23.03.2006

Ćwiczenie 6,7

Temat: Ośrodkowy układ nerwowy - mózg (kreso i międzymózgowie)

Neuron (neurocytas / neuronum)

Podstawowa anatomiczno- czynnościowa jednostka układu nerwowego. W organiźmie ludzkim występuje ok. 150 miliardów komórek nerwowych.

Mogą być różnego kształtu:

• Gwaiżdxiste

• Koszyczkowe

• Gruszkowate

• Wrzecionowate

• Ziarniste

• Piramidowe

• Trójkątne

• Różnokształtne

Wielkość komórki wynosi od 4 μm(komórki kory mózgu) do 150 μm (komórki piramidalne kory mózgu)

AKSON - przewodzi impuksy bioelektryczne od ciała komórki na obwód(droga odśrodkowa/ eferentna)

DENDRYT - przewodzi impuls z obwodu ciała do komórki w kierunku dośrodkowym (droga aferentna)

Wyróżniamy neurony komunikacyjne (długi aksin mało styków) i integracyjne (dużo styków z siąsiednimi neuronami)

ISTOTA SZARA (substantia grisea) - skupienie ciał komórek nerwowych

W OUN tworzy:

• Płaszcz okrywający mózgowie

• Słupy przednie, tylne i boczne w rdzeniu kręgowym

ISTOTA BIAŁA (substantia alba) - skupienie wypustek ciał komórek nerwowych

Tworzy:

• Zewnętrzną powłokę rdzenia kręgowego

Drogi nerwowe (włókna)

→ Rzutowe (projekcyjne)

• Drogi ruchoew Δ są (zstępujące)

• Dwuneuronowe

• Eferentne

Łączą ośrodki połączone wyżej z położonymi niżej

• Drogi czuciowe O są (wstępujące)

• Trójramienne

• Aferentne

• Przechodzą przez wzgórze (wyjątek drogi węchowe)

Łączą ośrodki położone niżej z polożonymi wyżej

→ Spoidłowe (kamisuralne) - łączą struktury w przeciwnych pólkulach mózgu lub w przeciwnych polowach rdzenia kręgowego

→ Kojarzeniowe (asocjacyjne) - łączą struktury w obrębie tej samej pólkuli lub polowy rdzenia kręgowego. Sklepienie (łączy ciała suteczkowe i hipokamp)

Wlókna nerwowe

Ze wzgłedu na ilośc i rodzaj oslonek dzielimy na:

• Nagie (bez osłonek) np. w nerwach węchowych

• Jednooslonkowe

• Osłonka mielinowe (rdzenna) OUN i nerw wzrokowy

• Neurolenia (oslonka Schumanna) bezrdzenne np. układ nerwowy autonomiczny

• Dwuosłonkowe (mielinowa + neurolenna) nerwy obwodowe

Synapsy

Miejsce styku dwóch nwuronów w obrębie którego następuje przekazanie impulsu między neuronami. Wyróżniamy stnapsy:

• Chemiczne (pęcherzykowe) głównie u ssaków

• Elektryczne (niepęcherzykowe) u przedkręgowców i niższych kręgowców




• Aksonowo- aksonalne

• Aksonowo- dendrytyczne

• Aksonowo- somatyczne (aksin - ciało kom. nerwowej)

• Dendryto - dendrytyczne

• Somatyczno - dendrytyczne

• Somatyczno - somatyczne

• Aferentne (receptor - dendryt)

• Eferentne (akson - efektor)

NEUROTRANSMITERY:

• Acetylocholina (Ach)

• Aminy biogenne (katrcholowe)

• Adrenalina

• Noradrenalina

• Dopamina

• Serotonina

• Kwas glutaminowy

• Keas asparaginowy

• Glicyna

Glej

Komórki gleju zapewniają komórkom nerwowym podstawowe funkcie życoiwe (odżywianie, dotlenianie itp.). tworzą zrąb tkanki nerwowej

• Gliocyty ośrodkowe

• Makroglej (astrocyty protoplazmatyczne i włókniste)

• Oligodendrocyty (kom. glejowe skompowypustkowe)

• Mikroglej (kom mezogleju)

