Wykład DRUGI

Przewidywanie to wnioskowanie o zdarzeniach nieznanych na podstawie zdarzeń znanych.

Zdarzeniami nieznanymi są zdarzenia takie, które:

bądź zachodzą w czasie późniejszym w stosunku do czasu, w jakim następuje przewidywanie;

bądź zaszły wcześniej, niż czynność przewidywana i nadal trwają w czasie;

bądź zaszły w czasie wcześniejszym, w stosunku do czasu, w jakim dokonuje się przewidywania i które w czasie, w którym przeprowadza się przewidywania już nie zachodzą;

Zdarzenie znane to natomiast tylko takie, które:

Już zaszły, należą tylko i wyłącznie do przeszłości.

Przewidywanie przyszłości - to nic innego jak wnioskowanie o zdarzeniach, które zajdą w czasie późniejszym niż czynność przewidywana, a więc należą do przyszłości.

Przewidywanie odbywa się również na podstawie informacji o przeszłości.

Występują dwa rodzaje przewidywań przyszłości:

• Przewidywanie racjonalne: - wnioskowanie jest logicznym procesem przebiegającym od przesłanek do konkluzji.
  Przesłankami w tym znaczeniu jest zbiór faktów należących do przeszłości oraz ich interpretacja.
  Jeżeli przesłanki i tok wnioskowania są oparte na doświadczeniu, bez posługiwania się regułami nauki - mówimy wtedy o przewidywaniu zdroworozsądkowym
  Przewidywania naukowe - w momencie wnioskowania korzystamy z reguł nauki, badań naukowych.

• Przewidywania nieracjonalne: - mamy z nimi do czynienia wówczas, gdy przesłanki nie zostały podane, bądź też, nie zachowano związku między przesłanką a konkluzją.
  Do tej grupy przewidywań zaliczamy wszelkiego rodzaju proroctwa, wróżby. Nie oznacza to, że muszą one być fałszywe, lub niemożliwe.

Prognozami nazywać będziemy oparte o naukowe podstawy i reguły mające kompleksowy charakter przewidywania najbardziej prawdopodobnego biegu oraz obrazu zjawisk i procesów rozwojowych. Mają one na celu opis i ukazanie kierunków i tempa przyszłego rozwoju jak też jego przemian strukturalnych. W wyniku opracowania prognoz generalnych uzyskujemy wizję przyszłości społeczeństwa czy też gospodarki, przy czym prognozowanie kolejnych etapów rozwoju wiąże się z koniecznością oceny układu i przebiegu przyszłych zjawisk ujmowanych dla bliskiego, średniego czy też dalekiego horyzontu czasowego.

Zbigniew Czerwiński - „Przez prognozę rozumiemy sąd, o zajściu określonego zdarzenia w czasie określonym z dokładnością do momentu lub okresu czasu należącego do przyszłości”;

Zbigniew Helwig - „Prognozą statyczną nazywać będziemy każdy sąd, którego prawdziwość jest zdarzeniem losowym, przy czym prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest znane i wystarczająco duże dla celów praktycznych”.

Przez prognozę będziemy rozumieć sąd o następujących właściwościach:

• Sformowany z wykorzystaniem dorobku nauki;

• Odnoszący się do określonej przyszłości;

• Ten sąd musi być weryfikowany empirycznie;

• Ten sąd jest niepewny, ale akceptowalny.

Projekcja i wstępna hipoteza przyszłości:

• Projekcja - to wysoce uproszczone, a nawet schematyczne przeniesienie obrazu przeszłego rozwoju w przyszłość. Nazywane jest to często „rzutem przeszłości w przyszłość”. Chodzi tutaj o prostą ekstrapolację (wnioskowanie) przeszłości i zaobserwowanych w niej trendów, procesów, zjawisk w przyszłość.
  Posługiwanie się projekcją może się okazać wysoce użyteczne jedynie wówczas, gdy mamy do czynienia z celem doraźnym, a więc szybkie i najbardziej ogólne zorientowanie się, co do biegu określonego typu zjawisk.

• Wstępna hipoteza przyszłości - to nic innego jak robocze założenie, co do najbardziej prawdopodobnego kierunku rozwoju, czy też biegu zjawisk, czyli przyszłego układu społeczno - gospodarczego.

Warto pamiętać, że projekcję i wstępną hipotezę przyszłości przyjmuje się w prognostyce jedynie jako materiał pomocniczy, wymagający w toku późniejszych, przyszłych badań należytego pogłębiania, i zasady weryfikacji.

Z samej istoty prognozy należy założyć, iż na jej powstanie musi się składać wiele studiów i żmudnych ustaleń. Dopiero w ich następstwie uzyskuje się bardziej szczegółowe, a przede wszystkim bardziej precyzyjne oznaczenie prawdopodobnego biegu zjawisk, które składają się na proces rozwoju danej dziedziny.

Wobec prognoz staje się niezbędne poddawanie ich stałej weryfikacji oraz krytycznej ocenie.

Powstawanie prognoz odbywa się w określonych warunkach, i najczęściej rozróżnia się subiektywne i obiektywne warunki towarzyszące studiom prognostycznym.

Obiektywizacja - to założenie podstawowe towarzyszące prognostyce.

Schemat studiów prognostycznych:

1. Dążymy do gruntownego poznania tego, co było, i tego, co składa się na dzisiejszy obraz i poziom społeczno - gospodarczy. Następnie dopiero wykorzystując metodę kolejnych przybliżeń oraz różnych studiów roboczych przygotowujemy projekcję, wstępne hipotezy, a nade wszystko - prognozy, i to zarówno dotyczące dróg rozwojowych, jak i końcowej wizji społeczeństwa i gospodarki.
   W tym etapie otrzymujemy odpowiedź na pytanie - jakie prawdopodobnie w założonych warunkach mógłby potoczyć się proces rozwoju (np. społeczno - gospodarczy) i jaki osiągnąłby poziom w perspektywie danego okresu.
   Tutaj dążymy do sformułowania programu, planu umożliwiającego stworzenie docelowego obrazu rozwoju danego zjawiska.
   Ten plan wyznacza jednocześnie konkretne zadania i środki mające zapewnić efektywne i skoordynowane działania

Klasyfikacja prognoz:

1. Kryterium podziału prognoz ze względu na charakter czasowy:

1. Krótko terminowe - do tych prognoz najczęściej zaliczamy prognozy do
   2-letnich, oraz roczne plany operacyjne. Spotkać można prognozy miesięczne, kwartalne, półroczne.
   Są one dokładne, szczegółowe, precyzyjne, poprawne.

2. Średnio terminowe - służą do opracowywania planów wieloletnich - prognozy 5- i 7- letnie.

3. Długo terminowe - perspektywiczne, ponad perspektywiczne.
   - Perspektywiczne - 10 - 15 lat;
   - Ponad perspektywiczne - 30 - 50 lat. Prognozy te wpływają m.in. na urbanistykę, prognozy związane z demografią.

4. Prognozy operacyjne - wykorzystuje się w prognozowaniu krótko i średnio terminowym dla bieżącej polityki ekonomiczno - społecznej;

5. Prognozy strategiczne - planowanie perspektywiczne.

2. Podział prognoz ze względu na Charakter i Strukturę:

1. Prognozy Proste - Mówimy o niej wówczas, gdy przedmiotem poszukiwań są procesy rozwoju w dziedzinie prostych i nieskomplikowanych zjawisk o stosunkowo jednorodnym charakterze. Te prognozy do tyczą z reguły przewidywania przyszłego rozwoju faktów bądź też przewidywania zjawisk typu ilościowego - m.in. badania demograficzne.

2. Prognozy Złożone - te prognozy obejmują badanie zjawisk składających się przede wszystkim na procesy jakościowe, bądź też pociągające ze sobą duże przemiany strukturalne.

