1. Systemy transportowe stosowane w górnictwie podziemnym:

Przy ścianowym systemie eksploatacji odstawa może odbywać się wyłącznie przenośnikami. W przypadku komorowo filarowego systemu eksploatacji odstawa odbywa się zazwyczaj za pomocą oponowych środków transportu podających urobek do zbiorników wyrównawczych lub wprost do kosza zasypowego przenośnej kruszarki używanej do kruszenia wstępnego. Z oddziału urobek jest podawany głównymi chodnikami transportowymi za pomocą taśmociągów zbiorczych do szybu wydobywczego. Jeżeli urobek jest ciągniony skipami to system transportowy składa się z trzech lub czterech podsystemów: -transport cykliczny w oddziałach; -transport ciągły w oddziałach i głównych chodnikach transportowych; -transpot cykliczny w szybie wydobywczym; -tr. ciągły na powierzchni.

GÓRNICTWO PODZIEMNE:

*Kombajn (strug)→przenośnik zgrzebłowy→przenośnik taśmowy→ transport szynowy→transport szybowy.

RUDY MIEDZI:

*MW→ładowarka→samochód→krata lub kruszarka→przenośniki taśmowe→ transport szybami (pionowy).

2. Systemy transportowe stosowane w górnictwie surowców zwięzłych:

Najczęściej stosowanym środkiem transportu są samochody lub ciągniki z przyczepami. Jeżeli transportowany ma być nadkład zwięzły lub przerosty to zazwyczaj samochody samowyładowcze zrzucają urobek wprost na zwałowisko i są jedynym elementem systemu transportowego. Jeżeli wyrobisko jest głębokie i odległość na jaką odstawia się nadkład jest dość duża to wykorzystuje się system złożony z transportu samochodami na poziomach wyrobiska i przenośnikami taśmowymi z wyrobiska na zwałowisko. Jeżeli samochody stosuje się do transportu kopaliny użytecznej to jest ona przewożona wprost do zbiornika zakładu przeróbczego. Ze względu jednak na wysokie koszty eksploatacji transportu samochodowego coraz częściej transportuje się kopalinę użyteczną za pomocą przenośników taśmowych również na terenie wyrobiska. Gdy w urobku ilość brył o wymiarach >300 mm jest niezbyt duża, można zastosować system transportowy taśmowy bez samojezdnej kruszarni stosowanej do kruszenia wstępnego. W przypadku gdy bryły przekraczają dopuszczalne wymiary odsiewa się je wstępnie na ruszcie lub kracie zabudowanym nad zbiornikiem zasypowym.

* MW→ładowarka lub koparka jednonaczyniowa→transport samochodowy→zakład przeróbczy.

* koparka→samochód→kruszarka→ przenośnik taśmowy

URABIANIE NA BLOKI:

W kopalniach w których urobek wydobywa się w blokach do transportu stosuje się dźwignice linotorowe. Jeżeli sytuacja pozwala to do transportu na powierzchnię używa się wyciągów. Bloki skalne są wówczas ładowane na platformy szynowe lub przyczepy oponowe i na nich są wywożone aż do zakładu przeróbczego o ile usytuowanie i głębokość na to pozwala.

-piły diamentowe

-dźwignice→samochód

-water jet→transport samochodowy.

3. Systemy transportowe stosowane w górnictwie skał luźnych:

Podstawowym środkiem transportowym współpracującym z koparkami wielonaczyniowymi w kopalniach odkrywkowych skał sypkich i słabo zwięzłych są przenośniki taśmowe. System składający się z jednego taśmociągu nazywa się monoblokowym. Jeżeli system składa się z kilku taśmociągów to poszczególne jego elementy mogą być połączone trzema typami węzłów . W zależności od rodzaju węzłów wyróżniamy systemy transportowe: zbiorcze, rewersyjne lub rozdzielcze.

