Postępowanie administracyjne

12.09.2009

dr G. Łaszczyca

Kodeks Postępowania Administracyjnego jest ustawą starą (1960 rok), jest to rzadkość w polskim porządku prawnym. Stabilność tego aktu jest bardzo duża. Europejski Kodeks Postępowania Karnego jest bardzo zbliżony do naszego kodeksu postępowania karnego (można powiedzieć że jest niby wzorcem). Jednak Kodeks ten wymaga zmian, nowelizacji

(jest to konieczne ze względu np. na rozwój nowych technologii). Obecnie są w trakcie tworzenia 2 nowelizacje- jedna o rozszerzeniu instrumentów elektronicznych niedługo wejdzie w życie.

KPA reguluje 4 rodzaje postępowań (postępowań względem siebie luźnych, odrębnych, jedynym czynnikiem, które je zespala jest prowadzenie przez organ administracji publicznej)

a) postępowanie administracyjne ogólne-najszerzej omawiany (art. 1-162 + ustawa o udziale prokuratora i przepisy o kosztach i opłatach). Jest decyzyjne (kończy się decyzją administracyjną), jurysdykcyjne.

b) postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość-tylko 2 przepisy (art.22-23), rodzaj bardzo szczegółowy, kazuistyczny. Problem sporny to ustalenie właściwości miejscowej. Są 2 rodzaje sporu o właściwość:
-negatywny- żaden z organów nie uznaje się za właściwy

-pozytywny- jednocześnie 2 organy uznają się za właściwe

! Zasada rozstrzygania sporów- Organem właściwym do rozstrzygania sporu jest organ wyższego stopnia ale wspólnym dla obu pozostających w sporze organów. Jeżeli nie ma organu wspólnego wtedy orzeka Naczelny Sąd Administracyjny.

c) podstępowanie w sprawach wydania zaświadczeń (dział VII) przez organy administracji publicznej (217-220). Regulują je 4 przepisy. Oparte na postępowaniu uproszczonym-wydanie zaświadczenia nie jest decyzją (aktem) administracyjnym ale jest zwykłą czynnością faktyczną. Odmowa w formie postanowienia i jest zaskarżalna.

d) postępowanie w sprawach skarg i wniosków (dział VIII). Regulują ją artykuł 221-259. Wymaga ono zdecydowanej przebudowy (dr Łaszczyca ocenia je bardzo negatywnie). Nie jest pragmatyczne. Skargę może wnieść każdy podmiot. Zawiadomienie niewzruszalne- irracjonalne. Bardzo szeroko podmiotowo ujęty, jest uniwersalny ale jego rezultaty są niewystarczające.

Pojęcie postępowania administracyjnego ogólnego powszechnego-jest to postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnie rozstrzyganych w formie decyzji administracyjnej (art. 1 punkt 1 i 2-> definicja)

Obejmuje 4 elementy konstrukcyjne:

4. element podmiotowy- postępowanie przed organem administracji publicznej

5. element właściwości organu- organ administracji musi być w sprawie właściwy

6. element charakteru sprawy- postępowanie toczy się w sprawie indywidualnej

7. element formy rozstrzygania sprawy- sprawa podlega rozstrzygnięciu w formie decyzji administracyjnej

! Wszystkie te elementy muszą wystąpić jednocześnie- jeśli nie to nie sięgamy do kodeksu !

Pojęcie organu administracji publicznej (art. 5 par.2 pkt 3 KPA)

Organami administracji publicznej w rozumieniu KPA są :
-ministrowie

-centralne organy administracji rządowej

-wojewodowie

-inne terenowe organy administracji rządowej (zespolone i niezespolone)

-organy jednostek samorządu terytorialnego

-inne organy państwowe oraz inne podmioty powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych w formie decyzji administracyjnej

Funkcjonalne rozumienie organu administracji publicznej

1. ze względu na ostatnią grupę podmiotów uznawanych przez KPA za organy administracji publicznej można mówić o funkcjonalnym rozumieniu organu (rektor, dziekan zarówno w szkołach publicznych i prywatnych). Ustawa o dostępie do informacji publicznej-> najszerzej

2. znaczenie ma wyłącznie powołanie podmiotu do załatwienia spraw indywidualnych w formie decyzji

3. powołanie to może wynikać z mocy prawa lub porozumienia administracyjnego

Właściwość organu administracji publicznej

1. organ z urzędu przestrzega swojej właściwości (art. 19 i 65)- podanie możemy wnieść do jakiegokolwiek organu administracji (mamy 14 dniowy termin odwołania od decyzji). Cały ciężar właściwości spada na organ administracji publicznej to ona ma ta właściwość zbadać. Nieważność istotna kwalifikowana- naruszenie którejkolwiek właściwości powoduje że jest ona nieważna.

2. Naruszenie przepisów o właściwość- wada nieważności decyzji administracyjnej (art. 156 par.1 pkt 1)

3. Dwie zasadnicze postacie właściwości organu : właściwość rzeczowa (jej elementem składowym jest właściwość instancyjna) oraz właściwość miejscowa.

