Pieniądz-(Begg) jest to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek wymiany.

Pieniądz- jest to rodzaj aktywów powszechnie akceptowanych jako środek płatniczy.

Funkcja pieniądza

Najistotniejszą cechą pieniądza jest to iż jest on powszechnie akceptowany jako środek płatniczy - środek wymiany. Pieniądz spełnia inne funkcje: jest jednostkom rozrachunkową, środkiem przechowywania wartości(tezauryzacji) miernik odroczonych płatności.

Środek wymiany- środek cyrkulacji i obiegu- jest on powszechnym ekwiwalentem w transakcjach kupna- sprzedaży towarów i usług. Pieniądz jest środkiem, za pośrednictwem którego ludzie dokonują wymiany dóbr i usług.

Jednostka rozrachunkowa- miernik wartości- jest to jednostka, w której wyrażone są ceny i w których są prowadzone rozliczenia.

Pieniądz jest środkiem przechowywania wartości(tezauryzacji), ponieważ można go wykorzystywać do dokonywania zakupów w przyszłości.

Pieniądz jako środek płatniczy- albo środek odroczonych płatności występuje przy regulowaniu zobowiązań finansowych wynikających z zaciągniętych kredytów, spłacie pożyczek, zapłacie podatków, kar.

Pieniądz światowy spełnia wymienione wyżej funkcje z tym zastrzeżeniem, że służy do wymiany międzynarodowej.(EURO)

Bank komercyjny(handlowy) pożycza pieniądze od klientów, zapisując na ich dobro określonej wysokości wkład bankowy, Wkład jest zobowiązaniem banku, czyli sumą pieniędzy, jaką bank jest winien właścicielom wkładów. Z kolei bank pożycz pieniądze przedsiębiorstwom, gospodarstwom domowym lub instytucją państwowym, które chcą zaciągnąć pożyczki.

Banki komercyjne są to pośrednicy finansowi, którym państwo udzieliło licencji na działalność polegającą na udzielaniu kredytów i przyjmowaniu depozytów.

Na czym polega ekonomiczna funkcja banku?

W każdym systemie bankowym banki krajów o gospodarce rynkowej banki pełnią trzy podstawowe funkcje ekonomiczne:

-kreują pieniądz centralny będący ostatecznym środkiem zapłaty

-kreują zdecentralizowany pieniądz wkładowy jako instrument kredytowy i środek płatniczy

-pośredniczą między posiadaczami środków pieniężnych

pierwszą funkcje wykonują banki emisyjne (centralne) drugą zaś bankowość komercyjna, przede wszystkim banki kredytowe i depozytowe. Trzecią zaś -obok banków wykonują także instytucje finansowe (towarzystwa ubezpieczeniowe, giełdy, biura rozliczeń)

Def. Panika finansowa jest to samo spełniająca się prognoza, w pewnym momencie ludzie dochodzą do wniosku, że dany bank nie będzie zdolny do wypłacania pieniędzy posiadaczom wkładów, ludzie wpadają w popłoch i chcą wydostać swoje pieniądze i tym samym sprawiają, że bank nie jest w stanie wypłacić tych pieniędzy i ogłasza bankructwo..

System clearingowy - jest to ogół porozumień zawartych między bankami na mocy, których wzajemne zobowiązania i należności banków rozlicza się przez zestawienie wszystkich transakcji dokonanych w danym okresie i dokonanie spłaty tylko zobowiązań netto powstałych w rozliczeniach międzybankowych.

def. Płynność jest to szybkość szybkość i pewność z jaką dane pozycje aktywów (gotówka, weksle, kredyty, papiery wartościowe) może być z powrotem zamieniona na pieniądz w dowolnym momencie w którym zażyczą sobie tego jej działacze.

Baza monetarna to łączna ilość banknotów i bilonu znajdujące się w obiegu poza bankowym oraz będąca w posiadaniu systemu bankowego.

W każdym kraju istnieje Bank Centralny który spełnia następujące funkcje:

1. jest bankiem banków - zapewnia sprawne funkcjonowanie całego systemu bankowego,

2. jest bankiem państwa - sprawuje kontrolę nad podażą pieniądza i finansuje deficyt budżetu państwa.

Narzędzia za pomocą których Bank Centralny może wpływać na podaż pieniądza:

1. stopa rezerw obowiązkowych,

2. stopa dyskontowa,

3. operacje otwartego rynku.

Stopa rezerw obowiązkowych, jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do układów jaką muszą utrzymać banki komercyjne na mocy decyzji Banku centralnego.

Stopa dyskontowa, jest to stopa procentowa stosowana przez Bank Centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.