Najprostszym systemem nadkładowym jest monoblok przenoszący nadkład z koparek do zgarniarki pracującej na zwałowisku zewnętrznym lub wewnętrznym. Przenośniki taśmowe i zwałowe wykonuje się jako przesuwne. Gdy równolegle pracuje kilka układów tego samego typu to wtedy stosuje się system rewersyjny umożliwiający podanie urobku z dowolnej koparki na dowolną zwałowarkę. Dobierając koparki średniej lub małej wydajności zazwyczaj stosuje się podsystem transportowy taśmowy a dalej szynowy. W małych kopalniach odkrywkowych naj ekonomiczniejszym środkiem transportu bywa zgarniarka linowa. Zgarniarka linowa po urobieniu złoża urobek podaje wprost do załadowni zlokalizowanej na powierzchni.

* koparki wielonaczyniowe→ przenośniki taśmowe→zwałowarka

* koparki wielonaczyniowe→ przenośniki→elektrownia

* koparki wielonaczyniowe→ transport

szynowy→elektrownia

* koparki wielonaczyniowe→ most przerzutowy→zwałowisko.

4. Systemy transportowe z transportem samochodowym

TRANPORT SAMOCHODOWY to trans.cykliczny. Zastosowanie transp.sam.:

1.ekploat.niedużych i średnich złóż o okresie eksploatacji 10-15lat i wielkości wydobycia surowców do1mln t/rok.

2.ekspl.pokładów nachylonych i poziomych na niedużych miąższościach.

3.ekspl.pokładów stromych i nachylonych o małych długościach i szerokościach frontów roboczych.

4.wiekoblokowa eksploatacja kamienia budowlanego.

5.selektywna eksploatacja złóż zalegających nierównomiernie w terenach górzystych.

PODZIAŁ SAMOCHODÓW :

1.pojazdy mechaniczne(silnikowe)

a)sam.przeznaczone do samodzielnego przewozu ładunków

b)ciągniki do ciągnięcia przyczep(siodłowe i drogowe)

2.pojazdy ciągnione

a)przyczepy-pojazdy wieloosiowe

b)naczepy

Do transp.urobku w kopalniach odkryw.stosowane są głównie samochody samowyładowcze. Według konstrukcji skrzyni i sposobu rozładunku dzielimy je : z wyładunkiem tylnym , bocznym lub dennym.

5. Systemy transportowe z transportem przenośnikowym

Przenośniki taśmowe znajdują szerokie zastosowanie w transporcie masowych materiałow sypkich irozdrobnionych , a szczególnie wszelkiego rodzaju surowców mineralnych . Obecnie transportuje się nimi również bryły znacznych rozmiarów /powyżej 0,3 metra/ale na ogół o niezbyt ostrych krawędziach. Podatne trasy przenośnikowe z elastycznymi zestawami krążnikowymi oraz taśmy o szerokiej wytrzymałości na przebicie umożliwiają opłacalne transportowanie urobku o dużej granulacji i ostrych krawędziach charakterystycznego dla skalnictwa i górnictwa rud. Równolegle z tym stosuje się wstępne kruszenie skał zwięzłych przed podaniem ich na przenośniki taśmowe. W tym celu do wyrobiska wprowadza się przejezdne lub przewożne , a w górnictwie podziemnym także przenośne kruszenie. W górnictwie odkrywkowym pracują przenośniki nadkładowe o wydajności 29 000 m3/h , a w górnictwie podziemnym przenośniki węglowe o wydajności 1800 t/h .

6. Systemy transportowe z transportem szynowym

Transport szynowy jest opłacalny na bardzo długich trasach oraz małym i średnim wydobyciu. Jest to system transportu cykliczny. W GP transport szynowy zwany jest przewozem a elementy to wozy kopalniane . W GP /węgiel kamienny i rudy/ często nadal stosowany jest jako główny transport . Wozy kopalniane zbudowane z podwozia / układ zderzakowo sprzęgłowy , układ jezdny i układy hamulcowe / oraz nadwozia / skrzynia ładowna lub platforma/. Wozy kopalniane dzielą się na :

-wozy urobkowe

-wozy osobowe

-wozy specjalne-do przewozu skrzyni , do transportu drewna i żelastwa

Mamy wozy:

-małe do 1,5 m³

-średnie od 1,5-3 m³

-duże pow.3m³

W GO przy robotach ziemnych transport szynowy - wagony .

