Szczecin 2005r

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) Dział 10

Art. 207. (Podstawowe obowiązki pracodawcy)

§ 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

1. Organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczny i higieniczne warunki pracy.

2. Zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bhp, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń.

3. Zapewnić wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy.

4. Zapewnić wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

§ 3. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do

wykonania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz

zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

1. Ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

2. Informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną praca oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Art. 208. (Współpraca pracodawców)

§ 1. W razie, gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez

różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:

1. Współpracować ze sobą.

2. Wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bhp wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu.

3. Ustalić zasady współdziałania uwzględniając sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników.

§ 2. Wyznaczenie koordynatora nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia

bhp zatrudnionych przez nich pracownikom.

Art. 209. (Obowiązki pracodawcy przy rozpoczęciu działalności)

§ 1. Pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany, w terminie 30 dni od dnia

rozpoczęcia tej działalności, zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy i właściwego

inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności.

§ 2. Obowiązek, o którym mowa powyżej, ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie zmiany

miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu

produkcji, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia

pracowników.

§ 4. Właściwy inspektor pracy lub właściwy państwowy inspektor sanitarny może zobowiązać

pracodawcę prowadzącego działalność powodującą szczególne zagrożenia dla zdrowia lub

życia pracowników, do okresowej aktualizacji informacji.

• Ustawa z 06.03.1981r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. nr 124, poz. 1362)

• Ustawa z 14.03.1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r. nr 90, poz. 575)

• Ustawa z 24.08.1991r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2002 r. nr 147, poz. 1230)

• Ustawa z 20.07.1991r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. nr 112, poz. 982)

• Ustawa z 21.12.2000r. o Dozorze Technicznym (Dz. U. nr 122, poz. 1321)

Art. 104. (Regulamin pracy - obowiązek wprowadzenia)

§ 1. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i

obowiązki pracodawcy i pracowników.

§ 2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym w § 1 obowiązują

postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20

pracowników.

Art. 104¹. (Treść regulaminu pracy)

§ 1. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z

porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności:

1. Organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej.

2. Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy.

3. Porę nocną.

4. Termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia.

5. Wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom.

6. Rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego.

7. Obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą.

8. Przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

§ 2. Regulamin pracy powinien zawierać informacje o karach stosowanych zgodnie z art. 108 z

tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.

Z treścią regulaminu zapoznaje się każdego nowo przyjętego pracownika, a wzmiankę o tym składa się w aktach osobowych. Regulamin uzgadnia się z zakładową organizacją związkową.

Art. 100. (Obowiązki pracownika)

§ 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do

poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub

umową o pracę.

§ 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

1. Przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy.

2. Przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku.

3. Przestrzegać przepisów oraz zasad bhp, a także przepisów ppoż.

4. Dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

5. Przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach.

6. Przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Art. 108. (Katalog kar porządkowych)

§ 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego

sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w

pracy, pracodawca może stosować:

1. Karę upomnienia.

2. Karę nagany.

§ 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub

przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do

pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może

również stosować karę pieniężną.

§ 3. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej

nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie

kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego

pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art.87

§.4. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bhp.

Art. 210. (Prawo powstrzymania się od wykonywania pracy)

§ 1. W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie

zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi

takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od

wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1,

pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie

przełożonego.

§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w

przypadkach, o których mowa w § 1 i 3, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od

wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy

jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie

dla innych osób.

§ 5. Przepisy § 1,2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie

życia ludzkiego lub mienia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1966r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. nr 62, poz. 287)

Art. 211. (Podstawowe obowiązki pracownika)

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

1. Znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniach i instruktażach z tego zakresu oraz poddać się wymaganym egzaminom sprawdzającym.

2. Wykonywać pracę w sposób zgodny z zasadami i przepisami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych.

3. Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, sprzętu oraz porządek i ład w miejscu pracy.

4. Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.

5. Poddać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zalecanym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarza.

6. Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku oraz zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia o grożącym im niebezpieczeństwie.

7. Współpracować z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 212. (Obowiązki osoby kierującej)

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1. Organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.

3. Organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy.

4. Dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.

5. Egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

6. Zapewnić wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Art. 213. (Budowa lub przebudowa zakładu)

§1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w

którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonana na podstawie projektów

uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych

przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami.

§2. Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania

dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinna

uwzględniać poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 214. (Odpowiednie pomieszczenia pracy)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju

wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich

pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym

bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690)

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo budowlane (Dz. U. nr 89, poz. 414)

Przepisy te szczegółowo określają, jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy, wykonawcy, projektancie, inspektorze nadzoru, aby zapewnić bezpieczne warunki w pomieszczeniach pracy i zgodność ich z normami techniczno - budowlanymi. Obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy powinny zapewnić właściwe warunki sanitarne poprzez wyposażenie ich w wodę, urządzenia sanitarne, odprowadzanie ścieków, ogrzewanie. Budynki powinny być wzniesione z materiałów, które nie powodują zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Budynki powinny być wykonane również zgodnie z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Nadzór nad przestrzeganiem właściwych warunków w budynkach i pomieszczeniach pracy w fazie ich projektowania, budowy, przebudowy i modernizacji sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz Państwowa Inspekcja Pracy.

WYMAGANIA DOTYCZĄCE POMIESZCZEŃ PRACY

Pomieszczeniami pracy są pomieszczeniami przeznaczone na pobyt pracowników, w związku z wykonywaniem pracy. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których:

1. Łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy, bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu, związanym z dozorem lub konserwacją albo utrzymaniem czystości i porządku.

2. Mają miejsca procesy technologiczne, nie pozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków do przebywania pracowników - bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy.

3. Jest prowadzona hodowla, roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się ich obsługą.

Pomieszczenia pracy dzieli się na:

1. Pomieszczenia stałej pracy - jeżeli łączny czas przebywania tego samego pracownika w pomieszczeniu w ciągu jednej doby trwa dłużej niż 4 godziny.

2. Pomieszczenia czasowej pracy - jeżeli łączny czas przebywania tego samego pracownika w pomieszczeniu, w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników. Pomieszczenia te i ich wyposażenie powinny zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

W pomieszczeniach pracy (przeznaczonych na pobyt pracowników) należy zapewnić:

1. Odpowiednie oświetlenie naturalne i sztuczne.

2. Urządzenia utrzymujące odpowiednią temperaturę wewnętrzną w okresie grzewczym.

3. Odpowiednią, do rodzaju prowadzonych prac, wymianę powietrza.

4. Zabezpieczenie przed wilgocią.

5. Zabezpieczenie przed szkodliwymi wyziewami, gazami, pyłami i promieniowaniem.

6. Zabezpieczenie przed uciążliwymi dźwiękami i drganiami.

7. Zabezpieczenie przed nadmiernymi stratami i zyskami ciepła, szkodliwymi przewiewami itp.

8. Odpowiednią odporność ogniową.

9. Warunki do prawidłowej (sprawnej) ewakuacji.

Pomieszczenia, pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia (np. wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły) powinny być szczelnie oddzielone od innych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych albo powinny hyc zastosowane inne rozwiązania., zapobiegające przedostawaniu się tych czynników do innych pomieszczeń. Pomieszczenia pracy stałej nie mogą znajdować się poniżej poziomu otaczającego terenu, chyba że rodzaj produkcji tego wymaga, np. w rozlewniach win, w chłodniach itp. Dopuszczalne jest zlokalizowane poniżej poziomu otaczającego terenu:

1. Pomieszczeń pracy w garażu, kotłowni i warsztatach podręcznych.

2. Pomieszczeń handlowych, usługowych, gastronomicznych w ulicznych przejściach podziemnych, w podziemnych stacjach komunikacyjnych tunelach, w domach handlowych i hotelach oraz w obiektach zabytkowych.

pod warunkiem zachowania wymagań przepisów techniczno-budowlanych i po uzyskaniu zgody właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w budynkach zakładu opieki zdrowotnej., opieki społecznej oraz oświaty, wychowania i nauki poziom podłogi powinien znajdować się co najmniej 0,3m powyżej przyległego terenu.

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bhp, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach. Na każdego pracowników jednocześnie zatrudnionych, w pomieszczeniu pracy stałej powinno przypadać, co najmniej 13m³ wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2m² wolnej powierzchni podłogi - nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.

Wysokość pomieszczeń stałej pracy, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia nie powinna być mniejsza niż:

1. 3,0m - jeżeli przebywa w nich więcej niż 4 pracowników.

2. 2,5m - jeżeli przebywa w nich nie więcej niż 4 pracowników na każdego z nich przypada, co najmniej 15m³ wolnej objętości pomieszczenia.

3. 2,2m - w dyżurkach, portierniach, kantorach, kioskach ulicznych.

4. Pomieszczenia stałej pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia powinny mieć wysokość nie mniejszą niż 3,3m.

Art. 215. (Obowiązki konstruktora i producenta)

§ 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby:

1. Zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy.

2. Uwzględniały zasady ergonomii.

§ 2. Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych ponoszą odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w § 1, określoną w odrębnych przepisach.

Art. 216. (Zabezpieczenie maszyn i innych urządzeń technicznych)

§ 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w art. 215 § 1,

wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia.

§ 2. W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych,

wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia

należy do obowiązków pracodawcy.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2000r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.)

W szczególności pracodawca, dokonując wyboru maszyny, powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a także istniejące w zakładzie pracy lub w miejscu pracy zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności na stanowisku pracy. Powinien on ponadto zastosować odpowiednie rozwiązania, mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn, jeżeli maszyny nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. W przypadku gdy pracodawca wyposaża stanowiska pracy w maszyny, urządzenia oraz narzędzia pracy nie spełniające wymagań dotyczących oceny zgodności, popełnia on wykroczenie przeciwko prawom pracownika, które zagrożone jest karą grzywny.

Art. 217. (Deklaracja zgodności)

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.

• Ustawa z 3 kwietnia 1993r. o badaniach i certyfikacji (Dz. U. nr 55, poz. 250 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 marca 2000r. w sprawie trybu certyfikacji wyrobów (Dz. U. nr 17, poz. 219)

Art. 218. (Narzędzia pracy)

Przepisy art. 215 i 217 stosuje się odpowiednio do narzędzi pracy.

Art. 220. (Stopień szkodliwości materiałów)

§ 1. Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego

ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków

profilaktycznych.

Art. 221. (Substancje i preparaty chemiczne)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833)

• Ustawa z 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 86)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 73, poz. 645)

§ 1. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nie oznakowanych w

sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację.

§ 2. Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów

chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart

charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem,

pożarem lub wybuchem.

§ 3. Stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych jest

dopuszczalne pod warunkiem zastosowania środków zapewniających pracownikom ochronę

ich zdrowia i życia

§ 4. Zasady klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych pod względem zagrożeń dla zdrowia

lub życia, wykaz substancji niebezpiecznych, wymagania dotyczące kart charakterystyki

substancji lub preparatów niebezpiecznych oraz sposób ich oznakowania określają odrębne

przepisy.

Art. 222. (Czynniki rakotwórcze i mutagenne)

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji, preparatów,

czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

pracodawca zastępuje te substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne mniej

szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia,

przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

§ 2. Pracodawca rejestruje wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami, preparatami,

czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

określonymi w wykazie, o którym mowa w § 3, a także prowadzi rejestr pracowników

zatrudnionych przy tych pracach.

§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy,

określi w drodze rozporządzenia, środki zabezpieczające przed zagrożeniami.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11 września 1996r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. nr 121, poz. 571 z późn. zm.)

Art. 222¹. (Szkodliwe czynniki biologiczne)

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników

biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest

to niemożliwe - ograniczając stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu

osiągnięć nauki i techniki.

§ 2. Pracodawca prowadzi rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych

czynników biologicznych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach.

§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy,

określi w drodze rozporządzenia, środki zabezpieczające przed zagrożeniami.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. nr 81, poz. 716)

Art. 223. (Promieniowanie jonizujące)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany chronić pracowników przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych, występujących w środowisku pracy.

§ 2. Dawka promieniowania jonizującego pochodzącego ze źródeł naturalnych, otrzymywana przez

pracownika przy pracy w warunkach narażenia na to promieniowanie, nie może przekraczać

dawek granicznych, określonych w odrębnych przepisach dla sztucznych źródeł

promieniowania jonizującego.

Art. 224. (Zapobieganie nagłym niebezpieczeństwom)

§ 1. Pracodawca prowadzący działalność, która stwarza możliwość wystąpienia nagłego

niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników, jest obowiązany podejmować działania

zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, pracodawca jest obowiązany zapewnić:

1. Odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz ich obsługę przez osoby należycie przeszkolone.

2. Udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym.

Obowiązkiem każdego pracownika jest udzielenie pomocy poszkodowanemu w wypadku. Często, bowiem szybka i umiejętna pomoc przyczynia się do uratowania życia poszkodowanemu w wypadku. Podczas udzielania pierwszej pomocy, udzielający powinien:

1. Działać w sposób opanowany.

2. Usunąć z otoczenia poszkodowanego osoby niepotrzebne, które mogą utrudnić ratowanie.

3. Zachować maksymalną czystość, nie doprowadzić do zakażeń.

4. Poszkodowanego usunąć od dalszego działania niebezpiecznego czynnika (np. odłączyć od prądu, wynieść z palącego pomieszczenia).