Operacje otwartego rynku występują wtedy, kiedy Bank Centralny zmienia wielkość bazy monetarnej kupując lub sprzedając papiery wartościowe na otwartym rynku.

Funkcje Banku centralnego:

1. ostatnia instancja kredytowa, ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa w systemie bankowym instytucja zdolna do udzielania pożyczek bankom w sytuacji kiedy panika na rynkach finansowych zagraża całemu systemowi finansowemu.

2. Zarządzanie długiem i finansowanie deficytu.

Potrzeby pożyczkowe sektora publicznego, jest to deficyt.

Sektor publiczny czyli suma deficytu budżetu centralnego budżetów terenowych oraz deficytu w gałęziach znacjonalizowanych.

Sposoby finansowania deficytu:

1. pożyczenie środków od społeczeństwa poprzez sprzedaż obligacji,

2. drukowanie pieniędzy (stosowane w minionych czasach),

3. zaciągnięcie pożyczki za granicą.

Motywy trzymania pieniędzy przy założeniu, że istnieją 2 rodzaje aktywów:

1. pieniądz jako środek wymiany (bez odsetek),

2. obligacje.

Def. Kosztem alternatywny trzymania pieniądza będą odsetki utracone z tytułu trzymania aktywów finansowych w postaci pieniędzy (gotówki).

Motywy trzymania pieniądza:

1. transakcyjny- odzwierciedla fakt niedoskonałej synchronizacji wpływów i wydatków,

2. przezorności- decydujemy się z góry trzymać pewien zasób gotówki na pokrycie nieprzewidzianych wydatków.

3. portfelowy- wynika z niechęci ludzi do podejmowania ryzyka (gdy aktywa przynoszące odsetki stają się zbyt ryzykowne ludzie gromadzą pieniądze jako bezpieczny aktyw.

Równowaga na rynkach finansowych.

Założenie 1 ceny dóbr i usług są stałe

Założenie 2 Bank Centralny kontroluje minimalną podaż pieniądza

Realna podaż pieniądza = nominalna podaż pieniądza / poziom cen

Rynek pieniądza znajduje się w równowadze gdy wielkość zapotrzebowania na realne

zasoby jest równa wielkości oferowanej

Lo- krzywa podaży pieniądza

LL- krzywa popytu na pieniądz

Krzywa LL jest to krzywa popytu na realne zasoby pieniądza przy danym poziomie dochodu realnego, im wyższa jest stopa procentowa tym niższe jest zapotrzebowanie na realne zasoby pieniądza.

Punkt równowagi E przy stopie procentowej r0 jest to ilość pieniądza w wyrażeniu realnym, którą ludzie pragną trzymać jest równa zasobom czyli L.

Przesunięcia krzywych

Spadek podaży pieniądza wywołuje wzrost stopy procentowej odpowiadającej warunkom równowagi

Wzrost realnego dochodu

Wzrost realnego dochodu powoduje wzrost wielkości zapotrzebowania na realne zasoby pieniądza oznacza to, że popyt na pieniądz rośnie, czyli krzywa popytu przesunie się do góry.

Wzrost konkurencji między bankami spowoduje stały wzrost stopy procentowej dotyczące wkładów bankowych, spowoduje to zwiększenie popytu na wkłady bankowe, krzywa popytu przesunie się do wartości LL'.

MODEL IS - LM

Istota modelu IS _ LM polega na rozpatrywaniu takich kombinacji dochodu i stopy procentowej, które prowadzą do ustalenia się równowagi na każdym ryku dóbr i pieniądza oddzielnie i w efekcie ustalenia równowagi na obu rynkach równocześnie.

Rynek dóbr znajduje się w równowadze gdy popyt globalny i faktyczny dochód są równe planowanym oszczędnościom.

Def. Krzywa IS jest zbiorem różnych kombinacji dochodu i stopy procentowej przy której rynek dóbr znajduje się w równowadze.

Stopa procentowa spada z r0 do r1, to znaczy że popyt inwestycyjny będzie większy i krzywa AD przeniesie się w górę, powstanie nowy punkt równowagi E' powtarzając ten zabieg wyznaczymy wiele punktów które łączymy i powstaje krzywa IS.

Przy danej stopie procentowej wzrost optymizmu przedsiębiorców spowoduje przesunięcie się krzywej AD w górę i przesunięcie się krzywej IS w górę.

3. Równowaga na rynku pieniądza

Krzywa LM jest zbiorem różnych kombinacji stopy procentowej i dochodu przy którym rynek pieniądza znajduje się w równowadze.