• Gliocyty tworzące neurolenię

• Kom. wyściólki

Podział układu nerwowego

TOPOGRAFICZNY

• Układ nerwowy ośrodkowy - mózgowie (encephalon) i rdzeń kręgowy (medulla spinalis)

• Układ nerwowy obwodowy - 12 par nerwów czaszkowych i nerwy rdzeniowe (31-33)

CZYNNOŚCIOWY

• Układ nerwowy somatyczny - zapewnia świadomą percepcję , integrację, ruchy dowolne i mimowolne mm. poprzecznie prążkowanych

• Układ piramidowy - kierujący wykonywaniem ruchów świadomych

• Układ pozapiramidowy - kierujący wykonywaniem ruchów zautomatyzowanych regulujących napięcie mięśniowe i postawę ciała

• Układ nerwowy autonomiczy (wegetatywny) - odpowiada za stałość środowiska wew. efektorami są mm. gładkie i gruczoły

• Część współczulna (MSZ)

• Część przywspółczulna (MSW)

PĘCHERZYKI MÓZGU

PIERWOTNE WTÓRNE

Kresomózgowie (telencephalon)

Przodomózgowie (prosencephalon)

Międzymózgowie (diencephalon)

Śródmózgowie (mezencephalon)

Tyłomózgowie wtórne (metencephalon)

Tyłomózgowie (rkombencephalon)

Rdzeniomózgowie (myelencephalon)

Mózgowie człowieka

• Kresomózgowie parzysta

• Płaszcz

• Płat czołowy

• Płat ciemieniowy

• Płat skroniowy

• Płat potyliczny

• Wyspa

• Węchomózgowie

• Jądro podstawowe / podkorowe / kresomózgowia

• Istota biała półkul

• Komora boczna

• Kresomózgowie nieparzyste

• Ciało modzelowate

• Spoidlo dziobowe (przednie)

• Przegroda przezroczysta

• Sklepienie

• Blaszka krańcowa

• Międzymózgowie

• Wzgórzomózgowie

• Wzgórze

• Zawzgórze

• Nadwzgórze

• Podwzgórze

• Skrzyżowanie wzrokowe

• Pasma wzrokowe

• Pole przedwzrokowe

• Góz popielaty

• Przysadka

• Lejek

• Ciała suteczkowate

• Komora trzecia

• Niskowzgórze

• Śródmózgowie

• Komory mózgu

• Wodociąg śródmózgowia

• Pokrywa śródmózgowia

• Tyłomózgowie wtórne

• Most

• Móżdżek

• Rdzeniomózgowie

• Rdzeń przedłużony

• Komora czwarta

Opony mózgowia (mewinges)

Łącznotkankowe błony otaczające mózgowie.

Wyróżniamy

• Opona twarda mózgowia (dura mater encephali / pahymenix)

Możemy ją podzielić na 2 blaszki:

• Włuknistą zwenętrzną (lamina fibrosa externa)

Listek okostnowy (folium periosticum) - wyściela jamę czaszki od wew. pełni funkcję okostnej, bogato unaczyniowy i unerwiony

• Blaszka włóknista wew. (lamina fibrosa interna)

Listek mózgowy (folium encephalicum) - okrywa mózgowie dieli się na :

• Część przegrodową strzałkową

• Sierp mózgu (falks cerebsi) biegnie w szczeline podłóżnej mózgu do grzebienia koguciego do guzowatości potylicznej wew. ; oddziela od siebie półkóle mózgu, dochodzi do ciała modzelowatego

• Sierp móżczku (falks cerbrlli)- przyczepia się do grzebienia potylicznego wew., odziela pólkóle mózgu

• Część przegrodową poziomą

• Namiot móżdżku (tentorium cerebelli) - przyczepia się do bruzdy poprzecznej i brzegu górnego k. ........ odzdziela móżdźek od płatów potylicznych. Wcięcie namiotu to przejście dla pnia mózgu w cz. przedniej namiotu

• Przepona siodła ( diapkragnum selleae) - przykrywa dół przysadki, tworzy dla niej zamkniętą komore z otworem dla przejścia lejka

ZATOKI OPONY TWARDEJ

• Strzałkowa górna (sinus sagittalis superior) - przebiega w podstawie sierpa mózgu. Wytwarza zatoki boczne

• Strzałkowa dolna (sinus sagittalis inferior) - przebiega w zdłuż wolnego brzegu sierpa mózgu, przechodzi w zatokę prostą

• Prosta (sinus pecus) przebiega w części środkowej namiotu móżdżka w kierunku guzowatości potylicznej wew.