Trzy typy konstrukcji/wagony i wozy urobkowe/

1na sztywno umocowaną skrzynią-rozładunek na wywrotkach(obrót o 180⁰). Wagony muszą być rozszczepione w trakcie rozładunku.

2.z wychylną ścianą boczną.wyładunek odbywa się poprzez obrót wagonika o 45-55⁰ na rampie wyładunkowej.

7 Systemy transportowe z transportem linowym.

dźwignice linotorowe - stosuje się w G.O. w kopalniach skał zwięzłych, gdzie przy niedużej odległości wymagana jest duża wysokość transportu.(kamieniołomy: Strzelin, Strzegom, Karkonosze). W Polsce stosuje się wyłącznie dźwignice z wieżami podporowymi stałymi.

Żurawie - stosuje się w kopalniach o małej rozciągłości. Można je przesuwać w pozycji stojącej przy płaskim lub prawie płaskim podłożu. Są też żurawie przejezdne na podwoziach gąsienicowych lub oponowych stosowane do:

-prac demontażowych i montażowych

-prac składowiskowo - magazynowych i przeładunkowych

-przy eksploatacji bloków skalnych

Kolejki linowe wiszące - kolejki napowietrzne do transportu urobku z kopalni odkrywkowych do zakładu przeróbczego, na zwałowiska lub składowiska. Stosuje się przy dużej różnicy wzniesień tylko w zakładach przeróbczych lub K.O. o małej produkcji.

Kolejki linowe dzielą się na

-kolejki jednolinowe

-kolejki dwulinowe- liny nośna i ciągnąca. Mają większe wydajności i mogą być stosowane na większych odległościach.

8. Systemy transportowe z dragline

9. Systemy transportowe z kombajnami w górnictwie odkrywkowym

10 Wady i zalety transportu szynowego:

Zalety:

-duża wytrzymałość torów i taboru szynowego oraz długi okres jego pracy

-możliwość korzystania z różnych form energii przy niedużym jej jednostkowym zużyciu

-znaczna niezawodność ruchu, niezależność od warunków klimatycznych oraz niewrażliwość na wielkość brył

-możliwość przewozu na duże odległości.

Wady:

-znaczna długość dróg transportowych, duży koszt inwestycyjny

-małe dopuszczalne nachylenie torów

-znaczne koszty remontów i utrzymania torów

-duże promienie luków

-duża ilość zatrudnionej załogi

-mała elastyczność pracy i trudności z załadunkiem pociągów na końcówkach frontu

-ograniczona wydajność

11. Wady i zalety transportu oponowego

Zalety: -łatwość manewrowania i duża zwrotność pojazdów; -możliwość pokonywania wzniesień do 100%_o, przy większych prędkościach 200-300%_o;

-duża prędkość jazdy do 80 km/h i duże przyspieszenie; -łatwość pokonywania krzywizn o małych promieniach; -możliwość załadunku i wyładunku w każdym miejscu i w prosty sposób; -elastyczność umożliwiająca zmianę trasy i kierowanie taboru w sposób dowolny do różnych pt. oraz łatwość realizacji eksploatacji selektywnej; -możliwość wyłączenia z ruchu w razie awarii tylko pojazdu niesprawnego; -możliwość załadunku dużych brył skalnych i łatwość doboru wielkości samochodu do wielkości współpracujących koparek i kruszarek; -wzrost wydajności koparek o 15 do 25% w stosunku do wydajności koparek ładujących urobek do wagonów; -możliwość szybkiego udostępniania nowych poziomów eksploatacyjnych, uproszczony sposób zwałowania nadkładu.