3. Podział prognoz na prognozy szczegółowe i ogólne:

1. Prognozy szczegółowe - prognozy tylko i wyłącznie prognozy krótkoterminowe.;

2. Prognozy ogólne - pozostałe prognozy;

4. Zakres ujęcia prognozy:

1. Prognozy całościowe - Przedmiotem tej prognozy jest zazwyczaj ogólny obraz rozwoju danego społeczeństwa bądź gospodarki, czy też ich najbardziej zaregowanych (najważniejszych) wielkości.

2. Prognozy częściowe - Ich celem jest ukazanie prawdopodobnego biegu, czy też obrazu faktów i zjawisk w odniesieniu do określonego fragmentu (gospodarki, itp.).

3. Prognozy globalne (kompleksowe), prognozy odcinkowe (fragmentaryczne).

4. Prognozy mikro- i makro-ekonomiczne.

5. Kryterium podziału prognoz ze względu na zasięg terenowy:

1. Prognozy Światowe -

2. Prognozy Międzynarodowe -

3. Prognozy Regionalne -

4. Prognozy Krajowe -

6. Kryterium podziału ze względu na metodę opracowywania prognozy:

1. Prognozy Indukcyjne - dążymy do uchwycenia ogólnego obrazu przyszłości w oparciu o wnioskowanie i obserwacje dotyczące poszczególnych przypadków, zjawisk, faktów, procesów rozwojowych.
   Od najbardziej szczegółowych obserwacji i poszczególnych hipotez przyszłościowych przechodzimy do ujęć generalnych, które pozwalają na uchwycenie ogólnego obrazu przyszłości.

2. Prognozy Dedukcyjne - Obserwacja od najbardziej ogólnych zjawisk przechodzimy do szczegółów.

3. Prognozy czyste - w początkowym stadium prac prognostycznych powstaje prognoza pierwotna, która określana jest mianem prognozy czystej.
   Prognoza ta stanowi wynik badań i studiów oparte o będące w tym czasie do dyspozycji materiały wyjściowe.
   Dotyczy to zwłaszcza danych związanych ze statystyką krajową i międzynarodową. Tak opracowana prognoza musi być w toku prac poddawana krytyce, a następnie musi zostać skonfrontowana z dodatkowymi przesłankami, które powstają w toku prac nad daną prognozą.

4. Prognoza weryfikowana - Dokładna, szczegółowa, poddawanie ciągłej weryfikacji.

7. Kryterium ze względu na cele i funkcje:

1. Prognozy Ostrzegawcze - mają one na celu ostrzeżenie zarówno przed nadejściem niepożądanych wydarzeń, jak i przed konsekwencjami pewnych procesów rozwojowych, lub też przed wytworzeniem się określonego stanu gospodarki lub społeczeństwa, jak też przed pojawieniem się niekorzystnych przemian strukturalnych.
   Te prognozy ostrzegawcze są traktowane jako pierwszy etap prac, które mogą stanowić decyzję do zmiany przyszłych wydarzeń.

2. Prognozy Badawcze - akcentuje jako swój główny cel możliwe i najbardziej dokładne i obiektywne rozpoznanie przyszłości, a więc jej wierne odzwierciedlenie w treści prognozy i jej rozwiniętym opisie. W efekcie przyjęto, że prognoza ta pokazuje najbardziej prawdopodobną i możliwą przyszłość.

3. Prognozy Normatywne - punktem wyjścia jest określenie przyszłych celów i zadań rozwojowych - a więc docelowy stan, ale który zamierzamy, chcemy osiągnąć. Wyznaczenie tych celów wymaga realistycznej oceny wielkości i struktury przyszłych środków realizacyjnych. Te środki realizacyjne określa się na początku powstawania tej prognozy.

4. Prognozy pasywne

5. Prognozy aktywne

Funkcje prognoz:

1. Główną funkcją prognoz jest funkcja preparacyjna, według tej funkcji, prognozowanie jest działaniem, które przygotowuje inne działania.

W myśl tak realizowanej funkcji preparacyjnej ludzkość czy też państwa powołują instytucje, które zajmują się prognozowaniem. Do głównych zalicza się: ONZ - problemy ludnościowe, WHO, Światowy Fundusz Walutowy, Klub Rzymski, Czerwony Krzyż.

2. Funkcja Aktywizująca Prognozy -

1. Pobudzanie do podejmowania decyzji i działań sprzyjających realizacji prognozy, ale pod warunkiem, że ta prognoza zapowiada wydarzenie korzystne.

2. Przeciwstawnie się realizacji prognozy, ale tylko wtedy, gdy wydarzenia zapowiadane w prognozie ocenianie są jako negatywne.

3. Funkcja informacyjna - polega na oswajaniu ludzi z nadchodzącymi zmianami i zmniejszanie lęku związanego z przyszłością.

Wykład TRZECI

Bieżące Problemy w Polsce:

• Służba zdrowia;

• Zadłużenie, problemy finansowe;

• Problemy kadrowe - emigracja lekarzy;

• Biurokracja;

• Korupcja;

• Emigracja;

• Zarobkowa;

• Drenaż mózgów;

• Wyjazdy osób mniej wykształconych, pracowników fizycznych;

• Starzenie się społeczeństwa;

• Spadek wpływów do budżetu;

• Imigracja zarobkowa ze wschodu;

• ZUS - ubezpieczenia;

• Powiązane z w/w;

• Bezrobocie;

• Fundusze Europejskie;

Bieżące Problemy w Polityce Zagranicznej:

• Wyzwanie związane z Rosją i USA;

• Byłe Republiki Radzieckie;

• Korea Północna;

• Kwestia misji wojskowych w Afganistanie;

Metody Sporządzania Prognoz:

1. Metoda ekstrapolacji prostej: - wyciąganie wniosków. Użyteczność polega przede wszystkim na jej prostocie w zastosowaniu, a także polega na łatwości uzyskania na podstawie analizowanych w przeszłości zjawisk, danych, składających się na obraz przyszłości.
   Punktem wyjścia dla możliwości zastosowania tej metody jest zawsze staranna analiza przebiegu danej grupy zjawisk społeczno - ekonomicznych w ubiegłym okresie.
   To właśnie ta analiza umożliwia wykrycie szeregu prawidłowości i związków przyczynowych zachodzących pomiędzy poszczególnymi faktami, albo grupami tych faktów, a na tej właśnie podstawie określenie natężenia i kierunków ich występowania.
   Z reguły badanie przeszłości przynosi w rezultacie dostateczną charakterystykę występowania danej kategorii zjawisk, oraz ich przyszłego trendu i amplitudy wahań.
   Jeżeli posiadamy już konkretnie określone linie kierunkowe, zaobserwowane w ubiegłych latach, to można wówczas przyjąć, że przyszły bieg określonych zjawisk odbywać się będzie podobnie, zwłaszcza, jeżeli chodzi o bliższy horyzont czasowy. Proste przełożenie, przedłużenie trendu z przeszłości na okres przyszły, i przeniesienie dotychczasowej dynamiki zjawisk wraz z poprzednią skalą ich wahań pozwala na budowanie prognoz o charakterze ekstrapolacyjnym.
   Metoda ta służy do prognozowania i analizowania zjawisk jednorodnych.

2. Metoda ekstrapolacji korygowanej: - weryfikowanej - w celu zwiększenia stopnia trafności prognoz opracowywanych z wykorzystaniem metody ekstrapolacji prostej, stosuje się weryfikację uzyskanych wyników, wprowadzając szereg kryteriów kontrolnych lub uzupełniających, jednak i ta metoda może okazać się celowa jedynie przy stosunkowo niewielkim natężeniu przemian jakościowych, bądź też strukturalnych w zakresie badanych zjawisk.
   Tę metodę wykorzystujemy w prognozowaniu krótkookresowym.