• Poprzeczna (sinus transversus) parzysta przebiega w bruździe poprzecznej kości potylicznej, łączy zat. esowatą ze spływem zatok

• Esowata (sinus sigmoideus) przebiega w bruździe esowatej, łączy zatokę poprzeczną z opuszką żyły szyjne wew.

• Potyliczna (sinus occipitalis) przebiega od otworu wielkiego wzdłuż grzebienia potylicznego wew. w podstawie sierpa móżdżku do guzowatości potylicznej wew.

• Spływ zatoki (confulens sinuum) krótkie, nieregularne naczynie położone na wysokości gózowatości potylicnej wew. wchodzą do niego wyżej wymienione zatoki.

• Jamista (sinus caverosus) - leży w k. klinowej bocznie od siodła tureckiego. Przebiegają przez noią żyły:szyjna wew i nn. czaszkowe. Zatoki jamiste zespalają się w zatoki międzujamiste oraz ze splotem podstawnym zespalającym się ze splotami żtlnymi kanału kręgowego. Zatoki są to naczynia o dłuiżeuj średnicy pozbwione zastawek, są sztywne, uchodzą do nich ż. mózgu wpustowe, powierzchowne głowy

• Pajęczynówka mózgowia (arachnaclea mater encephalon)najcieńsza z opon zbudowana z włukien siateczkowatych, ściśle przylega do powierzchni wew. opony twardej, odzielona od nej przestrzenią podtwardówkową. Łączy się z oponą miękką beleczkami i przegrodami łącznotkankowymi. W miejscach gdzie opony znacznie oddalają się od siebie powstają zbiorniki podpajęczynówkowe

ZIARNISTOŚCI PAJĘCZYNÓWKI- grzybowate zgrubienia wnikające do niektórych zatok żylnych, mają tendencję do wapnienia

JAMA PODPAJĘCZYNÓWKOWA (cavitas subarachuoidea) - przestrzeń między pajęczynówką a oponą miękką wypełniona płynem mózgowo rdzeniowym ( lignor cerebrospuati).

Pajęczynówka pozbawiony jest naczyń krwionośnych

• Opona miękka mózgowia (pia matex encephali) - opona naczyniowa, przylega bezpośrednio do płaszcza wnikając w bruzdy i zagłębienia. Zbudowana jest z 2 blaszek :

• Zwe. wytwarzającej beleczki pajęczynówki

• Wew. nieunaczynionej osłaniającej przechodzące przez nią naczynia i nerwy

Naczynia mózgowia leżą na oponie miękkiej

Leptomeninx - nazwa na oponę miękką i pajęczynówkę

Tętnice popnowe pochodzą od :

• T. oponowej środkowej

• G. T. szczękowej

• T. oponowej przedniej

• G. T. ocznej

• Gg. oponowych, t. potylicznej

• Gg.oponowych , t. ktęgowej

Ich uszkodzenie może prowadzić do krawawienia nadtwardówkowego

KRESOMÓZGOWIE PARZYSTE

Na pólkóli wyrózniamy:

• Powierzchinię górno boczną ( facies superokiteralis hemispherii)

• Powierzchnie przyśrodkową (facies medialis)

• Powierzchnię dolną (facies inferior)

• Brzeg górny ( górno przyśrodkowy)

• Brzeg dolny ( dolno boczny)

• Brzeg przyśrodkowy ( dolno przyśrodkowy)

• Biegun czołowy ( pokes frontalis)

• Biegun skroniowy ( pokes temporaris)

• Biegun potyliczny ( pokes occypitalis)

Półkule oddziela szczelina podłużna mózgu ( fissara longiuclinalis cerebi)

PŁASZCZ (pallium)

Nazywamy tak istotę szarą okrywającą półkule ( ich zewn. Cz.)

