ZAGRANICZNE SYSTEMY MEDIALNE

FORMY WŁASNOŚCI MEDIÓW.

Można wyróżnić trzy podstawowe formy własności mediów: państwową, prywatną i społeczną. Wszędzie za wyjątkiem małych państw dominuje własność prywatna. Własność państwowa jest ograniczana, a w Niemczech ta forma własności jest prawnie zakazana. Mimo tego zakazu i w Niemczech i w innych państwach istnieją państwowe stacje skierowane do odbiorców zagranicznych. W Europie jest żywsza niż w USA tradycja wpływa państwa na media. Istnieje też media jako instytucje użyteczności publicznej, których celem nie jest działalność komercyjna, lecz pełnieni różnych funkcji społecznych. Własność społeczna może mieć najwięcej odmian. Media mogą należeć do partii, organizacji religijnej, samorządów lokalnych itp. Własność prywatna jest najpowszechniejsza i najbardziej rozbudowana. Krytykowana za prowadzenie do koncentracji, komercji, nie dbanie o interes społeczny.

FORMY WŁASNOŚCI MEDIÓW AMERYKAŃSKICH.

Na rynku prasowym dominują grupy i koncerny prasowe. Koncerny występują tam w postaci chains ( umiejscowienie w jednej dziedzinie wydawniczej ) lub conglomerats (zaangażowane w różne dziedziny przemysłu). Istnieją koncerny zdominowane przez jednostkę Murdoch, Hearst, lub rodzinę ( Ochs-Salzburger, Graham ), koncerny, których właścicieli dzieli się między wielu udziałowców. Istnieją komercyjne i niekomercyjne sieci radiowe. Komercyjne: NBC, CBS, MBS, ABC. Niekomercyjne: American Public Radio, National Public Radio. Komercyjne sieci telewizyjne: NBC-TV, CBS-TV, ABC-TV. Oprócz tego działa telewizja publiczna Public Broadcasting Service.

FORMY WŁASNOŚCI MEDIÓW BRYTYJSKICH.

Wydawaniem prasy zajmują się kompanie i grupy prasowe. Jeśli chodzi o radio to w UK mamy BBC, które utrzymuje się wyłącznie ze składek abonamentowych, no i stacje komercyjne (dualizm). Telewizja publiczna to BBC nadająca dwa programy ogólnokrajowe- BBC 1, BBC2. Oprócz tego mamy telewizje komercyjne zrzeszone w federacyjną strukturę ITV. Prywatna forma własności jest trzymana w ryzach regulacjami narzuconymi w interesie publicznym.

FORMY WŁASNOŚCI MEDIÓW FRANCUSKICH.

We Francji, zamiast dominującej własności prywatnej, jak w krajach anglosaskich, spotykamy rozmaite stowarzyszenia wytwórców, kapitał państwowy, własność organizacji społeczno-politycznych, religijnych itp. Jako, że tu prywatyzacja mediów rozpoczęła się od 1982 roku nie powstały we Francji koncerny na miarę tych obecnych w USA czy w UK. Koncentracja nie doprowadziła tu do takiej unifikacji form własności. Istnieją obok siebie wszystkie możliwe formy własności mediów: koncerny, partie, organizacje wyznaniowe (Bayard Presse),samorządy itp. Publiczne radio to Radio France. Programy ogólnokrajowe nadawane są przez France-Inter, France-Culture, France-Info, Radio-Bleu, FIP. Ponadto działa 47 stacji lokalnych oraz 1740 prywatnych. We Francji działają dwa państwowe kanały telewizyjne: Antenne 2 i France Region 3. Telewizje prywatną reprezentują we Francji: Canal Plus, TF1, M6.

FORMY WŁASNOŚCI MEDIÓW NIEMIECKICH.

Niemiecki rynek prasowy jest zdominowany przez wielkie przedsiębiorstwa wydawnicze. W 1956 roku weszło w życie rozporządzenie trybunału konstytucyjnego wykluczające możliwość istnienia własności rządowej w obrębie mediów. Na całym obszarze Niemiec emitowanych jest ponad dwieście programów radiowych. Mają w tym swój udział zwłaszcza programy lokalne nadawane przez prywatne rozgłośnie. Działają tu także dwie centralne rozgłośnie radiowe nadające programy za granicę. Deutsche Welle i Deutschlandfunk. Mają one statut instytucji rządowych. Telewizja publiczna emituje program na trzech kanałach. wieczorem (serwis kulturalny i edukacyjny). Prywatne stacje głównie nadają programy regionalne czy też lokalne.

FORMY WŁASNOŚCI MEDIÓW ROSYJSKICH.

Wszystkie rozgłośnie radiowe niegdyś państwowe nadal pozostają pod ogromnym wpływem państwa. Oprócz nich istnieje trudna do określenia ilość rozgłośni prywatnych ignorujących system licencjonowania. Jeśli chodzi o telewizje to dwa kanały pozostają pod ogromnym wpływem państwowym- ORT i RTR. Istnieją także telewizje prywatne. Najważniejsza to Telewizja Niezależna.

PRZYCZYNY I SKUTKI KONCENTRACJI MEDIÓW. WIELKIE MIEDZYNARODOWE GRUPY MULTIMEDIALNE.

Koncentracja jest procesem o charakterze obiektywnym. Wynika z przyczyn obiektywnych i dlatego nigdy się nie zakończy. Jej podstawowym motorem jest postęp techniczny, który sprawia, że żeby utrzymać się na rynku trzeba nieustannie inwestować. Na rynku utrzymują się tylko najsilniejsi, którzy rozszerzają swoją działalność na inne media. Rodzaje koncentracji - pionowa (różne media o podobnej tematyce) oraz pozioma (różne tytuły w jednym medium).

Przyczyny koncentracji:

• ekonomiczne: gigant medialny skuteczniej przyciąga reklamodawców, koncern może sobie pozwolić na inwestowanie w coraz to nowsze technologie- cały czas udoskonala swoje produkty.

• ideologiczne: w dawnych krajach socjalistycznych koncentracja była bardzo wysoka (monopol), teraz w tak zmasowanej formie nie występuje, ale nadal często u jej źródeł leżą przyczyny polityczne, koncentracja może wynikać także z chęci wpływania na opinię publiczną (dlatego koncerny kupują tytuły nierentowne, ale prestiżowe, a potem finansują je z zysków ze sprzedaży gazet bulwarowych).

Skutki koncentracji:

• negatywne: fikcją staje się podstawowe prawo demokracji gwarantujące każdemu dostęp do informacji i możliwość wyrażania swoich poglądów (bariera finansowa), ograniczenie konkurencji w aglomeracjach w których prasa, radio i telewizja należą do tego samego koncernu, upodabnianie się do siebie produktów oferowanych przez media, walka potentatów rujnuje instytucje medialne o znacznych tradycjach i wartościach, monopol pozwala na manipulowanie opinią publiczną, zanik różnorodności, komercjalizacja, liczy się tylko zysk, dziennikarze tracą właściwie możliwość zmiany miejsca pracy, mają ograniczoną wolność zawodową.

• pozytywne: koncentracja umożliwia szybszy rozwój technologii, gwarantuje lepszą jakość edytorską wydawnictwa, pozwala na zatrudnianie wielkich zespołów dziennikarskich, a także znanych i drogich dziennikarzy, zapewnia wyższy stopień aktualności informacji i różnorodność źródeł (tylko bogatego wydawcę stać na własną sieć korespondentów)

Koncentracja jest związana z multimedialnością. Jedna grupa wydawnicza może mieć w ręku wszystko: czasopisma, dzienniki, media elektroniczne. To świetna sprawa dla reklamodawcy gdy przychodzi do takiego koncernu wie, że jego produkt zyska odpowiednią reklamę. Biedni mali wydawcy.

Międzynarodowe grupy multimedialne: News International Roberta Murdocha (Times, Sun), Springer (Die Welt, Bild), Hachette (Le Point, prasa, RTV, książki), Filipacchi, Hersant (Le Figaro).

PROCES KONCENTRACJI MEDIÓW W STANACH ZJEDNOCZONYCH I PRÓBY JEGO OGRANICZANIA. WIELKIE GRUPY MEDIALNE.