3. Metody ankietowe: - metody intuicyjne - Te metody, powszechne zastosowanie mają w tych badaniach prognostycznych, gdzie wykorzystujemy prognozy naukowo - techniczne. Efektywność tej metody zależna jest w dużym stopniu od gruntownego zbadania charakteru zjawisk, które mają być przedmiotem prognozowania, następnie właściwego zastosowania tematów i zagadnień stanowiących przedmiot ankiety, oraz optymalnego doboru grupy osób, które formują odpowiedzi na nadesłane ankiety.
   Należy pamiętać, że stosowanie metody intuicyjnej w dużym stopniu odzwierciedla subiektywne cechy rozumowania, lub też oceny pojedynczych specjalistów. Konsekwencją tego może być zniekształcenie, czy nawet błędy w ocenie przyszłego rozwoju określonych kategorii zjawisk.

4. Metoda ekspertyz: - metoda ocen rzeczoznawców - w odniesieniu do określonej grupy zagadnień zaciąga się opinii, bądź tez powierza się opracowanie ekspertyzy mającej ukazać, jaki prawdopodobnie zarysowuje się przebieg rozwoju danej dziedziny, czy też danej kategorii zjawisk na przestrzeni określonego czasu. Stosując tą metodę należy starannie ustalić zakres pytań, czy też problemów wymagających określenia przez rzeczoznawców.
   Bardzo ważny jest dobór odpowiedniej grupy specjalistów, którzy z jednej strony charakteryzują się znajomością danego tematu, jak i potrafią formułować oceny dotyczące przyszłości.
   Metodę tę dzielimy na:

1. Metodę równoległych ekspertyz: - Badanie przyszłości i ocena układu zjawisk w danym okresie przeprowadzana jest jednocześnie, bądź też równolegle przez kilka grup niezależnie działających od siebie rzeczoznawców.

2. Metodę kolejnych ekspertyz: - Polega na tym, że pierwsza ze sporządzonych ekspertyz poddawana jest kolejnym ocenom i to albo przez tę samą grupę rzeczoznawców, albo też następne powołane zespoły, które w sposób krytyczny ustosunkowują się do przedstawionej ekspertyzy.
   Niejednokrotnie tworzy się nowe grupy rzeczoznawców, których zadaniem jest ustosunkowanie się do stwierdzonych uprzednio sprzeczności poglądów, czy też do złożonych sprzeciwów wobec danej kategorii ekspertyzy albo kilku jej wariantów.
   Zadaniem tej nowo powołanej grupy rzeczoznawców jest dokonanie wyboru jednego z wariantów prognostycznych i nadanie mu kategorii wariantu podstawowego.

3. Metoda kolejnych przybliżeń: - Charakteryzuję się tym, że jest ona odzwierciedleniem procesu szeregu przeprowadzonych ocen przez rzeczoznawców. Jej zasadniczym założeniem jest to, że poszukujemy drogą coraz to nowszych badań prognostycznych takiego wariantu prognostycznego, który zasługiwałby na miano optymalnego, czy też najbardziej prawdopodobnego. Zazwyczaj, przy stosowaniu tej metody powraca się po upływie pewnego czasu do uprzednio sporządzonej prognozy i ponownie poddaje się ją krytyce.
   Mamy tutaj do czynienia z typowym przykładem weryfikacji prognozy pierwotnej, lub też ze zjawiskiem usuwania z niej luk bądź też błędów.
   W wyniku tej metody czasami można dojść do odrzucenia w całości prognozy pierwotnej. Warto pamiętać, że w momencie odrzucenia tej pierwotnej prognozy, zadaniem rzeczoznawców jest stworzenie nowej prognozy pierwotnej.
   Ta metoda jest najczęściej wykorzystywana w badaniach demograficznych.

5. Metoda Delficka: - wysoka wydajność tej metody wiąże się z prognozowaniem naukowo - technicznym, ale również z przewidywaniem wszelkiego rodzaju zjawisk nietypowych, np. w sferze kosmicznej. Istota tej metody polega na tym, iż najpierw dokonujemy właściwego wyboru i konkretyzacji jasno sformułowanych pytań dotyczących takich zagadnień, które powinny w przyszłości odegrać kluczową rolę.
   Jednocześnie z wyborem tematyki, musi nastąpić wybór ekspertów do poszczególnych zagadnień. Eksperci Ci otrzymują daną grupę pytań, a więc możliwie jasną i konkretnie opracowaną ankietę. Po otrzymaniu tej ankiety wypełniają ją, z uzasadnieniem odpowiedzi, które udzielają i odsyłają ją do instytucji pełniącej roli organizatora takiego badania. Analiza otrzymanych odpowiedzi doprowadza do eliminacji najpierw odpowiedzi niejasnych, bądź też mało wartościowych dla celów badania, a w drugiej kolejności odpowiedzi sprzecznych lub odpowiedzi skrajnych. W ten sposób przygotowane opracowanie prognostyczne opiera się na wypowiedziach ekspertów zgodnych w ocenach, lub też na ocenach zbliżonych do siebie.
   Tak opracowaną ankietę organizator wysyła ponownie do ekspertów, którzy zapoznają się ze stanowiskiem większości i ze zgodnie zarysowanymi ocenami, a następnie przesyłają do organizatora odpowiedzi znaczące:

• Przyłączenie się do zdania większości;

• Propozycje ewentualnej korekty tej oceny;

• Wyrażenie, bądź podtrzymanie swojego wcześniejszego stanowiska;

Organizator dokonuje następnie ponownej analizy rozwiniętej w ten sposób ankiety, dzięki czemu ma możliwości dodatkowego eliminowania istotniejszych rozbieżności, po czym formuje prognozę pierwotną, właściwą.
Zasada korzystania z formy odpowiedzi pisemnych podyktowana jest ogólną przesłanką, pozwalającą uniknąć bardzo często wyraźnego oddziaływania, kształtowania na opinie rzeczoznawców przez silne indywidualności.

Pozytywne cechy tej metody:

1. Niezależność opinii ekspertów;

2. Anonimowość wypowiadanych sądów;

3. Wieloetapowość postępowania;

4. Uzgadnianie i sumowanie opinii osób kompetentnych;

Wady tej metody:

1. Konieczność zaangażowania dużego grona osób opracowujących metodę, ankietę, oraz opracowujących odpowiedzi uczestników;

2. Zbyt długi czas trwania - kwestia miesięcy;

3. Brak możliwości bezpośredniej wymiany poglądów pomiędzy uczestnikami;

4. Małe zaangażowanie się ekspertów, zwłaszcza, jeżeli nie zostaną wprowadzeni w szczegóły badania;

5. Trudności z uwzględnieniem wzajemnych powiązań pomiędzy czynnikami determinującymi prognozowane zjawiska;

6. Trudności w doborze właściwych osób do grona ekspertów;

7. Trudności w zbudowaniu poprawnej ankiety, dającej jednoznaczne odpowiedzi;

8. Wykorzystanie tejże metody jest możliwe tylko do budowy prognoz długookresowych, co odkłada w czasie ich weryfikacje.

Wykład CZWARTY

Istota metod Heurystycznych.

Metody heurystyczne określane są w nauce jako metody twórczego rozwiązywania problemów. Są stosowane m.in. w procesie podejmowania decyzji oraz prognozowaniu. Heurystyka to odkrywanie, znajdowanie nowych rozwiązań. To również umiejętność wykrywania nowych faktów i relacji między faktami, oraz dochodzenia w ten sposób do nowych prawd.
Metody te cechuje elastyczność i fantazja. Cechą charakterystyczną tych metod oraz podstawowym założeniem jest to, że nie zawsze możemy w wyniku badań przeszłości przewidywać przyszłość.
Prognozowanie heurystyczne to przewidywanie nowych obrazów rzeczywistości niekoniecznie dających się opisać za pomocą analizy przeszłości. Określa się ją również jako metodę intuicyjną, - dlatego, że opiera się na wyobraźni i zdrowym rozsądku.
Metody heurystyczne można wiązać nie tylko z interdyscyplinarną wiedzą i umiejętnościami praktycznymi związanymi z twórczym rozwiązywaniem zadań, ale można wiązać też z metodą różną od algorytmu. „Algorytm” - w tym znaczeniu - to dokładny przepis, zaś heurystyka to zazwyczaj użyteczna wskazówka.
Istotą metod heurystycznych jest dochodzenie do nowych rozwiązań przez formułowanie hipotez, co jest jednocześnie przeciwstawne uzasadnieniom.