Prapłaszcz ( kora stara) - węchomózgowie

Płaszcz dawny ( kora dawna) - hipokamp ( alkocortex ) 3 warstwy

Płaszcz nowy (kora nowa) - kora mózgu, wyspa 6 warstw

Kora mózgu ( cortex cerebri) - stanowi największą część płaszcza, pokrywa całą powierzchnię górno-boczną, prawie całą dolną i połowę przyśrodkowej półkóli. Zbudowana jest głównie z komór:

• Piramidalnych

• Gwiaździstych

• Wrzecionowatych

Kora mózgu jest pofałdowana, podzielona na płaty ( zbudowane z zakrętów), rozdzielona bruzdami.

BUDOWA KORY

• Bruzda środkowa ( sulais centralis / ronaldi) przebiega na pow. górno bocznej. Biegnie od połowy brzegu górnego półkuli do dołu i przodu, biegnie w niej żyła zespalająca gógna . oddziela płat czołowy od ciemmieniowego

• Bruzda boczna ( sulais lateralis / sylvi) przebiega na pow. górno bocznej od dołu bocznego mózgu ( zagłębienie między płatem czołowym a biegunem skroniowym) ku górze i ku tyłowi. Oddaje 2 gałęzie: przednią i wstępującą i dalej biegnie jako gałęź. Przebiega w niej żyła środkowa powierzchniowa mózgu

• Bruzda obręczy (sulais cinguli) - wystepuje na pow. przyśrodkowej półkuli otacza od lewej zakręt obręczy. W jej przedłużeniu ku tyłowi wyst. Bruzda podciemieniowa 9 sulais subparietalis)

PŁATY KORY

• Czołowy (lobulus frontalis) - przednie część pow. górnobocznej, ograniczony jest:

• Bruzdą środkową - od tyłu

• Bruzdą boczną - od dołu

• Na pow. przyśrodkowej granica przebiegająca przez środek płacika okołośrodkowego, od dołu bruzda obręczy

• Trójkąt węchowy - od dołu

Zakręty:

• Przedśrodkowy (gyrus precentralis) - ogrzniczony o tylu przez bruzdę środkową, od dołu przez bruzdę przedśrodkową

• Czołowy górny (gyrus frontalis sub) - między brzegoem górnym a bruzdą czołową górną

• Czołowy środkowy (gyrus frontalis medius) - między bruzdami czolowymi górną i dolną

• Czolowy dolny (gyrus frontalis inferior) - między bruzdą czołową dolną a bruzdą boczną

• Czołowy przyśrodkowy - na pow. przyśrodkowej między bruzdą obręczy a brzegiem górnym pólkóli

Płacik okołośrodkowy (libulus paracentralis) - na pow. przyśrodkowej ograniczony bruzdą obręczy i jej odnogami, jego częśc przednia należy do płata czolowego a tylna do płata ciemieniowego

• Zakręty oczodolowe (gyri orbitales) - na powierzchni dolnej

• Zakręt prosty (gyri rectus) na pow. dolnej między bruzdą węchową a brzegiem przyśrodkowym.

Ośrodek ruchu

• Płat ciemieniowy (lobulus parietalis) - część pow. górnobocznrj i przyśrodkowej

Ograniczony przez:

• Bruzdę środkową

• Bruzdę boczną

• Od tyłu linia umowna od bruzdy ciemieniowo-potylicznej

• Na pow. przyśrodkowej przez bruzdę obręczy, podciemieniową, płacik okolośrodkowy i bruzdę ciemieniowo potyliczną

Zakręty:

• Zaśrodkowy (gyrus postcentralis) - między bruzdą środkową i zaśrodkową. Na pow. przyśriodkowej przechodzi w część tylną płacika okolośrodkowego

• Płaciki ciemieniowe górny i dolny

• Przedklinek

Ośrodek czucia

• Płat skroniowy (lobulus temporalis)- pow. górnoboczna i dolna

Ograniczony :

• Bruzdą boczną

• Bruzdą potyliczną przednią

• Brzegoem dolnym półkuli

Zakręty:

