23.03.2006
Ćwiczenie 6,7
Temat: Ośrodkowy układ nerwowy - mózg (kreso i międzymózgowie)
Neuron (neurocytas / neuronum)
Podstawowa anatomiczno- czynnościowa jednostka układu nerwowego. W organiźmie ludzkim występuje ok. 150 miliardów komórek nerwowych.
Mogą być różnego kształtu:
Gwaiżdxiste
Koszyczkowe
Gruszkowate
Wrzecionowate
Ziarniste
Piramidowe
Trójkątne
Różnokształtne
Wielkość komórki wynosi od 4 μm(komórki kory mózgu) do 150 μm (komórki piramidalne kory mózgu)
AKSON - przewodzi impuksy bioelektryczne od ciała komórki na obwód(droga odśrodkowa/ eferentna)
DENDRYT - przewodzi impuls z obwodu ciała do komórki w kierunku dośrodkowym (droga aferentna)
Wyróżniamy neurony komunikacyjne (długi aksin mało styków) i integracyjne (dużo styków z siąsiednimi neuronami)
ISTOTA SZARA (substantia grisea) - skupienie ciał komórek nerwowych
W OUN tworzy:
Płaszcz okrywający mózgowie
Słupy przednie, tylne i boczne w rdzeniu kręgowym
ISTOTA BIAŁA (substantia alba) - skupienie wypustek ciał komórek nerwowych
Tworzy:
Zewnętrzną powłokę rdzenia kręgowego
Drogi nerwowe (włókna)
→ Rzutowe (projekcyjne)
Drogi ruchoew Δ są (zstępujące)
Dwuneuronowe
Eferentne
Łączą ośrodki połączone wyżej z położonymi niżej
Drogi czuciowe O są (wstępujące)
Trójramienne
Aferentne
Przechodzą przez wzgórze (wyjątek drogi węchowe)
Łączą ośrodki położone niżej z polożonymi wyżej
→ Spoidłowe (kamisuralne) - łączą struktury w przeciwnych pólkulach mózgu lub w przeciwnych polowach rdzenia kręgowego
→ Kojarzeniowe (asocjacyjne) - łączą struktury w obrębie tej samej pólkuli lub polowy rdzenia kręgowego. Sklepienie (łączy ciała suteczkowe i hipokamp)
Wlókna nerwowe
Ze wzgłedu na ilośc i rodzaj oslonek dzielimy na:
Nagie (bez osłonek) np. w nerwach węchowych
Jednooslonkowe
Osłonka mielinowe (rdzenna) OUN i nerw wzrokowy
Neurolenia (oslonka Schumanna) bezrdzenne np. układ nerwowy autonomiczny
Dwuosłonkowe (mielinowa + neurolenna) nerwy obwodowe
Synapsy
Miejsce styku dwóch nwuronów w obrębie którego następuje przekazanie impulsu między neuronami. Wyróżniamy stnapsy:
Chemiczne (pęcherzykowe) głównie u ssaków
Elektryczne (niepęcherzykowe) u przedkręgowców i niższych kręgowców
Aksonowo- aksonalne
Aksonowo- dendrytyczne
Aksonowo- somatyczne (aksin - ciało kom. nerwowej)
Dendryto - dendrytyczne
Somatyczno - dendrytyczne
Somatyczno - somatyczne
Aferentne (receptor - dendryt)
Eferentne (akson - efektor)
NEUROTRANSMITERY:
Acetylocholina (Ach)
Aminy biogenne (katrcholowe)
Adrenalina
Noradrenalina
Dopamina
Serotonina
Kwas glutaminowy
Keas asparaginowy
Glicyna
Glej
Komórki gleju zapewniają komórkom nerwowym podstawowe funkcie życoiwe (odżywianie, dotlenianie itp.). tworzą zrąb tkanki nerwowej
Gliocyty ośrodkowe
Makroglej (astrocyty protoplazmatyczne i włókniste)
Oligodendrocyty (kom. glejowe skompowypustkowe)
Mikroglej (kom mezogleju)
Gliocyty tworzące neurolenię
Kom. wyściólki
Podział układu nerwowego
TOPOGRAFICZNY
Układ nerwowy ośrodkowy - mózgowie (encephalon) i rdzeń kręgowy (medulla spinalis)