Przez heurystyczne metody prognozowanie rozumie się metody wykorzystujące do sformułowania prognozy opinie ekspertów oparte na intuicji i doświadczeniu. Połączenie w prognozowaniu heurystycznym świadomego wymyślania przyszłości oraz nieświadomego porządkowania i kojarzenia informacji dotyczącego interesującego nas fragmentu rzeczywistości ma na celu pokazanie możliwego obrazu przyszłości. Celów prognostycznych, do jakich są wykorzystywane metody heurystyczne jest wiele.
Niektóre możliwe zastosowania:

• Wskazanie daty (momentu lub okresu) zajścia interesującego nas zdarzenia;

• Określenie poziomu badanej zmiennej, np. określenie szybkości operacji cyfrowej w roku 2050.

• Określenie punktów zwrotnych w przebiegu zmiennych;

• Określenie prawdopodobieństwa występowania danego zdarzenia;

• Określenie natężenia występowania zjawisk nowych;

• Tworzenie ocen faktów determinujących przyszłość;

• Ocena przydatności utworzonych modeli do prognozowania.

Klasyfikacja metod heurystycznych:

• Burza mózgów;

• Metoda wypływów krzyżowych;

• Ankietowa metoda badania opinii.

Eksperci - Za eksperta uważa się osobę, która została zaproszona do udziału w badaniu, ze względu na swoją osobowość, wiedzę, czy też ze względu na szerokie horyzonty myślowe. Jest to, więc osoba zwrócona ku przyszłości, co, do których kompetencji w określonej dziedzinie ma się zaufanie.

Metody heurystyczne opierają się na założeniu, że trafność sądów grupowych jest wyższa niż indywidualnych ekspertów. Co za tym idzie, informacje dotyczące przedmiotu badań otrzymane od grupy są co najmniej tak wartościowe jak od każdego z uczestników z osobna. Wiadomo również, ze łatwiej jest grupie podjąć ryzyko, niż każdemu z uczestników z osobna. W metodzie heurystycznej bierze udział od kilku do kilkuset ekspertów, przy czym, przy ich wyborze kierujemy się określonymi wymaganiami;

• Grupa ekspertów powinna być uniwersalna, złożona zarówno z osób wszechstronnych - tj. zainteresowanych przyszłością, jak i z reprezentantów poszczególnych dziedzin nauki i praktyki;

• Grupa powinna być liczna, by reprezentować różne poglądy;

• Osoby takie powinny niezależnie myśleć i, co za tym idzie, mieć niezależną wizje przyszłości.

1. Burza mózgów jako przykład metody heurystycznej:
   Twórcą tej metody jest Osborne. Aby zwielokrotnić efekty poszukiwań twórczych, rozdzielił on fazę tworzenia od fazy oceniania pomysłów, oraz wprowadził zbiorowe poszukiwanie pomysłów, odbywające się w trakcie tzw. Sesji. Wyszedł on z założenia, że nawyki i rutyna mają negatywny wpływ na efekty twórcze, szczególnie przy poszukiwaniu nowych rozwiązań i idei. Stwierdził on, że, jeżeli znaleziony pomysł jest natychmiast oceniany, to powoduje to zaprzestania poszukiwania innych pomysłów, lub też odrzucenie idei nie mieszczących się w utartych schematach myślowych. Uznał, że pomysł, który początkowo wydawał się nierealny, po dopracowaniu i późniejszej ocenie często okazuje się bardzo korzystny. Wg niego burza mózgów opiera się na 2 podstawowych założeniach:

1. Nie krytykować; - Powstrzymywanie krytyki w fazie generowania pomysłów i przesunięcie jej w czasie do fazy oceny ma duże znaczenie dla efektywności pracy twórczej. Z jednej strony pobudza to do tworzenia, z drugiej natomiast otwiera możliwości poddawania idei i pomysłów niekonwencjonalnych, oryginalnych i nowatorskich.

2. Stymulować jak największą liczbę pomysłów; - W tej metodzie oczekuje się, że w krótkim czasie eksperci wytworzą lub podadzą jak największą ilość pomysłów. Na początku zgłaszane są zwykle rozwiązania znane, tradycyjne, później zaś pojawia się coraz więcej propozycji nowych i oryginalnych. Uczestnicy w trakcie realizacji tej metody zgłaszać mają wszelkie pomysły, a to, dlatego, że swoboda twórcza tej metody pozwala przedstawić problem z różnych punktów widzenia, co sprawia, że każdy pogląd, nawet najbardziej fantastyczny i nierealny może przyczynić się do powstania pomysłu realnego, rozwiązującego problem. Drugie zadanie uczestników to łączyć i doskonalić pomysły. Autor uznał, że duża liczba idei tworzy z nich pewne kombinacje, a pozytywne modyfikacje zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się optymalnego rozwiązania.
   Trzecim zadaniem uczestników jest zgłaszać nasuwające się sugestie, bez śledzenia cudzych pomysłów, i bez wyczekiwania na swoją kolejkę wypowiedzi.
   Po czwarte - pomysły należy prezentować jasno i zwięźle, ponieważ precyzja i przejrzystość sprzyja formułowaniu idei, a dzięki temu poszukiwaniom nowych pomysłów przez innych uczestników
   Piąte zadanie to wykorzystywać i rozwijać pomysły innych uczestników, a to oznacza, że nie ma autorstwa pomysłów. Wszelkie pomysły są autorstwa i własnością całej grupy.

Trzy fazy Burzy Mózgów:

1. Faza przygotowania - obejmuje ona sprecyzowanie problemu, zebranie informacji o badanym problemie oraz odpowiedni dobór grupy ekspertów. Uznano w tej fazie, że umiejętne sprecyzowanie problemu badawczego kierunkuje proces twórczy ułatwiając szukanie potrzebnych rozwiązań, a to przyczynia się do zwiększenia ilości i jakości zgłaszanych pomysłów. W tej fazie zebranie informacji potrzebne jest organizatorom badania do bliższego sprecyzowania i ewentualnego skorygowania sformułowanego problemu. W zasadzie zebranych informacji nie udostępniamy uczestnikom badania.
   Ze względu na rozdzielenie fazy tworzenia i oceniania wyróżnia się dwa rodzaje ekspertów - zespół twórczy, którego celem jest tylko tworzenie, a więc poszukiwanie pomysłów, a drugi rodzaj to zespół oceniający, którego celem jest ocena i analiza wytworzonych pomysłów, a następnie opracowanie wariantu/ów rozwiązania danego problemu badawczego.
   O ile w skład pierwszego zespołu wchodzą specjaliści z różnych dziedzin, to w skład drugiego wchodzą tylko i wyłącznie specjaliści z danej dziedziny.

2. Faza tworzenia - składa się ona z przedstawienia przez organizatorów problemu oraz zasad prowadzenia burzy mózgów. Po pierwsze - przedstawione problemy ?????????????????
   Na zakończenie każdy pomysł otrzymuje swój własny numer identyfikacyjny, co ułatwia tworzenie wariantów rozwiązań w etapie oceniania, a po trzecie czasami zaleca się wprowadzenie sesji uzupełniającej, która wzbogaca listę pomysłów o nowe, powstałe zwykle po odpoczynku i refleksji.

3. Faza oceniania - obejmuje ona po pierwsze - Ustalenie kryterium oceny. Po drugie - Analizę i ocenę pomysłów. Po trzecie - przedstawienie ostatecznego procesu rozwiązania problemu.
   Celem analizy jest stworzenie z najlepszych fragmentów syntetycznego, najbardziej trafnego sposobu rozwiązania problemów.