• Skroniowy górny (temporalis superior) - między bruzdą boczną a skroniową górną. Ma zakręty poprzeczne i wieczko skroniowe (cz. pokrywającą wyspę)

• Skroniowy środkowy (temporalis medius) - między bruzdami skroniowymi

• Skroniowy dolny (temporalis inferior) - na pow. górno bocznej i dolnej między bruzdą skroniową dolną a potyliczno-skroniową

Ośrodek słuchu

• Płat potyliczny (lobulus occypitalis)

Zajmuje tylną część wszystkich powierzchni od bruzdy potylicznej poprzecznej i ciemieniowo-potylicznej

Zakręty:

• Potyliczne (gyri pccypitalis)

• Klinek (anneus)

• Potyliczno-skroniowy przyśrodkowy (occypitotemporalismadialis/ językowaty (lingualis)

Ośrodek wzroku

WYSPA ( insula)

Leży na dnie dołu bocznego mózgu. Przykrywające ją części płatów to wieczka:

• Czołowe (operalum frontale)

• Czołowo ciemieniowe

• Skroniowe

Otacza ją brózda okólna wyspy, jest odzielona progiem wyspy od istoty dziurkowanej przedniej

Zakręty

• Przedni

• Tylny

• Długi wyspy

Funkcie:

Podrażnienie przedniej częsci wyspywywołuje halucynacje smakowe i węchowe oraz zaburzenia autonomiczne. Tylna część ma powiązania z ośrodkiem słuchu. Pola drobnoziarniste mają związek z mową. Występuje tylko u ludzi.

HIPOKAMP (hippocampus) / róg Ammona

Część płaszcza wpuklona do rogu dolnego komory bocznej tworzy tam wyniosłość w kształcie rogu obfitości, buławy lub łapy z pazrami.

Wtróżniamy:

• Stopę hipokampa (cz. przednia) pes hippocumpi

• Strzępek hipokampa (zakończenie odnogi sklepienia dochodzące do tylnej cz.)

• Koryto hipokampa - wiązka włukien nerwowych pokrywająca pow. dokomorową stopy tworząca warstwę zew.

Zbudowany głównie z komórek piramidalnych ułożonych w 4 polach

Węchomózgowie (rkinencephalon)

Na pow. dolnej i przyśrodkowej półkuli, słabo wykształcone u człowieka. Dzielimy je na 2 części:

• Obwodowa

• Opuszka węchowa (bulbus olfactorius) - w bruzdzie węchowej, zgrubienia leżące na komórce sitowej zbudowane z 3 blaszek, u człowieka w zaniku

• Trójkąt węchowy (trigonum olfaetorium) - przechodzi w pole podspoidłowei zakręt przykrańcowy, prążek węchowy boczny (otoczont zakrętami przyśrodkowym i bocznym)

• Istota dziurkowana dziobowa [przednia] (substentia perfofmita rostalis [aut])- leży ku tyłowi os trójkąta węchowego, przechodzi ona w zakręt przykrańcowyna pow. przyśrodkowej

• Prązek przekątny - pasmo włukien między hakiem a przegrodą przedspoidłową nad istotą dziurkowaną

• Część ośrodkowa

Skała się z struktur poł. na pow.przyśrodkowej

Od zew:

• Zakręt obręczy (gyrus cinguli) - od przodu łączy się z polem podspoidlowy ku tyłowi zwęzeniem (cieśniną zakrętu obręczy) przechodzi w

• Zakręt hipokampa - którego cz. przednia zagina się w hali (uncus)

• Zawleczka szara




• Zakręt tasiemeczkowy

• Zakręt zębaty

Całkowite wyłączenie czynności płaszcza powoduje wyst. zespołu apallicznego - zanik wszystkich węższych czynności nerwowych (mowa, ruchy, emocje, pamięć) z zachowanym oddychaniem i czynnością pnia mózgu.