5. Z poszkodowanym obchodzić się ostrożnie, by nie wyrządzić mu dodatkowej krzywdy.

6. Myśleć o własnym bezpieczeństwie.

Pierwsza pomoc jest działaniem doraźnym - po jej udzieleniu poszkodowanemu należy zabezpieczyć fachową pomoc lekarską. Poniżej podano zasady postępowania przy udzielaniu pierwszej pomocy następujących wypadkach:

• Rany powierzchniowe — bez uszkodzeń naczyń krwionośnych, zakłada się jałowy opatrunek lekko uciskając dla zabezpieczenia przed ewentualnym krwawieniem. Przed nałożeniem opatrunku ranę przemyć wodą utlenioną.

• Krwotok zewnętrzny - uciskając krwawiące naczynie powyżej miejsca krwawienia lub założyć opatrunek uciskowy na miejsce krwawienia, w przypadku amputacji lub zmiażdżenia należy założyć opaskę uciskową w odległości od 5-10cm od uszkodzonego miejsca oraz zapisać dokładny czas.

• Krwotok z nosa - chory powinien usiąść, przechylić głowę do tyłu i oddychać przez usta. Na kark i nos położyć zimne kompresy. Często je zmieniać. Do nosa włożyć tampony z watą zwilżone wodą utlenioną.

• Złamanie, zwichniecie kończyn - w tym przypadku należy unieruchomić kończynę do tułowia lub zdrowej nogi. Przy złamaniu otwartym przed unieruchomieniem, na ranę położyć jałowy opatrunek, jeśli jest krwotok, to go zatamować go.

• Porażenie prądem elektrycznym - należy usunąć porażonego spod działania prądu elektrycznego, stosując specjalne środki ostrożności. Po odłączeniu porażonego od źródła prądu położyć go na wznak i sprawdzić czy jest przytomny, czy oddycha, jakie ma tętno i jakie ewentualnie są inne obrażenia, stosować sztuczne oddychanie gdy jest brak oddechu. W przypadku, gdy tętno jest niewyczuwalne, stosuje się masaż serca i sztuczne oddychanie.

• Oparzenie termiczne - oparzone miejsce schłodzić zimną wodą przez około 15minut, usunąć uciskające przedmioty z oparzonej powierzchni (ubranie, paski buty, pierścionki i inną biżuterię) i założyć na ranę jałowy opatrunek.

do zatrucia organizmu dochodzi poprzez układ pokarmowy, układ oddechowy i przez skórę

• Zatrucie poprzez układ pokarmowy należy wykonać płukanie żołądka przez podanie do picia dużej ilości wody, płukanie żołądka wykonujemy do momentu aż wymiociny będą przezroczyste, niezwłocznie zawiadamiamy pogotowie ratunkowe (płukania żołądka nie można wykonywać osobie nieprzytomnej).

• Zatrucie poprzez układ oddechowy należy niezwłocznie wynieść, poszkodowanego z pomieszczenia, zapewnić dostęp świeżego powietrza, sprawdzić czy ma oddech i tętno, jeżeli nie ma to należy zastosować sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca i niezwłocznie zawiadomić pogotowie ratunkowe.

• Zatrucie poprzez skórę należy utrzymywać podstawowe czynności życiowe organizmu (oddech i tętno) oraz niezwłocznie zawiadomią pogotowie ratunkowe,

• Omdlenie - chorego należy ułożyć na wznak unieść ręce i nogi poszkodowanego do góry, jeśli po kilku minutach nie odzyska przytomności ułożyć w pozycji bocznej ustalonej, kontrolować tętno i oddech wezwać pogotowie.

• Zawał mięśnia sercowego - występujący długotrwały ból za mostkiem w okolicy serca, często promieniujący do lewej kończyny górnej. Chory odczuwa duszności i lęk, należy rozluźnić choremu ubranie i ułożyć możliwie wygodnie w pozycji półsiedzącej z kolanami zgiętymi i podpartymi, wezwać pogotowie ratunkowe, uspokajać chorego, sprawdzać stale oddech i tętno aż do przybycia pomocy medycznej oraz być przygotowanym do reanimacji.

Art. 225. (Zapewnienie asekuracji)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia

szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej

dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. nr 62, poz. 288)

Art. 226. (Ryzyko zawodowe)

Pracodawca:

1. Ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

2. Informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Według art. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r (Dz. U. Nr 129, poz. 644), ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku sposobu wykonywania pracy.

Obowiązkiem pracodawcy jest również przekazanie pracownikom wiedzy na temat rodzajów i poziomu zagrożeń dla zdrowia oraz bezpieczeństwa pracowników, występujących przy wykonywanej przez nich pracy oraz poziomu ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami, a także umiejętności zapobiegania skutkom zagrożeń (zmniejszania poziomu ryzyka).

Realizacja tego obowiązku polega między innymi na poinformowaniu pracowników o rodzajach czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych, o poziomie (stężeniach i natężeniach) tych czynników, o wypadkach i chorobach związanych z wykonywaną pracą, z uwzględnieniem ich częstotliwości i skutków, a także o niezbędnych środkach ochrony przed występującymi przy danej pracy zagrożeniami.

Poinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym powinno nastąpić przed dopuszczeniem go do pracy - najlepiej w trakcie przeprowadzanego szkolenia ogólnego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocenę ryzyka zawodowego wykonuje się dla każdego stanowiska pracy lub dla grupy stanowisk pracy, na których prace wykonywane są w tych samych warunkach oraz występują identyczne zagrożenia. W celu określenia rodzajów i wielkości czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych konieczne jest dokonanie szczegółowej analizy procesu pracy realizowanego na danym stanowisku pracy, w tym: wszystkich wykonywanych czynności, stosowanych urządzeń, narzędzi, maszyn, surowców, materiałów, substancji, organizacji pracy i stanowiska pracy, stosowanych środków ochronnych i zabezpieczających. Po ustaleniu listy czynników środowiska pracy występujących na określonym stanowisku pracy należy dokonać oceny stopnia ich szkodliwości dla zdrowia, uciążliwości i niebezpieczeństwa jakie stwarzają dla pracownika. Podstawa do takiej oceny są w szczególności:

1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dla określonego rodzaju pracy.

2. Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia.

3. Polskie normy określające wymagania z zakresu bhp.

4. Karty charakterystyki substancji niebezpiecznych.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ WYSTĘPUJĄCYCH NA STANOWISKACH PRACY

Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy można podzielić (zgodnie z klasyfikacją zawartą w PN-80/Z-08052) na:

1. Czynniki niebezpieczne (urazowe), które działając na człowieka mogą spowodować uraz (wypadek przy pracy). Można tu wymienić następujące zagrożenia:

1. Elementami ruchomymi i luźnymi.

2. Elementami ostrymi i wystającymi.

3. Związane z przemieszczaniem się ludzi (upadek na tym samym poziomie, z wysokości, wpadnięcie do zagłębień).

4. Porażenie prądem elektrycznym.

5. Poparzenie, odmrożenie.

6. Pożar lub / i wybuch.

Wymienione wyżej zagrożenia należą do czynników fizycznych działających przeważnie na pracownika w sposób nagły

2. Czynniki szkodliwe i uciążliwe działające na pracownika przez okres dłuższy mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika (np. obniżenie wydajności pracy) lub zmiany w stanie zdrowia, powodując w ostateczności choroby zawodowe. Czynniki te dzielimy na 4 podstawowe grupy:

1. Czynniki fizyczne

1. Hałas ustalony i nie ustalony, hałas infradźwiękowy i ultradźwiękowy.

2. Wibracja (ogólna i oddziałująca na organizm człowieka przez kończyny górne).

3. Mikroklimat (zimny i gorący).

4. Promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe).

5. Promieniowanie jonizujące.

6. Promieniowanie laserowe.

7. Pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej częstotliwości).

8. Pole elektrostatyczne.

9. Pyły przemysłowe, aerozole stałe i ciekłe.

2. Czynniki chemiczne

W zależności od rodzajów działania na organizm człowieka:

1. Toksyczne.

2. Drażniące.

3. Uczulające.

4. Rakotwórcze.

5. Mutagenne.

6. Upośledzające funkcje rozrodcze.

W zależności od drogi działania na organizm człowieka:

1. Drogi oddechowe.

2. Skórę i błony śluzowe.

3. Przewód pokarmowy.

3. Czynniki biologiczne

1. Mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki) i wytwarzane przez nie toksyny i alergeny.

2. Makroorganizmy tj: rośliny i zwierzęta.

4. Czynniki psychofizyczne

1. Obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne).

2. Obciążenie nerwowo - psychiczne, tj.: obciążenie umysłu, niedociążenie lub przeciążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne.

OCENA RYZYKA

Definicje

Strata - fizyczne naruszenie lub/i uszkodzenie zdrowia lub przedmiotu (rzeczy) [PN-EN-1050].

Zagrożenie (zdarzenie niebezpieczne):

1. Zdarzenie mogące wywołać stratę [PN 1050].

2. Stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę [PN-N-18001].

Narażenie (ekspozycja) - podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych zwią­zanych z wykonywaniem pracy [PN-N-18002].

Środki ochrony:

1. Środki (sposoby) do zlikwidowania zagrożenia lub zmniejszenia ryzyka [PN-1050].

2. Środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki techniczne i organizacyjne stosowa­ne w celu zmniejszenia ryzyka zawodowego [PN-N-18002].

Ryzyko - kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia wywołującego zagrożenie i konse­kwencji związanych z tym zdarzeniem [PN-N-18001].

Ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń, związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagro­żeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy [PN-N-18001].

Ryzyko resztkowe - ryzyko, jakie pozostaje po zastosowaniu (wprowadzeniu) środka ochronnego [PN-1050]. Identyfikacja zagrożeń - stwierdzenie, ustalanie zagrożeń występujących w środowisku pracy.

Szacowanie ryzyka:

1. Nadanie materialnej cechy elementom ryzyka.

2. Przyporządkowanie wartości elementom ryzyka.

3. Ocenienie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego.

4. Określenie stopnia możliwej straty (konsekwencji związanych ze zdarzeniem).

Wartościowanie ryzyka:

1. Formułowanie sądu o ryzyku.

2. Określanie wartości ryzyka według przyjętych kryteriów.

Analiza ryzyka - badaniu ryzyka obejmujące określenie obszaru obiektu, identyfikację zagrożeń i szacowanie ryzyka.

Ocena ryzyka:

1. Proces analizowania ryzyka oraz wyznaczania ryzyka dopuszczalnego [PN-N-18001].

2. Wydawanie opinii (sądu) o ryzyku obejmujące:

1. analizę ryzyka.

2. wartościowanie ryzyka.

3. decyzję o akceptacji ryzyka lub działaniach w celu zmniejszenia (redukcji) ryzyka.

Cele oceny ryzyka

Podstawowymi celami oceny ryzyka zawodowego są:

1. Sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe.

2. Wykazanie, że zastosowane środki ochronny są odpowiednie do zidentyfikowanych zagrożeń.

3. Wykazanie że, dokonano odpowiedniego wyboru materiałów, wyposażenia stanowisk oraz organizacji pracy.

4. Ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,

5. Zbadanie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowalnym i zastosowanie odpowiednich środków ochronnych.

6. Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.

7. Wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, że ryzyko zawodowe jest znane.

Ocenę ryzyka zawodowego należy wykonywać okresowo z częstotliwością określoną w procedurach zarządzania bez­pieczeństwem pracy lub ryzykiem zawodowym oraz zawsze:

1. Przy tworzeniu nowych stanowisk pracy.

2. Przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach pracy (wprowadzeniu nowych urządzeń, maszyn, technologii i organizacji).

3. Przy zmianie wymagań (wprowadzeniu nowych przepisów, norm, zasad oceny stanowisk pracy itp.).

4. Przy wprowadzaniu zmian związanych z zastosowaniem środków ochronnych.

Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego wymaga przygotowań obejmujących:

1. Zapewnienie niezbędnych zasobów.

2. Wyznaczenie niezbędnych osób.

3. Określenie potrzeb szkoleniowych i przeprowadzenie szkoleń osób przeprowadzających ocenę ryzyka zawo­dowego.

4. Zapewnienie udziału pracowników w ocenie ryzyka zawodowego.

5. Zapewnienie osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostęp do potrzebnych informacji.

6. Sporządzenie wykazu stanowisk oraz wykonanie ich analizy.

7. Określenie sposobu informowania o ryzyku zawodowym.

Zapewnienie niezbędnych zasobów

Niezbędne zasoby do oceny ryzyka to środki finansowe, narzędzia i materiały, przepisy i normy, dokumentacje technicz­no ruchowe, instrukcje pracy, procedury wykonywania pracy, literatura itp.