Zalety burzy mózgów:

• Znalezienie rozwiązania problemów w krótkim czasie;

• Muszą być to problemy nieskomplikowane, dające się łatwo określić;

• Koszty przeprowadzenia tej metody są bardzo małe, a korzyści bardzo duże.

Wykład PIĄTY

2. Metoda komparatywna (porównawcza) jako jedna z metod analogowych.
   W tej metodzie przyjmujemy zasadę najpierw przygotowania prognozy pierwotnej. Następnie, wykorzystując przesłanki metody komparatywnej zestawia się ustalenia danej prognozy pierwotnej z już uzyskanym stanem rozwoju danej dziedziny czy grupy zjawisk w innym, o odpowiednio zaawansowanym wzroście kraju. Ta prognoza pierwotna zakłada osiągnięcie poziomu rozwoju już zrealizowanego w innym kraju. Ego typu krytyczne podejście pozwala również ustosunkować się do przewidywanej dynamiki wzrostu na przestrzeni czasu objętego prognozą, dodatkowo pozwala to na dokonanie dogłębnej analizy ukazującej czy przewidywane tępo wzrostu w danym kraju zostało założone właściwie, a w szczególności, czy i jakie potwierdzenie znajduje w doświadczeniu i osiągnięciach innego kraju.
   Stosowanie metody komparatywnej musi uwzględnić wiele różnic, składających się na całość badań prognostycznych związanych z porównywaniem danej grupy zjawisk, a to dlatego, że różne są zarówno doświadczenia jak i techniczne możliwości poszczególnych krajów, różne są tradycje i przyzwyczajenia oraz odmiennie formułuje się przyszłe cele i zadania rozwoju.
   Tą metodę wykorzystujemy do budowy prognoz wieloletnich, czy też perspektywicznych.

3. Metoda Refleksji: zajmuje szczególne miejsce w prognozowaniu socjologicznym, społecznym, kulturalnym.
   W pierwszym rzędzie tej metody chodzi o badanie prognostyczne nie podobieństwa, czy też identyczności przyszłych procesów rozwojowych, lecz o prognozowanie jej zasadniczej odmienności.
   Co za tym idzie - analizujemy istotę tego czym będzie różnić się przyszłość od teraźniejszości i przeszłości a także zastanawiamy się jakie są lub będą przyczyny tych różnic.

Sześć podstawowych grup prognozowanie:

1. Prognozowanie demograficzne; koncentruje się na badaniach związanych z rozwojem liczby ludności i jej struktury, oraz uwzględnia szereg innych przesłanek i kryteriów badawczych o charakterze demograficznym i społeczno ekonomicznym.

2. Prognozowanie techniczno - naukowe; to prognozowanie stoi wobec konieczności określenia charakteru i dróg rozwoju nauki i techniki. Jednocześnie chodzi w tym prognozowaniu o wskazanie zarysu przyszłych odkryć naukowych, ich istotnego znaczenia dla wzrostu społeczno - gospodarczego, oraz adaptacji i wykorzystania dla zwiększenia dynamiki rozwoju

3. Prognozowanie społeczne; koncentruje się wokół tworzenia wizji przyszłego społeczeństwa. Wymaga ono wszechstronnych studiów prognostycznych, obejmujące zasadnicze problemy społeczne, kulturowe, czy socjologiczne. W pierwszym rzędzie tych prognoz wskazuje się na zjawiska obecnej i przyszłej stratyfikacji społecznej, na wzorce przyszłych warunków bytowych i kulturalnych, oraz na zachodzące tu różnice, wskazuje się na modele konsumpcji, na przyszłe stosunki pracy i wypoczynku, system i poziom wykształcenia, na kierunki zainteresowań kulturalnych, na ewolucję stanu zdrowotnego, czy też generalnie mówiąc wskazuje się na ochronę zdrowia ludności.

4. Prognozowanie ekonomiczne; obejmuje ono kształtowanie się dynamiki i przyszłych kierunków rozwoju gospodarki, dotyczy ono zarówno podstawowych dziedzin gospodarki jak i poszczególnych czynników wzrostu gospodarczego. W pierwszym rzędzie tego prognozowania wskazuje się na istotę badań uwzględniających ocenę i wybór ogólnego tempa rozwoju oraz wiążących się z tym podstawowych zmian strukturalnych. Jest jednocześnie rzeczą charakterystyczną, iż w tej grupie prognoz akcentuje się wpływ analizy przyszłych potrzeb społecznych oraz ich powiązania z założeniami wzrostu gospodarczego. Dodatkowo, zasadniczą wagę ma tutaj wskazanie na konieczność sporządzania prognoz ekonomicznych na tle przyszłych układów polityczno - gospodarczych świata.

5. Prognozowanie techniczno - gospodarcze; odnosi się zarówno do kształtowania przyszłego rozwoju poszczególnych działów, gałęzi i branż gospodarki, jak i do poszczególnych grup wyrobów. W tym prognozowaniu ocenia się również rozwój przyszłych problemów ekonomicznych na tle wybranych dziedzin gospodarki. Na pierwszy plan wysuwają się prognozy dotyczące popytu i podaży, oprócz konsumpcji. Następnie prognozy dotyczące handlu zagranicznego i jego rozwoju w nawiązaniu do prognoz na rynkach zagranicznych. Innym obliczem tych prognoz są perspektywy zastosowania nowych technologii.

6. Prognozowanie przestrzenne; Wiąże się ono z całością przewidywań w dziedzinie przestrzennego zagospodarowania kraju. W pierwszym rzędzie zajmujemy się oceną przyszłego rozmieszczenia podstawowych elementów gospodarki, w tym środków trwałych i zasobów pracy, zarówno w skali kraju, jak i jego poszczególnych regionów. Dotyczy zarówno aglomeracji miejskich jak i obszarów wiejskich. W tym prognozowaniu dokonujemy również oceny specjalizacji gospodarczej i wynikającej stąd kooperacji poszczególnych regionów i krajów świata. W tym prognozowaniu ujmujemy również ochronę środowiska geograficznego. Formy i zadania, które stoją przed ochroną środowiska są również podejmowany. Przy tym prognozowaniu została także zaakcentowana konieczność wskazywania na najbardziej pożądane kierunki i rodzaje przedsięwzięć społeczno - gospodarczych, rozpatrywane pod kątem właściwego kształtowania układów przestrzennych.

Wykład SZÓSTY

Scenariusz międzynarodowy: Scenariusz jako metoda opracowywania prognoz została zaproponowana przez Khana (?) w 1967 r. Polega ona na opisie zdarzeń i wskazaniu ich logicznego i spójnego następstwa w celu ustalenia w jaki sposób krok po kroku rozwijać się będzie obiekt (system) - np. społeczeństwo, gospodarka, ochrona środowiska czy przemysł. W metodzie tej kładzie się nacisk na te zdarzenia, które mogą stanowić punkt wyjścia do przyszłego, alternatywnego ciągu zdarzeń. W efekcie końcowym, w rezultacie stosowania tej metody otrzymujemy zbiór możliwych obrazów przyszłości. Wg Zachera (?) "Najważniejszym celem przyszłości jest nie tyle jej odkrycie, ile przygotowanie się do rozmaitych opcji, wobec których może nam się przydarzyć stanąć w zmaganiu z nieznanym losem".

Od scenariusza prognostycznego oczekujemy stosunkowo kompletnego opisu badanego systemu z wyszczególnieniem maksymalnej liczby ważnych czynników nań oddziałujących, naszkicowania możliwości rozwojowych oraz podkreślenia realności danych sytuacji decyzyjnych. Metoda ta - scenariusz - nadaje się do rozważania związków pomiędzy zdarzeniami, oddziaływania między obiektem a otoczeniem oraz nadaje się do równoczesnego ujmowania różnych punktów widzenia danej sytuacji.