Jądra podstawne (unclei basales)

Są to skupienia istoty szarej w obrębie kresomózgowia parzystego (w obrębie pólkól) zaliczamy do nich:

• Coało prążkowane

• Przedmurze

• Cialo migdalowate

CIAŁO PRĄŻKOWANE (corpus stratium) - największe z jąder podstawnych, przechodzą przez nie blaszki istoty białej. Dzieli się na:

• Jądro ogoniaste (nucleus candatus) - kształt maczugi lub końskiego kopyta, wyróżniamy:

• Głowę ( caput nuclei candati)- leżącą ku przodowi od wzgórza, tworzy ona ścianę boczną i część ściany dolnej komory bocznej.

• Trzon (corpus) - część środkowa leżąca na wys. wzgórza

• Ogon (canda) węższa tylna część zstępująca przez część środkową komory do jej rogu dolnego

• Pow. komorowa (przyśrodkowa) rentricularis

• Pow. torebkowa ( boczna) capsularis

• Jądro soczewkowate (nucleus lentiformis / lenticularis) - leży bocznie i ku dołowi w stosunku do ogoniastego, od którego odziela je torebka wew. kształtu klina o wypukłej podstawie skierowanej bocznie w stronę wyspy wielkości orzecha włoskiego. Dzieli się na:

• Skorupę (putamen) - leżącą bocznie

• Gałkę bladą (globus palliechus) leżącą przyśrodkowo

Rozdziela je warstwa istoty szarej - blaszka rdzenna (madallaris lateralis lamina)

GAŁKA BLADA podzielona jest przez blaszkę rdzenną przyśrodkową na gałkę bladą przyśrodkową i boczną.

Włukna nerwowe z blaszek rdzennych zawijają się na pow. brzusznej jądra wytwarzając pętlę soczewkową (ausa leutialaris)zdążającą do wzgórza i podwzgórza. W pow. dolną jądra wciska się spoidło przednie dzieląc ją na przednią i tylną

Prążkowie to jądro ogoniaste i skorupa

PRZEDMURZE (claustrum) -wąskie pasmo istoty szarejbiegnące między podstwą jądea soczewkowatego a wyspą. Łączy się ku dołowi z ciałem migdalowatym i istotą dziurkowaną przednią. Torebka wew. odziela je od jądra soczewkowatego. Torebka ostatnia odziela je od wyspy. Możemy je podzielić na przednie, grzbietowe i brzuszne ze względu na różnice w budowie wew.

CIAŁO MIGDAŁOWATE (corpus amygdaloideum)

Najstarsze z jąder podstawowych (filogenet). Leży w płacie skroniowym między biegunem skroniowym a rogiem dolnym komory bocznej. Kształt owalny, składa się z jąder ciała migdałowatego (zespół jąder)

• Pole migdałowate przednie (area mygdaloida anterior) - dochodzą do niego włukna prążka węchowego bocznego i przedniego.

• Cz. podctawno boczną (pars basokteralis) - największa, ma połączenie z podwzgórzem

• Cz. korowo-przyśrodkowa / węchowa (pars corticomecicus / olfactoria) - połączoną z węchomózgowiem

Drażnienie ciała modzelowatego wywołuje reakcie autonomiczne i emocjonalne o charakterze obronnym np. wydzielanie śliny, przyspieszenie akcji serca, rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia, wścieklość, strach, bezradność, wzrastające napięcie

Najliczniejsze w mózgowiu skupienie receptorów opiatowych. Ciało migdalowate jest aktywne w sytuacjach stresowych.

Jstota biała półkul (substantia alba hemispheriorum)

Leży między płaszem a komorami bocznymi. Wyróżniamy w niej 3 rodzaje włókien nerwowych:

• Kojarzeniowe - łączące poszczególne części płaszcza tej samej półkuli (biegną zwykle strzałkowo)

• Spoidłowe - łączące struktury półkuli (biegną zwykle poprzecznie)

• Rzutowe - łączące płaszcz ze strukturami niżej polożonymi (w pniu i rdzeniu) biegną zwykle pionowo

ŚRODEK PÓŁOWALNY (centrum semiovale) - istota biała na przekroju poziomym półkóli na wysokości górnego brzegu ciała modzelowatego.