Układ nerwowy obwodowy - 12 par nerwów czaszkowych i nerwy rdzeniowe (31-33)
CZYNNOŚCIOWY
Układ nerwowy somatyczny - zapewnia świadomą percepcję , integrację, ruchy dowolne i mimowolne mm. poprzecznie prążkowanych
Układ piramidowy - kierujący wykonywaniem ruchów świadomych
Układ pozapiramidowy - kierujący wykonywaniem ruchów zautomatyzowanych regulujących napięcie mięśniowe i postawę ciała
Układ nerwowy autonomiczy (wegetatywny) - odpowiada za stałość środowiska wew. efektorami są mm. gładkie i gruczoły
Część współczulna (MSZ)
Część przywspółczulna (MSW)
PĘCHERZYKI MÓZGU
PIERWOTNE WTÓRNE
Kresomózgowie (telencephalon)
Przodomózgowie (prosencephalon)
Międzymózgowie (diencephalon)
Śródmózgowie (mezencephalon)
Tyłomózgowie wtórne (metencephalon)
Tyłomózgowie (rkombencephalon)
Rdzeniomózgowie (myelencephalon)
Mózgowie człowieka
Kresomózgowie parzysta
Płaszcz
Płat czołowy
Płat ciemieniowy
Płat skroniowy
Płat potyliczny
Wyspa
Węchomózgowie
Jądro podstawowe / podkorowe / kresomózgowia
Istota biała półkul
Komora boczna
Kresomózgowie nieparzyste
Ciało modzelowate
Spoidlo dziobowe (przednie)
Przegroda przezroczysta
Sklepienie
Blaszka krańcowa
Międzymózgowie
Wzgórzomózgowie
Wzgórze
Zawzgórze
Nadwzgórze
Podwzgórze
Skrzyżowanie wzrokowe
Pasma wzrokowe
Pole przedwzrokowe
Góz popielaty
Przysadka
Lejek
Ciała suteczkowate
Komora trzecia
Niskowzgórze
Śródmózgowie
Komory mózgu
Wodociąg śródmózgowia
Pokrywa śródmózgowia
Tyłomózgowie wtórne
Most
Móżdżek
Rdzeniomózgowie
Rdzeń przedłużony
Komora czwarta
Opony mózgowia (mewinges)
Łącznotkankowe błony otaczające mózgowie.
Wyróżniamy
Opona twarda mózgowia (dura mater encephali / pahymenix)
Możemy ją podzielić na 2 blaszki:
Włuknistą zwenętrzną (lamina fibrosa externa)
Listek okostnowy (folium periosticum) - wyściela jamę czaszki od wew. pełni funkcję okostnej, bogato unaczyniowy i unerwiony
Blaszka włóknista wew. (lamina fibrosa interna)
Listek mózgowy (folium encephalicum) - okrywa mózgowie dieli się na :
Część przegrodową strzałkową
Sierp mózgu (falks cerebsi) biegnie w szczeline podłóżnej mózgu do grzebienia koguciego do guzowatości potylicznej wew. ; oddziela od siebie półkóle mózgu, dochodzi do ciała modzelowatego
Sierp móżczku (falks cerbrlli)- przyczepia się do grzebienia potylicznego wew., odziela pólkóle mózgu
Część przegrodową poziomą
Namiot móżdżku (tentorium cerebelli) - przyczepia się do bruzdy poprzecznej i brzegu górnego k. ........ odzdziela móżdźek od płatów potylicznych. Wcięcie namiotu to przejście dla pnia mózgu w cz. przedniej namiotu
Przepona siodła ( diapkragnum selleae) - przykrywa dół przysadki, tworzy dla niej zamkniętą komore z otworem dla przejścia lejka
ZATOKI OPONY TWARDEJ
Strzałkowa górna (sinus sagittalis superior) - przebiega w podstawie sierpa mózgu. Wytwarza zatoki boczne
Strzałkowa dolna (sinus sagittalis inferior) - przebiega w zdłuż wolnego brzegu sierpa mózgu, przechodzi w zatokę prostą
Prosta (sinus pecus) przebiega w części środkowej namiotu móżdżka w kierunku guzowatości potylicznej wew.