Metodę tę stosujemy do budowy prognoz długookresowych, gdy:

1. nie dysponuje się pełną wiedzą o prawidłowościach rozwojowych analizowanych zjawisk;

2. gdy zjawiska nie poddają się sformalizowanemu opisowi;

3. gdy zjawiska o których mówimy mają charakter jakościowy.

Scenariusz jest układem zdarzeń powiązanych w logiczną, na ogół chronologiczną sekwencję, scenariusz rozpatruje te zdarzenia, które mogą wystąpić i które:

1. są istotne dla wybranego obiektu, dla którego piszemy scenariusz;

2. odnoszą się do określonego czasu;

3. są ze sobą powiązane za pomocą różnego rodzaju relacji, w taki sposób, że przybliżenie całego układu zdarzeń może nastąpić na podstawie hipotez wyciągniętych z tych relacji;

Brazylia, Argentyna, Paragwaj, Urugwaj - próba integracji w Ameryce Południowej.

Państwa te reprezentują populacje 200 mln osób, 12 mln km² - więcej niż kontynent europejski.

Najsilniejszą pozycję ma Brazylia - przeszło 70% obszaru Ameryki Południowej. Mieszka w niej ponad 70% ludności w skali całej organizacji. Gospodarka brazylijska ma największy wpływ na sytuację gospodarcza tego regionu, natomiast najsłabszym państwem był Paragwaj.

Proces integracji był podzielony na etapy, trwał w latach 1960 - 1986. Duży wpływ miały ugrupowania regionalne - np. Stowarzyszenie Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej (LAFTA), Latynoamerykańskie Stowarzyszenie Integracji (ALLADI), Brazylijsko - Argentyńskie Porozumienie o Integracji, Współpracy i Rozwoju.

• LAFTA - powstaje na początku lat '60-tych, zmierzała do powstanie strefy wolnego handlu poprzez okresowe i selektywne negocjacje pomiędzy krajami członkowskimi. Organizacja ta dawała również możliwości współpracy pomiędzy państwami Latynoamerykańskimi. Została wyraźnie osłabiona na początku lat '70-tych.

• W latach '80-tych, na gruncie LAFTY powstaje ALLADI. Ta organizacja w miejsce tworzenia strefy wolnego handlu postuluje większe zacieśnienie współpracy ekonomicznej pomiędzy państwami członkowskimi poprzez umowy dwustronne. Miały one w przyszłości doprowadzić do zawierania umów wielostronnych.
  Efektem tych rozmów była ścisła współpraca państw, oraz powstanie bloków tzw. Dwustronnej współpracy.
  Efektem końcowym jest nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy Brazylią a Argentyną.

Do połowy lat '80-tych, prace nad integracją nie przynosiły zdecydowanie widocznych rezultatów. Powodem tego stanu rzeczy był m.in. historyczny antagonizm pomiędzy Brazylią i Argentyną, które walczyły między sobą o pozycję państwa nr 1 w tym regionie świata. Innym problemem był kryzys gospodarczy i zadłużeniowy państw w tym regionie. Sytuacja zaczęła się poprawiać w momencie zmiany rządów na demokratyczne. Powoduje to zmiany w mentalności poszczególnych państw.

W 1985 prezydenci Brazylii i Argentyny podpisują deklarację, która rozpoczyna rzeczywisty proces integracji między tymi państwami. W rzeczywistości zostaje powołana tzw. Komisja Mieszana Wysokiego Szczebla, pod przewodnictwem przedstawicieli rządów oraz firm obu tych państw. Zadaniem tego przewodnictwo było badanie i proponowanie programów integracji w zakresie energetyki, transportu, komunikacji, rozwoju naukowo - technicznego, rozwoju handlu dwustronnego oraz wymiany towarowej z państwami trzecimi. Podczas prac tej komisji dochodzi do podpisania tzw. Aktu Integracyjnego w 1986 r., który ustanawia program integracji i współpracy gospodarczej pomiędzy Argentyną a Brazylią.
Realizacja ma polegać na podstawie określonych zasad:

• Stopniowe, etapowe współdziałanie w podejmowaniu decyzji, prowadzeniu negocjacji, wdrażaniu postanowień oraz dokonywanie oceny rezultatów współpracy tak, aby otwieranie się na dalszą współpracę odbywało się przy minimalnych kosztach ekonomicznych i społecznych obu państw.

• Ustalanie zasięgu, tempa i celów współpracy w sposób elastyczny oraz taki sposób, aby zmodyfikować i stworzyć mechanizmy integracji dla dalszych państw.

• Stopniowe wprowadzanie innych produktów do programu integracyjnego.

• Utrzymywanie równowagi w rozwoju poszczególnych sektorów obu państw.

Dodatkowo państwa uzgodniły, że będą popierać modernizację technologiczną, oraz wykażą większą skuteczność w przyznawaniu ulg, co zapewniłoby preferencyjne traktowanie partnera ze wspólnego rynku niż z grona państw trzecich. Obejmował on też harmonogram polityki sektor prywatnego.

Efektem tego jest większa ekspansja handlowa między tymi państwami. W 1988 Brazylia i Argentyna podpisują tzw. Porozumienie o Integracji, Współpracy i Rozwoju. Na moczy tego porozumienia kraje zobowiązały się do ustanowienia w przeciągu max 10 lat wspólnego obszaru gospodarczego, którego zadaniem byłoby stopniowe znoszenie barier taryfowych, oraz harmonizacja polityki makroekonomicznej.

Porozumienie to zakładało także nawiązanie szerszej współpracy z pozostałymi państwami latynoamerykańskimi. Końcowe podpisanie tego porozumienia nastąpiło w grudniu 1990 r.

W lipcu 1990 r. Brazylia i Argentyna podpisują porozumienie w sprawie utworzenia do 31 grudnia 1994 r. Wspólnego rynku pomiędzy tymi państwami. Po upływie tej daty wszystkie towary objęte cłem miały osiągnąć zerową stawkę celną.
W tym momencie Paragwaj i Urugwaj składają wnioski o przystąpienie do wspólnego rynku. Już w sierpniu 1990 r. otrzymują zaproszenie od Brazylii i Argentyny. W marcu 1991 r. prezydenci 4 wymienionych państw podpisują w Paragwaju porozumienie, które ostatecznie ustala zasady powołania od 1 stycznia 1995 r. subregionalnego ugrupowania pod nazwą - Wspólny Rynek Południa.

Główne cele tego porozumienia:

• Szeroka redukcja ceł oraz eliminacja barier pozataryfowych, która umożliwi i zapewni swobodny przepływ towarów, usług oraz czynników produkcji (kapitał i siła robocza).

• Ustanowienie wspólnych ceł zewnętrznych oraz przyjęcie wspólnej polityki handlowej wobec partnerów z poza ugrupowania, oraz jej koordynację na tzw. Forach ekonomicznych, handlowych, regionalnych i międzynarodowych.

• Koordynacja polityki makroekonomicznej "Koordynacja i Harmonizacja Polityki Sektorowej i Makroekonomicznej w Handlu Zagranicznym, Rolnictwie, Przemyśle, w Polityce Fiskalnej i Monetarnej, Kursu Walutowego i Kapitału, w Usługach, Cłach, Transporcie Morskim i Lądowym, Telekomunikacji i Innych, na które zgodzą się kraje w celu zapewnienia właściwych warunków konkurencji między krajami członkowskimi"

• Zobowiązanie się krajów członkowskich do harmonizacji swoich przepisów prawnych w celu wzmocnienia procesu integracji.

• Powołanie wspólnych organów decyzyjnych w ugrupowaniu, w których zasiadaliby przedstawiciele poszczególnych państw członkowskich.