Koncentracja prasy w USA jest procesem stałym choć o różnym natężeniu. Charakteryzuje ją multimedialność i umiędzynarodowienie. Multimedialność jest cechą wielu koncernów amerykańskich, ale umiędzynarodowienie dotyczy tylko prawdziwych potentatów takich jak: Murdoch, Gannett, Ted Turner (CNN), Scripps-Howard, Hearst itd. Na amerykański rynek prasowy wchodzą grupy zagraniczne m. in. niemieckie. Największe koncerny amerykańskie to Gannett (USA Today), Knight-Ridder, Scripps-Howard, Dow Jones, Times Mirror, New York Times Company, Newhouse, Cox. Procesów koncentracji nie powstrzymają bariery prawne. Próby stworzenia barier antymonopolowych były dziełem przede wszystkim FCC. Od 1941 roku komisja usiłowała przeciwdziałać prawnymi ograniczeniami tworzeniu lokalnych monopoli informacyjnych przez łączenie w rękach jednego właściciela stacji radiowych, telewizyjnych i prasy drukowanej. Próby takie nie doprowadziły jednak do stworzenia skutecznego przeciwdziałania koncentracji. Obecnie dziesiątki grup posiadają charakter multimedialny i nie są podejmowane realne próby ograniczenia tego stanu. W Stanach ustawy antykartelowej w odniesieniu do mediów drukowanych w ogóle nie ma.

PROCES KONCENTRACJI MEDIÓW W WIELKIEJ BRYTANII I PRÓBY JEGO OGRANICZANIA. WIELKIE GRUPY MEDIALNE.

Wydawaniem prasy zajmują się niezależne kompanie i grupy prasowe. Najważniejsze z nich to: Daily Mail and General Trust PLC, kontrolujący około 55 tytułów (m.in. Daily Mail), Trinity Mirror, kontrolująca jeden dziennik ogólnokrajowy (Daily Mirror), News International PLC, Newspaper Publishing PLC (m.in. The Independent).

Najpopularniejsza gazeta niedzielna w Wielkiej Brytanii- News of the World, wydawana jest przez News International Roberta Murdocha. W rękach Murdocha jest także na przykład The Times. Drugim potentatem na rynku prasy brytyjskiej jest Kanadyjczyk Conrad Black, właściciel między innymi Daily Telegraph i Sunday Telegraph. Inny magnat mediów masowych to Pearson, który kontroluje grupę Financial Times Newspapers, będącą właścicielem The Financial Times.

W Wielkiej Brytanii istnieją przepisy prawne przeciwdziałające nadmiernej koncentracji własności zarówno w sferze mediów elektronicznych jak i drukowanych. Przede wszystkim jest wymagana zgoda rządu brytyjskiego na przejęcie gazety (lub udziałów w gazecie) przez właściciela posiadającego już inne tytuły prasowe o całkowitym nakładzie przekraczającym 0,5 miliona egzemplarzy (łącznie z gazetą, która ma być zakupiona).

Wiosną 1995 roku opublikowano tzw. zieloną księgę. Dokument ten zakładał, że większość ogólnokrajowych koncernów prasowych będzie mogła mieć udziały w co najmniej dwóch spółkach telewizji komercyjnej ITV (stacjach regionalnych), zaś niezależne stacje telewizji naziemnej będą miały prawo nabywania udziałów w gazetach i czasopismach, a także w sieciach telewizji kablowej i stacjach telewizji satelitarnej. Propozycje zostały tak sformułowane żeby koncerny prasowe nie miały więcej niż 15% udziałów w rynku audycji telewizyjnych.

PROCES KONCENTRACJI MEDIÓW WE FRANCJI I PRÓBY JEGO OGRANICZANIA. WIELKIE GRUPY MEDIALNE.

Największe grupy medialne na rynku francuskim to: Hachette (wydawca i kolporter prasy, w 1994 roku grupa powiększyła swój stan posiadania o 43% kapitału przedsiębiorstwa Europe I Communication działającego w sektorze radiowym), Havas (stworzył pierwszą prywatną, płatną telewizję- Canal Plus, współtworzył La Cinq i M6) grupa Roberta Hersanta (Le Figaro, Figaro-Magazine, Jours de France, holding Socpress kontroluje ok. 33% nakładu dzienników francuskich, radiostacje lokalne), Amaury (Le Parisien, Tenis de France), Bayard-Presse (prasa katolicka, czasopisma dla młodzieży, tytuły zagraniczne, działalność informatyczna i audiowizualna), Filipacchi Media (powiązana z Hachette, wydaje ponad sto tytułów, głównie magazynów m. in. Penthouse, Paris-Match).

Koncentracja niesie za sobą różnego rodzaju problemy. Rozwój niektórych instytucji np. grupy Hersanta wielokrotnie budził sprzeciwy, a nawet przeciwdziałania prawne w celu zapobieżenia tendencjom do monopolizacji prasy w określonym regionie. Jeden właściciel może posiadać co najwyżej 30% nakładu dzienników francuskich.

PROCES KONCENTRACJI MEDIÓW W NIEMCZECH I PRÓBY JEGO OGRANICZANIA. WIELKIE GRUPY MEDIALNE.

Niemiecki rynek prasowy jest zdominowany przez wielkie przedsiębiorstwa wydawnicze. Do głównych niemieckich koncernów trudniących się przede wszystkim publikacją prasy codziennej należą: spółka akcyjna Axel Springer oraz grupa wydawnicza Westdeutsche Allgemeine Zeitung. Obecnie koncern Springera rozszerzył swoją działalność na inne media. Jest udziałowcem prywatnych sieci radiowych i telewizyjnych, wyszedł poza niemiecki rynek prasowy. Drugim co do wielkość koncernem prasy codziennej jest Westdeutsche Allgemeine Zeitungsverlagsgesellschat E. Brost und J. Funke GmbH und Co. W skład tego wydawnictwa wchodzi pięć wydawnictw gazetowych, wydawnictwo pism kobiecych, spółki czasopism reklamowych. Wydawnictwem zasługującym na uwagę jest Frankfurter Allgemeine Zeitung GmbH. Wydaje FAZ, a także pisma o tematyce gospodarczej. Poza prasą ma udziały w prywatnych stacjach telewizyjnych i radiowych (Radio/Tele FFH i RTL plus).

Proces koncentracji w prasie periodycznej jest jeszcze bardziej zaawansowany niż w prasie codziennej. Największym koncernem wydającym czasopisma jest Heinrich Bauer Verlag. Od czasu przejęcia w 1968 roku Das Neue Blatt i Bravo, Bauer jest największym w Niemczech wydawcą magazynów ilustrowanych. W wydawnictwie czasopism fachowych Bauera publikuje się magazyny kobiece, rozrywkowe i hobbystyczne. Bauer inwestuje także w media Europy wschodniej i środkowej. Drugim co do wielkości koncernem czasopism w Niemczech jest Burda Holding GmbH & CO KG. Ma udziały w koncernie Springera, prywatnych rozgłośniach radiowych i stacjach telewizyjnych, fabryce papieru, prasowej firmie kolportażowej i drukarniach w Niemczech, we Francji i Stanach Zjednoczonych, a przede wszystkim własne wydawnictwa i udziały w wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Osobne przedsiębiorstwo-Verlag Aenna Burda, prowadzi żona właściciela. Głównym tytułem tego wydawnictwa jest Burda Moden. Najbardziej dochodowymi przedsiębiorstwami wchodzącymi w skład koncernu są Focus Magazin Verlag (magazyn Focus), Senator Verlag (Mein schoener Garten), MBV Magazin Verlag Berlin GmbH & CO KG. (Super Illu), Bunte Verlag (Bunte). Burda wszedł w spółkę z Hachette i w Internet Verlag wydają magazyn Elle, Das Haus. Innym potężnym wydawcą czasopism jest Gruner und Jahr. Wydaje magazyny ogólnoinformacyjne (Der Stern), pisma radiowo-telewizyjne (TV Today), pisma kobiece (Prima, Sandra). Prawie 75% udziałów w G+J należy do jednego z największych na świecie koncernów prasowych- Bertelsmann AG.

Koncentracja prasy w Niemczech osiągnęła najwyższy stopień na kontynencie europejskim. Istnieje tu kontrakt prasowy nakładający na sądy rejestrujące działalność nowych przedsiębiorstw prasowych a także na, przydzielające koncesje mediom elektronicznym, krajowe komisje do spraw mediów obowiązek dokładnego rozpatrywania ich struktury udziałowej i wpływów kapitałowych. Przedsiębiorstwa, których właścicielami okazaliby się dotychczasowi monopoliści na danym terenie mają być nierejestrowane czy tez nie powinny uzyskiwać licencji. Kontrakt ma przeciwdziałać rozwojowi monopolu, a nie zapobiegać jego powstawaniu. Tak długo jak istnieje konkurencja możliwości właścicieli koncernów są właściwie nieograniczone.

