcenie ustawiczne, bycie na bieżąco z wiedzą

• Etos danego zawodu „posłannictwo” przeznaczenie jakie się ma, dbanie o wartości, ludzie danego zawodu dbają o szczególny rodzaj dobra dla którego są powołani „przede wszystkim nie szkodzić”

• Służy profesjonalizmem i jest bezstronny

JAK OKREŚLIĆ ŹRODŁO ETYCZNEGO WYMIARU W ZAWODZIE PSYCHOLOGA?

• Nauczyciel- dbać o wykształcenie ucznia

• Lekarz- ochrona zdrowia pacjenta

• Prawnik- ochrona praw klienta

A w psychologii osoby które przychodzą po poradę ażeby otrzymali pomoc godną człowieka. Aby mogli wyjść z tej ciężkiej sytuacji.

22.10.09 wykład II

Charakter społeczny- moralny (neatywizm- dojrzewanie)

Następstwa- konsekwencje- empiryzm, hedonizm moralny

Sprawiedliwość, bycie fair w kontaktach wzajemnych- autonomiczna konstrukcja

Umysł ma naturę autonomiczną, posiada własne prawa rozwoju. Środowiskowe czynniki mogą sprzyjać temu rozwojowi albo nie, ale nie mogą w żaden sposób tego zmieniać.

ROZWÓJ W PROCESIE NATYWIZMU, SPOŁECZNO- MORALNY- DOJRZEWANIE

• Z. Freud „Wstęp do psychoanalizy”

Id- pierwotny składnik funkcjonowania, energia życiowa libido. Wyładowania, przyjemność. Energia życiowa o charakterze seksualnym z jednej strony napędza funkcje życiową prokreacyjną a z drugiej te popędy są niedojrzałe i infantylne póki nie osiągną pełnej dojrzałości. Ego oraz super ego- ego idealne, system zakazów i nakazów (Edyp i Elektra).

Rozwój psychoseksualny fazy- pełny rozwój w ostatniej fazie życia.

Plan gatunkowy- okresy sensytywne krytyczne:

1. Zegar epigenetyczny- wskazuje czas kiedy ma wystąpić dane stadium rozwojowe. Swoista sekwencja

2. Sekwencja stadiów

3. Interakcja- ze społecznym otoczeniem. Swoista odpowiedzialność oddziaływań otoczenia na jednostkę która jest w danym stadium rozwojowym

Imprinting- dana reakcja jest uruchamiana przez bodziec kluczowy np. reakcja podążania za matką u zwierząt. Jest to „wdrukowane”.

OKRESY SENSYTYWNE KRYTYCZNEIMPRINTING

Po okresie krytycznym, imprinting jest już niemożliwy. Występuje on tylko w danym okresie krytycznym. Jeśli to się nie stanie jest już za późno.

Kondrad Lorenz- etolog, udowadnia e agresja wewnątrzgatunkowa ewoluowała w świecie zwierząt w kierunku tworzenia więzi. Lorenz miał gęś która po wykluciu się z jaja zobaczyła Lorenza i wykazywała reakcje odpowiednie do zobaczenia matki. Jest to związane z imprintingiem.

Okres krytyczny- w każdym gatunku ma swoje cechy na które osobnik reaguje tylko w tym czasie a nie później ani wcześniej.

Fazy rozwóju wg Freuda:

1. oralna- podstawowa orientacja społeczna

2. analna

3. falliczna

4. latentny okres

5. genitalna- dojrzałość płciowa

wszelkie niezaspokojenia są uzależnione od bodźców które np. matka w początkowym okresie życia reprezentuje, kształtuje się wtedy podstawowa orientacja społeczna- w zależności od doświadczeń czy pozytywne czy negatywne w okresie 1 roku życia tworzy się sumaryczna doświadczeń. Swoiste nastawienie- otwartość na świat- jest związane z interakcją ze światem. Krańcowe granice obu tych postaw są nieadaptacyjne. Nawet w otwartości potrzebna jest pewna ostrożność i czasem wycofanie się.

• E. Erikson „Dzieciństwo i społeczeństwo”

29.10.09 wykład III

2 rok życia- zmiana libido rozładowanie dokonuje się przez akcje wydalania, tu mamy trening czystości, toaletowy, relacje ze światem zewnętrznym to też trening „charakter zwany analny można opisać z jednej strony dążenia, zdolności nadawania kształtu, albo naszego wytworu albo naszej bezkształtności, które jest na przeciwległym biegunie. Jeśli jest bezkształtność to nasze nastawienia są mało optymistyczne czyli gorzej realizuje swoje twory, mało określona bez charakteru która w relacjach między ludźmi

Amorfizm- kiedy nie potrafimy poukładać własnego życia, relacji z innymi to prowadzi do zaburzeń anankastycznych, nerwicowych. Niezdolność panowania nad wydarzeniami, lęk przed niepoddawaniem się kontroli w całości. Perfekcjonizm też ma swój udział.