Właściwość rzeczowa to zdolność prawna organu do rozpoznania i rozstrzygania sprawy administracyjnej określonego rodzaju np. sprawy wydania pozwolenia na budowę, wydania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Ustalenie właściwości rzeczowej następuje według przepisów o zakresie działania organu (art. 20 KPA). Kodeks nie reguluje właściwości rzeczowej bo musiałby być często zmieniany.

Właściwość miejscowa to zdolność prawna organu do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w danej jednostce podziału terytorialnego (gminie, powiecie, województwie, okręgu, obwodzie lub jeszcze innej jednostce podziału terytorialnego. Podział pomocniczy między okręgami i obwodami jest nieistotny. Ustalenie właściwości miejscowej następuje w oparciu o łączniki (kryteria) określone a art. 21 KPA.

Kryteria ustalania właściwości miejscowej:

1. kryteria I stopnia (art. 21 par.1) i drugiego stopnia (art.21 par. 2) i w takiej kolejności je rozpatrujemy

2. Kryteria I stopnia (odnoszą się do przedmiotu sprawy)

- sprawy dotyczące nieruchomości (miejsce położenia lub większa część)

-prowadzenie zakładu pracy (działalność gospodarcza i miejsce, w którym zakład jest, był lub ma być prowadzony)

-w innych sprawach -> miejsce zamieszkania (siedziby) w kraju,

w braku zamieszkania w kraju- miejsce pobytu strony lub jednej ze stron

jeżeli strona nie ma w kraju zamieszkania lub pobytu- ostatnie miejsce zamieszkania lub pobytu w kraju.

3. Kryteria ustalania właściwości miejscowej (wyjątkowe). Kryteria II stopnia

- organ właściwy dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania administracyjnego

-organ właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m.st. Warszawie (stosowany w stosunku do cudzoziemców)

Sprawa indywidualna- jest to sprawa podwójnie konkretna (podmiot żyjący)

1. konkretność podmiotowa- dotyczy ściśle określonego podmiotu, posiadającego zdolność administracyjnoprawną podmiotu żyjącego bądź istniejącego

-osoba prawna- nazwa, forma działania, siedziba

-osoba fizyczna- imię i nazwisko

2. konkretność przedmiotowa- dotyczy określonego precyzyjnie uprawnienia lub obowiązku np. udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości 4,5 % alkoholu oraz piwa w lokalu „Pod psem” w Katowicach przy ulicy Wirtualnej 17

! DECYZJA WYDANA NA PODMIOT NIEŻYJĄCY NIEISTNIEJE !

Decyzja jako forma rozstrzygania sprawy

1. zasadniczo forma ta wynika z przepisu prawa

2. może mieć także inna nazwę: koncesja, zezwolenie, pozwolenie, nakaz, rozkaz, zgoda, orzeczenie i inne

3. w braku wskazania przez przepisy formy załatwienia sprawy indywidualnej należy rozgraniczyć formę decyzji od czynności materialno-technicznej

4. po spełnieniu dodatkowych warunków sprawa indywidualna może zostać załatwiona przez zawarcie ugody

Wyłączenia z zakresu stosowania przepisów KPA

a) wyróżniamy 2 grupy wyłączeń (art. 3)

-bezwzględne ( niedopuszczają wyjątków)

-względne (stosowanie kodeksu jest dopuszczalne gdy tak stanowi przepis szczególny)

b) wyłączenie bezwzględne - przepisów KPA nie stosuje się do postępowania w sprawach karnych służbowych

c) wyłączenie względne

-sprawy uregulowane w Ordynacji podatkowej za wyjątkiem działów IV i VII

-postępowania w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych

-do postępowania w sprawach wewnątrzadministracyjnych

Zasady postępowania administracyjnego

Charakter prawny zasad ogólnych:

1. są normami prawnymi rangi ustawowej ,stosowane są samodzielnie bądź współstosowane z innymi przepisami KPA

2. naruszenie zasady ogólnej powoduje naruszenie prawa o różnym ciężarze gatunkowym, w tym może stanowić rażące naruszenie prawa

Funkcje zasad ogólnych

1. ujednolicanie praktyki stosowania prawa administracyjnego

2. sterowanie działaniami podejmowanymi w ramach uznania administracyjnego

3. pełnienie roli dyrektyw interpretacyjnych

4. wypełnianie luk w prawie administracyjnym

5. wyznaczanie kierunku pracom legislacyjnym

Klasyfikacja zasad ogólnych w KPA

1. zasady dotyczące podmiotów działania (art.6,9,10,12)

2. zasady dotyczące treści postępowania (zasada prawdy obiektywnej, zasada wyważania interesów)

3. zasada dotycząca formy postępowania (art. 14,15)

4. zasada dotycząca rozstrzygnięć zapadłych w postępowaniu (art.16)

Zasada legalności

Jest zasadą konstytucyjną (art. 7 Konstytucji). Oznacza obowiązek organu działania na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego ( wszelkich ich postaci). Formułuje zakaz działania w oparciu o przepisy prawa wewnętrznego w tym zarządzenia Rady Ministrów i uchwały Rady Ministrów. Nakłada na organ administracji publicznej obowiązek stosowania obowiązującego prawa bez możliwości kwestionowania jego legalności (art.6 Konstytucji)

Zasada prawdy obiektywnej (art.7)

Formułuje obowiązek podejmowania wszelkich działań niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (aspekt oficjalności).