Wyznaczenie niezbędnych osób

Ocenę ryzyka zawodowego w organizacji powinni wykonywać pracownicy organizacji. Pracownicy ci znają szczegóło­wo organizację zakładu, zagrożenia związane z urządzeniami i maszynami, stosowaną technologią oraz materiałami. W miarę potrzeby zaleca się korzystanie również z wiedzy i pomocy ekspertów. Do oceny ryzyka zawodowego należy powołać zespól w skład, którego powinni wchodzić pracodawca, wyznaczeni przez niego pracownicy i jeżeli jest to konieczne eksperci. Do kierowania zespołem należy wyznaczyć osobę odpowiedzialną za planowanie i koordynowanie działań. Wymagane jest, by powołane do zespołu osoby:

1. Znały i rozumiały zasady oceny ryzyka zawodowego, w tym procedury i metody.

2. Posiadały umiejętność identyfikacji problemów, które powinny być rozwiązywane z udziałem ekspertów.

3. Posiadały wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń.

4. Umiały ocenić szkodliwe i niebezpieczne następstwa zagrożeń.

5. Posiadały niezbędną wiedzę w zakresie zastosowania środków ochrony, tym ochrony zbiorowej, indywidual­nej oraz proceduralnej.

By ocena ryzyka zawodowego została przeprowadzona należy:

1. Określić potrzeby szkoleniowe i przeprowadzić szkolenia osób przeprowadzających ocenę ryzyka zawodo­wego.

2. Zapewnić udział pracowników w ocenie ryzyka zawodowego.

3. Zapewnić osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostęp do odpowiedniej informacji.

4. Sporządzić wykaz stanowisk oraz dokonać ich analizy.

5. Określić sposób informowania o ryzyku zawodowym.

Algorytm oceny ryzyka

Ocena ryzyka jest następstwem logicznych kroków, jakie przebiegają w systematycznym oraz systemowym badaniu zagrożeń (zdarzeń niebezpiecznych) w procesach, urządzeniach oraz maszynach. W wyniku tego badania, tam gdzie jest to wymagane, podejmowane są działania zmierzające do zmniejszenia ryzyka, W procedurze tej proces oceny ryzyka poddaje się iteracji (krokowemu powtarzaniu badania) i jeżeli jest to możliwe, zagrożenia są likwidowane bądź ograniczane poprzez dobór środków ochrony.

Analiza ryzyka;

1. Określenie obszaru obiektu, dla którego określane będą zagrożenia.

2. Identyfikację zagrożeń.

3. Szacowanie ryzyka.

4. Określenie wartości ryzyka (wartościowanie ryzyka).

Analiza ryzyka kończy się podaniem wymaganej informacji potrzebnej do określenia wartości ryzyka, na podstawie której może być podejmowana decyzja o poziomie bezpieczeństwa badanego obiektu (procesu, urządzenia lub maszyny).

Wartościowanie ryzyka dotyczy rozważanego podejmowania decyzji. Podjęcie decyzji musi się opierać co najmniej na metodach jakościowych. Metody jakościowe są polecane szczególnie wtedy, kiedy w wyniku zdarzenia straty mają wymiar rosnący. Metody jakościowe są korzystne przy ocenianiu alternatywnych środków ochrony i przy określaniu, który z nich daje najlepszą ochronę.

Ocena ryzyka powinna być przeprowadzana, ponieważ stanowi dowód na to, że drogą tej metody możliwe jest osiągnię­cie odpowiednich wyników w ograniczaniu ryzyka i zmniejszaniu strat

Osiąganie celów zmniejszenia ryzyka

Zagrożenia będą zlikwidowane lub ryzyko zmniejszone przez:

1. Środki konstruktywne lub zastosowanie (zastąpienie) mniej niebezpiecznych materiałów i tworzyw.

2. Techniczne środki ochrony.

3. Wybranie technicznych środków ochrony, znanych z doświadczenia możliwych do użycia w określonych sytuacjach i nie będą przeszkadzać przy wykonywaniu pracy.

4. Informacja o określonym użyciu maszyny (instrukcja obsługi) jest wystarczająco zrozumiała.

5. Wykonywanie pracy przy użyciu maszyn jest zgodne z ich przeznaczeniem, pracownicy obsługujący, konser­wujący i inne osoby posiadają odpowiednie oraz wystarczające kwalifikacje by mogły być narażone na za­grożenia powodowane przez maszyny.

6. Istnieją odpowiednie dokumenty, że zalecane metody pracy na danej maszynie są stosowane oraz realizowa­ne są wymagane szkolenia.

7. Obsługujący jest właściwie informowany o ryzyku resztkowym występującym w różnych fazach eksploatacji maszyny.

8. Gdy istnieje potrzeba zastosowania środków ochrony osobistej, to będą one dostarczone a dostarczanie ich, sposób użycia, wymagane przeszkolenie odpowiednio dokumentowane.

9. Dodatkowe środki zabezpieczające (przedsięwzięcia ostrożności) są wystarczające.

Porównywanie ryzyka

Przeprowadzając wartościowanie ryzyka dla każdej części procesu, urządzenia lub maszyny, można korzystać z danych dotyczących podobnych procesów, urządzeń i maszyn, jeżeli są spełnione następujące kryteria:

1. Porównywany proces, urządzenie lub maszyna spełnia wymagania bezpieczeństwa.

2. Porównywalne są zastosowania (eksploatacja) i rodzaj konstrukcji.

3. Porównywanie są zagrożenia i elementy ryzyka.

4. Porównywalna jest techniczna specyfikacja i obsługa.

5. Porównywalna jest eksploatacja (użytkowanie).

Przeprowadzenie porównywania ryzyka nie wyklucza konieczności oceny ryzyka dla nowej specyficznej eksploatacji (np. musi być przeprowadzona ocena ryzyka z rozróżnieniem materiału, mimo podobnego ryzyka wynikającego z ciecia mięsa przy pomocy pilarki taśmowej do cięcia drewna).

Dokumentacja

Ocena ryzyka wymaga przedstawienia dokumentacji opisującej drogę postępowania i osiągnięte wyniki. Dokumentacja ta powinna zawierać:

1. Opis obiektu (procesu, urządzenia lub maszyny), dla którego przeprowadzono ocenę ryzyka (np. specyfika­cję, granicę obiektu, określony zakres eksploatacji (użycia).

2. Wszystkie ważne informacje (np. o masie, wytrzymałości, wskaźnikach bez­pieczeństwa).

3. Stwierdzenie sytuacji niebezpiecznych.

4. Uwzględnione zdarzenia niebezpieczne mające miejsce w przeszłości.

5. Wykorzystane dane i ich źródła (np. wypadki z przeszłości, dane i doświadcze­nie w zmniejszaniu ryzyka w podobnych (porównywalnych) obiektach).

6. Cele osiągnięte przez zastosowane środki ochrony.

7. Zastosowane środki ochrony do zlikwidowania zagrożeń lub zmniejszenia ryzyka.

8. Gwarantowane ryzyko resztkowe w maszynie.

9. Wynik zakończonej oceny ryzyka.

METODY BADANIA ZAGROŻEŃ I SZACOWANIA RYZYKA ZAWODOWEGO

Znanych jest wiele metod badania zagrożeń i szacowania ryzyka zawodowego. Każda z tych metod może mieć zastoso­wanie w różnych obszarach działalności człowieka.

Ilościowe szacowanie ryzyka

Ryzyko zawodowe można szacować ilościowo i jakościowo. Ilościowe szacowanie może być prowadzone gdy ma się do dyspozycji odpowiednią liczbę danych statystycznych dotyczących ilości i rodzaju wypadków przy pracy, zdarzeń nie­bezpiecznych, chorób zawodowych, czasu narażenia na czynniki środowiska pracy, liczby zatrudnionych itp. Aby ocena ilościowa była wiarygodna dane te muszą spełniać wymagania statystyki.

Jakościowe szacowanie ryzyka

W przypadku gdy nie ma dostępu do danych, które pozwalają wiarygodnie szacować ryzyko, do szacowania ryzyka mają zastosowanie metody jakościowe. Metody te polegają na przypisaniu ryzyku umownej wielkości charakteryzującej jego wartość. Proces ten nazywa się wartościowaniem ryzyka. Ryzyku nadaje się wartości według przyjętej skali. Ponieważ ryzyko określane jest jako funkcja niepożądanych skutków zagrożenia i prawdopodobieństwa z jakim skutki te mogą zaistnieć, to wartościom przyjętej skali ryzyka odpowiadaj ą skale niepożądanych skutków zagrożenia i prawdo­podobieństwa. Skalom tym przypisywane są odpowiednio charakteryzujące ryzyko, skutki zagrożenia i prawdopodo­bieństwo wielkości wag liczbowych lub słownych. Przyjmowane skale mogą być minimum trójstopniowe. Stosowane są w metodach najprostszych. Maksymalnie stosuje się zazwyczaj skale siedmiostopniowe. Za optymalną należy uznać skalę pięciostopniową. Daje ona zadawalające wyniki przy zachowaniu prostego postępowania

Wybrane metody oceny ryzyka

PHA Preliminary Hazard Analysis (Wstępna analiza zagrożeń)

PHA jest metodą indukcyjną, pozwalającą na jakościowe oszacowanie ryzyka. Przeznaczona jest do szacowania ryzyka związanego z zagrożeniami, sytuacjami niebezpiecznymi i zdarzeniami niebezpiecznymi, występującymi przy urządze­niach, maszynach oraz ich systemach i podsystemach. Metoda zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jako­ściowo możliwe skutki wypadku oraz możliwą utratę zdrowia. Stosowana jest na etapach badań, konstruowania i budo­wy tzn. w fazach prowadzenia prac rozwojowych, projektu wstępnego i technicznego oraz przy modyfikacjach maszyn i urządzeń. Można nią szacować ryzyko po zastosowania zaproponowanych środków ochronnych. Szacowanie ryzyka metodą PHA powinno być korygowane i aktualizowane, według potrzeb w kolejnych krokach, w każdym z etapów badań konstrukcji i budowy urządzenia.

Analiza ryzyka prowadzona metodą PHA obejmuje etapy:

1. Określenie granic obiektu dla, którego wykonywana jest ocena ryzyka.

2. Sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń.

3. Oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych strat poprzez stopień szkód S i prawdopodobieństwa szkód P z jakim straty mogą nastąpić.

4. Wartościowanie ryzyka wyrażone poprzez wskaźnik ryzyka, które określa zależność:

W=S*P

gdzie:

S - stopień szkód,

P - prawdopodobieństwo szkód.

PHA -poziom oceny stopnia i prawdopodobieństwa szkód

Szacowanie stopnia szkód		Szacowanie prawdopodobieństwa szkód
Poziom	S	Poziom	P
1	znikome urazy - lekkie szkody	1	bardzo nieprawdopodobne
2	lekkie obrażenia - wymierne szkody	2	mało prawdopodobne zdarzające się raz na 10 lat
3	ciężkie obrażenia - znaczne szkody	3	doraźne wydarzenia zdarzające się raz w roku
4	pojedyncze wypadki śmiertelne - ciężkie szkody	4	dosyć częste wydarzenia zdarzające się raz w miesiącu
5	zbiorowe wypadki śmiertelne - szkody na bardzo dużą skalę na terenie zakładu	5	częste regularne wydarzenia zdarzające się raz w tygodniu

RISKSCORE (Wskaźnik ryzyka)

W metodzie RISC SCORE wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R=S*E*P

gdzie parametrami wartość ryzyka R są:

S - możliwe skutki zdarzenia, straty spowodowane przez zdarzenia,

E - ekspozycja na zagrożenie,

P - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

Znaczenie poszczególnych wartości parametrów ryzyka przedstawiono w tablicach.

RISK SCORE- szacowanie skutków zdarzenia

Wartość S	Szacowanie straty	Straty ludzkie	Straty materialne
100	Poważna katastrofa	Wiele ofiar śmiertelnych	>30mln zł
40	Katastrofa	Kilka ofiar śmiertelnych	10-30mln zł
15	Bardzo duża	Jedna ofiara śmiertelna	0,3-1 min zł
7	Duża	Ciężkie uszkodzenia ciała	30-300tys. zł
3	Średnia	Absencja	3-30tys. zł
1	Mała	Udzielenie pierwszej pomocy	<3tys. zł

GRAF RYZYKA

Graf ryzyka jest metodą wartościowania ryzyka, w której szacowane parametry ryzyka przedstawione są w formie grafu. Za parametry ryzyka przyjmowane są: wielkość szkód (strat) jakie może spowodować zagrożenie, czas występowania zagrożenia (ekspozycji), możliwości zastosowania ochrony przed zagrożeniem i prawdopodobieństwo wystąpienia nie-pożądanego zdarzenia. Znaczenie tych parametrów przedstawiono w tablicy.