Istota biała podzielona jest przez jądra podstawowe na pasma ( torebki)

• Ostatecznia (capsula .....) - między płaszczem a przemurzem

• Zewnętrzna (capsula externa) - między przedmurzem a skorupą jądrasoczewkowatego

• Wewnętrzna (capsula interia) - międzt jądrem soczewkowym a jądrem ogoniastym i wzgórzem

Ma kształt litery „V” obejmującej jądro. Wyróżniamy odnogę przednią, tylną i kolano soczewki, część zasoczewkową i podsoczewkową.

WIENIEC PROMIENISTY (corona radiata) - włukna torebki wew. wachlażowato biegnące w kierunku płasza (wszystkich płatów)

Komora boczna (veutriculus lateralis)

Przestrzeń w kształcie ostrogi otaczająca łukowato wyspę. Znajduje się wew. pólkuli. Jej ściany tworzy istota biała półkul i istota szara kresomózgowia. Wysłana jest komórkami wyściółki a wew. znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy.

Z komorą 3 łączy się otworem międzykomorowym (foramen interveutriculare) wlk. Komory jest osbniczo ciemienna i zwiększa się do okresu sojrzałości. Wyróżniamu:

• Róg czołowy /przedni (coruu frontale/ anterius)

• Część środkową (pars centralis)

• Ró potykiczny /tylny (coruu occypitale/ posterius)

• Ró skroniowy /dolny (coruu tempirare /inferins)

Kresomózgowie nieparzyste

CIAŁO MODZELOWATE (corpus collosum)

Tzw. spoidło wielkie. Największa część kresomózgowia nieparzystego. Zbudowana głównie z włukien nerwowych spoidłowych łączących obie półkule. Od tyłu ku przodowi wyróżniamy:

• Płat (splenium)

• Pień (truncus)

• Kolano (genus)

• Dziób (rostrum) - przechodzący w blaszkę dziobową (lamina rostralis) która przechodzi w blaszkę krańcową

Promienistość ciała modzerowatego (radiato corporis collosi) - włókna ciała rozchodzące się w półkulach:

• Cz. czolową - kleszcze czołowe/ mniejsze (forceps frontalis / minor) - biegną do przodu

• Cz. potyliczna - kleszcze potyliczne / większe (forceps occypitalis/ major) - do tyłu

• Cz. ciemieniowa

• Cz. skroniowa

Ciało modzelowate tworzy niektóre ograniczenia komór bocznych i największą warstwę komory trzeciej.

Obicie (tapetum) - cz. ciała modz. Stanowiąca ograniczenie rogów przedniego, dolnego i tylnego kom. bocznej. Cialo jest dnem szczeliny podłóżnej mózgu pokrtego węchomózgowiem. Znajdują się tu również nieliczne skrzyżowania włukien rzutowych (włukna przeszywające) łączące cz. obwodową węchomózgowia z hipokampem (tractus olfacto hippocampus)

SPOIDŁO DZIOBOWE / PRZEDNIE ( commisura rostralis / anterior) - leży między blaszką krańcową a słupami sklepienia. Wyróżniamy:

• Cz. przednią / węchową (pars ant. / olfactoria)

• Cz. tylną / płaszcową (pars posterior / palialis) - słaborozwiniętą, wypuklającą się pow. dolną jądra soczewkowatego.

Jest utworzone przez skupienie dróg spoidłowych, bierze udział w tworzeniu: ściany przedniej komory 3

PRZEGRODA PRZEZROCZYSTA (septum pellucilum)

Składa się z 2 blaszek (lamilae septi pelludici) rozpiętą między przedną częścią ciała modzelowatego a słupami sklepienia. Mają trójkątny kształt. Są z jednej str. ograniczeniem bocznym jamy przegrodzy przezroczystej z drugiej ograniczenie przyśrodkowe rogów przednich komory bocznej między którymi znajduje się jama przegrody. Między przegrodą przezroczystą a spoidłem znajduje się przegroda przedspoidłowa. Zbudowana jest ze:

• skupień istoty szarej (jądra przegrodzy przyśrodkowe i boczne)

• włukien kojarzeniowych wchodzących następnie w skład sklepienia i drogi węchowo-hipokampowej

Jądra mają połączenie z hipokampem, ciałem migdałowatym, wzgórzem, podwzgórzem i pniem mózgu.