Obejmuje 2 konkretne wymogi:

1. określenie z urzędu dowodów niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego sprawy

2. przeprowadzenie z urzędu wskazanych dowodów

Strona ma prawo a nie obowiązek przedstawienia dowodów. Obowiązek rozpatrzenia całego materiału dowodowego jest związany z zasadą swobodnej oceny dowodów (art. 80), chodzi tu o ocenę:

1. opartą zasadniczo na materiale zebranym przez organ

2. oparta na wszechstronnej analizie materiału dowodowego

3. uwzględniającą znaczenie i wartość dowodów dla sprawy

4. uwzględniającą zasady logiki i doświadczenia zawodowego

Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli (art. 7 )

1. obowiązek wyważania interesów, które mogą pozostawać w sprzeczności

2. „Interes społeczny” i „słuszny interes obywateli” to pojęcie niedookreślone

3. zasada ta ma znaczenie w zakresie uznania administracyjnego -orzecznictwo formułuje domniemanie prymatu interesu indywidualnego nad interesem społecznym w demokratycznym państwie prawa

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym

1. Formułuje dwa obowiązki organu: ogólny i konkretny, korelatem obowiązku organu jest uprawnienie strony

-obowiązek ogólny- zapewnienie stronie prawa do czynnego udziału w każdym stadium postępowania (od wszczęcia do momentu uzyskania przez decyzje charakteru ostatecznej)

-obowiązek konkretny- umożliwienie stronie wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji

b) Wyjątek- odstępstwo od zasady (stan wyższej konieczności art. 10 par 2)

c) Naruszenie zasady- wadliwość prowadząca do wznowienia postępowania (art. 145 par 1 pkt 4)

13.09.2009

Zasada przekonywania (art. 11) - prymat dobrowolnego wykonania decyzji

1. w znaczeniu szerokim obejmuje całokształt działań organu administracji publicznej w toku postępowania (udzielanie właściwej informacji, przeprowadzenie rozprawy administracyjnej)- wyjątkiem jest koncesja

2. w znaczeniu wąskim to dołożenie staranności w uzasadnianiu podejmowanych rozstrzygnięć (spełnienie wymagań art. 107 par.3)

3. celem jest doprowadzenie do wykonania decyzji administracyjnej (prymat dobrowolnego wykonania decyzji przed wykonaniem przymusowym)

Zasada szybkości i prostoty postępowania administracyjnego

Możliwe są różne rozwiązania prawne służące przeciwdziałaniu milczenia organu

1. dewolucja kompetencji- jeśli organ nie załatwi sprawy w terminie wtedy strona może żądać żeby przejął ją organ wyższego stopnia ale w postępowaniu I instancyjnym

2. fikcja decyzji negatywnej- jeżeli sprawa nie zostanie załatwiona w określonym terminie tzn. że organ wydał decyzje negatywną ( prawo we Francji ). Wadą jest to, że aby się odwołać strona musi sama pilnować terminów

3. fikcja decyzji pozytywnej- jeżeli sprawa nie zostanie załatwiona w określonym terminie tzn. że organ wydał decyzje pozytywną (rzadko spotykany). Poza kontrolą organów może dojść do naruszenia interesu publicznego. ( Ustawa o zgromadzeniach, o organizowaniu działalności kulturowej)

4. instytucja sygnalizacji - jeżeli organ niedotrzymuje terminów ma obowiązek zawiadomić stronę o przyczynach i ma wskazać nowy termin załatwienia sprawy

Kodeksowe instytucje przeciwdziałania milczeniu:

1. wyznaczenie maksymalnych, realnych terminów załatwienia sprawy (art. 35)

2. instytucja sygnalizacji (art. 36)

3. środki prawne przeciwdziałania milczeniu organu ( zażalenie art. 37 i skarga do sądu administracyjnego art. 3 par 2 pkt 8 PPSA)

4. odpowiedzialność dyscyplinarna , porządkowa lub inna przewidziana przepisami prawa (art. 38)

W postępowaniu odwoławczym sprawa powinna być załatwiona do 1 miesiąca. Termin realny- organ ma zapewniony rzeczywisty czas zrealizowania zadania

Zażalenie (art. 37) może być wniesione nawet po upływie czasu wyznaczonego. Złożone musi być bezpośrednio do organu wyższego stopnia-> postępowanie incydencjalne (wpadkowe), nie bada istoty sprawy bada kwestie terminowości. Kończy się postanowieniem (jeśli uzna zażalenie za uzasadnione wyznacza nowy termin załatwienia sprawy)

Zasady ugodowego załatwienia sprawy administracyjnej (1980 rok)- instytucja martwa

Obowiązek organu nakłaniania stron do zawarcia ugody w przypadku zaistnienia przesłanek zawarcia ugody.