Graf ryzyka - znaczenie parametrów ryzyka

S Wielkość szkód	A Czas występowania zagrożenia	G Ochrona przed zagrożeniem	W Prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia
S1 - lekkie obrażenia lub dyskomfort	A1 - rzadkie do częstego występowania	G1 - efektywna przy spełnieniu pewnych warunków	W 1 - bardzo małe prawdopodobieństwo
S2 - ciężkie lub nieodwracalne obrażenia jednej lub większej ilości osób	A2 - częste do stałego występowania	G2 - nie dająca prawie żadnych efektów	W2 - małe prawdopodobieństwo
S3 - śmierć najwyżej jednej osoby					W3 - relatywnie duże prawdopodobieństwo
			S4 - śmierć większej ilości osób

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO ZWIĄZANEGO Z ODDZIAŁYWANIEM CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH l SZKODLIWYCH wg normy PN-N-18002

Wartościowanie ryzyka zawodowego dla czynników niemierzalnych

Szacowanie parametrów ryzyka i wartościowanie ryzyka dla czynników niemierzalnych przeprowadza się według przed­stawionych w normie PN-N-18002 tablic. Wartościowanie ryzyka może odbywać się w skali trój lub pięciostopniowej.

Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej (PN-N-18002)

Prawdopodobieństwo	Ciężkość następstw
		Mała	Średnia	Duża
Mało prawdopodobne	Małe 1	Małe 1	Średnie 2
Prawdopodobne	Małe 1	Średnie 2	Duże 3
Wysoce prawdopodobne	Średnie 2	Duże 3	Duże 3

Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej (PN-N-18002)

Prawdopodobieństwo	Ciężkość następstw
		Mała	Średnia	Duża
Mało prawdopodobne	Bardzo małe 1	Małe 1	Średnie 3
Prawdopodobne	Małe 2	Średnie 3	Duże 4
Wysoce prawdopodobne	Średnie 3	Duże 4	Bardzo duże 5

Szacowanie ciężkości następstw:

- o malej szkodliwości - urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy, czasowe pogorszenie stanu zdrowia takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienie oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.

- o średniej dolegliwości - urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi absencjami, zranienia, oparzenia drugiego stopnia na nie­wielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mię­śniowo- szkieletowego, itp.,

- o dużej szkodliwości - urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości lub śmierć - oparzenia trzeciego stopnia, oparzenia drugiego stopnia o dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złama­nia z następującą dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma, itp.,

Szacowanie prawdopodobieństwa zdarzeń:

- mało prawdopodobne - następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika,

- prawdopodobne - następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika,

- wysoce prawdopodobne - zastępstw zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Wartościowanie ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych

Podstawowym kryterium wartościowania ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych są wymagania przepisów i norm. W przypadku braku wymagań określonych w przepisach i normach należy opracować własne kryteria w oparciu o opinię ekspertów oraz doświadczenia zakładu i jego pracowników.

Wartościowanie ryzyka zawodowego na podstawie szacowania wielkości charakteryzujących narażenie na czynniki szkodliwe przedstawiono w tablicy.

Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego

Wyniki oceny ryzyka zawodowego stanowią podstawę do planowania działań korygujących i zapobiegawczych.

Przy podejmowaniu i planowaniu działań korygujących i zapobiegawczych zmierzających do ograniczenia zagrożeń i wynikającego z nich ryzyka zawodowego należy stosować środki ochronne w kolejności:

1. Środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła.

2. Środki ochrony zbiorowej.

3. Środki organizacyjne i proceduralne.

4. Środki ochrony indywidualnej.

Przed realizacją działań korygujących lub zapobiegawczych, wynikających z oceny ryzyka zawodowego, należy wyko­nać analizę planu działań w celu stwierdzenia czy:

1. Proponowane działania doprowadzą do postawionego celu.

2. Po zrealizowaniu działań nie powstaną nowe zagrożenia.

3. Można wybrać inne, bardziej skuteczne środki.

4. Pracownicy będą akceptować podjęte działania.

Po realizacji działań, w celu sprawdzenia skuteczności, należy wykonać ponownie oceną ryzyka zawodowego.

Wartościowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej oraz zalecenia dotyczące działań wynikających z oceny ryzyka

Oszacowanie ryzyka zawodowego	Wartościowanie ryzyka zawodowego	Niezbędnie działania
Duże	Niedopuszczalne	Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z już wykonywaną pracą, to działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast, np. przez zastosowanie środków ochronnych. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie	Dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
Małe		Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najmniej na tym samym poziomie.

Wartościowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej oraz zalecenia dotyczące działań wynikających z oceny ryzyka

Oszacowanie ryzyka zawodowego	Wartościowanie ryzyka zawodowego	Niezbędnie działania
Bardzo duże	Niedopuszczalne	Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Duże		Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z już wykonywaną pracą, to działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie	Dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
Małe		Zaleca się zmniejszenie możliwości dalszego zmniejszenia poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najmniej na tym samym poziomie.
Bardzo małe		Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań.

KOSZTY I STRATY ZWIĄZANE Z BHP

koszty ubezpieczeń

składka ZUS, ubezpieczenia majątkowe, ubezpieczenia pra­cowników, ewentualnie inne ubezpieczenia,

wydatki na BHP

zakupy sprzętu, szkolenia, badania lekarskie, ochrony indy­widualne, pomiary itp.

straty spowodowane wypadkami
odszkodowania/zasiłki/dodatki, koszty osobowe, pomoc me­dyczna/transport, straty materialne, naprawy/części, kary umowne/odszkodowania, straty kontraktów, strata dobrego imienia (zwiększona stawka ubezpieczenia).

Relacje pomiędzy „widocznymi kosztami" BHP, a całością kosz­tów i strat związanych z wypadkami ilustruje poniższy rysunek:

Góra Lodowa wypadków

Koszty wypadków przy pracy i chorób zawodowych:

• leczenie

• odszkodowania

Zaksięgowane koszty

lub nleubezpieczone straty materialne:

• zniszczone budynki

• zniszczone narzędzia i sprzęt

• zniszczone produkty i materiały

• opóźnienia w produkcji

• koszty obsługi prawnej

• sprzęt ratunkowy i wyposażenie

• koszty naprawy i wymiany

• kary za zanieczyszczenie środowiska

Różne nleubezpieczone straty:

• czas na badanie wypadku

• wynagrodzenia za nieprzepracowany czas

• koszty zwolnień i rekrutacji

• nadgodziny

• dodatkowy nadzór

• koszty administracyjne

• obniżona wydajność

• utrata „dobrego imienia"

„

Art. 227. (Zapobieganie chorobom zawodowym)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym

chorobom związanym z wykonywaną pracą, a w szczególności:

1. Utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników,

2. Przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.

§ 2. Minister właściwy do spraw zdrowia wydał odpowiednie rozporządzenia.

Rozporządzenie Rady ministrów z 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115)

Art. 228. (Komisja do spraw NDS)

§ 3. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej

określił, w drodze rozporządzenia, wykaz najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Art. 229. (Badania lekarskie)

§ 1. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

1. Osoby przyjmowane do pracy

2. Pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o prace zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

§ 2. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy

trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym

badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym

stanowisku.

§ 3. Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

§ 4. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

§ 5. Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:

1. Po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,

2. Po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

§ 6. Badania, o których mowa w § 1, 2, 5, są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.

§ 7. Pracodawca jest obowiązany przechowywać orzeczenia wydane na podstawie badań lekarskich, o których mowa w §1, 2, 5.

§ 8. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej wydał stosowne rozporządzenia.

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332; z 1997r. Nr 60, poz. 375).

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12 lipca 1996r. w sprawie wykazu jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakresu tych badań (Dz. U. nr 101, poz. 473 z późn. zm.)

Badania profilaktyczne mogą wykonywać tylko lekarze wpisani do rejestru lekarzy przeprowadzających badania profilaktyczne prowadzonego przez wojewódzki ośrodek medycyny pracy.

Lekarz wydaje orzeczenie lekarskie na podstawie:

1. Skierowania pracodawcy, w którym dokładnie określony jest rodzaj badania profilaktycznego, stanowisko osoby przyjmowanej do pracy lub przenoszonej na nie i stanowisko, na którym pracownik jest zatrudniony, informacje o występowaniu na stanowisku pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych.

2. Aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tym stanowisku.

3. Wyniku przeprowadzonego badania profilaktycznego.

4. Oceny zagrożenia dla zdrowia i życia pracownika na stanowisku pracy.

5. Ewentualnej wizytacji stanowiska pracy.

Jeżeli u pracownika zostaną stwierdzone objawy powstawania choroby zawodowej, wówczas pracodawca, zgodnie z orzeczeniem lekarskim, ma obowiązek przenieść pracownika do innej pracy nie narażonej na działanie czynnika wywołującego objawy. Termin i okres, na jaki pracownik powinien zostać przeniesiony, określa orzeczenie lekarskie. W przypadku, gdy przeniesienie pracownika powoduje obniżenie jego wynagrodzenia, wówczas przysługuje mu dodatek wyrównawczy, nie dłużej jednak, niż przez okres 6 miesięcy. Pracownik nie może odmówić przyjęcia innego stanowiska pracy. Przeniesienie pracownika nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy.

Obowiązek przeniesienia pracownika do innej pracy ciąży również na pracodawcy w przypadku, gdy pracownik nie może wykonywać dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został zaliczony do żadnej z grup inwalidów. Podstawą przeniesienia jest także orzeczenie lekarskie. W przypadku obniżenia wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje również dodatek wyrównawczy, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy.

Art. 230. (Objawy choroby zawodowej)

§ 1. W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieś pracownika do innej pracy nie narażając go na działanie czynnika, który wywołał te objawy.

§ 2. Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115)

Art. 230. (Przeniesienie do odpowiedniej pracy)

Pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, przenosi do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Art. 232. (Posiłki profilaktyczne i napoje)

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów określiła , w drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).

Posiłki profilaktyczne i napoje są nieodpłatne. Posiłkiem jest jedno danie gorące. Pracodawca może:

• Sam przygotować i wydawać posiłki pracownikom.

• Umożliwić korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych w czasie pracy ( koszty posiłku pokrywa pracodawca ).

• Umożliwić przygotowanie przez pracownika we własnym zakresie w czasie pracy takiego posiłku z produktów dostarczanych przez pracodawcę.

Wybór rodzaju posiłku należy do pracodawcy. Rozporządzenie określa jedynie, iż posiłek taki musi zawierać około: 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczu, 15% białek, 1000kcal wartości energetycznej.

Rozporządzenie określa również rodzaje prac, które zobowiązują pracodawcę do zapewnienia posiłków:

1. Związane z wysiłkiem fizycznym powodującym wydatek energetyczny u kobiet powyżej 1100kcal i u mężczyzn powyżej 2000kcal.

2. Związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej wydatek energetyczny u kobiet powyżej 1000kcal i u mężczyzn powyżej 1500kcal, jeżeli są wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych z temperaturą poniżej 10°C lub wskaźnika obciążenia termicznego powyżej 25°C.

3. Związane z wysiłkiem fizycznym w ciągu zmiany roboczej, jeżeli wydatek efektywny wynosi powyżej 1000kcal u kobiety i 1500kcal u mężczyzny, jeżeli praca pomiędzy 1 listopada a 31 marca odbywa się na otwartej przestrzeni.

4. Pod ziemią.

5. Związane z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.

Pracodawca ma obowiązek dostarczyć napoje w ciągu całej zmiany roboczej pracownikom, którzy zatrudnieni są:

1. W gorącym mikroklimacie.

2. W mikroklimacie zimnym.

3. Na otwartej przestrzeni w temp. poniżej 10°C lub powyżej 25°C.

4. Na stanowiskach pracy, gdzie temperatura przekracza 28°C.

5. Przy pracach powodujących w ciągu zmiany roboczej wydatek energetyczny u kobiet powyżej 1000kcal i 1500kcal u mężczyzn

W zależności od potrzeb napoje są zimne lub gorące albo wzbogacone o sole mineralne. Koszt napojów ponosi pracodawca.

Wykaz stanowisk pracy, na których przysługują posiłki i napoje, a także warunki ich wydawania określa pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami działającymi na terenie zakładu pracy, a w przypadku ich braku po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników. Posiłki i napoje wydawane są tylko w przypadku wykonywania prac wyżej określonych. Pracownikowi nie przysługują posiłki i napoje w czasie urlopu albo innej nieobecności w pracy ani ekwiwalent za posiłki i napoje.

Art. 233. (Higieniczne warunki pracy)

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r. nr 169, poz. 1650),

Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami i/ lub znakami bezpieczeństwa - zgodnie z Polskimi Normami:

PN-92/N-01255 Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa,

PN-93/N-01256/03 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy.

Znaki bezpieczeństwa powinny być umieszczone odpowiednio do linii wzroku - w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia, a w przypadku ogólnego zawożenia - przy wejściu na teren, gdzie występuje takie zagrożenie. Jeżeli oznakowanie, o którym mowa jest niewystarczające, dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników - miejsca, niebezpieczne powinny być wyłączone z użytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób. Otwory i zagłębienia na terenie zakładu pracy powinny być zamknięte odpowiednimi pokrywami, a jeżeli jest to niemożliwe - powinny być ogrodzone w sposób uniemożliwiający wpadnięcie i oznakowane.