REKLAMA A MEDIA.

Reklama jest nieodłącznym składnikiem mediów masowych. Dla mediów komercyjnych jest podstawowym źródłem finansowania. Darmowa prasa utrzymuje się wyłącznie z reklam. Media troszeczkę ściągają od reklamy np. badania opinii publicznej, teleturnieje, konkursy audiotele. Reklama z kolei od mediów ściąga sposób komunikowania- nacisk na fakt, że reklama jest informacją, a nie perswazją.

KIERUNKI ROZWOJU MEDIÓW ELEKTRONICZNYCH.

Media zaczynają się specjalizować, powstają stacje radiowe i telewizyjne skierowane tylko do konkretnego typu odbiorców np. hodowców chomików. Pojawiają się nowe możliwości np. zrobienia zakupów za pomocą telewizora. Szybko rozwija się telewizja satelitarna, która przyczynia się do globalizacji treści programowych no i oczywiście internet.

TELEWIZJA PUBLICZNA I KOMERCYJNA.

Telewizja publiczna utrzymuje się przede wszystkim z abonamentu (cóż, nie zawsze, ale tak powinno być, to nie całkiem ok, że na przykład polskie media publiczne więcej kasy ciągną z reklam), telewizja komercyjna swoje dochody czerpie w większości z reklam. Publiczna ma szereg zadań określanych jako misja, ma informować, wychowywać, edukować i dawać społeczeństwu to co najlepsze. Każdy ma w programach publicznych znaleźć coś dla siebie, a rozrywka ma być na odpowiednim poziomie. Komercyjna musi zabiegać o reklamodawców, więc emituje programy często niskich lotów, które przyciągają przed telewizory jak największe audytorium.

INSTYTUCJE KONTROLI MEDIÓW ELEKTRONICZNYCH.

• USA- W 1934 na mocy ustawy o łączności uchwalonej przez kongres powstała Federal Communications Commision. Jest to organ niezależny wyposażony w prawo inicjatywy ustawodawczej. Zadaniem komisji jest ocena programów radiowych i telewizyjnych z punktu widzenia obowiązującego prawa.

• UK- Komisja do spraw Telewizji Niezależnej (Independent Television Commision- ITC), która m. in. rozporządza prawem ingerowania w działalność programową tej telewizji. Niedawno pojawiło się Office of Communications- kontroler odpowiadający za całą strefę radiowo-telewizyjną.

• Francja- Wszystkie francuskie stacje nadawcze są nadzorowane od 1989 roku przez Conseil Superieur de L'Audiovisuel (CSA). Przyznaje ona koncesje stacjom prywatnym, mianuje prezesów państwowych kompanii radiowych i telewizyjnych, ustala standardy programowe na terenie Francji.

ŹRÓDŁA INFORMACJI.

To oczywiście agencje informacyjne, ale nie tylko. Minęły już czasy wielkich, uniwersalnych agencji. Każda oprócz amerykańskiej AP w czymś się specjalizuje. Media starają się ograniczać wiadomości agencyjne na rzecz informacji własnych, bo to podwyższa ich wiarygodność. Własnych korespondentów z reguły posiada prasa prestiżowa. Zdarza się, że to czytelnik informuje redakcję. Oczywiście informacja taka jest później weryfikowana. Jest to źródło cenione przez prasę bulwarową, dziennikarzy śledczych.

Agencje Informacyjne:

• USA- Associated Press- w 1848 roku kilka dzienników ze wschodniego wybrzeża zawarło porozumienie o współpracy przewidujące wymianę informacji docierających do portów amerykańskich wraz z przybywającymi tam statkami, AP stać było na wykorzystanie coraz to nowych odkryć z dziedziny komunikacji i łączności, a to oznaczało powiększenie przewagi nad rywalami, nadal pozostaje największym dostarczycielem informacji na świecie, przedmiotem jej działania są informacje ogólne i usystematyzowane, czyli poświęcone określonym dziedzinom, dostarcza także zdjęcia, dokumentacje itd., United Press International- powstała w 1958 roku z połączenia United Press Association i International News Service, przez wiele lat była groźną rywalką AP, w latach 90. jej rola się zmniejszyła.

• Wielka Brytania- Reuter- największa agencja na świecie obok amerykańskiej AP, założona w 1850 roku, obecnie przejmuje lwią część światowej obsługi w zakresie ekonomicznego serwisu informacyjnego, jest główną i najbardziej wiarygodną agencją światową w tym zakresie, w zasadzie od chwili powstania agencja koncentrowała się na przekazywaniu informacji zagranicznych, od końca lat 80. nie jest to już faktycznie agencja brytyjska tylko korporacja międzynarodowa. Press Association- powstała w 1868 roku, zajmuje się informacjami krajowymi.

• Francja- Agence France Presse- powstała w 1944 roku na zgliszczach przejętej przez reżim Vichy agencji Charlesa Havasa, jej silną bronią jest serwis fotograficzny, działa na zasadach komercyjnych.

• Niemcy- Deutsche Presse Agentur- powstała jako połączenie trzech agencji stref okupacyjnych (francuskiej, brytyjskiej, amerykańskiej), ulega trendowi kierowania swoich usług także poza dziennikarstwo np. do partii politycznych, do związków zawodowych.

• Rosja- ITAR-TASS- założona w 1992 roku przez Jelcyna, w części swojej nazwy (TASS) odnosi się do monopolistycznej agencji ZSRR, ma monopol na informacje o charakterze oficjalnym, RIA Nowosti- w okresie ZSRR jej zadaniem było kreowanie wizerunku ZSRR za granicą, w 1993 roku reaktywowana przez Jelcyna jako agencja państwowa, świadczy usługi z zakresu Public Relations, Interfaks, Postfaktum- niezależni konkurenci.

• Kanada- Canadian Press- widać wyraźny wpływ AP na styl i charakter pracy tej agencji, tylko ich rozmiary są nieporównywalne, CP koncentruje się głównie na tematyce krajowej.

AMERYKAŃSKIE DZIENNIKI PRESTIŻOWE.

Poziom ich czytelników jest wysoki, ale nakład mają mniejszy niż tytuły bulwarowe. Do tej grupy należą dzienniki takie jak: Wall Street Journal, USA Today, The New York Times, The Washington Post, The Christian Science Monitor, Los Angeles Times, Chicago Tribune.

• The New York Times- Powstał w 1851 roku, początkowo miał cztery strony, tytuł założył George Jonem i Henry Raymond. Pod koniec XIX wieku dziennik kupił Ochs. (NYT nadal pozostaje w rękach rodziny Ochs-Sulzberger) NYT stanowi dzisiaj nie tylko trwałą instytucję amerykańskiego systemu informacji masowej, ale odgrywa też wielką rolę w procesach informowania międzynarodowego, uchodząc za szczególnie wiarygodnego reprezentanta amerykańskiej elity władzy. Wiele powodów składa się na tę wyjątkową pozycję. Ogromną rolę odgrywa tradycja dziennika poważnego i godnego zaufania. Jest to bardzo wszechstronny liberalny dziennik. NYT publikuje informacje o wszystkim co zasługuje na uwagę w kraju i za granicą, wiele uwagi poświęca regionowi Nowego Yorku. Zwykle podkreśla się znaczenie dziennika w informacji międzynarodowej, ale dowodem jego wszechstronności może być od lat uznawany za wyrocznię dodatek literacki „The NYT Book Review” o olbrzymim wpływie na poczytność książek i powodzenie pisarzy. Sekcja gastronomiczna ma wielkie znaczenie dla restauracji nowojorskich (i nie tylko). Dziennik poświęca wiele uwagi życiu codziennemu, problemom domowym, sportowi, rozrywce, przestępczości, bezrobociu itd. Stałą jego część stanowi bogaty zasób informacji finansowych i gospodarczych. Przy całej ogromnej wszechstronności NYT wybitne znaczenie mają jednak informacje międzynarodowe. Chyba właśnie do nich stosuje się przede wszystkim słynny slogan Adolpha Ochsa drukowany na pierwszej stronie- „Wszystkie wiadomości, które zasługują na druk”. NYT ma największą w prasie amerykańskiej sieć własnych korespondentów. Nakład- 1.200.000 egzemplarzy, wydanie niedzielne- 1.700.000 egzemplarzy. Większość rozchodzi się w prenumeracie. NYT zdobył około 90 nagród Pulitzera.