Przesłanki dopuszczalności ugody:

1. przesłanki prawne:

-sporność interesów stron tego samego postępowania administracyjnego (tym samym wielość stron postępowania)

-zawarcie ugody przyczyni się do uproszczenia czy przyspieszenia postępowania

-przemawia za tym charakter sprawy (problem podzielności przedmiotu postępowania). Np. ugoda między byłymi małżonkami gdy jedna ze stron chce wymeldować drugą jest niemożliwa bo sprzeciwia się temu koncepcja meldunku.

-nie sprzeciwia się temu przepis prawa ( nie jest możliwa w wywłaszczeniu)

2. przesłanka faktyczna- wola stron zawarcia ugody - wola o charakterze dobrowolny). Polska ugoda administracyjna występuje tylko w relacji między stronami, nigdy miedzy organem a stroną.

Zasad pisemności (art. 14)

1. sprawy należy załatwiać w formie pisemnej- szerokie rozumienie, każda czynność postępowania mająca znaczenie dla sprawy

2. podstawowe formy utrwalania czynności procesowych to protokół i adnotacja

3. inne postacie form pisemnych to zawiadomienie, wezwanie, postanowienie, ugoda administracyjna

4. granice ustnego załatwienia sprawy

1. musi za tym przemawiać interes strony

2. przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie

5. obowiązek utrwalenia w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji treści oraz istotnych motywów ustnego załatwienia sprawy.
   

decyzja - art. 109, tylko pisemna ( art. Ten jest nowelizowany, rozszerzenie o formę elektroniczną)

forma ustna-bardzo rzadko stosowana

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do działań organu państwa
    Zasada najszersza, można powiedzieć, że zawiera pozostałe zasady (legalizm, wyważanie interesu). Zawiera szczegółowe wymogi, zachowanie służące realizacji tej zasady:

1. równość wobec prawa

2. spójność poglądów wyrażonych w decyzjach organów administracyjnych w odniesieniu do tego samego adresata i na tyle takich samych stanów faktycznych

3. zasada bezstronności postępowania (art. 24,25,27)

4. zasada wyjaśnienia rzeczywistej woli stron

5. rozstrzyganie wątpliwości na korzyść jednostki

 

Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej

    Formułuje obowiązki, których treść zależy od podmiotu postępowania. W odniesieniu do stron- należyte i wyczerpujące informowanie o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na jej prawa i obowiązki. W odniesieniu do pozostałych podmiotów- czuwanie aby nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i udzielenie im niezbędnych wskazówek i wyjaśnień (informacja pełna). Wszelka informacja powinna być zrozumiała,jasna, czytelna dla adresata.

! WEZWANIE- musi być pouczenie o konsekwencjach niezastosowania się do wezwania.

 

Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego

    Jest to zasada konstytucyjna (art. 78 Konstytucji)- każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji. Wyjątki od tej zasady muszą mieć podstawę ustawową (np. art. 127, ustawa o cudzoziemcach- odmowa wydania wizy przez konsula-> brak odwołania). Istotą zasady jest dwukrotne rozpatrzenie i rozstrzygnięcie przez dwa różne organy tej samej sprawy wyznaczonej treścią zaskarżonego rozstrzygnięcia (merytoryczny charakter odwołania). Odrębność dwuinstancyjnego "odwoławczego" i "zażaleniowego" toku instancji-> zażalenie tylko wtedy, gdy tak stwierdza kodeks (obecnie 22 takie postanowienia). II instancja nie jest instancją kontrolną ( art. 128- odwołanie nie musi zawierać powodów, wystarczy, że powiem, że jestem niezadowolony)

Zasada trwałości decyzji administracyjnej

    Różne etapy trwałości w postępowaniu administracyjnym. Trwałość wyznaczona jest momentem :

        a) doręczenia (ogłoszenie decyzji)

        b) uzyskania cechy ostateczności

        c) uzyskanie cechy prawomocności

        d) uzyskania cechy przedawnienia -najmocniejszy

Pojęcie decyzji ostatecznej- decyzja wydana w postępowaniu odwoławczym w II instancji; decyzja podjęta w I instancji, jeżeli nie zostało wniesione w terminie odwołanie (strona nie miała interesu we wniesieniu odwołania, uchybiła terminowi i nie został on przywrócony ; decyzja wydana w postępowaniu jednoinstancyjnym

    Wyjątki od zasady trwałości decyzji ostatecznej

        a) uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowej lub wadliwej nieistotnie (art. 154,155,161)

        b) uchylenie decyzji w trybie wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 i następne)

        c) stwierdzenie nieważności decyzji (art. 156 i następne)

        d) zmiana decyzji w trybie autokontroli (art. 54 par 3 Ppsa)

        e) zmiana lub uchylenie decyzji na mocy przepisów szczególnych

        f) stwierdzenie wygaśnięcia decyzji (art. 162 par 1 )

        g) uchylenie decyzji ze względu na niewykonanie zlecenia (art. 162 par 2)

 