Art. 234. (Obowiązki pracodawcy w związku z wypadkiem przy pracy)

§ 1.W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.

§ 4. Koszty związane z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. nr 115, poz. 744)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. nr 227, poz. 2298)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. nr 269, poz. 2672)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz. U. nr 236, poz. 1992)

• Ustawa z 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz. 1673)

• Ustawa z 17 grudnia 1998r. O emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118)

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń, przełożonego.

2. Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności w interesie zakładu nawet bez polecenia.

3. W czasie pozostawania praco wnika w dyspozycji zakładu pracy w drodze miedzy siedzibą zakładu pracy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się w zakresie uprawnień do świadczeń; wypadek, któremu pracownik uległ:

1. W czasie podróży służbowej, chyba, że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku wykonywaniem powierzonych mu zadań.

2. W związku z odbywaniem służby w zakładowych i resortowych formacjach samoobrony albo w związku z przynależnością do obowiązkowej lub ochotniczej straży pożarnej w zakładzie pracy.

3. Przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie pracy organizacje

4. polityczne, zawodowe.

Postępowanie w razie wypadku przy pracy

Przepisy nakładają na. pracodawcę, i jego pracowników obowiązek określonego postępowania w razie wypadku przy pracy. I tak, kiedy zdarza się wypadek, pracodawca zobowiązany zapewnić:

1. Pierwszą pomoc pracownikowi, który uległ wypadkowi.

2. Zabezpieczenie miejsce wypadku.

3. Zbadanie okoliczności i przyczyn wypadku oraz prawidłowe sporządzenie właściwej dokumentacji wypadku.

Obowiązek udzielania natychmiastowej pomocy poszkodowanemu ciąży również na przełożonym poszkodowanego, a także na każdym pracowniku, który zauważy wypadek bądź dowiedział się o nim. Osoby te zobowiązane są zawiadomić o wypadku pracodawcę. Pracownik, który uległ wypadkowi, ma obowiązek zawiadomić o wypadku swojego przełożonego. Jeśli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien uczynić to niezwłocznie, a jeśli skutki wypadku ujawniły się w okresie późniejszym- niezwłocznie po ich ujawnieniu. Organem działającym w zakładzie pracy, który rozstrzyga kwestie, czy: wypadek jest wypadkiem przy pracy, nastąpił przypadek rażącego niedbalstwa lub czy wypadek został spowodowany umyślnie, jest zespół powypadkowy.

Zgodnie z ustawą z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199 poz. 1673 z 28 listopada 2002).

Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia naruszający podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru zasiłku świadczenia stanowi kwota, będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. Ubezpieczonemu, który na wskutek wypadku przy pracy, lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy.

Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenia sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności na okres przekraczający sześć miesięcy, mogący ulec poprawie. Ocena stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Pracownikowi któremu w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stał się niezdolny do pracy przysługuje:

Renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

Renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Renta nie może być niższa niż 80% podstawy jej wymiaru dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy 60% podstawy jej wymiaru dla osoby częściowo niezdolnej do pracy renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy jej wymiaru

Na podstawie art. 234 § l KP pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania w razie zaistnienia wypadku przy pracy w następującym zakresie: zlikwidowanie lub ograniczenie zagrożenia wypadkowego udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające w przyszłości zaistnienia podobnych wypadków. W zakresie chorób zawodowych obowiązującym przepisem jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 30.07.2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. nr 132 poz. 1115).

Art. 235. (Rozpoznanie choroby zawodowej)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu organowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i właściwemu inspektorowi pracy każdy przypadek rozpoznania choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę.

§ 2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, dotyczy także lekarza, który rozpoznał lub podejrzewa przypadek choroby zawodowej.

§ 3. W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:

1. Ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą choroba, działając w porozumieniu z właściwym organem PIS.

2. Przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze.

3. Zapewnić realizację zaleceń lekarskich.

§ 4. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115)

Art. 236. (Analizowanie przyczyn wypadków i chorób)

Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze.

Art. 237. (Upoważnienie)

§ 1. Rada Ministrów określiła, w drodze rozporządzeń:

1. Szczegółowe zasady postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania a także zakres informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy.

2. Wykaz chorób zawodowych.

3. Szczegółowe zasady postępowania dotyczące zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmioty właściwe w tych sprawach.

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór protokółu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zawierający dane dotyczące poszkodowanego, składu zespołu powypadkowego, wypadku i jego skutków, stwierdzenie, że wypadek jest lub nie jest wypadkiem przy pracy, oraz wnioski i zalecane środki profilaktyczne, a także pouczenie dla stron postępowania powypadkowego.

§ 3. Minister właściwy do spraw pracy określił , w drodze rozporządzenia, wzór statystycznej karty wypadku przy pracy, uwzględniając dane dotyczące pracodawcy, poszkodowanego, wypadku przy pracy, a także skutków oraz sposób i terminy jej sporządzania i przekazywania do właściwego urzędu statystycznego.

§ 4. Minister właściwy do spraw zdrowia określił, w drodze rozporządzenia:

1. Sposób dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób, a także prowadzenia rejestrów chorób zawodowych, uwzględniając w szczególności wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu dotyczącym tych chorób oraz dane objęte rejestrem.

2. Wytyczne diagnostyczno-orzecznicze i kryteria rozpoznawania chorób zawodowych, uwzględniając w szczególności rodzaj choroby oraz czynniki szkodliwe i uciążliwe wywołujące te choroby.

Art. 237³. (Dopuszczenie do pracy)

§ 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawca kolejnej umowy o pracę.

§ 2¹. Pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane

§ 3. Szkolenia, o którym mowa w § 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Jednym z podstawowych obowiązków ciążących na pracodawcy jest przeszkolenie pracownika przed dopuszczeniem, do pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz prowadzenie szkoleń (art.237 § 2 K.P.)

Szkolenie w dziedzinie bhp, rozumiane jest jako kształcenie, dokształcanie, doskonalenie pracowników i zaznajamianie z przepisami i zasadami bhp niezbędnymi do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz związanych z tym obowiązków i odpowiedzialności w zakresie BHP, zaznajomienie się z zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi związanymi z wykonywaną pracą, nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych i udzielenia pierwszej pomocy.

Zgodnie z art.237³ Kodeksu Pracy nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów i zasad bhp.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracowników w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenia szkolenia okresowego bhp. Szkolenia odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Pracodawcy oraz jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp

powinny zapewnić :

1. Szczegółowe programy szkolenia dla poszczególnych typów szkoleń bhp.

2. Wykładowców i instruktorów o wysokich kwalifikacjach.

3. Odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia szkolenia oraz pomoce dydaktyczne.

Szkolenie w dziedzinie bhp prowadzone jest jako:

1. Szkolenie wstępne

2. Szkolenie okresowe

Szkolenie wstępne i szkolenie okresowe powinny być zakończone egzaminem.

Szkolenie wstępne przeprowadzane jest zgodnie z opracowanymi programami.

Instruktaż ogólny przechodzą wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy oraz uczniowie i studenci odbywający praktyki w zakładzie. Instruktaż ogólny bhp obejmuje podstawowe przepisy bhp w kodeksie, regulaminu pracy oraz przepisów i zasad bhp potrzebnych do wykonywania określonej pracy.

Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Szkolenie instruktażu stanowiskowego powinno zapoznać uczestników z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobem ochrony przed zagrożeniami oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy.

określonym stanowisku pracy.

Szkolenie okresowe jego celem jest aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i umiejętności

pracowników w dziedzinie bhp. Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego określa pracodawca w porozumieniu z radą zakładową lub przedstawicielem pracowników. Szkolenie pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno być przeprowadzone w formie instruktażu nie rzadziej niż raz na 3 lat, dla pracodawców i osób kierujących nie rzadziej niż raz na 5 lat. dla pracowników biurowych raz na 6 lat. Pierwsze szkolenie następuje do roku pracy danego pracownika.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860)

Art. 237⁴. (Obowiązek zaznajamiania pracowników z przepisami bhp)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.

§ 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

ERGONOMIA W KSZTAŁTOWANIU WARUNKÓW PRACY I ORGANIZACJI PRACY

Ergonomia jako nauka empiryczna wiąże teorie z praktyką w sposób nowoczesny, gdyż bada problemy kompleksowo tj. strukturę i funkcję poszczególnych elementów w systemie człowiek - obiekt materialne, środowisko pracy. Człowiek w tym systemie rozpatrywany jest jako istota o określonych właściwościach fizjologicznych, odpowiedniej budowie anatomicznej i psychicznej.

Cechy ergonomii

Prowadzenie badań nad dostosowaniem rzeczowych składników układu człowiek - praca do naturalnych ograniczeń psychosomatycznych człowieka, dążenie do zapewnienia tą drogą możliwie wysokiej sprawności człowieka, eliminowanie wszelkich zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka, dążenie do optymalnego ukształtowania biologicznego kosztu wykonania pracy.

Ergonomia koncepcyjna jest nauką zajmującą się od zarania pomysłu już w biurach projektowych przystosowaniem stanowisk pracy do optymalnych potrzeb fizjologiczno-psychicznych człowieka.

Ergonomia korekcyjna zajmuje się już istniejącymi stanowiskami pracy, stosuje rozwiązania

modernizacyjno-adaptacyjne. Wyższość Ergonomii koncepcyjnej nad korekcyjną nie ulega wątpliwości.

Ergonomia wyrobów bada czy dany wyrób odpowiada specjalnym grupom odbiorców np.

osoby niepełnosprawne, kobiety, osoby w starszym wieku, osoby młodociane.

W zakresie antropometrycznych wymiarów ludzkiego ciała pomocnych przy projektowaniu zostały wydane normy, np. „Ergonomia - podstawowe pomiary ciała ludzkiego PN-86/N-08012. Dane Ergonomiczne do projektowania, wymiary ciała ludzkiego PN 90/N-08000.

Projektowanie przestrzeni pracy powinno rozpoczynać się od uwzględnienia uwarunkowań wynikających z wymiarów ciała ludzkiego w powiązaniu z procesami pracy. Przestrzeń robocza powinna zapewnić możliwość przyjęcia wygodnej pozycji ciała najlepiej siedzącej na prawidłowo skonstruowanym siedzisku z możliwością zmiany tej pozycji oraz swobodne wykonywanie czynności. Wykorzystanie danych antropometrycznych umożliwia ustalenie zakresów powierzchni roboczych. Wysokość płaszczyzny pracy dobiera się do odpowiednich wymiarów antropometrycznych ciała osoby zatrudnionej. Siedzisko i płaszczyzna pracy powinny być rozpatrywane łącznie, ażeby osiągnąć właściwie wyprostowaną pozycję ciała. Nienaturalnie przyjmowane pozycje ciała, wymuszone konstrukcją siedzisk stołów, maszyn, urządzeń jest przyczyna zwiększonego obciążenia statycznego powodując cały szereg dolegliwości jak zakłócenia prawidłowego krążenia.

Zasadniczo rozróżniamy trzy pozycje pracy: siedzącą, leżącą i stojącą, Ogólnym warunkiem, który się stawia dla każdej pozycji ciała jest jej naturalność. Z utrzymaniem odpowiedniej pozycji ciała wiąże się zużycie energii. Gdy człowiek nie wykonuje żadnej pracy dynamicznej zużywa w pozycji leżącej 64,8 Kcal na godzinę. Zużycie energii w pozycji siedzącej jest o 4% większe, w klęczącej o 8%, a w przysiadzie 8,5%, w stojącej 12%, w pochylonej od 55-60%.

Pozycja stojąca powoduje stałe obciążenie kończyn dolnych, a głównie stawów co w konsekwencji nadweręża aparat więzadłowy doprowadzając często do płaskostopia.

Pozycja pracy stojąca wymuszona w zawodzie np. stolarza powoduje zniekształcenie stawów kolanowych oraz trwałe skrzywienie kręgosłupa (charakterystyczna sylwetka okrągłych pleców.) Zniekształcenie kręgosłupa w odcinku klatki piersiowej powoduje trudności w prawidłowym oddychaniu i krążeniu. Praca stojąca połączona z wysiłkiem fizycznym powoduje powstawanie przepuklin brzusznych. Pozycja stojąca pochylona zużywa 55-60% więcej energii powoduje znaczne przekrwienie głowy utrudnia czynności oddechowe wymaga dużego wysiłku mięśni grzbietu (obciążenie statyczne) oraz wywołuje nacisk na jamę brzuszną.

Pozycja leżąca uznawana w zasadzie za wypoczynkową umożliwia lub znacznie ogranicza pewną swobodę ruchów kończyn górnych np. kierowcy pod samochodem Pracownik pracujący w pozycji leżącej narażony jest na znaczny wysiłek statyczny mięśni. Uciążliwość pracy w pozycji leżącej wymaga traktowania jej wyłącznie jako zło konieczne. Za najbardziej odpowiednią ergonomicznie należy przyjąć pozycję przemienną siedząco-stojącą.