3 faza- falliczna 3-5 r. ź. Libido koncentruje się w okolicach narządów i tak kształtuje się super ego. Zanim wejdziemy do świata to rodzice pokazują nam wszystko, przekazują nam zasady. Rozwiązywanie kompleksu Edypa/Elektry. Jak to rozwiążemy to tworzy się superego. Czyli ideał ego i system zakazów i nakazów. System normatywny tak by poddać się pod regulacje przez ten system normatywny i wtedy znika ta zazdrość syna o względy matki do ojca. Ten system ma być regulatorem i wtedy zyskuje swoja własną tożsamość a pozbywa się kompleksu. Zakazy i nakazy nie mają poznawczego wglądu.

System nakazów i zakazów reguluje reakcje społeczne

Stłumienie, supresja- to prowadzi do stosowania mechanizmów obronnych ego (A. Freud) są to sposoby którymi ego broni się przed ukazaniem danego stanu rzeczy.

Wszystko co jest niezgodne z super ego szuka wyjścia energii w tych mechanizmach które wydają się bezpieczniejsze dla danej osoby i my czujemy się wartościowo.

Przeniesienie jako mechanizmu obrony przenosimy coś na inną osobę.

Mechanizm sublimacji to uwnoślenie czyli przeniesienie na wyższy poziom funkcjonowania. Można powiedzieć że sublimacja jest pozbycie się kompleksu Edypa i doświadczenie kolejnego etapu rozwoju, innej konstelacji, bardziej cywilizowanej

Faza latentna 4-6 r.ż.

Faza genitalna

05.11.09 wykład IV

Rozwój charakteru rozwój natywizmu- cechy małe i duże

3 natury rozwojowo- społeczne człowieka

FAZY EDYPALNE:

• Faza analna

• Oralna

• Falliczna

• Latentna

• Genitalna

Wyjście poza krąg czysto rodzinny przez system normatywny

Otwarcie na znany świat i próba opanowania w nim

FAZA GENITALNA (11-16 r.ż.) okres dorastania jest zależny od grupy młodych ludzi. Zmiany myśli, dojrzałość płciowa. Wchodzimy w uporządkowanie wartości. Kobieta i mężczyzna kształtują swoją tożsamość, kształtują się ich wzory, zachowania. Tworzą swoje konstrukcje poznawcze. Ukształtowanie indywidualnej osoby. Dojrzały charakter wiąże się z dużą rolą mechanizmów obronnych ego i super ego. W marzeniach sennych następuje ukazanie wewnętrznych pragnień z nieświadomości.

ERIKSON- twierdzenia na temat ewolucji

Jest kontynuatorem Freuda i skupił się na rozwoju ego. Z jednej strony akceptuje teorię Freuda a z drugiej rozwinął koncepcję o dodatkowe 3 okresy poza adolescencję- w wieku dorosłym. Dopiero w wieku senioralnym człowiek jest w pełni dojrzały osobowościowo.

Epigenetyczny- plan budowy

PLAN BUDOWY- realizowany w pewnym porządku. Na początku łączenie komórki jajowej z plemnikiem tak samo kolejne etapy rozwojowo. Istnieje pewne następstwo wedle planu. Każdy składnik ma swój dokładnie określony w sekwencji.

ROZWÓJ plan budowy

EPIGENETYCZNY sekwencja i interakcja z otoczeniem

Sekwencja i interakcja z otoczeniem- pewna podatność na wpływy rozwojowe i ich konieczność

Erikson- uważa że po przejściu adolescencji nadal się rozwija ego a Freud kończy teorie na adolescencji.

ARENGMENTS- sposoby rozwiązania problemu zależnie od etapu rozwojowego na jakim się jednostka znajduje

ETAPY ROZWOJU:

1 r.ż. kryzys poczucia ufności

POCZUCIE UFNOŚCI POCZUCIE ZAGROŻENIA

Każde przejście do kolejnego etapu jest KRYZYSEM- jest on rozumiany jako przeżycie załamania znanych do tej pory możliwości adaptacyjnych w obliczu nowej sytuacji. Dotychczasowe metody nie wystarczają i istnieje potrzeba zbudowania czegoś nowego.

KRYZYS BUDOWA (funkcja która stanęła w obliczu kryzysu/załamania PEWNA STABILIZACJA

Kryzys jest wywołany zegarem biologicznym i realnością jaka otacza jednostkę.

• Powstaje nowa funkcja, potrzebne jest ukierunkowanie podstawowa orientacja- czy świat jest bezpieczny? Czy nie jest? Opieka nad dzieckiem może być lepsza lub gorsza ca bardzo wpływa na ukierunkowanie zależnie jak skuteczna jest opieka, tak buduje się podstawowa orientacja

Poczucie nadmiernej ufności czy nieufności jest nawiązaniem nieadaptacyjnym. Optymalne i adaptacyjne rozwiązanie to ufność z małą ilością nieufności. Podstawowa orientacja buduje się na podstawie relacji z rodziną.