Wady: -duże koszty zakupu i eksploatacji taboru; -stosunkowo krótki okres pracy, średnio 200-300 tyś km; -duża częstość remontów i znaczny stopień ich skomplikowania; -szybkie zużycie ogumienia, którego koszt to 20% kosztów przewozu; -zużycie importowanego paliwa; -znaczne zapotrzebowanie na wykwalifikowaną obsługę;

-stosunkowo nieduża wydajność i ograniczona ekonomiczna odległość przewozu; -zależność od warunków klimatycznych i atmosferycznych;

-wydzielanie szkodliwych gazów i pyłów.

Stosowanie transportu samochodowego jest szczególnie uzasadnione w warunkach: -eksploatacji niedużych i średnich złóż o okresie eksploatacji 10 do 15 lat i wielkości wydobycia surowca do około 2 mln t/rok; -eksploatacji pokładów poziomych lub słabo nachylonych o niedużej miąższości; -eksploatacji pokładów stromych i nachylonych o niedużych długościach i szerokościach frontów roboczych;

-wielkoblokowej eksploatacji złóż kamienia budowlanego; -eksploatacji złóż głęboko zalegających, gdzie ze względu na nachylenie torów szynowe drogi transportowe muszą być bardzo długie; -selektywnej eksploatacji złóż zalegających nierównomiernie lub w terenach górzystych; -budowy nowych kopalni

12. Wady i zalety przenośników taśmowych

ZALETY: b. duże wydajności, długie trasy przenośników, łatwość pokonywania przeszkód terenowych, znaczne nachylenia trasy, lekka konstrukcja - mniejsze koszty inwestycyjne, małe opory ruchu (małe zużycie energii elektrycznej)

WADY: duże wymagania niezawodności w szeregowych układach przenośników, duże koszty taśmy: jej mała żywotność (wrażliwość na ostrokrawędziste bryły), zastosowanie do materiałów rozdrobnionych

13. Wady i zalety przenośników zgrzebłowych

Zalety: - możliwość ręcznego i mechanicznego ładowania urobku na przenośnik na całej jego długości; - możliwość przeginania w płaszczyźnie pionowej i poziomej; - możliwość skracania, wydłużania oraz przesuwania przenośnika wzdłuż i w poprzek trasy bez rozbierania; - możliwość współpracy z maszynami urabiającymi dla których przenośnik jest jednocześnie torem jezdnym; - możliwość kruszenia na przenośniku dużych brył; - możli. Przenoszenia bardzo dużych obciążeń; - możliwość samozaładowania się ze względu na małą wysokość przęseł; - duża wytrzymałość; - zdolność do pracy w bardzo trudnych warunkach kopaln.

Wady: - b. duże opory ruchu, duze zużycie energii (10-krotne większe od przen. taśmowych); - mała trwałość łańcuchów, przęseł; - duży ciężar własny; - intensywne kruszenie urobku; - trudność wyładowania urobku wzdłuż dł. przenośnika; - utrudniony rozruch; - zrywanie się łańcuchów bez specjalnych oznak poprzedzających.

14. Budowa i zasada działania przenośnika zgrzebłowego

Budowa: - układ łańcucha ze zgrzebłami, - łańcuchy krótkoogniowe, pierścieniowe, stępniowane, - rynny mogą być otwarte i zamknięte, - rynna zbudowana z: a) profilu rynny, b) blacha ślizgowa, po której jest transportowany materiał, c)rynna od dołu zamknięta, gdy jest automatyczne przesuwanie siłownkiami hydraulicznymi po podłożu, d)zużywają się profile, utwardza się powierzchnię, e)jako zwykłe (normalne) w odc. 1,5m.,

f)są ze sobą łączone, g)po powierzchniach bocznych przesuwa się kombajn (strug);

- mamy rynny dołączone -napęd przenoś.;

- krzywoliniowe i specjalne są one łączone na śruby, nakrętki.