Instrumenty kreowania wspólnego rynku, które miały przyczynić się do rzeczywistego wprowadzenia z dniem 1 stycznia 1995 r. rzeczywistego Wspólnego Rynku Południa:

• Program liberalizacji handlu - ustanowienie postępujących liniowych i automatycznych obniżek ceł, którym miało towarzyszyć eliminowanie barier pozataryfowych, bądź tez stosowanie środków zastępczych.
  To właśnie ten program miał doprowadzić do wprowadzenia zerowych stawek celnych do końca grudnia 1994.

• Stopniowa koordynacja polityki makroekonomicznej - miała ona być zgodna z programem obniżek taryf celnych.

• Wspólna zewnętrzna taryfa celna - jej celem miało być pobudzenie zewnętrznej konkurencyjności państw członkowskich.

• Przyjęcie porozumień sektorowych, a to w celu osiągnięcia lepszej użyteczności i mobilności środków produkcji, a to, dlatego, że na właściwym ich wykorzystaniu opiera się ekonomiczny rozwój regionu.

W zakresie polityki handlowej w stosunku do państw trzecich - każde państwo członkowskie zobowiązało się do dostosowania swojego prawodawstwa w celu powstrzymania importu produktów subsydiowanych po cenach dumpingowych.

Cele i Wyznania:

• Organizacja planuje powiększyć koordynację i zgodność polityk makroekonomicznych państw członkowskich w celu uniknięcia zaburzeń w przepływach handlowych i warunkach konkurencyjności. Problemy związane były z różnicami w polityce podatkowej, kredytowej, mechanizmach zamówień publicznych oraz w polityce subsydiów, a także w efektach niestabilnych warunkach wymiany handlowej.

• Organizacja powinna rozwiązać kwestię braku wspólnej polityki handlowej w stosunku do państw trzecich.

• Planuje się zwrócić większą uwagę na sektor usług, bowiem istnieją istotne różnice w obecnych regulacjach państw członkowskich w sektorze finansów, ubezpieczeń, transportu lotniczego i komunikacji. Postęp nastąpił w dziedzinie transportu drogowego, morskiego, oraz turystyki.

• Następnym aspektem wymagającym dodatkowych ustaleń są zakupy publiczne, które powinny zakładać identyczne traktowanie dostawców krajowych i regionalnych.

• Następną kwestią jest instytucjonalizacja - Paragwaj i Urugwaj są za utworzeniem silniejszych instytucji.

• Zwrócenie uwagi na legislację prawa pracy oraz jej warunków, co ma zdecydowanie ułatwić przepływ siły roboczej w ramach zintegrowanego rynku - a co za tym idzie - ma polepszyć gwarancję praw rodzinnych, socjalnych, oraz indywidualnych.

Wykład SIÓDMY

Międzynarodowy fundusz walutowy:

Idea utworzenie organizacji międzynarodowej, której zadaniem miała być stabilizacja walut pojawiła się w latach '30 XX w. W dniach pomiędzy 21 a 22 lipca, w Brighton Woods USA (1932) dochodzi do konferencji założycielksiej MSW.
Statut wchodzi w życie 27 XII 1945 r. Opiera się on na koncepcji White-a - w myśl której równowaga płatnicza krajów członkowskich miała być osiągana przez prowadzenie odpowiedniej polityki gospodarczej - do czego zobowiązały się jednocześnie państwa uczestniczące w tejże konferencji założycielksiej.

Na system tejże organizacji składały sie następujące zasady

- stabilność walutowa - dopuszczalne wachania kursów to +/- 1%;

- wyznaczenie parytetu walut w złocie bądź dolarach amerykańskich;

- możliwość zmiany paryteetu walut po uzgodnieniu z funduszem, jedynie w przypadku zaburzeń bilansu płatniczego;

Utworzenie tejże organizacji było rezultatem działąń na rzecz ustanowienia nowego, powojennego ładu polityczno - gospodarczego.

Międzynarodowy fundusz walutowy miał przeciwdziałać częstym zmianom parytetu walut oraz koordynować politykę w dziedzinie walutowej.

Cele i funkcje:

- Popieranie międzynarodowej współpracy walutowej poprzez stałą instytucję, która jest wyposażona w aparat do konsultacji i współdziałania w międzynarodowych sprawach walutowych;

- Ułatwienie rozwoju i zrównoważonego wzrostu wymiany międzynarodowej - a przez to przyczynienie się do popierania i utrzymywania wysokiego poziomu zatrudnienia oraz dochodu realnego i rozwijania zasobów produkcyjnych wszystkich członków organizacji ako naczelych zadań polityki gospodarczej.

- Przyczynianie się do utrzymywania stabilnych walut, utrzymywania uporządkowanych stosunków walutowych między członkami, oraz unikanie deprecjacji walut w celach konkurencyjnych.

- Było to pomaganie w tworzeniu wielostronnego systemu walutowego oraz systemu regulowania należności w zakresie bieżącej transakcji między członkami i usuwanie ograniczeń dewizowych, które hamują wzrost handlu światowego.

- Wzmocnienie zaufania do członków przez stawianie do ich dyspozycji środków funduszu przy odpowiednim zabezpieczeniu i umożliwianiu im w ten sposób korygowania szkodliwych odchyleń od ich bilansów płatniczych, i to bez uciekania się do środków oddziałujących ujemnie na pomyślność gospodarki krajowej bądź światowej.

- Skracanie czasu trwania i zmniejszanie stopnia braku równowagi w bilansach płatniczych członków (dotyczyło to obrotów światowych).

Aby realizować te cele organizacja wytyczyła sobie 3 funkcje na podstawie statutu:

- Funkcja Kotrolna; - polega na nadzorwaniu przestrzegania przez kraje członkowskie ustanowionych przez organizacę reguł postępowania dotyczących polityki walutowej, płatności międzynarodowych i wymienialności walut.

- Funkcja Operacyjne; - polega na dostarczaniu krajom członkowskim środków finansowych w celu umożliwienia przestrzegania reguł postepowania ustanowionych przez organizację.

- Funkcja Regulacyjne; - polega na stworzeniu forum wielostronnych negocjacji i współpracy w dziedzinie miedzynarodowych stosunków walutowych.

Wyzwania stojące przed organizacją:

- Wzmożenie nadzoru w celu przeciwdziałąnia kryzysom - nadal chodzi o nadzór nad czoraz wiekszym przepływem kapitału prywatnego w warunkach światowej globalizacji.

- Wprowadzenie w życie norm i kodeksów międzynarodowych które powinny być zintegrowane z procedurami nadzoru organizacji.

- Ułatwienia kredytowe;

- Ochrona zasobów organizacji;

- Polepszenie procesu decyzyjnego i odpowiedzialności funduszu;

- Promocja uczestnictwa sketora prywatnego w prewencji i regulacji kryzysów;

- Promocja zasady przejżystości i odpwiedzialności polityki ekonomicznej;

- Działąnia zmierzające do wzmocnienia narodowych systemów finansowych oraz zmierzające do realnej oceny stabilności sektora finansowego wkrajach członkowskich.

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju:

Klub Rzymski:

Wiąże się to zarówno z ujawniającymi się negatywnymi skutkami rewolucji przemysłowej, jak i pozytywnnymi jej efektami - jakie wniósł postęp naukowy w życie poszczególnych społeczeństw. Sytuacji tej sprzyjał również istniejący typ stosunków międzynarodowych - nazywany obecnie typem Klasycznym bądź Kapitalistycznym.

Odznaczał się on cechami które spowodowały iż zachodzące procesy nabierały stopniowo charakteru powszechnego - Przede wszystkim obrót międzynarodowy objął cały świat w senisie geograficznym. Tu również utrwaliła się zasada suwerenności państw - które dokonały podziału większości istniejących terytoriów, i ustaliły swoje granice. To wówczas też stworzono mechanizmy bezpieceństwa stabilizujące życie międzynarodowe. Dokonuje sie także wzrost wykształcenia, rośnie świadomość społeczeńśtw, a co za tym idzie - na decyzje rządów coraz większy wpływ ma opinia społeczna.