12.11.09 wykład V

ERIKSON- w perspektywie kształtowania się imperatywu

Plan budowy charakteru pełnego wad i zalet.

Osoby które są na krańcowych biegunach (ufność, nieufność, zagrożenie) posiadają wg Eriksona wady społeczno- moralno- naiwność lub całkowita nieufność. Naraża się na liczne zderzenia z rzeczywistością powodujące przykre następstwa. Niefunkcjonalne rozwiązanie kryzysu.

Podatność- sensytywność tylko w danym czasie

2 r.ż. poczucie autonomii — poczucie zależności

Pojawia się przede wszystkim w związku z możliwością w 2 r.ż. przemieszczania się bez niczyjej pomocy. Co uniezależnia dziecko od noszenia. Pojawia się nowa możliwość. Powinna się pojawić zdolność do podejmowania aktywności ale z poczuciem zależności od opiekuna. Dzieci badają jak daleko mogą się posunąć. Matka uczy dziecko autonomii na podstawie własnych doświadczeń ale nieświadomie z jednej strony matka kontroluje dziecko a z drugiej pozwala na autonomię. Te procesy budują cząstkowe funkcje które się przyczyniają do kontynuacji życia naszego gatunku.

3-5 r.ż. poczucie inicjatywy — poczucie wstydu, winy, nieśmiałości

Co zrobić ze swoją autonomią? Jakiego rodzaju aktywność rozwijać? Powstaje zdolność do proponowania i wybierania czegoś. Wybory aktywności. Poczucie nieśmiałości pojawia się kiedy podczas podejmowania aktywności obwiniamy się że przepuszczamy coś jakąś możliwość że jesteśmy w jakiś sposób społecznie nieadekwatni i nie możemy sprostać oczekiwaniom. Po raz pierwszy pojawia się pełniejszy świat społeczny.

6-10 r.ż. poczucie przedsiębiorczości, poczucie kompetencji, poczucie wartości — poczucie mniejszej wartości, kompleks niższości

W tym okresie kształtuje się poczucie własnej wartości. Próby skuteczności własnych działań.

19.11.09 wykład VI

1. potrzeba ufności

2. potrzeba autonomii

3. potrzeba inicjatywy

4. potrzeba przedsiębiorczości

5. potrzeba tożsamości (11-16 lat)- tworzy się system wartości, pierwsze randki i samodzielne wyjścia z domu. Nowość w sferze intelektualnej- odkrywają nowe możliwości w tej sferze. Odrywa się nowa myśl od realizmu. Wybiega w przyszłość w oparciu o założenia. Tworzenie hipotez, opartych o czyste możliwości „kim będę w przyszłości?” charakterystyczne dla młodości. Przyszłość staje się ważniejsza od teraźniejszości. Opracowywanie planu życiowego. Role które biorą na siebie powinny być połączone z ich aksjologicznym wypełnieniem- adekwatne i zgodne z systemem wartości. Będąc na przykład małżonkiem realizować zadania z godne z małżeństwem. Ta relacja kształtuje się wokół pewnych wartości- troszczenie się o drugą osobę. Bycie psychologiem, lekarzem, dbanie o zdrowie pacjentów, troska o te wartości dla innych ludzi których oni oczekują.

Droga do ukształtowania tożsamości prowadzi przez wybór ról i aksjologiczne ich wypełnianie.

Dyfuzja tożsamości- powstaje wtedy gdy nie ma zaangażowania w systemy wartości. Brak zróżnicowania na pewien zespół ról społecznych dzięki którym osoba będzie się realizować. Istnienie bez przywiązania do pewnych wartości.

Poczucie zmieszanej tożsamości konfuzji- wejście w rolę ale mieszanie jej z innymi rolami wypełnianie roli nieadekwatnie. Bierze się jakąś rolę ale z inną treścią.

Dobre rozwiązanie- ma też komponenty złego bieguna. Jest funkcjonalne dlatego że mamy wyraźnie określoną rolę jaką bierzemy na siebie ale nie jest to sztywne funkcjonowanie w roli ponieważ zawsze zostaje margines do określenia w wybranych rolach.

MORATORIUM- w kształtowaniu się tożsamości. Społeczne przyzwolenie na niewchodzenie w role osób wystarczająco dojrzałych aby przyjąć rolę. Aby te osoby cieszyły się jeszcze młodością i eksperymentowały. Moratorium to odroczenie wejścia w role i działania zgodnie z ich przeznaczeniem.

Po okresie moratorium następuje kolejny kryzys. Już jest wiadome jakie role zostaną przyjęte. To czas na praktykowanie swojej tożsamości. Ustalenie cech dzięki którym tożsamość będzie mogła się realizować. Dopełnienie i wcielenie swojego projektu na życie.

Erikson poczucie intymności wyraża w 2 biegunach.

Otwartość dopiero na bazie tej pełnej otwartości kształtują się inne komponenty. Zdolności bardziej specyficzne i rozwijające się w danym np. zawodowym kontekście.