5. Równowaga na rynku pieniądza

Krzywa LM jest zbiorem różnych kombinacji stopy procentowej i dochodu przy którym rynek pieniądza znajduje się w równowadze.

Dla danego dochodu Yo wykreślamy funkcję popytu na pieniądz LLo i ustala się punkt równowagi E przy stopie procentowej ro. Przy wyższym poziomie dochodu y1 popyt na pieniądz będzie większy , krzywa LLo przesunie się do LL1 wówczas stopa procentowa zapewniająca równowagę wynosi r1 a nowy punkt równowago to E'.

Zwiększamy realne zasoby pieniądza wówczas krzywa podaży pieniądza przesunie się w prawo, krzywa LL przesunie się w prawo

Dla danego dochodu Yo wykreślamy funkcję popytu na pieniądz LLo i ustala się punkt równowagi E przy stopie procentowej ro. Przy wyższym poziomie dochodu y1 popyt na pieniądz będzie większy , krzywa LLo przesunie się do LL1 wówczas stopa procentowa zapewniająca równowagę wynosi r1 a nowy punkt równowago to E'.

Zwiększamy realne zasoby pieniądza wówczas krzywa podaży pieniądza przesunie się w prawo, krzywa LL przesunie się w prawo.

Równowaga na rynku pieniądza

W punkcie E obydwa rynki (dóbr i pieniądza) znajdują się w równowadze .

Rynek dóbr znajduje się w równowadze we wszystkich punktach na krzywej IS.

Rynek pieniądza znajduje się w równowadze we wszystkich punktach na krzywej LM.

Oba rynki znajdują się w równowadze w punkcie E który jest punktem równowagi.

Def. Polityka fiskalna jest to zbiór decyzji podejmowanych przez rząd dotyczący opodatkowania i wydatków. Powoduje ona przesunięcie krzywej IS. Przesunięcie krzywej AD w górę powoduje przesunięcie krzywej IS w górę (na skutek wzrostu wydatków państwa lub wzrostu optimum przedsiębiorstwa).

Def. Polityka pieniężna jest to zestaw decyzji rządu dotyczących rozmiaru podaży pieniądza.

Łagodna polityka fiskalna - przesunięcie krzywej IS do położenia IS1 sytuacja wyjściowa ISO, LM, E

Państwo zwiększa wydatki i finansuje deficyt budżetowy poprzez sprzedaż obligacji (podaż pieniądza nie ulega zmianie) LMo przesuwa się w prawo do LM1. Powstaje nowy punkt równowagi E2. Nastąpi spadek stopy procentowej z ro do r1 co wywoła wzrost wydatków i wzrost dochodu.

Zarządzanie popytem

Polega na wykorzystaniu polityki pieniężnej i fiskalnej w celu stabilizacji dochodu nawysokim przeciętnie poziomie.

Cel rządu: Stabilizacja dochodu na poziomie Y*

Docelowy dochód Y* można osiągnąć za pomocą:

1. kombinacji łagodnej polityki fiskalnej i restrykcyjnej polityki pieniężnej punkt E1

2. 
   kombinacji restrykcyjnej polityki fiskalnej (krzywa Eo) i łagodnej polityki pieniężnej LMo w punkcie E2.

BANK X

BANK Y

Osoba X wpłaca 100 zł za telefon

Osoba X wpłaca 80 zł za prąd

Bank X wpłaca do Banku Y tylko 20 zł

Stopa procentowa r

Realne zasoby pieniądza L

Lo L1

ro

r1

LL

E

A

B

B

A

E

LL

R2

ro

r1

L2 Lo L1

Realne zasoby pieniądza L

Stopa procentowa r

E'

B

E

E'

LL'

ro

r1

Lo

Realne zasoby pieniądza L

Stopa procentowa r

LL

AD=C+I+G

45^o

E

45^o

AD

E

Popyt globalny lub zamierzone wydatki

r1

dochód

Popyt globalny

ro

r1

Dochód Y

Popyt globalny

Krzywe popytu globalnego

Y2

Y0

Y1

Y2

Y0

Y1

E''

E

E'

r2

ro

r1

E2

E1

IS

Dochód Y

Stopa procentowa

ro

E

LM

IS

Dochód Y

Stopy procentowe r

Yo

Yo

E

LM

ISo

Dochód Y

Stopy procentowe r

E3

IS1

E1

E4

r1

ro

r1

ro

E4

E1

IS1

E3

Y*

E

LM1

ISo

Dochód Y

Stopy procentowe r

LM2

LM1- restrykcyjna polityka pieniężna

LMo - łagodna polityka pieniężna

IS1 - łagodna polityka fiskalna

ISO - restrykcyjna polityka fiskalna

---