To w tym okresie rozpoczynają działalność pierwszeorganizacje międzynarodowe - silniej zaczynają tendencje do współpracy. Czego też wynikiem były powiązania administracyjne oraz konferencje pokojowe (Haga - 1899, 1907).

Wzrasta liczba porozumień międzynarodowych: w latach 1871 - 1880 - tych porozumień było 20, w latach 1881 - 1890 - 30 porozumień, 1891 - 1900 - wzrasta o kolejne 60, a w latach 1901 - 1904 - 100.

Poawiają się jednak negatywne skutki - pojawiają się tendencje nacjonalistyczne w polityce państw. Wśród osób które dostrzegły powstające zagrożenia były - Owen, Marks, Maldus. W późniejszym okresie swoje wątpliwości wyrażali Russel, Darwin, Frank, Wells, von Neuman, Huxley, Gabor, czy Clerk. Dostrzegali oni zagrożenia płynące z rozwoju państw. Tworzyli oni mniej lub bardziej utopijne wizje przyszłości - które były odbiciem sprzeczności pomiędzy rzeczywistością a stanem oczekiwanym. Te ich wizje były wytworem myślących perspektywicznie jednostek które "żyły w czasach zamętu, kryzysów i niepewności". Dodatkowo, ich wizje miały charakter często pesymistyczny, lub skrajnie optymistyczny.

Pesymistyczne wizje przyszłości formułowali Maldus, Franz, Orwell, Huxley, Russel.

Za prekursora tej pesymistycznej grupy uznaje się Maldusa - angielskiego ekonomisty. Stworzył on "Teorię Ludności" - głosiła ona "że biorąc pod uwagę iż ilość środków żywności wzrasta w postępie arytmetycznym, ludność zas przybywa w postępie geometrycznym - to świat czeka klęska głodu. By jej zapobiec konieczne jest ograniczenie przyrostu naturalnego".

Darwin doszedł do podobnych wniosków wskazując na niekorzystny wpływ czynnika demograficznego w powiązaniu z innymi czynnikami które wpływają na życie społeczeństw.

Jeszcze bardziej pesymistyczną wizję przedstawił Anatol Franz - książka "Wyspa Pingwinów" z 1908 r. Stwierdził on: "Ponieważ dobrobyt i cywilizacja były równie często pożywką dla wojen, jak i ubustwo i barbażyństwo, ponieważ głupota i niegodziwośćczłowieka są nieuleczalne tylko jedno zostaje do zrobienia - mianowicie - mędrzec zgromadzi dość dymanitu do wysadzenia całej planety, a kiedy jej cząstki rozpłyną sie w kosmosie sumienie ludzkości - to, co mówiąc nawiasem poprostu nieistnieje - dozna nieuchwytnej ulgi".

Russel, Huxley oraz Orwell dostrzegali już niebaezpieczeństwo dla przyszłości swiata w totalitarnych i centralistycznych systemach politycznych.

Po II WŚ von Neuman przepowiadał natomiast kryzys technologiczny..

Z drugiej strony - Owen, Clark czy też Gabor przedstawiali wizje przyszłości optymistyczne. W swoich pracach akcentowali perspektywe nieograniczonych postępów ludzkości.

Oprócz tych wizji - pewne wnioski postulujące poważne rozpatrywanie skutków rodzących się problemów formuowały tworzące się organizacje i ruchy społeczne. ich propozycje sugerowały najczęściej wprowadzanie rozwiązań normatywnych i apelowały do określonych kół politycznych, gospodarczych czy też opiniotwórczych.

Przykładem takich ruchów jest m.in. tzw. Ruch Odbudowy Zasobów - koniec XIX w., czy też Ruch Wspólnoty Świata i Wspólnoty Ludzkości - miał on charakter ruchu antymilitarnego. Należy również wspomnieć o utworzonym w roku 1968 r Klub Rzymski - międzynarodowa organizacja do spraw badań i rozwoju ekonomicznego i społecznego ludzkości.

Problemami które najwcześniej dostrzeżono na arenie międzynarodowej były -

1. Kwestja gwałtownego przyrostu ludzkości i związanych z nią spraw przeludnienia.

2. Kwestje związane z wyżywieniem.

3. Przyspieszonego tempa zużywalności zasobów surowcowych, powstawania systemów totalitarnych, czy też rosnących zagrożeń militarnych.

Przełomowym monentem w podejściu nauki i praktyki do kwestji prolemów globalnych było ujawnienie się skutków rewolicuji naukowo - technicznej, początków tej rewolucji należy szukać w zaangażowaniu się państw w badania naukowe oraz w tworzeniu ścisłych powiązań między nauką a polityką.

W Rosji następuje to po roku 1917, w USA - w okresie wielkiego kryzysu ekonomicznego (Przełom lat '20- '30), w Niemczech - w momencie dojścia do władzy nazistów.

II WŚ wzmogłą jedynie te procesy, oraz wzmogła powiązania nauki ze sferą militarną. Najbardziej spektakularnym dowodem tej tezy jest program Manhatan - broń jądrowa.

W tym programie dokonano mobilizacji 15 tyś uczonych oraz inżynierów, torównież mobilizacja 300 tyś techników i robotników. Wydatkowanie na ten cel 2 miliardów dolarów - co w efekcie wprowadziło ludzkość w tzw. erę atomową ze wszystkimi jej konsekwencjami. Podtrzymywanie tych tendencji po zakończeniu II WŚ spowodowało gwałtowne przemiany które objęły wkrótcewiększą grupę państw i niemal wszystkie dziedziny życia na ziemi.

Rezultatem tych przemian było niezwykłe przyspieszenie rozwojowe w którego wyniku zmiany o charakterze epokowym zaczęły w technice zachodzic w ciągu dekady. TO wówczas również pogłębiła sie rozpiętość w poziomie rozwoju między krajami, ekonomiką światową wstrząśnoł kryzys energetyczny, miały miejsce lokalne katastrofy ekologiczne, natomiast gorźba atomowego kataklizmu stała się w pełni realna.

W wyniku tych okoliczności zagrożenia nie miały już charakteru prognostycznego, a stają się rzeczywistością. Co więcej wymierne były liczby ofiar i straty materialne. Świadomość wyzwań które staneły przed ludzkością i poszczególnymi społeczeństwami nie ograniczały się już tylko i wyłącznie do elit intelektualnych. Ta świadomość dociera do państwowych i międzynarodowych ośrodków decyzyjnych oraz do znacznej części ludności.

W tej sytuacji następuje wydarzenie które uważane jest za zwrot w podejsciu do problemów ludkości:

Tym wydarzeniem, w roku 1968, sekretarz generalny ONZ, Dant, na forum zgromadzenia oglnego ONZ przedstawia raport "Człowiek i jego Środowisko". Raport zwaierał wykaz zagrożeń istotnych dla ludzkści, a jednocześnie wzywał do współpracy w celu stworzenia skutecznych przedsięwzięć zmierazjących do rozwiązania tych problemów. Sekretarz stwierdził m.in.: "Członkom ONZ pozostało może jeszcze 10 lat na uregulowanie zastarzałych waśni i podjęcie wspólnej, ogólnoświatowej inicjatywy w celu zahamowania wyścigu zbrojeń, poprawy warunków środowiskowych człowieka, zlikwidowanie groźby eksplozji demograficznej oraz nadanie należytego rozmachu wysiłkom w dziedzine rozwoju. Jeśli w ciągu dziesięciolecia nie zorganizuje się takiego współdziałania w skali światowej, to obawiam się, że wspomniane przezemnie problemy osiągną tak zatrważające rozmiary, że ich opanowanie nie będzie już w naszej mocy".

To dzięki tej przemowie powstaje Klub Rzymski. Chciał wprowadzić w życie słowa sekretarz generalnego.

18

---