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnej

    Regulacja kodeksowa ma wymiar ramowy- odsyła do odrębnych przepisów. Odrębne przepisy to przede wszystkim ustawa z 30.08.02 "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi" (Ppsa). Kontroli podlegają wszystkie, co do zasady,decyzje administracyjne (klauzula generalna- zaskarżalność decyzji). Kryterium kontroli- legalność, zgodność z prawem powszechnie obowiązującym wąsko rozumianym (Konstytucja i ustawy)

 

Podmioty postępowania administracyjnego -klasyfikacja

  1) podmioty obligatoryjne

        a) organy administracji publicznej

        b) strona postępowania administracyjnego

   2) podmioty fakultatywne

        a) podmioty na prawach stron

        b)pozostali uczestnicy postępowania

 

Organy administracji publicznej

1) pojęcie organu (art. 5 par 2 pkt. 3 KPA) - ujęcie funkcjonalne

2) Zdolność prawna organu- to zespół przesłanek  decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu administracyjnym. Może być ona zdolnością ogólną ( do załatwienia spraw administracyjnych w danym układzie postępowania) albo zdolnością potencjalną lub szczególną ( do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej w określonym układzie postępowań)

    3) zdolność (kompetencje) ogólne określają 2 grupy przepisów:

        a) wyznaczające właściwość organu (rzeczową, miejscową, instancyjną)

        b) regulujące instytucje wyłączeń w prawie administracyjnym

            - wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu

            - wyłączenie organu od załatwienia sprawy

            - wyłączenie członka organu kolegialnego

 

Instytucje wyłączeń w postępowaniu administracyjnym

1) wyłączenie pracownika (art. 24)0 KPA wprowadza 2 typy:

           -z mocy samego prawa ( par 1 )

            - przez bezpośredniego przełożonego (postanowienie) ( par 3)

a) wyłączenie z mocy prawa (określa art. 24 par 1 w sposób wyczerpujący)

1. wskazują one na bliskość pracownika wobec stron postępowania ( sprawa małżonka pracownika, jego krewnych i powinowatych do II stopnia) albo bliskosci pracownika wobec załatwianej sprawy (" jego" sprawa, brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji)

2. wystąpienie pracownika z mocy prawa powoduje odsunięcie pracownika od udziału w konkretnym postępowaniu ( nie ma podstaw do wydawania aktu)

2) wyłączenie przez bezpośredniego przełożonego

1. przesłanka wyłączenia- wystąpienie innej okoliczności niż powodującej wyłączeniz  mocy prawa, mogącej wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika (konkubinat)

2. przesłanka ta nie wymaga udowodnienia (uprawdopodobnienie)

3. Inicjatywa wyłączenia może pochodzić:

             - od strony pracownika

             - od samego pracodawcy

             - z urzędu ( inicjatywa przełożonego)

4. Wyłączenie następuje w formie postanowienia, na które służy zażalenie. Jest to akt związany ( przełożony " jest obowiązany.... wyłączyć")

5. skutki wyłączenia pracownika

1. wyłączony pracownik może podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron ( art. 24 par 4) -stan wyższej konieczności

2. w przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy, w formie postanowienia ( art. 26 par 1)

3) Wyłączenie organu od załatwienia sprawy art. 25

1. przesłanki

- przedmiotowa- postępowanie toczy się w sprawie dotyczącej interesów majątkowych ( szerokie rozumienie)

            - podmiotowa- sprawa ta dotyczy:

                 *kierownika organu

   * osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego stopnia a także ich małżonków, krewnych, powinowatych do II stopnia, osób związanych z tytułu, przysposobienia, opieki i kurateli

         

26.09.09

Strona postępowania administracyjnego:

1. Pojęcie strony- art. 28 KPA , dwie odrębne normy, związane z trybami wszczęcia postępowania administracyjnego (art. 61 par.1)

1. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie (wszczęcie z urzędu)

2. Stroną jest każdy ,kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (wszczęcie na żądanie stron)

Nie ma możliwości by postępowanie toczyło się bez strony postępowania (postępowanie nieistniejące-to postępowanie toczone wobec strony, która nie żyje lub nieistnieje)

2. zasadnicze znaczenie dla konstrukcji prawnej strony postępowania mają pojęcia „interes prawny” i „obowiązek”

3. „Interes prawny”- to przyznanie przez przepis prawa jednostce konkretnych korzyści, które może ono realizować w postępowaniu administracyjny, ze względu na rozstrzyganie o nich w formie decyzji administracyjnej.

4. „Interes prawny” musi być:

1. Osobisty, własny

2. Indywidualny

3. Aktualny ( a nie przyszły)

4. Bezpośredni

5. Zaspakajany poprzez wydanie decyzji administracyjnej

Legitymacja procesowa strony postępowania:

1. pojęcie legitymacji - uprawnienie określonego podmiotu do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego (legitymacja czynna) lub uczestniczenia w postępowaniu jako strona (legitymacja bierna) ze względu na dysponowanie interesem prawnym lub obowiązkiem.