Poprzeczna (sinus transversus) parzysta przebiega w bruździe poprzecznej kości potylicznej, łączy zat. esowatą ze spływem zatok
Esowata (sinus sigmoideus) przebiega w bruździe esowatej, łączy zatokę poprzeczną z opuszką żyły szyjne wew.
Potyliczna (sinus occipitalis) przebiega od otworu wielkiego wzdłuż grzebienia potylicznego wew. w podstawie sierpa móżdżku do guzowatości potylicznej wew.
Spływ zatoki (confulens sinuum) krótkie, nieregularne naczynie położone na wysokości gózowatości potylicnej wew. wchodzą do niego wyżej wymienione zatoki.
Jamista (sinus caverosus) - leży w k. klinowej bocznie od siodła tureckiego. Przebiegają przez noią żyły:szyjna wew i nn. czaszkowe. Zatoki jamiste zespalają się w zatoki międzujamiste oraz ze splotem podstawnym zespalającym się ze splotami żtlnymi kanału kręgowego. Zatoki są to naczynia o dłuiżeuj średnicy pozbwione zastawek, są sztywne, uchodzą do nich ż. mózgu wpustowe, powierzchowne głowy
Pajęczynówka mózgowia (arachnaclea mater encephalon)najcieńsza z opon zbudowana z włukien siateczkowatych, ściśle przylega do powierzchni wew. opony twardej, odzielona od nej przestrzenią podtwardówkową. Łączy się z oponą miękką beleczkami i przegrodami łącznotkankowymi. W miejscach gdzie opony znacznie oddalają się od siebie powstają zbiorniki podpajęczynówkowe
ZIARNISTOŚCI PAJĘCZYNÓWKI- grzybowate zgrubienia wnikające do niektórych zatok żylnych, mają tendencję do wapnienia
JAMA PODPAJĘCZYNÓWKOWA (cavitas subarachuoidea) - przestrzeń między pajęczynówką a oponą miękką wypełniona płynem mózgowo rdzeniowym ( lignor cerebrospuati).
Pajęczynówka pozbawiony jest naczyń krwionośnych
Opona miękka mózgowia (pia matex encephali) - opona naczyniowa, przylega bezpośrednio do płaszcza wnikając w bruzdy i zagłębienia. Zbudowana jest z 2 blaszek :
Zwe. wytwarzającej beleczki pajęczynówki
Wew. nieunaczynionej osłaniającej przechodzące przez nią naczynia i nerwy
Naczynia mózgowia leżą na oponie miękkiej
Leptomeninx - nazwa na oponę miękką i pajęczynówkę
Tętnice popnowe pochodzą od :
T. oponowej środkowej
G. T. szczękowej
T. oponowej przedniej
G. T. ocznej
Gg. oponowych, t. potylicznej
Gg.oponowych , t. ktęgowej
Ich uszkodzenie może prowadzić do krawawienia nadtwardówkowego
KRESOMÓZGOWIE PARZYSTE
Na pólkóli wyrózniamy:
Powierzchinię górno boczną ( facies superokiteralis hemispherii)
Powierzchnie przyśrodkową (facies medialis)
Powierzchnię dolną (facies inferior)
Brzeg górny ( górno przyśrodkowy)
Brzeg dolny ( dolno boczny)
Brzeg przyśrodkowy ( dolno przyśrodkowy)
Biegun czołowy ( pokes frontalis)
Biegun skroniowy ( pokes temporaris)
Biegun potyliczny ( pokes occypitalis)
Półkule oddziela szczelina podłużna mózgu ( fissara longiuclinalis cerebi)
PŁASZCZ (pallium)
Nazywamy tak istotę szarą okrywającą półkule ( ich zewn. Cz.)