Skupienia istoty szarej przegrody odpowiedzialne są za falową aktywnośc kory (fale theta).

Przy jej uszkodzeniu obserwujemy wściekłość przegrodową lub stan depresyjny

SKLEPIENIE (forniks)

Stanową je 2 pasma istoty białej rozpięte nad komorą 3 (środkowa warstwa jej stropu). Zespalają one ciała suteczkowate z hipokampem i łączą się ze sobą częsciami środkowymi. Wyróżniamy:

• trzon sklepienia (corpus fornicis) - miejsce wspólnego przebiegu pasm leżące nieco powyżej ciała modzelowatego. Przestrzeń pomiędzy nimi zawarta to komora Vegi / jama harfy (carum psalteri)

• słupy sklepienia (columnae formicis) - przechodzi w nie ku przodowi trzon wyróżniamy w nim:

• cz. górną / wolną (pars libera)

• cz. dolną / ukrytą (pars tecta) - która poniżej spoidła przedniego wnika do podwzgórza i sródmózgowia, poniżej do jąder przegrody przezroczystej

• odnogi sklepienia (crura fornicis)- trzon przechodzi w nie ku tylowi. Biegną do dołu i bocznie otaczają przyśrodkową powierzchnię górną wzgórza i przechodzą w strzępki hipokampa (fimbrae hipocampa). Początkowe części odnóg łączy pasmo dróg spoidlowych - spoidło sklepienia (commisura formicis)

łączy podwzgórze śródmuzgowie, przegrodę przezroczystą z hipokampem

BLASZKA KRAŃCOWA ( lamina terminalis) - pasmo istoty bialej między blaszką dziobową a skrzyżowaniem wzrokowym do przodu od spoidła dziobowego. Między nią a skrzyżowaniem wzrokowym znajduje się zachyłek wzrokowy (recessus poticus)

Bierze udział w utworzeniu przedniej ściany komory 3. pow. tylna pokryta jest wyściółką, przednia przylega do zbiornika jamy podpajęczynówkowej.

Międzymózgowie

WZGÓRZOMÓZGOWIE (thalamencephalon) - najlepiej wykształcona część międzymózgowia

WZGÓRZE (thalamus) - największe skupienie istoty szarej we wzgórzomózgowiu podzieli\one blaszkami rdzennymi (pasma istoty białej ) na jądra wzgórza.

Leży w obu półkólach, ma jajowaty kształt, leży bocznie w stosunku do komory 3.

Funkcje:

• ośrodek integracji, włącziny w drogę słuchową, wzrokową. Łączy się z korowym ośrodkiem mowy

• łączy trójkąt węchowy i istotę dziurkowatą przednią z trójkątem uzdeczek, znajdują się tu włukna nerwowe z jąder przegrody przezroczystej, z częśćią przedwzrokową podwzgórza, z jądra przedniego wzgórza i z głki bladej.

Jądra wzgórza:

• przenie

• przyśrodkowe

• boczne

• siatkowate

• sródblaszkowe

wzgórza połączone są istotą szarą. Środkowa - srostem międzywzgórzowym

ZAWZGÓRZE (mefathalamus)

Zawiera ciała kolczykowate, boczne i przyśrodkowe. Ciało kolczykowate boczne lączy się z pasmem wzrokowym znajdują się w nim ciała komórkowe III neuronu drogi wzrokowej

Ciało przyśrodkowe zawiera ciała komórek nerwowych ostatniego neuronu drogi słuchowej. Ciała lewe i prawe zespalają się ze sobą spoidłe mwzrokowym

NADWZGÓRZE (epithalamus)

Składa się z :

• części parzystej /bocznej:

• trójkąt uzdeczki (trigonum kabeniulae)

• uzdeczki (kubeniula)

• brózda uzdeczki (sulcus kabeniulae) -

• z części nieparzystej / srodkowej:

• spoidło uzdeczki

• szuszynka (corpus pineale)

• spoidło nadwzgórzowe, tylne (commisura epithalamica)

szyszynka - narząd światłoczuły, hamuje przedwczesny rozwój płciowy, syntetyzuje noradrenalinę, serotoninę, histaminę i dopaminę, zegar biologiczny dnia i nocy.

---