2. Dwie koncepcji legitymacji procesowej strony:

1. Koncepcja subiektywna (formalna)

2. Koncepcja obiektywna (materialna)

Koncepcja subiektywna:

1. Ocena interesu prawnego należy do strony postępowania- stroną jest ten podmiot, który twierdzi, że nią jest.

2. Wniesienie żądania przez taki podmiot powoduje wszczęcie postępowania administracyjnego

3. Dopiero w toku postępowania organ bada istnienie interesu prawnego i w przypadku stwierdzenia jego braku umarza postępowanie w sprawie w formie decyzji administracyjnej.
   Trzeba stwierdzić czy podmiot spełnia 5 cech z art. 28 KPA)

To konstrukcja korzystna dla jednostki-„ twierdzi że jest stroną”. Jest to także konstrukcja kłopotliwa dla organu administracyjnego- musi podejmować pewne czynności , mając przekonanie, że podmiot nie jest stroną postępowanie

Koncepcja obiektywna:

1. „Interes prawny” jest kategorią obiektywną i jego ocena nie należy do podmiotu ubiegającego się o wydanie decyzji

2. Oceny tej dokonuje organ administracji publicznej w ramach czynności pozaprocesowych, uznając brak interesu prawnego nie podejmuje czynności postępowania.

3. Słabość tej koncepcji związana jest z brakiem regulacji w KPA instytucji odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego podmiotowi ,który uważa, że ma w sprawie interes prawny przysługują jedynie środki zaskarżenia bezczynności organu.

Zastępstwo procesowe:

1. Zastępstwo procesowe to koncepcja działania na podstawie bądź przepisu ustawy (przedstawicielstwo ustawowe) bądź oświadczeni reprezentowanego ( pełnomocnictwo)

2. Przesłanki skutecznego działania zastępcy procesowego:

1. Umocowanie do działania ( przy pełnomocnictwie to oświadczenie)

2. Działanie w interesie reprezentowanego i w granicach umocowania

3. Jawność działania w cudzym interesie

4. Zdolność do reprezentacji

5. Zakaz dokonywania czynności procesowych z samym sobą

!! WYJĄTEK- art. 34 KPA, co do umocowania do działania wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych.!!

3. Pełnomocnikiem może być:

1. Tylko osoba fizyczna

2. KPA odstąpił od wymogu aby pełnomocnik był pełnomocnikiem wykwalifikowanym

3. Osoba mająca zdolność do czynności prawnych (czy może być to osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych ? Są różne teorie, wykładowca jest za opcją pełnej zdolności do czynności prawnych)

Pełnomocnictwo:

1. KPA nie wprowadza zasady pełnomocnictwa zawodowego-może być pełnomocnikiem każda osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych.

2. Przy ustanowieniu pełnomocnika obowiązuje koncepcja ograniczonego formalizmu (udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu)

3. KPA dopuszcza konstrukcje pełnomocnictwa domniemanego (art. 33 par 4) opartego na 3 elementach:

1. Dotyczy sprawy mniejszej wagi

2. Pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownika strony

3. Nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do działania w imieniu strony.

Konstrukcja pełnomocnictwa domniemanego: gdy zostaną spełnione dane warunki określone w art. 33 par 4 KPA, to organ procesowy może nie żądać okazania pełnomocnictwa.

Domownik-osoba, dla której mieszkanie strony jest także jej mieszkaniem. !! Nie bierzemy pod uwagę zameldowania !!

Podmioty na prawach stron:

1. Uczestniczą w postępowaniu w sprawie dotyczącej innej osoby („ w cudzej sprawie”)

2. Pojęcie „praw strony” obejmuje wyłączenie uprawnienia procesowe- podmiot na prawach strony ma te same uprawnienia procesowe, z pewnymi wyjątkami (wobec strony procesowej)

3. Z katalogu uprawnień procesowych wyłączeniu podlegają te z nich , które są oparte na zasadzie dyspozycyjności (rozporządzalności) postępowaniem, np. prawo zawarcia ugody, prawo cofnięcia odwołania wniesionego przez stroną postępowania.

4. Podstawowe podmioty na prawach strony: organizacja społeczna, prokurator, RPO

Organizacja społeczna jako podmiot na prawach strony:

1. Legalne określenie organizacji społecznej- art. 5 par 2 pkt 5 (mało precyzyjne)

2. Elementy konstrukcyjne pojęcia „organizacja społeczna” w KPA:

1. Substrat osobowy- czyli zbiór osób; nie uznaje się za organ społeczny- fundacji)

2. Legalność organizacji społecznej- czyli w pewien sposób zarejestrowana

3. Trwałość celu w sensie jego niezmienności dla danej organizacji

4. Cel w ujęciu przedmiotowym, społecznym, gospodarczym, politycznym, kulturalnym i innym

5. Funkcjonowanie poza strukturą aparatu państwa

Postacie inicjatywy procesowej organizacji społecznej jako podmiotu na prawach strony(3 postacie)

1. żądanie (tylko) wszczęcia postępowania (z urzędu)

2. żądanie wszczęcia postępowania oraz dopuszczenia do udziału w nim

3. żądanie dopuszczenia do udziału w toczącym się postępowaniu

W celu realizacji tych inicjatyw organ ocenia 2 przesłanki

- czy jest to uzasadnione celami statutowymi

- czy przemawia za tym interes społeczny

! Rozstrzygnięcie przybiera postać postanowienia. Na postanowienie negatywne przysługuje zażalenie. !