• The Washington Post- Powstał w 1877 roku, a założył go Hutchins. W 1933 roku tytuł kupił kalifornijski bankier Meyer. W 1946 roku kierownictwo przejął jego zięć Philip L. Graham. Obecnym wydawcą jest Katherine Graham. W 1934 WP zdobył pierwszą nagrodę Pulitzera, teraz ma ich na swoim koncie około 40. W latach 70. dziennik przezywał swoje wielkie dni doprowadzając do finału afery Watergate. Pod wieloma względami przypomina NYT, są to dwie, równorzędne, wyróżniające się gazety ogólnoinformacyjne, przeznaczone dla elity. Nakład- ok. 800.000 egzemplarzy, wydanie niedzielne- 1.100.000 egzemplarzy. Sprzedaż w większości opiera się na prenumeracie.

• Christian Science Monitor- Powstał w 1908 roku, założony przez Mary Baker Eddy, twórczynię Chrystian Science Church, instytucji powołanej dla zrównoważenia wpływów „żółtej prasy” przez tworzenie wzorców gazet rzetelnych i uczciwie informujących. Specjalnością tego dziennika stało się komentowanie aktualnych wydarzeń, zwykle w sposób obiektywny i głęboki. Jest to dziennik o dość ascetycznej jak na Amerykę szacie graficznej lecz bardzo szerokim zakresie tematycznym.

• The Wall Street Journal- Założony w 1889 roku przez Charlesa Dow i Edwarda Jonesa. Przez wiele lat miał formę biuletynu finansowego przeznaczonego dla specjalistów, tak iż nie uważano go za pismo o charakterze prasowym. Dopiero zasadnicze reformy metod pracy, układu i zakresu treści, szaty graficznej, a przede wszystkim aktualizacja informacji ogólnej, przyniosły poprawę. Dzisiaj jest to elitarny, doskonale redagowany dziennik poświęcający swą uwagę nie tylko finansom i sprawom gospodarczym, ale i międzynarodowym, kulturze, sztuce, rozrywce, ekologii itd. Pismo ukazuje się w wydaniach: amerykańskim, europejskim i azjatyckim. Do dziś zdobył około 30 nagród Pulitzera. Nakład- 1.860.000 egzemplarzy, z czego 1.800.000 rozchodzi się w prenumeracie.

BRYTYJSKIE DZIENNIK PRESTIŻOWE.

Wszystkie tytuły prestiżowe są wydawane w Londynie.

• The Times- W 1785 roku ukazał się pierwszy numer pod szyldem The Daily Universal Register. Od 1788 tytuł pisma to The Times. Od 1981 roku właścicielem dziennika jest Robert Murdoch. Uchodzi za jeden z najbardziej prestiżowych dzienników współczesnego świata. Jest gazetą konserwatywną, silnie proatlantycką. Nakład- ok. 800.000 egzemplarzy.

• The Daily Telegraph- Ukazał się po raz pierwszy w 1855 roku jako gazeta masowa, o lekkim charakterze, dziś ma opinię gazety prestiżowej. Konkurent Timesa, wielki przegrany w wojnie cenowej (toczona przez dwóch wielkich „baronów” prasy brytyjskiej- Murdocha i Blacka) Tytuł konserwatywny, bliski prawemu skrzydłu Partii Konserwatywnej. W 1985 roku kupiony przez Conrada Blacka.

• The Independent- Umiarkowanie konserwatywna gazeta kierowana do środowisk inteligenckich. Przeciętny nakład- poniżej 300.000 egzemplarzy. Wielki przegrany wojny cenowej.

• The Guardian- Utworzony w 1821 roku. Początkowo ukazywał się jako tygodnik pod nazwą Manchester Guardian. W roku 1855 został przekształcony w dziennik. Ma opinię liberalno-lewicowego. Od 1959 roku ukazuje się pod tytułem The Guardian.

• The Financial Times- Założony w 1888 roku. Wydawany na charakterystycznym papierze w kolorze łososiowym. Jednorazowy nakład przeciętny to około 300.000 egzemplarzy. jest liderem pośród europejskich gazet gospodarczych9.

NIEMIECKIE DZIENNIKI PRESTIŻOWE.

Do grupy tej należą: Frankfurter Allgemeine Zeitung, Frankfurter Rundschau, Sueddeutsche Zeitung, Die Welt, die tageszeitung, Handelsblatt, Der Union.

• FAZ- Pierwszy numer ukazał się w 1949 roku. FAZ jest spółką w której większość udziałową posiada fundacja Fazit, stojąca na straży niezależności dziennika i niezmienności jego polityki redakcyjnej. Dziennik dzieli się na trzy odrębne sekcje: polityczną, gospodarczą i kulturalną. Sympatyzuje z CDU i CSU. 80% nakładu dziennika rozchodzi się w prenumeracie. Nakład- około 500.000 egzemplarzy, wydanie niedzielne- 680.000 egzemplarzy.

• die tageszeitung- Nowa gazeta, symbol zjednoczenia Niemiec. Powstała w styczniu 1989 roku. Założycielem był Maxwell, który jednak wycofał się z interesu. Jest to gazeta przeznaczona dla powszechnego odbiorcy. Tytuł jest określany jako alternatywny, sympatyzuje z zielonymi.

FRANCUSKIE DZIENNIKI PRESTIŻOWE.

• Le Figaro- Jeden z najstarszych dzienników francuskich, założony w 1826 roku jako tygodnik. W 1975 pakiet większościowy akcji kupił Hersant. Dziennik sympatyzujący z prawicą, słynie z kompetentnej publicystyki, cechuje go bogata informacja.

• Le Monde- Jeden z najbardziej znanych dzienników francuskich, także na arenie międzynarodowej. Założony przez Huberta Beuve-Mery. Obecny dyrektor- Colombani. Odbierany jako dziennik lewicowy, ale stara się być w centrum. Tematyka gazety jest bardzo szeroka.

• Le Parisien- Założony w 1944 roku przez Emilien Amaury.

• Ouest-France- Największy pod względem nakładu dziennik francuski. Powstał w 1944 roku. Stanowi własność rodzin Hutin-Desgrees du Lou i Amaury.

ROSYJSKIE DZIENNIKI PRESTIŻOWE.

• Izwiestja- Gazeta codzienna założona w 1917 roku, która uprzednio była organem prasowym Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. Obecnie stanowi własność zespołu redakcyjnego.

• Komsomolskaja Prawda- Dawny organ prasowy młodzieżowej przybudówki partii komunistycznej. Założona w 1925 roku. Od 1991 roku jest własnością zespołu redakcyjnego.

• Trud- Dawny prasowy organ centrali radzieckich związków zawodowych założony w 1921 roku. Zajmuje czołowe miejsce pod względem nakładu wśród dzienników rosyjskich.

• Rossijskaja Gazieta- Oficjalny organ rządu rosyjskiego powołany do życia jego decyzją w 1990 roku. Drukuje na swoich łamach liczne oficjalne dokumenty, jak dekrety czy rozporządzenia.

• Siewodnia- Ukazuje się od 1993 roku, powstała po rozłamie w zespole redakcyjnym dziennika Niezawisimaja Gazieta. Zwolennik klasycznego politycznego i gospodarczego liberalizmu.

• Kommiersant Daily- Ukazująca się od 1992 roku gazeta codzienna, przede wszystkim poświęcona problematyce ekonomicznej.

AMERYKAŃSKIE CZASOPISMA PRESTIŻOWE.

• Time- Założony został przez Henry Luce'a w 1923 roku, stając się główną częścią koncernu Time Inc. Magazyn ten od początku miał służyć tzw. dziennikarstwu interpretacyjnemu, którego zadaniem było nie tylko informowanie, ale i objaśnianie złożonych problemów współczesności. Obecnie jego nakład sięga około 5 milionów egzemplarzy. Znaczną część każdego numeru tygodnika zajmują materiały międzynarodowe pochodzące od rozbudowanej sieci własnych korespondentów. Posiada edycje zagraniczne.

• Newsweek- Założony jako tygodnik w 1933 roku przez Thomasa Martyna. Obecnie stanowi część Washington Post Company. Główny rywal Time w kategorii magazynów informacyjnych, bardzo go zresztą przypominający. Obydwa tygodniki są bogato ilustrowane fotografią reporterską, często ukazującą zdarzenia w sposób naturalistyczny. Posiada liczne wydania obcojęzyczne. Osiąga nakład około 3 milionów egzemplarzy.