Pozycja siedząca wymaga pewnej aktywności mięśni utrzymujących tułów mięśni grzbietu, brzucha i ud. U pracownika siedzącego prawidłowo 75% ciężaru spoczywa na guzach kulszowych. Przy pozycji siedzącej trzeba zapewnić utrzymanie kończyn dolnych w taki sposób aby nie powstał nacisk na naczynia krwionośne. Zapobiega temu odpowiednio skonstruowana powierzchnia siedziska. W celu przyjęcia prawidłowej pozycji siedząc wymaga się:

Ciężar ciała musi spoczywać głównie na guzach kulszowych górnej części ud i na stopach. Przy pewnych rodzajach pracy ciężar ciała może być przenoszony na lędźwie i częściowo przedramię.

Stopy ciała powierzchnią muszą opierać się na podnóżku, kąt pomiędzy podnóżkiem, a stopą powinien być większy od kąta prostego. Udo z podnóżkiem powinno też tworzyć kąt większy od kąta prostego. Głowa może być lekko pochylona do przodu, odległość oczu od pola pracy 30-40cm.

W pozycji stojącej, optymalna wysokość płaszczyzny pracy wynosi poniżej 7,5cm od zgiętego łokcia pracownika. W zakresie ruchów pracownika, z punktu widzenia ergonomii należy wziąć następujące zasady:

Równoczesności i symetrii ruchów

Większość pracowników pracuje jedną ręką używając drugiej tylko do trzymania przedmiotu. Wykorzystanie obydwu rąk zwiększa zarówno wydajność pracy, ale również zmniejsza zmęczenie.

Ekonomiczność ruchów

Ruchy powinny być zawsze jak najprostsze. Rozmieszczać należy tak przedmioty i narzędzia, ażeby stosować ruchy najprostsze.

Ciągłość ruchów i ich płynność

Ruchy ciągłe i płynne są oszczędniejsze niż prostoliniowe z nagłymi zmianami kierunków.

Przemieszczanie, transport ciężarów

Ustalenie takiej szybkości ruchów, ażeby energia na przyspieszenie celu oderwania ciężaru nie byłą zbyt duża, jak również przy kładzeniu ciężaru-hamowanie. Należy dążyć do zmniejszania ciężaru na osobę, zastąpienie ręcznego dźwigania innym, nie uciążliwym.

Rytm i tempo - Kolejność prac i ruchów powinna być przemyślana co gwarantuje mniejsze zużycie energii.

UWAGI OGÓLNE O BEZPIECZEŃSTWIE PRACY W POMIESZCZENIACH BIUROWYCH

Upadki zdarzają się pracownikom biurowym 3 razy częściej niż innym; około 8% spowodowane są potknięciem o krzesło, wystające szuflady, dywany i wyposażenie biurowe. Najczęściej zdarzają się upadki z wysokości np. z krzesła w momencie, gdy pracownik stojąc na siedzisku usiłuje sięgnąć po coś z górnej półki szafy. Upadki należą do najcięższych w skutkach. Przyczyną wypadku może być ponadto uderzenie o otwarte drzwi i szufladę, uderzenie przez przedmioty spadające z biurek lub przez otwarte drzwi nagle pchnięte z przeciwnej strony, oraz oparzenie gorącą herbatą lub kawą.

1. Aby uchronić się przed zagrożeniami wypadkowymi należy przestrzegać następujących wskazówek: wchodząc do pomieszczeń, nie należy otwierać drzwi zbyt energicznie.

2. Przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów należy zachować ostrożność, dotyczy to szczególnie kobiet w obuwiu na wysokich obcasach.

3. Nie należy pastować schodów ze względu na duże zagrożenie upadkiem.

4. Szuflady biurek, drzwiczki szafek muszą być zamknięte.

5. Wykładziny podłogowe należy dokładnie mocować do podłoża, uszkodzenia należy natychmiast naprawić.

6. Po wyjęciu dokumentów z szuflady należy zamknąć ją i nie zostawiać segregatorów na podłodze.

7. Wszystkie naprawy i konserwacje sprzętu elektrycznego i oświetleniowego powinni wykonywać tylko uprawnione osoby.

8. Porządek i ład jest podstawą bezpieczeństwa, dlatego należy dbać o uporządkowanie przed zakończeniem pracy własnego biurka i wokół stanowiska pracy, należy przestrzegać przepisów ppoż.

Wymuszone postawy ciała a umiejscowienie objawów dolegliwości (wg R. Palucha)

Niewłaściwe postawy	Prawdopodobne miejsca dolegliwości
Stanie w jednym miejscu	podudzia, stopy (żylaki i opuchnięcia) odcinek lędźwiowy, mięśnie prostowniki grzbietu
Siedzenie bez oparcia grzbietu	mięśnie prostowniki grzbietu
Siedzenia zbyt wysokie	kolana, łydki, drętwienie
Siedzenia zbyt niskie	barki, szyja, lędźwie
Siedzenia bez podnóżka	kolana, stopy, lędźwie
Tułów pochylony ku tyłowi	lędźwie (degeneracja chrząstek międzykręgowych)
Głowa nadmiernie pochylona	szyja (degeneracja chrząstek międzykręgowych)
Ramiona wygięte ku przodowi lub na boki	szyja, barki, staw ramienny, ramię
Nienaturalne chwyty ręki, nienaturalne trzymanie narzędzi	przedramię, nadgarstek, stany zapalne
Każda pozycja z przykurczem mięśni	zaangażowane mięśnie

BHP PRZY OBSŁUDZE KOMPUTERÓW I WYSTĘPUJĄCE ZAGROŻENIA

BHP przy obsłudze komputerów reguluje przepis Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 01.12.1998r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz.937)

Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

Pracodawca jest obowiązany do przeprowadzenia oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pod kątem:

1. Organizacji stanowiska pracy i prawidłowego rozmieszczenia elementów wyposażenia tego stanowiska pracy.

2. Stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniających bezpieczeństwo w tym pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej elektrycznej.

3. Obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo - szkieletowego pracownika.

4. Obciążenia obsługi czynnikami fizycznymi w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem.

5. Obciążenia psychicznego pracowników.

Pracodawca jest obowiązany do zapewnienia łączenia przemiennie prac związanych z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku: zapewnienie zmiennej pozycji ciała. Po nieprzerwanej jednej godzinie obsługi monitora ekranowego przysługuje co najmniej pięciominutowa przerwa.

Pracodawca jest obowiązany w przypadku zmian chorobowych oczu wynikających z obsługi monitora ekranowego po badaniach okulistycznych zgodnie z zaleceniem lekarza do wyposażenia obsługi w okulary korygujące.

Zgodnie z załącznikiem cytowanego wyżej rozporządzenia należy spełnić minimalne wymagania bhp i ergonomii w zakresie:

Wyposażenia stanowisk pracy oraz sposobu rozmieszczenia elementów nie powodującego nadmiernego obciążenia układu mięśniowo - szkieletowego, wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika

1. Znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne.

2. Obraz na ekranie powinien być stabilny bez tętnienia lub innych form niestabilności.

3. Jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy.

4. Regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej o 120° po 60^o w obu kierunkach.

5. Ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.

6. W razie potrzeby wynikających z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika powinna być użyta oddzielnie podstawa monitora lub regulowany stół.

7. Ustawienie ekranu monitora w stosunku do istniejących źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicie światła.

8. Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.

9. Konstrukcja klawiatury powinna być tak dostosowana do użytkownika ażeby nie powodowała w czasie pracy zmęczenia mięśni kończyn górnych.

10. Klawiatura powinna posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie od 0°-15°.

11. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze kontrastowe i czytelne.

12. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

13. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać odpowiednią powierzchnię do sprawnego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska i wykonywania czynności z zachowaniem odległości nie mniejszej przy klawiaturze, a krawędzią stołu jak 10cm.

14. Wysokość stołu oraz siedziska (krzesła) powinna zapewniać naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem. Zachowaniem kąta obserwacji ekranu monitora w zakresie 20 - 50° w dół licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu, przy czym górna krawędź monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu obsługi.

15. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej.

16. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać właściwą stabilność z wyposażeniem w co najmniej pięć podpór z kółkami jezdnymi.

17. Regulacja wysokości siedziska najlepiej 40-50cm, licząc od podłogi.

18. Regulacja pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu, pochylenie dostosowane ergonomicznie do wygięcia kręgosłupa.

19. Płyty siedziska powinny być wyprofilowane do odcinka udowego.

20. Krzesło powinno posiadać możliwość obrotu wokół osi pionowej 360°.

21. Na życzenie pracownika lub gdy krzesło uniemożliwia płaskie spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze należy wyposażyć stanowisko pracy w podnóżek.

22. Podłokietniki powinny zapewnić naturalne położenie kończyn górnych.

23. Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów należy stanowisko wyposażyć w odpowiedni uchwyt z regulacją ustawienia wysokości i pochylenia w stosunku do obsługi. Uchwyt ten powinien być umieszczony między ekranem monitora i klawiaturą lub w innym miejscu zmniejszającym ruchy głowy.

24. Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna być zawarta w przedziale od 40-75cm.

25. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw lamp, okien i ścian przezroczystych, albo jasnych płaszczyzn ścian pomieszczenia. W razie konieczności przed niekorzystnym olśnieniem lub luminacją należy stosować żaluzje lub zasłony na oknach.

26. Wilgotność względna w pomieszczeniu nie powinna być mniejsza niż 40%, a większa niż 60%

27. Temperatura powietrza w pomieszczeniu nie powinna być mniejsza niż +18°C.

Art. 237⁵. (Upoważnienie)

Minister właściwy do spraw pracy określił, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.

Art. 237⁶. (Środki ochrony indywidualnej)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 31 marca 2003r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. nr 80, poz. 725)

Art. 237⁷. (Odzież i obuwie robocze)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

1. Jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu.

2. Ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

§ 4. Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z § 2, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.

Art. 237⁸. (Ustalenie zasad korzystania ze środków ochrony)

§ 1. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 237 §1 i art. 237 §1, oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

§ 2. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, o których mowa w art. 237 §1 i art. 237 §1 stanowią własność pracodawcy.

Art. 237⁹. (Dopuszczenie do pracy)

§ 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

§ 3. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.

Art. 237¹⁰. (Przechowywanie, pranie, konserwacja)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym.

§ 2. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania przedmiotów, o których mowa w § 1, jest niedopuszczalne.

Art. 237¹¹. (Służba bhp)

§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwana dalej ,,służbą bhp'' , pełniąca funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

1. Zatrudnia do 10 pracowników albo.

2. Zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

§ 2. Pracodawca - w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, o którym mowa w § 1, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

§ 3. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań tej służby, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich następstw z powodu wykonywania zadań i uprawnień służby bhp.

§ 4. Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp, albo zwiększenie liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 246, poz. 2468)

Art. 237 ¹¹^a. (Konsultacje działań w zakresie bhp)

§ 1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:

1. Zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników,

2. Oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku.

3. Tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy.

4. Przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

5. Szkolenie pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych.

§ 3. Pracodawca zapewnia odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, a zwłaszcza zapewnia, aby odbywały się w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli dotyczący spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzają kontrole oraz stosują środki prawne przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

§ 5. U pracodawcy, u którego została powołana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy - konsultacje, o których mowa w §1, mogą być prowadzone w ramach tej komisji, natomiast uprawnienia, o których mowa w § 2 i 4, przysługują pracownikom lub ich przedstawicielom wchodzących w skład komisji.

§ 6. Pracownicy lub ich przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji z tytułu działalności, o której mowa w § 1,2 i 4. Dotyczy to również pracowników lub ich przedstawicieli, o których mowa w § 5.

Art. 237¹². (Komisja bhp)

§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników powołuje komisje bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej „komisją bhp” , jako swój organ doradczy i opiniodawczy. W skład komisji bhp wchodzą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczna opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy.

§ 2. Przewodniczącym komisji bhp jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a wiceprzewodniczącym - społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników.

Art. 237¹³. (Zadania komisji bhp)

§ 1. Zadaniem komisji bhp jest dokonywanie przeglądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy oraz współdziałanie z pracodawca w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w posiedzeniach komisji bhp pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 3. Komisja bhp w związku z wykonywaniem zadań wymienionych w § 1 korzysta z ekspertyz lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy w przypadkach uzgodnionych z pracodawca i na jego koszt.

Art. 237¹³^a. (Tryb wyłaniania przedstawicieli pracowników)

Przedstawiciele pracowników, o których mowa w art. 237¹¹a i art. 237¹². są wybierani przez zakładowe organizacje związkowe, a jeżeli u pracodawcy takie organizacje nie działają - przez pracowników, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Art. 237¹⁴. (Obowiązki organów nadzorujących)

Organy sprawujące nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi są obowiązane podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w szczególności:

1. Udzielać przedsiębiorstwom i jednostkom organizacyjnym pomocy przy wykonywaniu zadań z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Dokonywać, co najmniej raz w roku, oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwach i jednostkach organizacyjnych oraz określać kierunki poprawy tego stanu.