Prokurator

Prokurator jako podmiot na prawach strony:

1. Jedną z funkcji prokuratora jest strzeżenie praworządności (art. 2 ustawy z dnia 20.06.1985 o prokuratorze)

2. Zasady udziału prokuratora w postępowaniu administracyjnym określają przepisy z działu IV KPA

3. Prokuratorowi przysługują 3 podstawowe uprawnienia

1. Prawo zwrócenia się do organu o wszczęcie postępowania (art. 182 KPA)

2. Prawo udziału w każdym stadium postępowania ( art. 183 par 1 KPA)

3. Prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej (art. 184 KPA) - uprawnienie szczególne, mocne, przysługuje tylko prokuratorowi

Rzecznik Praw Obywatelskich

RPO jako podmiot na prawach stron :

1. Uprawnienia RPO w prawie administracyjnym wynikają z art. 14 pkt 6 ustawy z dnia 15.07.1987 o RPO

2. Są to następujące uprawnienia procesowe:

1. Zwrócenie się o wszczęcie postępowania administracyjnego

2. Uczestniczenie w postępowaniu administracyjnym

3. Zaskarżenie decyzji administracyjnej do sądu administracyjnego

3. Uprawnienia te RPO wykonuje na prawach przysługujących prokuratorowi z dwoma różnicami:

1. Zakres właściwości RPO -> tylko sprawy dotyczące wolności i praw człowieka i obywatela

2. Zasada subsydiarności-> uprzednie wykorzystanie wszelkich dostępnych środków ochrony prawnej

Pozostali uczestnicy postępowania administracyjnego ( wyróżniamy 3 kategorie) :

1. Osoby zainteresowane (faktyczne zainteresowanie sprawą , brak interesu prawnego)- KPA nie uregulował w sposób ogólny ich pozycji, jedynie 3 przepisy sięgają do tej konstrukcji ( art. 7 „słuszny interes obywateli”, art. 58 „zainteresowany” i art. 90 par. 3 „osoby zainteresowane”)

2. Osoby uczestniczące w określonych czynnościach procesowych ze względu na swoje właściwości ( świadek, biegły)

3. Podmioty uczestniczące w określonych czynnościach procesowych ze względu na swoje zadania ustawowe (organ egzekucyjny- art. 113 par.2) lub statutowe ( organizacja społeczna- art. 31 par. 5 KPA)

Czynności techniczno-procesowe w postępowaniu administracyjnym:

Podstawowe kategorie czynności techniczno-procesowych:

1. dokonywanie doręczeń (art. 39-49)

2. dokonywanie wezwań (art. 50-56)

3. sporządzanie protokołów i adnotacji (art. 67-72)

4. udostępnianie akt sprawy (art. 73- 74)

5. pozostawienie podania bez rozpatrzenia ( art. 64)

Techniczny wymiar ma także kwestia obliczania terminów w postępowaniu administracyjny (art. 57)

Pojęcie doręczenia i zasada doręczenia:

1. pojęcie doręczenia- wyraźna, władcza, obligatoryjna, formalna i nieodwołalna czynność procesowo-techniczna organu, za pomocą której przekazuje się pisma adresatowi, w sposób przewidziany prawem, z którą prawo wiąże skutki prawne.

2. Zasada doręczenia- oficjalność doręczenia, organ z urzędu dokonuje doręczeń (art. 39 KPA)

Przedmiot doręczeń i podmiot doręczający:

1. przedmiot doręczeń- „pismo”, szerokie rozumienie

2. podmiot doręczający (doręczyciel)- poczta, pracownicy organu, inne upoważnione osoby lub organy, konsul, policja. Kolejność ich wskazania nie ma charakteru prawnego.

Miejsce doręczenia- zależne od charakteru adresata:

1. osoba fizyczna (art. 42)

1. podstawowe miejsce zamieszkania adresata lub miejsce jego pracy

2. dodatkowe miejsca- lokal organu administracji publicznej

3. subsydiarne miejsca- każde miejsce gdzie adresata się zastanie

2. jednostka organizacyjna ( art. 45)

1. lokal jej siedziby

Sposoby doręczeń osobom fizycznym:

1. doręczenie właściwe czyli do rąk adresata

2. doręczenie zastępcze ( art. 43) , czyli do rak dorosłego domownika, sąsiada, dozorcy

3. doręczenie subsydiarne (art. 44) czyli złożenie pisma na poczcie lub w Urzędzie Miasta, dwukrotne awizo

4. doręczenie konkldentne (art. 47) czyli wyraźna odmowa przyjęcia pisma przez adresata

5. doręczenie przez obwieszczenie ( art. 49) , gdy tak stanowi przepis szczególny ( w całym systemie prawnym jest ich około 12)- postępowanie masowe

Sposoby doręczeń jednostkom organizacyjnym:

1. doręczenie właściwe ( art. 45) czyli doręczenie w lokalu siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru

2. doręczenie subsydiarne ( art. 44)

3. doręczenie konkldentne ( art. 47) czyli odmowa przyjęcia przez osobę uprawnioną w lokalu siedziby

4. doręczenie przez obwieszczenie (art. 49)

Pojęcie wezwania i zasada wezwań:

1. pojęcie wezwania- to czynność techniczno-procesowa organu, nakładająca na określoną osobę obowiązek określonego zachowania się np. złożenie wezwań

2. wezwanie jako czynność oparte jest na zasadzie nieuciążliwości wezwania (art. 50 par 2 )- organ obowiązany jest dołożyć starań aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.