Otwartość jest adekwatna do objętej aksjologicznie roli. Troska o pacjenta ze strony lekarza- nie chodzi tu o pełną otwartość ze strony lekarza ale stworzenie takiej relacji gdzie pacjent staje się w pełni otwarty wobec lekarza.

Akceptacja bezwarunkowa drugiego człowieka. Akceptacja podstawowa ludzi. Musimy posiadać tą zdolność by kształtować bardziej rozwijające komponenty. Podobnie jak w przypadku otwartości. Np. bezwzględna akceptacja ucznia jako człowieka przez nauczyciela ale to nie oznacza akceptacji jego złych zachowań a nawet jest to przeciwdziałanie temu. Ale te zmiany nigdy nie są odejściem od podstawowej akceptacji. Przejawia się to np. w posiadaniu nieskończonej cierpliwości do tego najgorszego ucznia.

POCZUCIE SAMOTNOŚCI- drugi biegun tego kryzysu. Jest też zdolnością adaptacyjną. Posiadanie zdolności do przeżywania samotności.

Dobre rozwiązanie- cnoty virtues poczucie samotności jest potrzebne do odpoczynku, odnowienia się. Po to aby po tym odpoczynku znaleźć nowe zasoby.

Nawet najbardziej kochające się osoby potrzebują odpoczynku od siebie np. matka od dziecka też potrzebuje odpoczynku. Ten czynnik wspiera naszą adaptację w społeczeństwie. W najbliższych związkach też jest potrzeba zachowania pewnych sfer tylko dla siebie. Poszanowanie intymności jaką człowiek może mieć sam z sobą jest adaptacyjne. Nie koliduje to z otwartością i akceptacją.

Powstaje w wieku dorosłym. Jak radzimy sobie w życiu. Produkty swojej aktywności swój wkład do życia społecznego. Zaangażowani jesteśmy w tworzenie wkładu w kolejną generację. Dorosłe społeczeństwo myśli o przyszłości kolejnej generacji. Nie tylko swoje dzieci ale też te ze szkół. Myślenie o ich rozwoju. Twórczość- wnoszenie unikalnych rozwiązań często z codziennych sytuacji. Negatywny biegun poczucie stagnacji tkwienia w miejscu.

26.11.09 wykład VII odwołany

03.12.09 wykład VIII

Erikson jako przedstawiciel natywizmu- ciąg dalszy

Poczucie integracji potrzeba pewnego scalenia. To co jest dokonaniem życia dojrzałego jako pewien system. Bilans życiowy jako przezwyciężenie kryzysu i poczucia integracji. Optymalne rozwiązanie wiąże się z umiejętnością akceptacji i radzenia sobie z rozpaczą. Mądrość daje pogodny nastrój w starości bierze się to z umiejętnością pogodzenia się z tym co nas spotyka. Mądrość jest ostatnią cnotą.

Co to ma do etyki zawodowej?

• Należy poznać samego siebie odnaleźć się w tej wiedzy i dzięki temu przezwyciężyć trudności. Rozumieć rozwój każdego z nas. Jest to udziałem także psychologa. Wypracowanie umiejętności kompetentnego powodzenia pacjenta. Żadna skrajność nie jest dobra, nadmierną przedsiębiorczość lub uległość. Należy poznać wiedzę i znaleźć dobre rozwiązanie. Korzystając z tej wiedzy możemy rozwijać kompetentnie siebie w danym zawodzie.

II NURT (podejście) DOŚWIADCZENIE UCZENIE SIĘ- a postępowanie, nurt z którego chcemy skorzystać w procesie rozwoju moralnego. EMPIRYZM- nasze zasady społeczno- moralne są wynikiem uczenia się- nabyte. Przeświadczenie że tego jak postępujemy między ludźmi powinny być waloryzowane z ujęcia społeczno- moralnego

KONSEKWENCJE, NASTĘPSTWA, EFEKTY

Nasze postępowanie zawsze coś wnosi, jest pozytywne, negatywne. Wnosi coś do społecznego kontekstu (inni ludzie są usatysfakcjonowani lub nie).

KONSEKWENCJALONOŚĆ- uważają że nasze postępowanie bierze się z doświadczenia poprzez efekty

TEZA HEDONIZMU- maksymalizacja przyjemności i minimalizacja przykrości w funkcjonowaniu społecznym (hedonizm moralny, społeczno- moralny).

Krytykuje się cywilizację za konsumeryzm (człowiek w roli konsumenta dóbr) tak jak by ten konsumeryzm przygłuszał produkcję innych form (rozwój) tylko korzystanie. Konsumeryzm jest nazywany współczesnym hedonizmem ale to nie jest hedonizm ponieważ hedonizm dotyczy wszystkich wymiarów funkcjonowania człowieka a nie tylko jednego.