• US News & World Report- Tygodnik ten powstał w 1948 roku, ale jego rodowód jest znacznie dłuższy, bowiem sięga 1926 roku kiedy to pojawił się The United States Daily publikujący dokumenty rządowe. Drogą późniejszych przekształceń i fuzji z innymi tytułami narodził się obecny magazyn ilustrowany o nieco większym formacie niż Time i Newsweek. W 1984 roku stał się on własnością potentata prasowego- Mortimera B. Zuckermana. Głównym założeniem pisma jest obiektywizm przedstawiania zdarzeń, zaś wiodącym tematem- sprawy ekonomiczne nie tylko Stanów Zjednoczonych. Nakład przekracza 2 miliony egzemplarzy.

• Readers Digest- To jeden z największych i najbardziej znanych magazynów amerykańskich. Założony został w 1922 roku przez de Witt Wallace'a jako czasopismo przedrukowujące najciekawsze pozycje z innych pism. Od 1933 zaczął zamieszczać własne teksty. Jego specjalnością są sprawy interesujące przeciętnego człowieka jak: zdrowie, ekologia, nauka, postęp techniczny itp. Nakład na całym świecie to 23 miliony egzemplarzy, w samych Stanach 11 milionów.

• Magazyny „Quality”- Wiele magazynów amerykańskich należy do kategorii tzw. „quality and opinion”, adresowanych do szczególnie wymagających odbiorców, zainteresowanych różnymi dziedzinami sztuki, kultury, literatury, ale także sprawami społecznymi. Magazyny takie odgrywają ogromną rolę w życiu kulturalnym USA, stanowią platformę do dyskusji, kształtują opinie w kwestiach artystycznych. Są to magazyny takie jak: New Yorker, Harper's, New Lander, Atlantic, Foreign Affairs, Atlantic.

BRYTYJSKIE CZASOPISMA PRESTIŻOWE.

Do czasopism stojących na wysokim poziomie, o stabilnej pozycji na rynku możemy zaliczyć: społeczno-kulturalny The Spectator, polityczno-informacyjny The Music Journal, gospodarczo-polityczny The Economist.

• The Economist- Założony w 1843 roku, od lat cieszy się opinią prestiżowego magazynu o międzynarodowej renomie. Nakład przekracza 0.5 miliona egzemplarzy, a czytelnicy to wpływowi ludzie ze świata biznesu i polityki. Pismo jest własnością The Economist Newspapers Ltd. i jest najbardziej znanym i cenionym na świecie brytyjskim magazynem polityczno-informacyjnym o gospodarczym profilu.

Na Wyspach Brytyjskich nie istnieje naśladowca amerykańskiego tygodnika Time czy też Newsweek. Jego funkcję w dużym stopniu realizują bowiem prestiżowe gazety niedzielne.

• The Sunday Telegraph- Ponad 600-tys. gazeta, ciesząca się znacznie mniejszą popularnością niż jej siostrzany tytuł (Daily Telegraph).

• The Independent on Sunday- Równie popularna jak dziennik, lecz równocześnie najmniejsza - jeśli chodzi o nakład - z ogólnokrajowych brytyjskich gazet niedzielnych (ok. 350 tys. egz.).

• The Sunday Times- Niezależny, umiarkowanie konserwatywny tytuł założony w 1821 roku. Nazwa pisma może stwarzać mylne wrażenie, że jest ono niedzielną kontynuacją dziennika The Times. Jednak są własnością tego samego właściciela (Murdocha) dopiero od 1966 roku. Obie gazety zachowują względem siebie pełną autonomie. Nakład The Sunday Times wynosi ponad 1.2 mln egz.

• The Observer- Ostatnia z prestiżowych gazet niedzielnych. Założony w 1791 roku. Publikowany w nakładzie niemal półmilionowym, zmniejsza jednak systematycznie, od lat, swój udział w rynku gazet niedzielnych.

NIEMIECKIE CZASOPISMA PRESTIŻOWE.

Rynek niemiecki obfituje w różnorodne czasopisma. Do tych prestiżowych możemy zaliczyć tygodniki takie jak: Die Zeit, Bayer Kurier, czy magazyny jak: Der Spiegel i Focus.

• Der Spiegel- To wiodący tygodnik opiniotwórczy w Niemczech. Trafia do ponad 160 krajów, rozchodzi się w nakładzie sięgającym miliona egzemplarzy. Założony został przez Rudolfa Augsteina w 1947 roku. Der Spiegel zawsze był opozycyjny wobec rządu. W 1962 roku minister obrony Franz Józef Strauss chciał stworzyć z Bundeswehry potęgę militarną. Der Spiegel regularnie krytykował Straussa. Po jednym z artykułów Augstein wraz z kilkoma dziennikarzami został aresztowany. Ta akcja spotkała się z protestem dziennikarzy i społeczeństwa, konkurencyjne dla Der Spiegel gazety robiły wszystko by tygodnik nadal był, wydawany. Po aferze Strauss musiał ustąpić z funkcji. W 1970 roku Augstein oddał swoje akcje w prezencie pracownikom. Obecnie 25% akcji jest w rękach G+J.

ROSYJSKIE CZASOPISMA PRESTIŻOWE.

Tygodniki:

• Argumienty i Fakty- Powołane do życia w początkach lat 80. jako poradnik agitatora partyjnego. W latach „pierestrojki” czołowy organ prasowy obozu reform. U schyłku ZSRR najwyżej nakładowe pismo na świecie. Gazeta nadal niezwykle popularna.

• Moskowskije Nowosti- Pismo proreformatorskie założone w 1930 roku. Gazeta popularne, szczególnie w kręgach inteligencji. Profil polityczno-informacyjny. Stanowi własność zespołu redakcyjnego.

• Litieraturnaja Gazieta- Założona w 1830 roku. Do rozpadu ZSRR organ Związku Pisarzy Radzieckich. Dziś stanowi własność zespołu redakcyjnego. Na swoich łamach zajmuje się przede wszystkim problematyką społeczno-kulturalną z przewagą literackiej.

• Kommiersant- Wydawany od 1990 roku przez dom wydawniczy o tej samej nazwie. Analityczne, poważne pismo poświęcone problemom gospodarczym i społeczno politycznym. Szeroko kolportowane poza granicami Rosji.

PRASA EKONOMICZNA. SCHARAKTERYZUJ NA WYBRANYM PRZYKŁADZIE.

Stany Zjednoczone:

US News & World Report- Tygodnik ten powstał w 1948 roku, ale jego rodowód jest znacznie dłuższy, bowiem sięga 1926 roku kiedy to pojawił się The United States Daily publikujący dokumenty rządowe. Drogą późniejszych przekształceń i fuzji z innymi tytułami narodził się obecny magazyn ilustrowany o nieco większym formacie niż Time i Newsweek. W 1984 roku stał się on własnością potentata prasowego- Mortimera B. Zuckermana. Głównym założeniem pisma jest obiektywizm przedstawiania zdarzeń, zaś wiodącym tematem- sprawy ekonomiczne nie tylko Stanów Zjednoczonych. Nakład przekracza 2 miliony egzemplarzy

Wielka Brytania:

The Economist- Założony w 1843 roku, od lat cieszy się opinią prestiżowego magazynu o międzynarodowej renomie. Nakład przekracza 0.5 miliona egzemplarzy, a czytelnicy to wpływowi ludzie ze świata biznesu i polityki. Pismo jest własnością The Economist Newspapers Ltd. i jest najbardziej znanym i cenionym na świecie brytyjskim magazynem polityczno-informacyjnym o gospodarczym profilu.

The Financial Times- Założony w 1888 roku. Wydawany na charakterystycznym papierze w kolorze łososiowym. Jednorazowy nakład przeciętny to około 300.000 egzemplarzy. jest liderem pośród europejskich gazet gospodarczych.

Francja:

l'Expansion- Założony w 1967 roku przez Jean-Louisa Servan-Schreibera i Jean Boissonat. Jest to ekskluzywne czasopismo w okazałej szacie graficznej, imponujące bogactwem informacji ekonomiczno-finansowych, a także poziomem swoich komentarzy.

Rosja:

Kommiersant Daily- Ukazująca się od 1992 roku gazeta codzienna, przede wszystkim poświęcona problematyce ekonomicznej.

PRASA BULWAROWA SCHARAKTERYZUJ NA WYBRANYM PRZYKŁADZIE.

Prasa bulwarowa w porównaniu z tytułami prestiżowymi osiąga zdecydowanie większe nakłady. Posługuje się prostym językiem, zamieszcza dużo zdjęć. Ma wielu czytelników jednak niekoniecznie wykształconych.