Prapłaszcz ( kora stara) - węchomózgowie
Płaszcz dawny ( kora dawna) - hipokamp ( alkocortex ) 3 warstwy
Płaszcz nowy (kora nowa) - kora mózgu, wyspa 6 warstw
Kora mózgu ( cortex cerebri) - stanowi największą część płaszcza, pokrywa całą powierzchnię górno-boczną, prawie całą dolną i połowę przyśrodkowej półkóli. Zbudowana jest głównie z komór:
Piramidalnych
Gwiaździstych
Wrzecionowatych
Kora mózgu jest pofałdowana, podzielona na płaty ( zbudowane z zakrętów), rozdzielona bruzdami.
BUDOWA KORY
Bruzda środkowa ( sulais centralis / ronaldi) przebiega na pow. górno bocznej. Biegnie od połowy brzegu górnego półkuli do dołu i przodu, biegnie w niej żyła zespalająca gógna . oddziela płat czołowy od ciemmieniowego
Bruzda boczna ( sulais lateralis / sylvi) przebiega na pow. górno bocznej od dołu bocznego mózgu ( zagłębienie między płatem czołowym a biegunem skroniowym) ku górze i ku tyłowi. Oddaje 2 gałęzie: przednią i wstępującą i dalej biegnie jako gałęź. Przebiega w niej żyła środkowa powierzchniowa mózgu
Bruzda obręczy (sulais cinguli) - wystepuje na pow. przyśrodkowej półkuli otacza od lewej zakręt obręczy. W jej przedłużeniu ku tyłowi wyst. Bruzda podciemieniowa 9 sulais subparietalis)
PŁATY KORY
Czołowy (lobulus frontalis) - przednie część pow. górnobocznej, ograniczony jest:
Bruzdą środkową - od tyłu
Bruzdą boczną - od dołu
Na pow. przyśrodkowej granica przebiegająca przez środek płacika okołośrodkowego, od dołu bruzda obręczy
Trójkąt węchowy - od dołu
Zakręty:
Przedśrodkowy (gyrus precentralis) - ogrzniczony o tylu przez bruzdę środkową, od dołu przez bruzdę przedśrodkową
Czołowy górny (gyrus frontalis sub) - między brzegoem górnym a bruzdą czołową górną
Czołowy środkowy (gyrus frontalis medius) - między bruzdami czolowymi górną i dolną
Czolowy dolny (gyrus frontalis inferior) - między bruzdą czołową dolną a bruzdą boczną
Czołowy przyśrodkowy - na pow. przyśrodkowej między bruzdą obręczy a brzegiem górnym pólkóli
Płacik okołośrodkowy (libulus paracentralis) - na pow. przyśrodkowej ograniczony bruzdą obręczy i jej odnogami, jego częśc przednia należy do płata czolowego a tylna do płata ciemieniowego
Zakręty oczodolowe (gyri orbitales) - na powierzchni dolnej
Zakręt prosty (gyri rectus) na pow. dolnej między bruzdą węchową a brzegiem przyśrodkowym.