Psychologia behawioralna J. Watson- psychologia w oczach behawiorysty. Watson wystąpił przeciwko psychologii introspekcyjnej Wunta czyli taka która uważała introspekcję jako rzetelną metodę badań psychiki. Behawioryści się z tym nie zgodzili. Zamiast zajmować się wspomnieniami, przeżyciami itp. Zajęli się tym co da się zaobserwować z zewnątrz. Obiektywne może być tylko to czym posługują się dziedziny takie jak matematyka, fizyka coś co da się udowodnić. Samo zwrócenie uwagi na pewne zjawiska emocjonalne zmienia je- dlatego introspekcja nigdy nie doprowadzi do poznania ich w naturalnych przejawach.

10.12.09 wykład IX

3 odmiany neobehawioryzmu

Procesy typu umysłowego- procesy poznawcze (Tolman- te procesy które pośredniczą między bodźcem a reakcją są poznawcze). Emergentyzm- zjawiska poznawcze nadbudowują się na zjawiskami fizjologicznymi ale nie są bez znaczenia, mają duży wpływ sprawczy.

Skiner- radykalny instrumentalizm behawiorysta . Sytuacja okazji do wykonywania spontanicznej akcji wchodzi w skład łańcucha prowadzącego do nagrody lub kary.

Jeśli dana akcja doprowadziła do negatywnych konsekwencji w przyszłości będzie unikana.

Teza empiryczna u Skinera przedstawia się za pomocą danej formuły. Każdy człowiek przychodzący na świat przychodzi z tą zdolnością do uczenia się. Jego spontaniczne akcje doprowadzają do różnych konsekwencji i w zależności od tego czy są dodatnie czy ujemne będzie ta akcja powielana lub unikaną przy danej okazji. Ta formuła tłumaczy tworzenie się nowych połączeń w procesie uczenia i świadczy o hedonizmie. Pozytywne konsekwencje powielanie.

Rozwój- zmiana zwiadu z wiekiem następuje zgodnie z powyższym mechanizmem. Zmiana z wiekiem jest uwarunkowana społeczny systemem normatywnym, który zawiera rozmaite normy które wiążą się z pozytywnymi i negatywnymi konsekwencjami.

Badania:

Opis (zjawisk których dotyczy faktów za pomocą obserwacji) Wyjaśnienie (funkcjonalne- jako funkcji odgrywa ten proces) kontrola zachowania

Ta sekwencja służy przetrwaniu.

Technologia zachowania- jak skorzystać z wiedzy opisowo- wyjaśniającej w celu kontroli zachowań ludzi (Skiner) „poza wolnością i godnością” zmiana zachowań ludzkich na lepsze w kontekście społecznym. Empiryzm oddaje moralność w ręce ludzi. Zdolność dostosowania się.

17.12.09 wykład X

Hedonizm- co jest treścią doświadczenia sprzeczno- moralnego; nurt badań który może znakomicie dać przykład czegoś

Podstawowe założenia:

• Powstał przez introspekcję

• Skiner przedstawicielem

Watson krytyka interspekcjonizmu (doświadczenie zewnętrzne) jego podstawowe przekonanie o ludzkim zachowaniu było empirystyczne w takim znaczeniu że doświadczenia są dopiero zapisywane. Nasze właściwości dla psychologa (przyuczenie się) pochodzą z doświadczenia nie ma nic wrodzonego! Jedynie zdolność do uczenia się posiadamy, reszta jest wyuczona w procesie doświadczenia.

Np. bycie psychologiem, wyuczony repertuar zadawania przez zdolność. Zdolność jest „tabula rasa” nie jest to czymś przypadkowym pozawala na zapis bez wymazania. Wszystko co doświadczamy może być zapisane.

Warunek aby dochodzić do doświadczenia musimy mieć zdolność do uczenia się.

Świat społeczny jest niezbędny on realizuje to co ma powstać.

EMPIRYZM

1. reagujemy na bodźce które powstają, Watson formuła SOR- podstawowe prawa zachowania dotyczą tego co doświadczamy w świecie i jak to się łączy i prowadzi do zaspokojenia potrzeb. Związek między bodźcem a reakcją- WZMOCNIENIE lub OSŁABIENIE.

2. Pawłow- eksperyment z psami odruchy bezwarunkowe do uczenia się reakcji ślinienia na pokarm lub złość. Warunkowanie na rozmaite bodźce (słuchowe, wzrokowe). Model uczenia się wiązania doświadczenia (bodźca) z reakcją. Dalej Watson to powiela.

Empiryzm ma związek z hedonizmem. Przyjemność, satysfakcja jest wzmocnieniem. Antycypowane doświadczenia. Dążenie do przyjemności, nastawienie na korzystanie z doświadczenia, przyjemności.

Uczymy się zapobiegać przykrych doświadczeniom. Niwelowanie przykrego przez efekt nasz aktywności. Hedonizm doktryna moralna- EPIKUR. Wskazuje na podstawowy mechanizm funkcjonowania w świecie, zdobywanie doświadczenia. Tak jesteśmy zbudowani do uczenia się. Hedonizm społeczny maksymalizowanie i minimalizowanie doświadczeń w różnych sferach. Nasze postępowanie prowadzi do przyjemności i przykrości. Niekiedy hedonizm ma utożsamia się z prostymi/ niższymi czynnościami, przyjemnościami ale także z czymś co jest niemoralne. Jest to nieporozumienie.