Wielka Brytania:

Kolorowe gazety popularne (sensacyjne) są drukowane w formacie tabloidowym i kierowane do czytelnika słabiej wykształconego.

The Sun- Plasuje się na czele tabeli nakładów tej kategorii dzienników. Powstał w 1964 roku w miejsce powiązanego z Partią Pracy i centralą związkową TUC, a zlikwidowanego na początku lat 60. dziennika The Daily Herald. Od 1969 roku jest własnością Murdocha. Jest największą codzienną gazetą brytyjską, wydawaną w nakładzie jednorazowym (przeciętnym) około 3.7 miliona egzemplarzy. Specjalizuje się w sensacji społeczno-obyczajowej, zamieszcza wiele informacji o skandalach towarzyskich, przestępstwach kryminalnych, posiada rozbudowany dział wiadomości sportowych. Wpadki: nazwanie Eltona Johna gejem- grzywna i strata czytelników, sprawa zawalenia stadionu i zamieszczenie zdjęć ludzi przed (jeszcze żywi) i po wypadku (ofiary)- ludzie kupowali dziennik tylko po to żeby demonstracyjnie go spalić.

The Daily Mirror- Największy konkurent The Sun, założony w 1903 roku. Ma średni nakład jednorazowy niższy o ponad milion niż The Sun. Gazeta oparta jest na formule maksymalnego epatowania czytelnika sensacją społeczną i obyczajową.

Spośród pozostałych, liczących się na rynku ogólnokrajowych sensacyjnych gazet codziennych warto wymienić takie tytuły jak: The Daily Mail, The Daily Express, pierwsze kolorowe pismo codzienne w UK- Today (obecnie własność News International) oraz Daily Star.

Wśród gazet niedzielnych także jest prasa sensacyjna:

The Sunday Mirror (niedzielna wersja Daily Mirror), The Mail of Sunday ( niedzielna wersja Daily Mail), The Sunday Express (niedzielna wersja Daily Express), The People.

News of the World- Największa gazeta niedzielna w Wielkiej Brytanii. Pojawiła się na rynku w 1843 roku. Od 1967 roku jest własnością Murdocha. Serwuje czytelnikom obfitą informację sensacyjną, liczne materiały pełne seksu i skandali obyczajowych. Znaczną część pisma wypełniają ilustrację- w tym także zdjęcia roznegliżowanych kobiet. Obecnie nakład gazety sięga 4.7 miliona egzemplarzy.

Niemcy:

Das Bild- Założony przez Springera w 1952 roku. Miała to być gazeta tak dobra jak telewizja. Teksty krótkie, duży format, dużo zdjęć (także brutalnych i krwawych), także fotografie rozebranych pań. Nakład sięga 4 milionów egzemplarzy.

PRZYCZYNY I PRZEJAWY KRYZYSU WSPÓŁCZESNEJ PRASY CODZIENNEJ.

Na niestabilnym rynku dzienników dokonuje się ciągły ruch, gazety łączą się, upadają, tworzą. Niestabilność ta wynika ze zbyt niskich dochodów z reklam i z rywalizacji z telewizją. Jednym z powodów słabej sytuacji prasy codziennej jest także rozwój prasy gratisowej, która pozbawia „normalne” tytuły życiodajnych reklam, prowadząc jednocześnie do podwyższenia cen. Ponadto zwiększa się oferta czasopiśmiennicza. A jak człowiek ma mało kasy to woli sobie kupić tygodnik niż dziennik.

WIELKIE POSTACIE PRASY AMERYKAŃSKIEJ.

Joseph Pulitzer- Przybył do Stanów z Węgier w 1864 roku nawet nie znając języka angielskiego. Po pewnym czasie pracy w prasie niemieckojęzycznej nabył dziennik St. Louis Post-Dispatch, który stał się początkiem jego potęgi, umacnianej zdobywaniem prasy w wielkich miastach. W 1883 roku kupił nowojorski World, czyniąc z niego rywala dla Timesa, Heralda czy Tribune. Pulitzer wydawał gazety sensacyjne, ale podejmujące jednocześnie walkę o pewne cele społeczne. Głównym przedmiotem zainteresowania był dla niego człowiek pracy i jego codzienne problemy. Walczył więc z niesprawiedliwymi podatkami, domagał się reform zmniejszających różnice poziomu życia, atakował „arystokrację pieniądza”. W 1884 roku wybrano go do Kongresu, jednak wkrótce zrezygnował z kariery politycznej. Pulitzer był jednym z tych dalekowzrocznych wydawców prasy, którzy dostrzegali potrzebę specjalistycznego szkolenia dziennikarskiego. Ofiarował on Uniwersytetowi Columbia w Nowym Yorku dwa miliony dolarów i dzięki temu funduszowi w 1912 roku otwarta została podyplomowa School of Journalism.

Edward Willis Scripps- Rozpoczął swoją karierę jako wydawca The Cleveland Press. Stworzył sieć gazet w wielu miastach.

William Randolph Hearst- Nazwisko to wręcz symbolizuje potęgę prasy masowej. Urodził się w 1863 roku w Kalifornii w rodzinie bogatego przemysłowca i polityka. Zaczynając od jednej gazety San Francisco Examiner stworzył prawdziwe imperium prasowe, a później multimedialne. W latach 30. gdy posiadał 26 dzienników, kilkanaście gazet niedzielnych, liczne magazyny, stacje radiowe, wytwórnie telewizyjne. Odgrywał on znaczącą rolę nie tylko w kształtowaniu amerykańskiej opinii publicznej, ale i na arenie międzynarodowej gdzie zresztą dawał wyraz swym prohitlerowskim sympatiom.

Ci i jeszcze inni wybitni, stworzyli nie tylko własne imperia prasowe, ale i podwaliny całego, amerykańskiego systemu informacji masowej.

MIĘDZYNARODOWY CHARAKTER WSPÓŁCZESNYCH KONCERNÓW MEDIALNYCH.

Międzynarodowość i multimedialność- to charakterystyczne cechy współczesnych koncernów medialnych. Potentaci rzadko ograniczają się do ekspansji na terenie jednego kraju i bardzo chętnie rozszerzają swoją działalność na inne państwa. I tak na przykład:

News Corporation Murdocha posiada media w Wielkiej Brytanii, Australii, USA, Kanadzie, Azji i we Włoszech.

Grupa Roberta Hersanta kupowała tytuły prasowe na przykład w Polsce (m.in. Rzeczpospolita).

Koncern Axel Springer kupił udziały w hiszpańskiej grupie wydawniczej.

Bauer wykracza poza obszar Niemiec i inwestuje w media Europy wschodniej i środkowej. W Wielkiej Brytanii jest jednym z pięciu największych wydawców czasopism kolorowych.

Gigantem międzynarodowym jest koncern prasowy Bertelsmann AG. Posiada domy książek i wydawnictwa na całym świecie.

HISTORIA PRASY.

USA:

Prasa drukowana.

Początki prasy na kontynencie amerykańskim wiązały się z działalnością dziennikarzy angielskich. Oczywiście podstawą rozwoju prasy drukowanej było istnienie od 1620 roku w Nowej Anglii drukarstwa.

Kolebką prasy amerykańskiej był Boston. Tam w 1690 roku Benjamin Harris wydał czterostronicowy druk pod tytułem „Public Occurences Both Foreign and Domestic”. Również w Bostonie w 1704 roku John Campbell wydał „The Boston News-letter”. Było to pierwsze rzeczywiście periodyczne czasopismo amerykańskie.

Drugim ośrodkiem dziennikarstwa w Ameryce była Filadelfia. Tu w 1719 roku pojawiło się czasopismo „American Weekly Mercury”.

Do Nowego Yorku prasa dotarła w 1725 roku. Wtedy to Wiliam Bradford zaczął wydawać pismo „New York Gazette”.

W czasie wojny o niepodległość prasa odegrała znaczącą rolę jako informator, a wydarzenia wojenne przyczyniły się do zwiększenia zapotrzebowania na czasopisma.

W 1785 roku pojawił się pierwszy dziennik- „Evening Post”, wydawany w Filadelfii przez Benjamina Towne. Szybko znalazł wielu naśladowców.

W pierwszym ćwierćwieczu XIX wieku Stany posiadały już najwięcej gazet i czasopism ze wszystkich krajów świata.