Ośrodek ruchu
Płat ciemieniowy (lobulus parietalis) - część pow. górnobocznrj i przyśrodkowej
Ograniczony przez:
Bruzdę środkową
Bruzdę boczną
Od tyłu linia umowna od bruzdy ciemieniowo-potylicznej
Na pow. przyśrodkowej przez bruzdę obręczy, podciemieniową, płacik okolośrodkowy i bruzdę ciemieniowo potyliczną
Zakręty:
Zaśrodkowy (gyrus postcentralis) - między bruzdą środkową i zaśrodkową. Na pow. przyśriodkowej przechodzi w część tylną płacika okolośrodkowego
Płaciki ciemieniowe górny i dolny
Przedklinek
Ośrodek czucia
Płat skroniowy (lobulus temporalis)- pow. górnoboczna i dolna
Ograniczony :
Bruzdą boczną
Bruzdą potyliczną przednią
Brzegoem dolnym półkuli
Zakręty:
Skroniowy górny (temporalis superior) - między bruzdą boczną a skroniową górną. Ma zakręty poprzeczne i wieczko skroniowe (cz. pokrywającą wyspę)
Skroniowy środkowy (temporalis medius) - między bruzdami skroniowymi
Skroniowy dolny (temporalis inferior) - na pow. górno bocznej i dolnej między bruzdą skroniową dolną a potyliczno-skroniową
Ośrodek słuchu
Płat potyliczny (lobulus occypitalis)
Zajmuje tylną część wszystkich powierzchni od bruzdy potylicznej poprzecznej i ciemieniowo-potylicznej
Zakręty:
Potyliczne (gyri pccypitalis)
Klinek (anneus)
Potyliczno-skroniowy przyśrodkowy (occypitotemporalismadialis/ językowaty (lingualis)
Ośrodek wzroku
WYSPA ( insula)
Leży na dnie dołu bocznego mózgu. Przykrywające ją części płatów to wieczka:
Czołowe (operalum frontale)
Czołowo ciemieniowe
Skroniowe
Otacza ją brózda okólna wyspy, jest odzielona progiem wyspy od istoty dziurkowanej przedniej
Zakręty
Przedni
Tylny
Długi wyspy
Funkcie:
Podrażnienie przedniej częsci wyspywywołuje halucynacje smakowe i węchowe oraz zaburzenia autonomiczne. Tylna część ma powiązania z ośrodkiem słuchu. Pola drobnoziarniste mają związek z mową. Występuje tylko u ludzi.
HIPOKAMP (hippocampus) / róg Ammona
Część płaszcza wpuklona do rogu dolnego komory bocznej tworzy tam wyniosłość w kształcie rogu obfitości, buławy lub łapy z pazrami.
Wtróżniamy:
Stopę hipokampa (cz. przednia) pes hippocumpi
Strzępek hipokampa (zakończenie odnogi sklepienia dochodzące do tylnej cz.)
Koryto hipokampa - wiązka włukien nerwowych pokrywająca pow. dokomorową stopy tworząca warstwę zew.
Zbudowany głównie z komórek piramidalnych ułożonych w 4 polach
Węchomózgowie (rkinencephalon)
Na pow. dolnej i przyśrodkowej półkuli, słabo wykształcone u człowieka. Dzielimy je na 2 części:
Obwodowa
Opuszka węchowa (bulbus olfactorius) - w bruzdzie węchowej, zgrubienia leżące na komórce sitowej zbudowane z 3 blaszek, u człowieka w zaniku
Trójkąt węchowy (trigonum olfaetorium) - przechodzi w pole podspoidłowei zakręt przykrańcowy, prążek węchowy boczny (otoczont zakrętami przyśrodkowym i bocznym)
Istota dziurkowana dziobowa [przednia] (substentia perfofmita rostalis [aut])- leży ku tyłowi os trójkąta węchowego, przechodzi ona w zakręt przykrańcowyna pow. przyśrodkowej
Prązek przekątny - pasmo włukien między hakiem a przegrodą przedspoidłową nad istotą dziurkowaną
Część ośrodkowa
Skała się z struktur poł. na pow.przyśrodkowej
Od zew:
Zakręt obręczy (gyrus cinguli) - od przodu łączy się z polem podspoidlowy ku tyłowi zwęzeniem (cieśniną zakrętu obręczy) przechodzi w
Zakręt hipokampa - którego cz. przednia zagina się w hali (uncus)
Zawleczka szara
Zakręt tasiemeczkowy
Zakręt zębaty
Całkowite wyłączenie czynności płaszcza powoduje wyst. zespołu apallicznego - zanik wszystkich węższych czynności nerwowych (mowa, ruchy, emocje, pamięć) z zachowanym oddychaniem i czynnością pnia mózgu.
Jądra podstawne (unclei basales)
Są to skupienia istoty szarej w obrębie kresomózgowia parzystego (w obrębie pólkól) zaliczamy do nich:
Coało prążkowane
Przedmurze
Cialo migdalowate
CIAŁO PRĄŻKOWANE (corpus stratium) - największe z jąder podstawnych, przechodzą przez nie blaszki istoty białej. Dzieli się na:
Jądro ogoniaste (nucleus candatus) - kształt maczugi lub końskiego kopyta, wyróżniamy:
Głowę ( caput nuclei candati)- leżącą ku przodowi od wzgórza, tworzy ona ścianę boczną i część ściany dolnej komory bocznej.