3. W miarę potrzeb i możliwości - inicjować i prowadzić badania naukowe dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 237¹⁵. (Upoważnienie)

§ 1. Minister Pracy i polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac wykonywanych w różnych gałęziach pracy.

§ 2. Ministrowie właściwi dla określonych gałęzi pracy lub rodzajów prac w porozumieniu z Ministrem Pracy i polityki Socjalnej oraz Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określą, w drodze rozporządzenia, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące tych gałęzi lub prac.

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 maja 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz. U. nr 70, poz. 650)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 września 1999r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. nr 80, poz. 912)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. nr 118, poz. 1263)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. nr 40, poz. 470)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 14 kwietnia 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz. U. nr 36, poz. 409)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. nr 118, poz. 1263)

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych ( Dz. U. nr 47, poz. 401 )

Z uwagi na to, że podczas wykonywania robót budowlanych pracownicy są szczególnie narażeni na występowanie czynników zagrażających zdrowiu i życiu, na pracodawcy spoczywają szczególne obowiązki związane z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników (lub planowany zakres robót przekracza 500 osobodni) i jednocześnie przewiduje się, że roboty budowlane będą trwały dłużej niż 30 dni, wówczas zawiadamia on inspektora pracy o zamierzeniu rozpoczęcia robót na 7 dni przed ich rozpoczęciem. Przed rozpoczęciem robót teren budowy musi być zagospodarowany w taki sposób, aby wszystkie strefy niebezpieczne były odpowiednio wyznaczone i oświetlone oraz zabezpieczone. Warunki socjalne i higieniczne powinny być zgodne z ogólnymi przepisami bhp z pewnymi modyfikacjami. Szatnie i jadalnie nie mogą być zlokalizowane w jednym pomieszczeniu, szafki na odzież powinny być dwudzielne, zapewniające możliwość przechowywania oddzielnie odzieży roboczej i własnej. Ponadto przepisy rozporządzenia regulują warunki pracy obowiązujące przy poszczególnych rodzajach robót budowlanych.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA

Art. 281. (Katalog wykroczeń)

Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:

1. Zawiera umowę cywilnoprawna w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę.

2. Nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę.

3. Wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy.

4. Stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników.

5. Narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych.

6. Nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników.

• podlega karze grzywny

art. 282. (Katalog wykroczeń)

§ 1. Kto, wbrew obowiązkowi:

1. Nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń.

2. Nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu.

3. Nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy.

2. podlega karze grzywny

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje podlegającego wykonaniu orzeczenia sadu pracy lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem pracy.

Art. 283. (Naruszenie przepisów BHP)

§ 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

- podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto:

1. Wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie 30dni właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianie miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności oraz o zmianie technologii, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników.

2. Wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców,

3. Wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności.

4. Wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności.

5. Wbrew obowiązkowi stosuje:

1. Materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych.

2. Substancje i preparaty chemiczne nie oznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikacje.

3. Niebezpieczne substancje i niebezpieczne preparaty chemiczne nie posiadające kart charakterystyki tych substancji, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

6. Wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo przedstawia niezgodnie z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób.

7. Nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu inspektora pracy.

8. Utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy w szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań.

Art. 304. (Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp względem osób nie będących pracownikami)

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów nie będących jego pracownikami.

§ 3. Obowiązki określone w art. 207 § 2 stosuje się odpowiednio do jednostek organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy, w ramach prac społecznie użytecznych.

§ 4. W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego maja dostęp osoby nie biorące udziału w procesie pracy, pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom.

Art. 304¹. (Obowiązki w zakresie bhp)

Obowiązki, o których mowa w art. 211, w zakresie określonym przez pracodawcę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Art. 304³. (Praca na własny rachunek)

Do osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą stosuje się odpowiednio art. 208 § 1.

Art. 304⁴. (Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp względem osób wykonujących krótkotrwałe prace)

Pracodawca jest obowiązany przydzielać niezbędną odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej osobom wykonującym krótkotrwałe prace albo czynności inspekcyjne, w czasie których ich własna odzież może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na bezpieczeństwo wykonywania tych prac lub czynności.

Art. 304⁵. (Wyjątkowa dopuszczalność pracy dzieci)

§ 1. Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamowa i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.

Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową - Ustawa Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997r

Art. 218.

§ 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.

§ 2. Osoba określona w § 1, odmawiająca ponownego przyjęcia do pracy, o której przywróceniu orzekł właściwy organ, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 219.

Kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszają, nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 220.

§ 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

Art. 221.

Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej dokumentacji, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności

OCHRONA PRACY KOBIET

Zgodnie z art. 11 KP pracownicy mają równe prawa z tytułu pracy dotyczy to traktowania mężczyzn i kobiet. Zabronione jest jakakolwiek dyskryminacja pracowników ze względu na płeć

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10.09.1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 114, poz. 545)

Zgodnie z art. 177 § l KP

1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży, a także urlopu macierzyńskiego, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z jej winy, a reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na takie rozwiązanie umowy.

2. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy, albo okres próbny, przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

3. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Termin rozwiązania umowy o pracę pracodawca powinien uzgodnić z radą zakładową reprezentującą pracownicę.

4. Kobiet w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej.

5. Kobiety w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy. Powyższe odnosi się także do kobiet opiekujących się dzieckiem do lat czterech.

6. Pracodawca jest obowiązany przenieść do innej pracy kobietę w ciąży zatrudnionej przy pracach wzbronionych oraz w razie przedłożenia orzeczenia lekarskiego stwierdzającego, że ze względu na stan ciąży nie powinna wykonywać pracy dotychczasowej.

7. Aktualnie pracownicy, która urodziła dziecko lub porodu wielorakiego przysługuje urlop macierzyński w wymiarze: przy pierwszym porodzie 16 tygodni i każdym następnym porodzie 18 tygodni, przy porodzie wielorakim 26 tygodni.

8. Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zlecone przez lekarza badania lekarskie, przeprowadzone w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Na wniosek pracownicy pracodawca jest obowiązany udzielić jej urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem;

9. Pracownicy wychowującej przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 14 przysługuje w ciągu roku zwolnienie od pracy na 2 dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

10. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

Podstawa prawna art. 176 Kodeksu Pracy oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z 10.09.1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 114 poz. 545 z 1996 r.)

Nie wolno zatrudniać kobiet przy następujących pracach:

l. Prace związane z wysiłkiem fizycznym

Wszystkie prace przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną mierzone wydatkiem energetycznym netto na zmianę roboczą przekraczają 5000KJ a w przeliczeniu na Kcal 1200, przy pracy dorywczej 20KJ na minutę - 4,8Kcal/min. W okresie ciąży i karmienia dopuszczalny wydatek energetyczny wynosi 2900KJ na zmianę 699Kcal na zmianę.

2. Prace związane z transportem ciężarów

Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:

12kg przy pracy stałej (powyżej 4 razy na godzinę), w okresie ciąży i karmienia 3kg.

20kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę), w okresie ciąży i karmienia 5kg.

Ręczne przenoszenie ciężarów pod górę po pochylniach, schodach itp.; których maksymalny kąt

nachylenia przekracza 30°, a wysokość 5m.

8kg przy pracy stałej (powyżej 4 razy na godzinę), w okresie ciąży i karmienia 2kg

15kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę), w okresie ciąży i karmienia 3,75kg

3. Przewożenie ciężarów o masie przekraczającej

50kg przy przewożeniu na taczkach jednokołowych, w okresie ciąży i karmienia 12,5kg

80 kg przy przewożeniu na wózkach 2-3-4 kołowych, dotyczy powierzchni równej, twardej, gładkiej o pochyleniu nie przekraczającym 2%,w okresie ciąży i karmienia 20kg.

W przypadku przewożenia ciężarów po powierzchni nierównej, masa tych ciężarów nie może przekraczać 60% wielkości podanych wyżej. Kobietom w ciąży i w okresie karmienia przenoszenie ciężarów wielkości zostały zmniejszone do 1/4 podanych wartości w punktach 2 i 3.

4. Kobietom w okresie ciąży i karmienia wzbronione są prace

W pozycji wymuszonej.

Prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej.

Prace w mikroklimacie zimnym i gorącym w warunkach określonych przez wskaźnik PMV większym od 1,5 i mniejszym od 1,5.

W mikroklimacie zmiennym przy nagłych zmianach temperatury powietrza przekraczających +15°c

Prace w zasięgu pól elektromagnetycznych o natężeniu przekraczającym wartości dla strefy bezpiecznej.

Prace w środowisku, gdzie występują przekroczenia 1/4 najwyższych dopuszczalnych natężenia

promieniowania nadfioletowego.

Prace w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące.

Prace przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę.

Prace stwarzające ryzyko zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej i

półpaśca (wirusem różyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką Listeriozy, toksoplazmozą).

Prace przy lekach cytostatycznych.

Rtęć i jej związki organiczne.

Prace w narażeniu na działania rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenia w środowisku

pracy przekraczają 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń.

Prace na wysokości poza miejscami posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości.

ZASADY POSTĘPOWANIA PRACOWNIKA NA WYPADEK POŻARU

Przede wszystkim nie należy wpadać w panikę, zachować spokój i rozwagę. Po zauważeniu pożaru należy:

1. Starać się ustalić gdzie i co się pali.

2. Zaalarmować ludzi znajdujących się w pobliżu.

3. W razie zagrożenia wyprowadzić ludzi.

4. Jak najszybciej zawiadomić straż pożarną (telefon alarmowy 998 lub 112) podając, gdzie się pali, co, czy są zagrożeni ludzie i kto zaalarmował straż.

5. W przypadku małego zarzewia starać się ugasić pożar w zarodku środkami podręcznymi - gaśnica, piasek, woda.

6. Po przybyciu, straży, przekazać informację dowodzącemu akcją i bezwzględnie podporządkować się jego poleceniom.

SPRZĘT PRZECIWPOŻAROWY - GAŚNICE

Są to przenośne urządzenia gaśnicze o wadze środka gaśniczego do 20kg

Gaśnica pianowa

W gaśnicach tego typu wykorzystywana jest piana chemiczna. W zasadzie mogą służyć do gaszenia niemal wszystkich palących się materiałów. Z uwagi na dużą zawartość wody, nie mogą być używane do gaszenia instalacji elektrycznej lub urządzeń będących pod napięciem oraz materiałów reagujących z wodą (sód, potas, lit).

Gaśnica śniegowa

Nadaje się do gaszenia palących się wszelkiego rodzaju materiałów stałych i ciekłych, Z uwagi jednak na bardzo niską temperaturę czynnika gaśniczego (-78⁰C) niszczą gaszone dokumenty oraz nie należy ich stosować do gaszenia płonących ubrań na człowieku. Mogą nimi być gaszone instalacje i urządzenia pod napięciem.

Gaśnica proszkowa

Są to urządzenia o dużej skuteczności gaśniczej (proszki węglanowe uniwersalne) nadające się zwłaszcza do gaszenia tych materiałów, które pod działaniem czynników gaśniczych mogą ulec zniszczeniu wszelkiego rodzaju dokumenty, archiwalia.

Oznaczenie gaśnic

A - do gaszenia pożarów ciał stałych pochodzenia organicznego np.: drewno, papie, węgiel, tworzywa sztuczne itp.

B - do gaszenia pożarów cieczy palnych np.: benzyny, tłuszcze, farby, oleje, smoła, rozpuszczalniki itp.

C - do gaszenia pożarów gazów: acetylen, butan metan propan, wodór, gaz ziemny itp.

D - do gaszenia pożarów metali np.: aluminium, sód, potas, lit, magnez i ich związki.

Czynności zabronione i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej są następujące.

1. Używanie otwartego ognia, palenia tytoniu i innych czynników mogących zainicjować zapłon występujących materiałów:

1. W strefie zagrożonej wybuchem, z wyjątkiem urządzeń przeznaczonych do tego celu.

2. W miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo.

3. W miejscach występowania innych materiałów palnych, określonych przez właściciela, zarządcę i oznakowanych zgodnie z PN.

1. Użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie, jeżeli może to się przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienie pożaru

2. Garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nie przeznaczonych do tego celu, jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono na stałe zasilania akumulatorowego pojazdu.

3. Rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od obiektu przyległego do innego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi. Dopuszczalne jest dokonywanie tej czynności na dachach, konstrukcji i pokryciu niepalnym

4. Rozpalanie ognisk lub wysypywanie gorącego popiołu i żużla w miejscu umożliwiającym zapalenie się materiałów palnych albo sąsiednich obiektów w mniejszej odległości niż 10m.

5. Użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta.

6. Przechowywanie materiałów palnych oraz stosowanie elementów wystroju i wyposażenia wnętrz z materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5m od:

1. Urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej +100°C.

2. Linii kablowych o napięciu powyżej lkV przewodów uziemiających oraz przewodów odprowadzających instalacji piorunoochronnej oraz czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego, przewodów siłowych o napięciu powyżej 400V, elektrycznych, siłowych i gniazd wtykowych.

1. Stosowania na osłony punktów świetlnych, materiałów palnych za wyjątkiem materiałów trudno zapalnych i niezapalnych, jeżeli zostaną umieszczone odległości co najmniej 0,05m od żarówki.

9. Instalowanie opraw oświetleniowych oraz sprzętu instalacji elektrycznych, jak wyłącznik, przełączniki, gniazda wtyczkowe bezpośrednio na podłożu palnym.

10. Składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczania przedmiotów na tych drogach zmniejszając ich szerokość i wysokość.

11. Zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiających ich natychmiastowe użycie.

12. Lokalizowanie elementów wystroju wnętrz instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary drogi ewakuacyjnej poniżej wartości wymaganych.

13. Wykorzystywanie drogi ewakuacyjnej jako miejsca oczekiwania na wejście do dużych sal

14. Uniemożliwienie lub ograniczenie dostępu do:

1. Gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych.

2. Przeciwwybuchowych urządzeń odciążających.

3. Źródeł wody do celów przeciwpożarowych.

4. Urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze.

5. Wyjść ewakuacyjnych albo okien dla ekip ratowniczych.

6. Wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego.

Ewakuacja

Z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie powinny być zapewnione warunki ewakuacji zapewniające możliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem.

Drogi ewakuacyjne powinny być dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji w budynku oraz odpowiednio oznakowane.

Z budynku powinna być dostateczna ilość wyjść w odpowiedniej szerokości:

1. Zachowania dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych.

2. Zapewnienia bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych.

3. Zabezpieczenia przed nadmiernym zadymieniem dróg ewakuacyjnych.

4. Zapewnienie oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego).

5. Zapewnienia możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy.

Właściciel lub zarządca obiektu zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla 50 osób, będąc jej stałymi użytkownikami powinien raz na dwa lata przeprowadzić praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków organizacji.

System ostrzegania sygnalizacji pożarowej

Stosowanie sytemu sygnalizacji pożarowej obejmującego urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze jest wymagane dla szpitali z wyjątkiem psychiatrycznych oraz w sanatoriach o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku.

Zasady postępowania pracownika w wypadku zaistnienia pożaru są następujące:

1. Zaalarmować niezwłocznie przy użyciu wszelkich dostępnych środków straż pożarną oraz przełożonego.

2. Przystąpić natychmiast do gaszenia pożaru w zarodku miejscowymi środkami gaśniczymi i nieść pomoc osobom zagrożonym.

Użycie gaśnicy pianowej - w celu uruchomienia gaśnicy zdjąć z wieszaka i podbiec do miejsca pożaru przy ogniu, odwrócić dnem do góry gaśnicę zbić zbijak uderzając o podłogę lub inny twardy przedmiot, strumień piany skierować na ogień. Gaśnicy pionowej nie wolno używać do gaszenia ciał reagujących z wodą oraz instalacji elektrycznej.

Gaśnica śniegowa - nadają się do gaszenia wszystkich materiałów palnych, a więc środków chemicznych, urządzeń elektrycznych będących pod napięciem. Gaśnicę śniegową uruchamia się przez odkręcenie zaworu. Gaśnica w czasie działania bardzo silnie się oziębia do -80°C. Zachodzi niebezpieczeństwo odmrożenia rąk

Gaśnica proszkowa - służy do gaszenia przedmiotów, które przez gaszenie innymi środkami mogłyby ulec zniszczeniu. Gaśnica ta w użyciu jest uniwersalna, gdyż można nią gasić instalacje i urządzenia elektryczne pod napięciem oraz substancje chemiczne oraz substancje łatwopalne. W celu uruchomienia gaśnicy należy odkręcić zawór lub nacisnąć dźwignię, kierując strumień wydobywającego się proszku w miejsce pożaru.




Źródła prawa

Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bhp

1. Ustawa z 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998r. nr 21, poz. 94)

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r. nr 169, poz. 1650)

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860)

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332)

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 31 marca 2003r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. nr 80, poz. 725)

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. nr 200, poz. 2047)

8. Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. nr 114, poz. 545)

9. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. nr 62, poz. 288)

10. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. nr 62, poz. 287)

11. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 109, poz. 704).

Wypadki przy pracy - dokumenty

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. nr 115, poz. 744)

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. nr 227, poz. 2298)

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. nr 269, poz. 2672)

4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz. U. nr 236, poz. 1992)

5. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 28 kwietnia 2005r. w sprawie sposobu i trybu zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania jego okoliczności i przyczyn (Dz. U. nr 76, poz. 669).

Świadczenia

1. Ustawa z 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz. 1673)

2. Ustawa z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118)

3. Ustawa z 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. nr 60, poz. 636)

4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U. nr 234, poz. 1974).

Środowisko pracy

1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833)

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690)

3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11 września 1996r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. nr 121, poz. 571)

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 18 grudnia 2002r. w sprawie warunków sanitarnych i higienicznych w obrocie środkami spożywczymi sprzedawanymi luzem, łatwo psującymi się dietetyczny mi środkami spożywczymi, sypkimi i nie opakowanymi środkami spożywczymi oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z tymi środkami spożywczymi (Dz. U. nr 234, poz. 1976)

5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 grudnia 2002r. w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych zakładów i wymagań dotyczących higieny w procesie produkcji i w obrocie artykułami oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z tymi artykułami (Dz. U. nr 234, poz. 1979)

6. Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115)

7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. nr 81, poz. 716)

8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 73, poz. 645)

9. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 86).

Badania i pomiary czynników szkodliwych

1. Ustawa z 3 kwietnia 1993r. o badaniach i certyfikacji (Dz. U. nr 55, poz. 250)

2. Ustawa z 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84)

3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12 lipca 1996r. w sprawie wykazu jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakresu tych badań (Dz. U. nr 101, poz. 473)

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 marca 2000r. w sprawie trybu certyfikacji wyrobów (Dz. U. nr 17, poz. 219).

Bhp na stanowisku pracy

1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z l grudnia 1998r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973)

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 14 stycznia 2004r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu powierzchni, malowaniu natryskowym i natryskiwaniu cieplnym (Dz. U. nr 16, poz. 156)

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 maja 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz. U. nr 70, poz. 650)

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 września 1999r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. nr 80, poz. 912)

5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26, poz. 313)

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. nr 118, poz. 1263)

7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. nr 40, poz. 470)

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 14 kwietnia 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz. U. nr 36, poz. 409)

9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. nr 191, poz. 1596).

Instytucje

1. Ustawa z 6 marca 1981r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. nr 124, poz. 1362)

2. Ustawa o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z 16 lutego 2005r (Dz. U. nr 64)

3. Ustawa z 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r. nr 90, poz. 575)

4. Ustawa z 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2002 r. nr 147, poz. 1230)

5. Ustawa z 20 lipca 1991r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. nr 112, poz. 982)

6. Ustawa z 21 grudnia 2000r. o dozorze technicznym (Dz. U. nr 122, poz. 1321)

Inne

1. Ustawa z 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071)

2. Ustawa z 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296)

3. Ustawa z 20 maja 1971r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. nr 12, poz. 114)

4. Ustawa z 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93)

5. ustawa z 6 czerwca 1997r. Kodeks karny (Dz. U. nr 88, poz. 553)

6. Ustawa z 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002r. nr 110, poz. 968)

7. Ustawa z 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 173, poz. 1807)

8. Ustawa z 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. nr 58, poz. 515)

9. Ustawa z 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016)

10. Ustawa z 27 czerwca 1997r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317)

11. Ustawa z 30 sierpnia 2002r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. nr 204, poz. 2087)

12. Ustawa z 12 września 2002r. o normalizacji (Dz. U. nr 169, poz. 1386)

13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996r. w sprawie uprawnień rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad opiniowania projektów obiektów budowlanych, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, oraz trybu powoływania członków Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny Kandydatów (Dz. U. nr 62, poz. 290)

14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. 265, poz. 2644).

Polskie Normy

1. PN-EN12464.01:2004 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we wnętrzach.

2. PN-71/B-02380 Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Warunki ogólne.

3. PN-80/M-49060 Maszyny i urządzenia. Wejścia i dojścia. Wymagania.

4. PN-80/N-08001 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica zasięgu rąk. Wymiary.

5. PN-81/N-08002 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica ruchu stopy. Wymiary kątowe.

6. PN-81/N-08010 Ergonomiczne zasady projektowania systemów pracy.

7. PN-87/B-02151.02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.

8. PN-91/N-08003 Dane ergonomiczne do projektowania. Przestrzeń dla ręki obejmującej uchwyt. Wymiary.

9. PN-91/N-08018 Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefy pracy kończyn górnych. Wymiary.

10. PN-93/N-01256.03 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy.

11. PN-N-01256.05:1998 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych.

12. PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

13. PN-87/P-06751 Odzież robocza. Stopnie jakości.

14. PN-89/P-84505.01 Odzież robocza. Fartuchy. Postanowienia ogólne

15. PN-89/P-84505.02 Odzież robocza. Fartuchy damskie.

16. PN-89/P-84505.03 Odzież robocza. Fartuchy męskie.

17. PN-89/P-84505.05 Odzież robocza. Fartuchy - spódnice.

18. PN-P-84525:1998 Odzież robocza. Ubrania robocze

19. PN-92/P-84682 Odzież robocza dla pracowników atomistyki.

20. PN-92/P-84683 Odzież robocza. Koszule męskie.

21. PN-92/P84684 Odzież robocza. Kombinezony.

22. PN-92/O-91060 Obuwie robocze. Obuwie dla pracowników atomistyki.

23. PN-EN344-2:1999/Apl:2003 Obuwie bezpieczne, ochronne i zawodowe do użytku w pracy. Wymagania dodatkowe i metody badań.

24. PN-EN345-2:1999 Obuwie bezpieczne do użytku w pracy. Wymagania dodatkowe.

Dyrektywy unijne

Dyrektywa 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu zwiększania bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy.]

Dyrektywy mające powszechne zastosowanie w zakładach pracy

1. Dyrektywa 89/654/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy

2. Dyrektywa 89/655/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania w pracy sprzętu przez pracowników (zmieniona Dyrektywą 95/63/WE i Dyrektywą 2001/45/WE)

3. Dyrektywa 89/656/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania w pracy przez pracowników środków ochrony indywidualnej

4. Dyrektywa 90/269/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy ręcznej obsługi ładunków, zagrożonej szczególnie urazem kręgosłupa

5. Dyrektywa 90/270/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe

6. Dyrektywa 92/58/EWG w sprawie minimalnych wymagań dla zapewnienia znaków bezpieczeństwa i/lub higieny pracy.

Dyrektywy dotyczące ochrony pracowników przed działaniem czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych

1. Dyrektywa 78/610/EWG dotycząca ochrony pracowników narażonych na działanie monomeru chlorku winylu

2. Dyrektywa 83/477/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie azbestu w pracy

3. Dyrektywa 86/188/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas

4. Konwencja nr 148 MOP z 22 kwietnia 2005r, dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami zawodowymi w miejscu pracy spowodowanymi zanieczyszczeniami powietrza, hałasem, wibracjami (Dz. U. nr 66, poz. 574,575)

5. Dyrektywa 90/394/EWG dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych w środowisku pracy

6. Dyrektywa 98/24/WE dotycząca ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed niebezpieczeństwem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy

7. Dyrektywa 2000/39/WE dotycząca określenia wartości standardowych dopuszczalnych wartości szkodliwych czynników w miejscu pracy

8. Dyrektywa 2000/54/WE o ochronie pracowników przed niebezpieczeństwami związanymi z narażeniem na działanie czynników biologicznych w pracy (zastąpiła dyrektywy: 90/679/EWG, 93/88/EWG, 95/30/WE, 97/59/WE i 97/65/WE)

9. Dyrektywa 2002/44/WE w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników narażonych na zagrożenia spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracją).

Dyrektywy dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych

1. Dyrektywa 92/91/EWG w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników górnictwa otworowego

2. Dyrektywa 92/104/EWG w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników górnictwa odkrywkowego i podziemnego

3. Dyrektywa 99/92/WE w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko związane z pracą w atmosferach wybuchowych

4. Dyrektywa 92/57/EWG dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach

5. Dyrektywa 92/29/EWG dotycząca bezpieczeństwa i zdrowia w zakresie opieki medycznej na pokładach statków

6. Dyrektywa 93/103/EWG z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na statkach rybackich.

Dyrektywy dotyczące ochrony pracy kobiet i młodocianych

1. Dyrektywa 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków niosących poprawę zdrowia i bezpieczeństwa w pracy pracownic w ciąży i pracownic, które niedawno rodziły lub karmią piersią

2. Dyrektywa 94/33/EWG w sprawie ochrony młodocianych w pracy.

2

---