W Nowym Yorku podjęto próbę stworzenia taniego, wysokonakładowego pisma opartego głównie o dochody z reklam. Prekursorem tego nurtu prasy był Benjamin Day, który w 1833 roku zaczął wydawać „The New York Sun”. Jego śladem poszli James Gordon Bennet (1855 The New York Herald) i Horacy Greeley (1841 The New York Tribune). W 1851 roku Henry Raymond zaczął wydawać „The New York Daily Times” (później nazwę zmieniono na „New York Times”). Było to pismo odmienne od tych wydawanych przez Greeleya i innych. W ten sposób Ameryka zyskała obok nurtu prasy brukowej także nurt prasy prestiżowej.

Rozwój techniki druku, wymiana pokoleń- te czynniki przyspieszały koncentracje. Sprzyjała jej także urbanizacja i wybitne indywidualności, które zaczęły pojawiać się na rynku medialnym. Dodatkowo wysokie koszty wydawania gazet eliminowały słabszych umacniając potęgę koncernów.

Radio i Telewizja.

Pierwsze próby z radiem odbyły się w 1892 roku, w 1920 roku był pierwszy stały przekaz. W latach 20.XX wieku pojawiają się NBC i CBS, w latach 40. XX wieku dołącza ABC. 1934 powstaje FCC, organ niezależny kontrolowany przez Kongres, który bada programy pod względem ich zgodności z prawem.

Telewizja w USA - w 1927 roku nastąpił pierwszy przekaz eksperymentalny. Umasowienie po II wojnie światowej. Główne stacje telewizyjne: CBS, NBC, ABC, Turner, FOX.

WIELKA BRYTANIA:

Prasa drukowana.

Około 1620 roku Thomas Archer rozpoczął wydawanie cotygodniowych informatorów. W 1665 roku pojawił się pierwszy rządowy dwutygodnik- „Oxford Gazette” (później tytuł zmieniono na „London Gazette”).

W tamtym okresie na terenie UK obowiązywał zakaz publikowania informacji krajowych, zniesiono go dopiero pod koniec XVIII wieku. Pism było mało, a ich uzupełnienie stanowiły ręcznie pisane biuletyny informacyjne. W 1695 roku zniesiono cenzurę.

W 1702 roku pojawiła się pierwsza gazeta codzienna o charakterze informacyjnym- „The Daily Courant”. W 1712 roku wprowadzono tzw. podatek stemplowy- od każdego sprzedanego egzemplarza gazety wydawca musiał zapłacić pewną sumę pieniędzy, to skutkowało wysoką cena prasy, a to z kolei stanowiło barierę dla jej rozwoju. Oprócz tego podatku w tamtym okresie obowiązywał także podatek od reklamy i papieru (te trzy podatki to tak zwane „podatki od wiedzy”).

W 1771 roku zniesiono zakaz publikowania wiadomości o obradach parlamentu w trakcie trwania jego sesji. Uchylenie tego zakazu ugruntowało silną pozycję gazet drukowanych, które w końcu wyparły ręcznie pisane biuletyny.

W 1785 roku powstał „The Times” (J. Walter).

W latach 1837-1861 zlikwidowano wszystkie podatki od wiedzy. W 1885 roku zniesiono podatek stemplowy. W tym samym roku pojawiła się pierwsza tania gazeta- „Daily Telegraph”. Jednak pierwszą masową gazetą codzienną stał się „The Daily Mail” założony w 1896 przez Harmsworth'a (on także w 1903 roku założył „The Daily Mirror”).

W tym okresie zaczynają powstawać prasowi giganci, czyli pionierzy koncentracji (np. Harmsworth).

Radio.

W 1920 roku nadano eksperymentalny program radiowy (stacja 2 Lo). W 1922 podjęto próbne nadawanie programów radiowych. W 1922 powstało BBC (Company), założone przez prywatnych producentów sprzętu radiowego. 1 stycznia 1927 roku startuje BBC (tym razem Corporation), instytucja użyteczności publicznej. Wtedy państwo miało monopol na nadawanie programu radiowego. Został on przełamany w 1972 roku, wtedy to zaczęły powstawać Independent Local Radios. Broadcasting Act z 1990 roku stworzył podstawy dla działalności ogólnokrajowych stacji komercyjnych.

Telewizja.

UK jest nie tylko kolebką jednej z najstarszych radiofonii, ale i telewizji. W 1926 roku odbył się pierwszy pokaz możliwości nowego medium. W 1934 roku powołano Komitet d/s TV. W listopadzie 1936 roku wyemitowano program BBC (w 1964 rozpoczął działalność drugi program BBC). W czasie wojny nastąpiła przerwa w rozwoju telewizji brytyjskiej. Jednak już w 1955 roku powstała ITV- konkurencja dla BBC.

FRANCJA:

Prasa drukowana.

Druga wojna światowa stanowi swojego rodzaju cezurę dla współczesnych mediów francuskich. Wyzwolenie Francji pociągnęło za sobą pojawienie się nowych tytułów, a także wprowadzenie w życie zasad nowej prasy: zakaz wydawania prasy legalnej w czasie wojny, pociągnięcie do odpowiedzialności wydawców kolaborantów, walka z korupcją.

Na rynku pozostały: pisma konspiracyjne, przedwojenne, a także pojawiły się zupełnie nowe tytuły.

Radio.

W 1982 roku osoby prywatne otrzymały zgodę na instalowanie urządzeń nadawczych.

NIEMCY:

RFN:

• różnorodne formy własności mediów,

• lokalny charakter,

• apartyjność,

• wysoki stopień koncentracji prasy,

NRD:

• monopolizacja,

• centralizm,

ROSJA:

Radio.

Lenin zainteresowany, 1919 eksperymentalne sygnały, 1922 pierwsza stacja, 1927 było w Rosji już 29 stacji radiowych , a w rok później 40. działały one początkowo pod kontrolą Ludowego Komisariatu Ocztowego i Telegrafów, potem Państwowego komitetu ds. Radiofonii i Telewizji (1955).

Telewizja.

1932 - 37 testy, 1939 początek nadawania. 1954 telewizja kolorowa. Od 1990 roku nastąpił rozwój stacji komercyjnych.

SYSTEM INFORMACJI MASOWEJ (POJĘCIE, RODZAJE).

Pojęcie systemu informacji masowej pojawiło się wraz z pojawieniem się radia, następny etap wynikał z rozpowszechnienia się telewizji.

SYSTEM MASOWY TO ZESPÓŁ CZYNNIKÓW SŁUŻĄCYCH STAŁEMU INFORMOWANIU DANEJ SPOŁECZNOŚCI O AKTUALNYCH WYDARZENIACH ORAZ ICH KOMENTOWANIU ZA POŚREDNICTWEM MEDIÓW.

Elementy:

media

odbiorcy

instytucje regulujące i wspomagające działanie mediów

formy własności

uwarunkowania społeczne

poziom techniki medialnych

Ujęcie politologiczne (rozpatrujemy system w zależności od charakteru państwa w jakim się znajduje): system autorytatywny (np. Kuba, Chiny, Korea Północna), demokratyczny (liberalny).

AUTORYTATYWNY:

• media to instrument podporządkowany państwu, a nie środek informowania społeczeństwa,

• zawłaszczenie mediów przez siły tworzące władze,

• prywatna własność mediów nie występuje,

• upolitycznienie mediów i dziennikarstwa,

• cenzura prewencyjna i autocenzura,

• brak oddzielenia informacji od komentarza,

DEMOKRATYCZNY:

• różnorodność form własności,

• rola państwa to jedynie dokonywanie czynności regulacyjnych,

• brak cenzury prewencyjnej,

• oddzielenie informacji od opinii,

System w pojęciu prasoznawczym- podkreślenie więzi łączącej media z innymi instytucjami społecznymi, które wpływają na przebieg procesów informacyjnych.

SZCZEGÓLNE ZNACZENIE WASHINGTON POST I NEW YORK TIMES JAKO DZIENNIKÓW PRESTIŻOWYCH.

NYTIMES 1851 Raymond, NY Daily Times:

• odmienny od prasy Beneta i Greeleya

• bogate, wiarygodne, rzeczowe komentarze

• od początku dotykał spraw międzynarodowych

• zapoczątkował pojęcie prestige papers

• 1866 Adolph Ochs mimo zadłużenia walczy z yellow press

• odmienny od yellow press, kreuje upodobania, nie hołduje im

• zamiast rozrywki, informacje ekonomiczne, polityczne etc.