Trzon (corpus) - część środkowa leżąca na wys. wzgórza
Ogon (canda) węższa tylna część zstępująca przez część środkową komory do jej rogu dolnego
Pow. komorowa (przyśrodkowa) rentricularis
Pow. torebkowa ( boczna) capsularis
Jądro soczewkowate (nucleus lentiformis / lenticularis) - leży bocznie i ku dołowi w stosunku do ogoniastego, od którego odziela je torebka wew. kształtu klina o wypukłej podstawie skierowanej bocznie w stronę wyspy wielkości orzecha włoskiego. Dzieli się na:
Skorupę (putamen) - leżącą bocznie
Gałkę bladą (globus palliechus) leżącą przyśrodkowo
Rozdziela je warstwa istoty szarej - blaszka rdzenna (madallaris lateralis lamina)
GAŁKA BLADA podzielona jest przez blaszkę rdzenną przyśrodkową na gałkę bladą przyśrodkową i boczną.
Włukna nerwowe z blaszek rdzennych zawijają się na pow. brzusznej jądra wytwarzając pętlę soczewkową (ausa leutialaris)zdążającą do wzgórza i podwzgórza. W pow. dolną jądra wciska się spoidło przednie dzieląc ją na przednią i tylną
Prążkowie to jądro ogoniaste i skorupa
PRZEDMURZE (claustrum) -wąskie pasmo istoty szarejbiegnące między podstwą jądea soczewkowatego a wyspą. Łączy się ku dołowi z ciałem migdalowatym i istotą dziurkowaną przednią. Torebka wew. odziela je od jądra soczewkowatego. Torebka ostatnia odziela je od wyspy. Możemy je podzielić na przednie, grzbietowe i brzuszne ze względu na różnice w budowie wew.
CIAŁO MIGDAŁOWATE (corpus amygdaloideum)
Najstarsze z jąder podstawowych (filogenet). Leży w płacie skroniowym między biegunem skroniowym a rogiem dolnym komory bocznej. Kształt owalny, składa się z jąder ciała migdałowatego (zespół jąder)
Pole migdałowate przednie (area mygdaloida anterior) - dochodzą do niego włukna prążka węchowego bocznego i przedniego.
Cz. podctawno boczną (pars basokteralis) - największa, ma połączenie z podwzgórzem
Cz. korowo-przyśrodkowa / węchowa (pars corticomecicus / olfactoria) - połączoną z węchomózgowiem
Drażnienie ciała modzelowatego wywołuje reakcie autonomiczne i emocjonalne o charakterze obronnym np. wydzielanie śliny, przyspieszenie akcji serca, rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia, wścieklość, strach, bezradność, wzrastające napięcie
Najliczniejsze w mózgowiu skupienie receptorów opiatowych. Ciało migdalowate jest aktywne w sytuacjach stresowych.
Jstota biała półkul (substantia alba hemispheriorum)
Leży między płaszem a komorami bocznymi. Wyróżniamy w niej 3 rodzaje włókien nerwowych:
Kojarzeniowe - łączące poszczególne części płaszcza tej samej półkuli (biegną zwykle strzałkowo)
Spoidłowe - łączące struktury półkuli (biegną zwykle poprzecznie)
Rzutowe - łączące płaszcz ze strukturami niżej polożonymi (w pniu i rdzeniu) biegną zwykle pionowo
ŚRODEK PÓŁOWALNY (centrum semiovale) - istota biała na przekroju poziomym półkóli na wysokości górnego brzegu ciała modzelowatego.
Istota biała podzielona jest przez jądra podstawowe na pasma ( torebki)
Ostatecznia (capsula .....) - między płaszczem a przemurzem
Zewnętrzna (capsula externa) - między przedmurzem a skorupą jądrasoczewkowatego
Wewnętrzna (capsula interia) - międzt jądrem soczewkowym a jądrem ogoniastym i wzgórzem
Ma kształt litery „V” obejmującej jądro. Wyróżniamy odnogę przednią, tylną i kolano soczewki, część zasoczewkową i podsoczewkową.