Kiedy mówimy o hedonizmie moralnym:

• To co zaproponował Epikur (empiryzm)

• To co reguluje nasze uczenie się

Regulacja związana z konsekwencjami naszego zachowania to co innym może się podobać lub nie. Rozwój społeczno- moralny- empiryzm oparty na tezie hedonizmu moralnego:

- uczenie się lub oduczanie się zachowań zależnych od wielu. Zmiany pojawiające się pod wpływem oczekiwań społecznych chodzi o zmiany w zachowaniu.

3. Skiner- behawiorysta radykalny, instrumentalny- przedstawienie faktu że wszelki organizm przedstawiony w środowisku życia jest istotą aktywną z samej natury. Na tym tle aktywności pojawia się skutek naszej czynności. Aktywność ukierunkowana na pewne określone cele.

Wzmocnienie- sekwencja naszych ruchów zostanie wzmocniona

FORMUŁA ZALEŻNA

• Akcja konsekwencja dodatnia lub ujemnaokazja (wzmocnienie, osłabienie- realizowanie)

Formuła odnosi się do wszelkich praw uczenia się na podstawie hedonizmu moralnego. Zależność od środowiska społecznego. Determinacja zależy od społeczeństwa jakie zachowania są dobre/ złe, kiedy napotka nas nagroda/ kara (trening społeczny).

W społeczeństwie istnieje społeczne oczekiwanie wobec nas jako roli społecznej, w której się znajdujemy. Np. kiedy dowiadujemy się o tym nim ktoś jest oczekujemy od niego pewnych cech, np. bycie studentem, żoną. Poddajemy się regulacji społecznej. System normatywny reguluje

zachowanie. Co można a co nie wskazują także na inne oczekiwania co do zawodu, funkcji. Np. kiedy jesteśmy początkującymi w pracy oczekuje się od nas na początku czegoś innego niż później.

Wiek życia charakterystyka rozwojowa jest to jedna z podstawowych zmienności, inna w zależności od płci. Społeczne oczekiwania co do dziecka zmieniają się z wiekiem.

Nagrody, wzmocnienie pozytywne np. trening toaletowy (uczenie siadania na nocniku- toaleta) kiedy nie idzie z wiekiem postęp jo jesteśmy „niezadowoleni” na tym polega proces uczenia się socjalizacji.

Kary, wzmocnienie negatywne zachowanie odpowiednie do wieku są bezwzględnie stosowane przez system moralny

Skiner+ zmiany odpowiedzi dla wielu (regulacja społeczna)= nic nie może odbywać się poza systemem w realnej rzeczywistości SYSTEM NORMATYWNY (zdania typu co powinno się robić a co nie na danym etapie życia)

Istota moralności regulacja poprzez system normatywny, przez zakazy i nakazy

Patrząc na instytucję:

- bezstronne rozpatrywanie danej sprawy

- identyfikowanie które zachowanie są tymi złymi

- osoby odpowiedzialne za ich określanie

- skazywanie, wyznaczanie kary, resocjalizacja

• Prawna (kodeksy)

• Kodeksy etyczno zawodowe PTP

07.01.10 wykład XI

Nurt poznawczo- behawioralny stosowany przez Piageta

• Rozwój rzadzi się swoimi prawami oddala natywizm i empiryzm

• Teza intencjonalizmu nie dotyczy charakteru, nie dotyczy konsekwencji naszego postępowania

• Jest rozumiana jako zasada sprawiedliwości

Piaget autonomizm, rozwój jest zdeterminowany jako czynniki wrodzone i później widać jaki ktoś ma wyznacznik moralności i jaki ma charakter. Nie ma natury procesu społecznego, każdy ma swój system psychicznego funkcjonowania. Obchodzi nas definicja dziedziny społeczno- moralnej.

Piaget- oparł się na obserwacji i eksperymentach na dzieciach

Stadialna koncepcja rozwoju

• Autonomiczny

Zasada stadiów hierarchicznych. W stadium heteronomicznym ocena moralna skupia się na konsekwencjach a intencje są nieważne. Naiwny realizm- zjawiska traktowane powierzchniowo. Intencje są tymi źródłami o których tutaj się nie myśli. Heteronomia moralna- oparcie się na konsekwencjach a autonomia moralna to oparcie się na intencjach.

• Egocentryzm umysłowy- jest to szczególna postać centryzmu (patrzenie i skupienie tylko na jednym aspekcie) staje się egocentryzmem kiedy ten punkt widzenie staje się naszym własnym

• Socjocentryzm- jeden punkt widzenia danej grupy społecznej

• Allocentryzm- zdolność przyjmowania punktu widzenia kogoś innego bez poczucia swojego. Zdolność koordynacji tych punktów widzenia w ramach danej sprawy.