• od 1935 własność rodu Salzburgerów

DZIŚ:

• instytucja zarówno amerykańskiego, jak i światowego SIM

• wiarygodny reprezentant elit władzy - godny zaufania

• decyduje o sprzedaży książek, płyt, frekwencji w kinach

• życie codzienne, sport, informacje finansowe, do 720 stron

• 35 korespondentów, przekrój etniczny w samej redakcji

• niezależny, lewituje w kierunku demokratów

• 0,5 - 1,1 miliona egzemplarzy, reklama jako środek utrzymania

• wyższość racji stanu nad prawem do informacji - m.in. nie informowano o lotach nad ZSRR, inwazji w Zatoce Świń, konflikt w 1971 roku o ujawnienie źródeł o Wietnamie

WASHINGTON POST

1. dziś wydawcą jest Catharine Graham

2. w 1970 ujawnienie sprawy Watergate, które zapewnia tytułowi rozgłos

3. burzliwe losy - dziś jest również właścicielem Newsweeka, LATimes, radia

4. nie rywalizuje z NYTimes, mniej polityki międzynarodowej

5. interpretacje i dziennikarstwo śledcze

oba tytuły były właścicielami International Herald Tribune, ale NYTimes przejął większość udziałów.

RODZAJE DZIENNIKÓW.

1. Podział ze względu na treść:

informacyjno - prestiżowe

bulwarowe

polityczne

sportowe

ekonomiczne

religijne

2. Ze względu na formę własności:

prywatne

partie, stowarzyszenia, instytucje samorządowe i oświatowe

3. Ze względu na czas ich ukazywania się:

rano

popołudniówki

wieczorne

4. Zasięg terytorialny:

ogólnokrajowe

regionalne

lokalne

5. Nakład:

wysokonakładowe

niskonakładowe

6. Zabarwienie polityczne:

konserwatywne

liberalne

komunistyczne

socjalistyczne etc.

DOKTRYNALNE PODSTAWY SYSTEMU INFORMACJI MASOWEJ.

USA - pierwsza poprawka do konstytucji gwarantująca swobodę wypowiedzi oraz FCC (organ kontrolujący zgodność audycji radiowych z prawem)

ANGLIA - komicja PCC (Press Complaints Commision), kodeks etyki dziennikarskiej, prawo każdego do swobody wypowiedzi i zachowania prywatności i możliwości prostowania informacji z mediów. Istnieje także komisja do spraw telewizji niezależnej, która ingeruje w działalność telewizji prywatnych.

FRANCJA - kolebka myśli liberalnej, w tym wolności prasy - już w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, potwierdzona w Konwencji Praw Człowieka z 1950 roku. Wolność jest ograniczona wolnością innych. Pluralizm w mediach zapewnia HACA i Sofirad, odpowiedniki KRRiT.

Najważniejsze to:

John Locke Eseje o rządzie

John Milton Aeropagita

Konstytucja USA 1.poprawka

Deklaracja Praw Czowieka

ROLA PAŃSTWA W DEMOKRATYCZNYM SYSTEMIE MEDIALNYM.

ANGLIA - komisja rządowa powołała Komisję Zażaleń Prasowych (PCC), brak cenzury, istnieje prawo przeciw koncentracji, ITC - Komisja ds. Telewizji Niezależnej. 1792 wolność prasy jest nienaruszalnym prawem (obrońca podczas rozprawy sądowej), Radio Authoris i ITV Commision

ROSJA - 1990 roku ustawa zniosła cenzurę i zagwarantowała wolność mediów, niezależność polityczną. Izba Sądowa nadzoruje działalność mediów.

FRANCJA - 1789 - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela; 1950 - Europejska Konwencja Praw Człowieka (art.10); od 1989 roku - CSA (Rada Środków Audiowizualnych) kontroluje pluralizm poglądów i wolności ich wyrażania

USA - 1934 - Federal Communication Commision, cenzura wprowadzona tylko w trakcie wojny. FCC nie cenzuruje, tylko ocenia, możliwość zakwestionowania w sądzie postanowienia FCC. FCC powoływane jest przez Prezydenta i Kongres.

NIEMCY - 5. artykuł Konstytucji gwarantuje wolność słowa; brak cenzury - każdy może informować i może być informatorem; inne akty prawne to:

1952rok wolność słowa ograniczona przez wolność osobistą

1992 rok przeciw monopolom, konieczność sądowa sprawdzania działań i operacji finansowych.

CHARAKTERYSTYKA MAGAZYNÓW.

Magazyn - czasopismo (głównie tygodniki) o zróżnicowanej zawartości tematycznej ( od poważnych do błahostek), przeważnie bogato ilustrowany.

USA	FRANCJA	ROSJA	NIEMCY	ANGLIA
US news, World Report	L'Express (1953)	Argumenty i Fakty , 32mln	Publicystyczne: Die Zeit, Bayer Kurier	Spectator
Time (1933)	Le noveul Obseroteur, 1964, lewicowe, 400 000	Moskowskije Nowosti, lata 30.XXw.,popiera zmiany	Społeczno - polityczne: Der Spiegel (1MLN), Fokus	Music Journal
Newsweek	Le Point, prawicowe, Hachette	Liternaturnaja Gazeta, 1930r., literatura i społeczeństwo	Ogólno informacyjne: Der Stern, Quick	Economist 500 000 egz.
Quality Magazines New Yorker, Harpers, Foreign Affairs	Paris Match (1949) L'Exponsion, ekonomiczne Elle, Marie Claire, Glamour	Kommiersant ekonomia, inne: Rynsk, Akcijoner	Pisma kobiece, młodzieżowe, pornograficzne, dla hobbystów	Żurnale: AA magazin, Sky TV Guide, Woman
		Kulturalne:Teatr

KANADYJSKI SYSTEM MEDIALNY.

HISTORIA.

Możemy wyróżnić pięć etapów rozwoju prasy:

1. 1752-1807, początek tego etapu wyznacza data powstania założonej przez Johna Bushella „The Halifax Gazette”, dostarczała ona informacje oficjalne, przedruki z zagranicy, w 1764 pojawiła się gazeta ją naśladująca- „The Quebec Gazette”;

2. 1807-1858, fala emigracji, dynamiczny rozwój miast pociąga za sobą dynamiczny rozwój prasy;

3. 1858-1900, rozkwit prasy na prowincji;

4. 1901-1952, dalszy rozkwit, początkowy wzrost lecz później systematyczny spadek liczby wydawanych tytułów (wydarzenia wojenne, kryzys gospodarczy), proces koncentracji własności, rozwój jakościowy gazet i czasopism, udoskonalenie warsztatu zawodowego dziennikarzy;

5. od 1953, początki telewizji, koncentracja prasy, spadek liczby tytułów wieczornych, powołanie do życia lokalnych rad prasowych, utworzenie rzecznika interesów czytelników, mozaika językowa;

Prasa drukowana.

Koncentracja na rynku dzienników (Southam Newspaper Group, Thomson Newspapers). Ustawa prasowa (1982) przewidująca ograniczenie koncentracji nie weszła w życie.

- dzienniki

Większość ma charakter lokalny- jedyny ogólnokrajowy dziennik to „Globe and Mail”. Na rynku dominują tabloidy. Możemy wyróżnić także community newspapers- gazety wspólnot lokalnych i ethnic papers- gazety mniejszości narodowych.

- czasopisma

Bill C-58- ustawa mająca chronić czasopisma, dzięki niej firmy zamieszczające reklamę w pismach kanadyjskich mogą to sobie wliczyć w koszty. Ogólnoinformacyjne- Westworld, Canadian Geographic, Globe Magazine, Leisure Ways (kanadyjski Readers Digest); informacyjne wyspecjalizowane- TV Guide, TV Hebdo; opiniotwórcze- Maclean's, Time; rodzinne- Canadian Living; dla pań- Chatelaine; ekonomiczne i handlowe- Canadian Business, Les Affaires, The Financial Post Magazine; rolnicze; religijne- Shalom; szkolne; naukowe. Istnieją także specjalne czasopisma dla emerytów- The Elder Statesman.

Największe ośrodki rynku prasowego to Ontario i Quebec.

Radiofonia.

Narodziny przypadają na lata 20. W 1919 roku powstaje XWA (obecnie CFCF)- pierwsza licencja na nadawanie, pierwsza w historii radiofonii transmisja dla odbiorcy publicznego. Istnieje coś takiego jak Canadian Broadcasting Corporation, to coś w stylu naszej KRRiTV.

Telewizja.

- ogólnokrajowa- publiczna: CBC (anglojęzyczna), Radio Canada (francuskojęzyczna); prywatna: CTV.

- regionalna- zarówno angielsko jak i francuskojęzyczne, regionalne oddziały ma także publiczna CBC.

- wyspecjalizowana- muzyczne, sportowe, dla młodzieży itd.

19

19

---