WIENIEC PROMIENISTY (corona radiata) - włukna torebki wew. wachlażowato biegnące w kierunku płasza (wszystkich płatów)
Komora boczna (veutriculus lateralis)
Przestrzeń w kształcie ostrogi otaczająca łukowato wyspę. Znajduje się wew. pólkuli. Jej ściany tworzy istota biała półkul i istota szara kresomózgowia. Wysłana jest komórkami wyściółki a wew. znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy.
Z komorą 3 łączy się otworem międzykomorowym (foramen interveutriculare) wlk. Komory jest osbniczo ciemienna i zwiększa się do okresu sojrzałości. Wyróżniamu:
Róg czołowy /przedni (coruu frontale/ anterius)
Część środkową (pars centralis)
Ró potykiczny /tylny (coruu occypitale/ posterius)
Ró skroniowy /dolny (coruu tempirare /inferins)
Kresomózgowie nieparzyste
CIAŁO MODZELOWATE (corpus collosum)
Tzw. spoidło wielkie. Największa część kresomózgowia nieparzystego. Zbudowana głównie z włukien nerwowych spoidłowych łączących obie półkule. Od tyłu ku przodowi wyróżniamy:
Płat (splenium)
Pień (truncus)
Kolano (genus)
Dziób (rostrum) - przechodzący w blaszkę dziobową (lamina rostralis) która przechodzi w blaszkę krańcową
Promienistość ciała modzerowatego (radiato corporis collosi) - włókna ciała rozchodzące się w półkulach:
Cz. czolową - kleszcze czołowe/ mniejsze (forceps frontalis / minor) - biegną do przodu
Cz. potyliczna - kleszcze potyliczne / większe (forceps occypitalis/ major) - do tyłu
Cz. ciemieniowa
Cz. skroniowa
Ciało modzelowate tworzy niektóre ograniczenia komór bocznych i największą warstwę komory trzeciej.
Obicie (tapetum) - cz. ciała modz. Stanowiąca ograniczenie rogów przedniego, dolnego i tylnego kom. bocznej. Cialo jest dnem szczeliny podłóżnej mózgu pokrtego węchomózgowiem. Znajdują się tu również nieliczne skrzyżowania włukien rzutowych (włukna przeszywające) łączące cz. obwodową węchomózgowia z hipokampem (tractus olfacto hippocampus)
SPOIDŁO DZIOBOWE / PRZEDNIE ( commisura rostralis / anterior) - leży między blaszką krańcową a słupami sklepienia. Wyróżniamy:
Cz. przednią / węchową (pars ant. / olfactoria)
Cz. tylną / płaszcową (pars posterior / palialis) - słaborozwiniętą, wypuklającą się pow. dolną jądra soczewkowatego.
Jest utworzone przez skupienie dróg spoidłowych, bierze udział w tworzeniu: ściany przedniej komory 3
PRZEGRODA PRZEZROCZYSTA (septum pellucilum)
Składa się z 2 blaszek (lamilae septi pelludici) rozpiętą między przedną częścią ciała modzelowatego a słupami sklepienia. Mają trójkątny kształt. Są z jednej str. ograniczeniem bocznym jamy przegrodzy przezroczystej z drugiej ograniczenie przyśrodkowe rogów przednich komory bocznej między którymi znajduje się jama przegrody. Między przegrodą przezroczystą a spoidłem znajduje się przegroda przedspoidłowa. Zbudowana jest ze:
skupień istoty szarej (jądra przegrodzy przyśrodkowe i boczne)
włukien kojarzeniowych wchodzących następnie w skład sklepienia i drogi węchowo-hipokampowej
Jądra mają połączenie z hipokampem, ciałem migdałowatym, wzgórzem, podwzgórzem i pniem mózgu.
Skupienia istoty szarej przegrody odpowiedzialne są za falową aktywnośc kory (fale theta).