Autonomia moralna allocentryzm

Heteronomia moralna egocentryzm

ST. Heteronomiczne poznawcze egocentryzm społeczne jednostronny stosunek w płaszczyźnie pionowej- tylko jeden punkt widzenia

ST. Autonomiczne koordynacja różnych perspektyw wzajemny szacunek- w płaszczyźnie poziomej wszyscy są równi, zasady np. grupy są ustalane wspólnie

Stadia są formą przejściową z egocentryzmu można przejść do wyższego stadium pod wpływem np. obcowania z autorytetem. Dziecko podporządkowuje się autorytetom rodzica. Z tym że zdanie rodzica przyjmuje za swoje ponieważ nie umie jeszcze odróżnić dwóch punktów widzenia. W kontakcie z rówieśnikami dziecko uczy się wzajemnego szacunku czyli ustalaniu wspólnych zasad zabawy. Wzajemne respektowanie swoich potrzeb.

Lorence Kohlberg- 6 stadiów społeczno- moralnych rozwinął badania Piageta, myślenie inskryptywne przedkonwencjonalne

• Stadium 1 heteronomiczne, przekonanie dziecka o tym że to co jest niemoralne i złe to to co jest karane akcent na następstwo (przez to że coś jest karane jest to złe) skupienie się na karze lub nagrodzie- to co jest nagradzane jest dobre, kara/ nagroda, egocentryzm.

• Stadium 3 konkretnej wymiany, konkretny indywidualizm traktuje siebie i innych jaki indywidualne osoby niezależnie od kontekstu społecznego. Równa wymiana oko za oko. Przysługa za przysługę. Odwzajemnienie ściśle równe- niezależnie od tego kto to jest. Jak mama sprawi przykrość to jej też trzeba zrobić przykrość ale taką samą nie większą.

14.01.10 wykład XII

• Stadium 3- konwencjonalne- perspektywa interpersonalna związki w jakich pozostajemy my i inni są obiektem na którym się skupia nasza uwaga i jaką wydajemy opinię. Nikt nie pozostaje poza związkiem. Każdy jest w jakimś. Odróżnianie relacji. Fair co jest fair, bycie dobrym człowiekiem, spełnienie oczekiwań? Jest dbanie o tych którzy w tych relacjach występują. Dbanie o innych i o relacje z nimi. O jakość tego związku. Spełnienie oczekiwań wobec osób z którymi jesteśmy. Zawiera element NORMATYWNY czy spełnia dana osoba role w jakich się znajduje? Robienie tego co należy robić na danej pozycji.

• Stadium 4- perspektywa członka systemu społecznego w relacjach społecznych których występujemy, to co jest wejściem w reakcję z druga osobą jest zdeterminowane przez to co oznacza w społecznych normach dana rola (charakterystyka danej roli); normatywne określenie danej roli (definiowanie, określanie danej roli przez system w jakim się znajduje dana osoba) zobowiązania związane z daną rolą; fair- utrzymywanie dobrego systemu normatywnego (źródło , istota bycia fair złe co rozwiewa system)- konformizm. Dobre funkcjonowanie podtrzymywanie systemu. Ład i porządek społeczny w oparciu o system normatywny. Społeczeństwo jest pewnym systemem społecznym, normatywnym.

POKONWENCJONALNY- społeczne stadium umowy, uzgodnienia, które powstają długi czas, korzystamy z nich czasem nieświadomie. Przenoszone z pokolenia na pokolenie jeśli się zmieniają to powoli, społeczne utarcie co powinno się robić (system normatywny- definiują relacje). Poziom 3,4 przekroczony kiedy wchodzimy w stadium 5 wyzbycie, pęknięcie konformizmu.

• Stadium 5 (częściowy powrót do 2) indywidualny punkt widzenia uniwersalne prawa człowieka; perspektywa- indywidualnego członka społecznego (wyzbycie się egocentryzmu, konkretnego indywidualizmu) cały czas bycie istotą społeczną po przebyciu przyswajamy nowy punkt widzenia. Przyjmujemy że nie ma takiego systemu normatywnego, który jest w 100% idealny. Indywidualny członek społeczny- zaczyna odczuwać dystans między sobą a systemem normatywny, zastanawia się jaki wybrać na tle pozostałych. Powstaje pytanie na czym oprzeć nasz system normatywny? Jak wybierać? Dlatego jest stworzone uniwersalne prawa człowieka (fair jest to co sprawiedliwe). Dystansowanie się do wartości tego społeczeństwa, ale nie porzucanie go.

• Stadium 6 (stadium powszechnej zasadzie sprawiedliwości) moralny punkt widzenia. Realizuje się przez odwołanie do pryncypiów, zasad moralnych. Etyczne zasady przekraczające wszystko. Dochodzi do skupienia się na etycznym punkcie widzenia. Możemy się jednak wspierać mniejszymi, niższymi zasadami. Rozwój moralny osiągnął cel i całkowicie się ukształtował. Erikson Skiner rozwój jest czymś co się nam przytrafia

21.01.10 wykład XIII

Stadium 6 kończy rozwój moralny. Schemat został rozwinięty na podstawie Piageta.