Realizacja zasady nieuciążliwości wezwań:

1. ograniczenie humanitarne- w przypadku choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, które uniemożliwiają stawiennictwo osoby wezwanej- organ może (zasadniczo musi) dokonać czynności w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności w jakich ta osoba się znajduje ( art. 50 par 3)

2. ograniczenie terytorialne- obowiązek osobistego stawienia się obejmuje tylko obręb gminy lub miasta (także sąsiedniej) , w którym zamieszkuje lub przebywa ( art. 51)

Instytucja pomocy prawnej art. 52:

1. stosowana jest w przypadku braku obowiązku osobistego stawienia się na wezwanie ze względu na ograniczenie terytorialne

2. organ prowadzący postępowanie w formie postanowienia (nie można odmówić jego realizacji) wzywa właściwy organ terenowy (rządowy lub samorządowy) o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie do wykonania określonego obowiązku związanego z toczącym się postępowaniem.

3. W treści organ oznacza okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień, zeznań albo czynności jakie mają być dokonane, organ wezwany może także przesłuchać nowych świadków i biegłych.

Treść i forma wezwania:

1. Treść wezwania określa art. 54

2. Tylko wezwanie prawidłowe co do treści wywołuje skutki prawne (sporny pozostaje problem postaci wadliwości wezwania, któremu i tak należy sprostać)

3. Forma wezwania-zasadniczo pisemna

4. Wezwanie pilne- (art. 55) wyjątek od formy pisemnej, dopuszczalny w sprawach niecierpiących zwłoki , możliwe wówczas wezwanie telegraficzne, telefoniczne lub przy użyciu innych środków łączności (sms) , skuteczne w braku wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i terminie.

Sporządzanie protokołów i adnotacji:

1. Protokoły i adnotacje (inaczej notatki służbowe, urzędowe, zapiski) to podstawowe formy utrwalania czynności procesowych.

2. Rozróżnienie protokołu od adnotacji:

1. Protokół sporządza się z każdej czynności procesowej mającej istotne znaczenie dla sprawy, chyba że utrwalono ja na piśmie inaczej, Kodeks wskazuje przypadki obligatoryjności protokołu (art. 67 par 2)

2. Adnotacje sporządza się z czynności które nie wymagają protokołu. A które maja znaczenie dla sprawy lub toku postępowania.

Wymogi protokołu:

1. protokół to dokument publiczny

2. cechy dobrego protokołu: ścisłość (zwięzłość), prawdziwość, wierność, staranność co do formy

3. Protokół musi spełniać wymogi formalne ( kto, kiedy , gdzie i w jakich okolicznościach go dokonał, kto i w jakim charakterze by przy ty obecny) i materialne (co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły osoby obecne ( art. 68 par 1)

Kontrola protokołu:

1. wykonują ja osoby obecne, biorące udział w czynności, którym protokół należy odczytać a osoby te powinny je podpisać, mogą odmówić co należy omówić w protokole

2. W przypadku skreśleń i poprawień w protokole (rektyfikacja protokołu) powinny one być stwierdzone przed jego podpisaniem

Udostępnienie akt sprawy- zasada

1. art. 51 ustęp 3 Konstytucji: każdy ma prawo dostępu do dotyczących go dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie wymaga formy ustawy.

2. Udostępnienie akt to przejaw jawności wewnętrznego postępowania, czyli jawności dla stron i podmiotów na prawach strony (w zakresie samych akt może to sporadycznie dotyczyć biegłych)

Postacie uprawnień strony w zakresie udostępniania akt. Stronie przysługują 4 uprawnienia:

1. strona ma prawo przeglądać akta sprawy

2. sporządzanie notatek i odpisów z akt sprawy (wydaje się, że także za pomocą kserokopiarki)

3. żądanie uwierzytelnienia sporządzonych uprzednio notatek i odpisów z akt sprawy, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem stron.

4. Żądanie wydania z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów o ile jest to uzasadnione ważnym interesem stron.

Przedmiot i miejsce udostępniania akt:

1. przedmiot: to akta zgromadzone w całym dotychczasowym postępowaniu w danej sprawie administracyjnej, czyli akt konkretnej sprawy administracyjnej, udostępnieniem objęta jest całość akt- nie można ich dzielić na dostępne dla strony i niedostępne.

2. Miejsce udostępnienia: zasadniczo siedziba organu (czasami organu udzielającego pomocy prawnej), nie jest możliwa / dopuszczalna praktyka wypożyczania akt sprawy na zewnątrz

1. Prokurator może żądać przesłania akt do swojej siedziby.

14

---