Przy jej uszkodzeniu obserwujemy wściekłość przegrodową lub stan depresyjny
SKLEPIENIE (forniks)
Stanową je 2 pasma istoty białej rozpięte nad komorą 3 (środkowa warstwa jej stropu). Zespalają one ciała suteczkowate z hipokampem i łączą się ze sobą częsciami środkowymi. Wyróżniamy:
trzon sklepienia (corpus fornicis) - miejsce wspólnego przebiegu pasm leżące nieco powyżej ciała modzelowatego. Przestrzeń pomiędzy nimi zawarta to komora Vegi / jama harfy (carum psalteri)
słupy sklepienia (columnae formicis) - przechodzi w nie ku przodowi trzon wyróżniamy w nim:
cz. górną / wolną (pars libera)
cz. dolną / ukrytą (pars tecta) - która poniżej spoidła przedniego wnika do podwzgórza i sródmózgowia, poniżej do jąder przegrody przezroczystej
odnogi sklepienia (crura fornicis)- trzon przechodzi w nie ku tylowi. Biegną do dołu i bocznie otaczają przyśrodkową powierzchnię górną wzgórza i przechodzą w strzępki hipokampa (fimbrae hipocampa). Początkowe części odnóg łączy pasmo dróg spoidlowych - spoidło sklepienia (commisura formicis)
łączy podwzgórze śródmuzgowie, przegrodę przezroczystą z hipokampem
BLASZKA KRAŃCOWA ( lamina terminalis) - pasmo istoty bialej między blaszką dziobową a skrzyżowaniem wzrokowym do przodu od spoidła dziobowego. Między nią a skrzyżowaniem wzrokowym znajduje się zachyłek wzrokowy (recessus poticus)
Bierze udział w utworzeniu przedniej ściany komory 3. pow. tylna pokryta jest wyściółką, przednia przylega do zbiornika jamy podpajęczynówkowej.
Międzymózgowie
WZGÓRZOMÓZGOWIE (thalamencephalon) - najlepiej wykształcona część międzymózgowia
WZGÓRZE (thalamus) - największe skupienie istoty szarej we wzgórzomózgowiu podzieli\one blaszkami rdzennymi (pasma istoty białej ) na jądra wzgórza.
Leży w obu półkólach, ma jajowaty kształt, leży bocznie w stosunku do komory 3.
Funkcje:
ośrodek integracji, włącziny w drogę słuchową, wzrokową. Łączy się z korowym ośrodkiem mowy
łączy trójkąt węchowy i istotę dziurkowatą przednią z trójkątem uzdeczek, znajdują się tu włukna nerwowe z jąder przegrody przezroczystej, z częśćią przedwzrokową podwzgórza, z jądra przedniego wzgórza i z głki bladej.
Jądra wzgórza:
przenie
przyśrodkowe
boczne
siatkowate
sródblaszkowe
wzgórza połączone są istotą szarą. Środkowa - srostem międzywzgórzowym
ZAWZGÓRZE (mefathalamus)
Zawiera ciała kolczykowate, boczne i przyśrodkowe. Ciało kolczykowate boczne lączy się z pasmem wzrokowym znajdują się w nim ciała komórkowe III neuronu drogi wzrokowej
Ciało przyśrodkowe zawiera ciała komórek nerwowych ostatniego neuronu drogi słuchowej. Ciała lewe i prawe zespalają się ze sobą spoidłe mwzrokowym
NADWZGÓRZE (epithalamus)
Składa się z :
części parzystej /bocznej:
trójkąt uzdeczki (trigonum kabeniulae)
uzdeczki (kubeniula)
brózda uzdeczki (sulcus kabeniulae) -
z części nieparzystej / srodkowej:
spoidło uzdeczki
szuszynka (corpus pineale)
spoidło nadwzgórzowe, tylne (commisura epithalamica)
szyszynka - narząd światłoczuły, hamuje przedwczesny rozwój płciowy, syntetyzuje noradrenalinę, serotoninę, histaminę i dopaminę, zegar biologiczny dnia i nocy.