Jak możemy skorzystać z etyki psychologa? Bierzemy 3 zasoby aby z nich korzystać:

• Poznawczo- rozwojowy- wskazuje na drogę rozwoju gdzie zwieńczeniem jest stadium 6, gdzie podchodzenie do dylematów jest rozpatrywane z moralnym punktem widzenia (czysty punkt widzenia). Takie rozstrzygnięcie społeczne i moralne, które są słabo widoczne do rozróżnienia.

1. Koncepcja społeczna (karanie/ nagradzanie), koncepcja sprawiedliwości (nagrody za dobre)

2. Koncepcja sprawiedliwości (jednakowe traktowanie), społeczna (w relacje społeczne wchodzą kontakty osoby z konkretnymi celami, przedkonwencjonalna wizja społeczeństwa: dzielenie się równo, tyle samo co dostaliśmy tyle dajemy)

3. Koncepcja sprawiedliwości (bycie fair w związkach, spełnianie) społeczna (układ związków interpersonalnych z innymi)

4. Koncepcja sprawiedliwości (działanie na rzecz podtrzymywania konformizmu- bycie fair, gładkie funkcjonowanie społeczne, ład i porządek) koncepcja społeczna (wizja społeczeństwa, wizja siebie jako członka, uczestnika)

5. Koncepcja sprawiedliwości (przestrzeganie tych praw nawet jeśli się z tym nie zgadzamy, uniwersalne prawa człowieka dostarczają wielu niezgodności, dlatego budujemy punkt widzenia, który sobie z tym poradzi, na tym polega ograniczenie stadium 5 postrzeganie tych praw, przekroczenie tego to moralne stadium) społeczna (wizja społeczeństwa ludzkiego, gdzie przestrzegają prawa człowieka)

6. Pozbawienie ambicji nie ma żadnego społecznego postulatu jedynie etyczny, jest to perspektywa moralnego punktu widzenia, jest perspektywą która kształtuje się na samym końcu jako zamknięcie stadium. Etyczny punkt widzenia może ukształtować się na bazie stadium 5 kiedy ukształtowany jest fundament społeczny. Stadium 6 wyzwolenie ze stadium społecznego.

• Uniwersalne pryncypia etyczne- patrzenie na ludzi abstrahując od ich cech jakie przedstawiają w danych zadaniach

Pryncypia etyczne Kolberg odwołuje się do tego że etyczny punkt widzenia oparty o zasady etyczne zawiera kilka podstawowych cech:

• Bezstronność nie branie roszczeń osoby zaangażowanej, jest to brak interesów dla innych, każdy cieszy się tą sprawiedliwością tak samo. Jeśli jest sprawiedliwe to jest bezstronne.

• Absolutne (bezwzględne)- jeżeli coś jest rozstrzygnięte sprawiedliwym to jest absolutnie niepodważalnym. Nie da się podważyć w żadnej próbie. Przeciwieństwem tego jest względne. Jest to wykluczone!

Z tego rodzaju 2 cech sprawiedliwości pojawiają się kiedy chcemy określić czym ona jest (bezstronna, absolutna). W tym rozumieniu sprawiedliwość w stadium 6 mamy do czynienia:

• Z bezstronnością bez względu na to kim dana osoba jest i co sobą reprezentuje

• Absolutność dotyczy każdego kontekstu społecznego, skupienie na tym że każdy jest niezależny absolutne rozstrzygnięcie

Dylemat o łodzi podwodnej. Zapach żywienia z czasem malej. Naradzenie się co dalej robić? Ponieważ nie mieli od czasu zatonięcia statku żadnych znaków na ocalenie. Poświęcenie jednego z nich co jakiś czas. PYTANIE: kto ma iść jako pierwszy? Na pokładzie łodzi podwodnej mamy różne osoby ksiądz, pielęgniarka, kapitan, senator, lekarz, zakonnica, młoda matka, i parę innych)

Dlaczego właściwie być moralnym? W odniesieniu do 6 stadium. Wyzwolenie się z interesowności, bezinteresowność. Kolberg widział to pytanie jako bardzo ważne (w stadiach pozostałych moralność przez interesowność społeczną co oznacza bycie fair). Czy istnieje jakiś społeczny walor stadium 6? Czy są jakieś korzyści albo społecznego życia innych ludzi?

1. Człowiek jest moralny sam w sobie, znajduje się na takim stadium (ukoronowanie naszego rozwoju)

2. Moralność najwyższy poziom rozwinięcia dla naszego gatunku (jako wartość)

3. Jako wartość biologiczna- jako przedłużenie gatunku (znaczenie poza moralne)

Poczucie intymności

Otwartość i zdolność przyjęcia czyjegoś otwarci. Zdolność do bezwarunkowego otwarcia.

Akceptacja i aprobata drugiej osoby w relacji i przyjęcie (oddanie się) akceptacji ze strony drugiej osoby. Bezwarunkowa.

---