Zamki: służą do łączenia odc. łańcucha, do łączenia zgrzebeł z łańcuchem, współpracują z bębnem napędowym (ogniwa muszą być stojące albo leżące),

- ogniwa awaryjne: łączenie łańcucha i zgrzebeł do łańcucha, są nazywane złączkami i współpracują z bębnem napędowym,

jeśli zmniejsza się średnica d to łańcuch może strzelić.

- rynny otwierane; - przenośniki krzywoliniowe dla tego samego napędu.

Zasada działania

- ruch ciągły działający na zasadzie przesuwania kopaliny w rynnie, - element napędowy ciągnący łańcuch, - materiał przesuwany za pomocą łańcucha do którego przymocowane są zgrzebła, - przesuwanie między zgrzebłami urobku w rynnie, - przełożenie cierne.

15. Doświadczenia z eksploatacji przenośników zgrzebłowych

Są one jednym z najbardziej podstawowych urządzeń stosowanych do odstawy w wyrobiskach eksploatacyjnych kopalń. Znajdują one zastosowanie głównie jako przenośniki ścianowe, podścianowe, chodnikowe.

16. Budowa ogniw rozłącznych i ich zastosowanie

17. Klasyfikacja przenośników taśmowych stosowanych w górnictwie

Podział przenośników:

1.profil poprzeczny taśmy

-z taśmą płaską

-z taśmą nieckową

-z taś.korytkową

-z taś.rurową (przenośniki rurowe)

2.kierunek ruchu taśmy

-z jednym kierunkiem ruchu

-rewersyjne

3.możliwość i sposób przemieszczania przenośnika

-stacjonarne stałe

a)ze stacją czołową stałą

b)ze stacją czoł.przejezdną

-przesuwne

-przenośne

-przejezdne:* wzdłużne, *przewoźne, *mostowe

-obrotowe

4.rodzaj napędu taśmy

-nieregularną prędkością jazdy

-z regularną prędkością jazdy

a)stopniowo

b)bezstopniowo

5.położenie przenośnika w kopalni

-odkrywkowej

a) poziome

b)łączące

c)pomocnicze

d)pochylniane

-podziemnej

a)odstawy oddzialowej

b)odstawy glównej

c)upadowej

d)powierzchniowej

18. Budowa przenośnika taśmowego

Przenośniki taśmowe to środki transportu o zasięgu ograniczonym i ruchu ciągłym. Przenoszą nosiwo na powierzchni jednej taśmy, między dwiema taśmami lub wewnątrz taśmy zamkniętej. Taśma tworzy cięgno bez końca, napędzane bezpośrednio bębnem lub bębnami napędowymi.

W górnictwie stosujemy najczęściej przenośniki taśmowe z taśmą nieckową.

1.Taśma- która przewija się przez bęben zrzutowy, oraz zwrotny, zmieniając na nich kierunek biegu. 2.Bęben zrzutowy. 3.Bęben zwrotny. 4.Zestawy krążnikowe - które podpierają taśmę.

5.Mechanizm napinający -utrzymuje napięcie taśmy i dopuszczalne jej zwisy między krążnikami. 6.Kosz zasypowy -zapewnia poprawne układanie się nosiwa na taśmie. 7.Urządzenia czyszczące.

19. Opory ruchu - metody obliczeń i ich zastosowanie

OPORY RUCHU

wyróżniamy

a)opory główne-występująna całej trasie przenośnika , opory toczenia krążników , opory przecinania taśmy na zestawie krążnikowym , falowania urobku , wgniotu taśmy w krążnik

b)opory skupione(przyspieszanie urobku , tarcie urobku o ograniczenia boczne , tarcie łożysk wszystkich bębnów , przecinanie taśmy na bębnie , opory urządzeń czyszczących).

rozróżniamy metodę podstawową oporów cięgna górnego

Wg=cfg(m_T+m_K+m_N)cosδ

dolnego

Wd=cfg(m_T+m_D)cosδ

m_K=n_gz_gm_g+n_ez_em_e

długość przenośnika 60-1000m , przenośniki krótkie<100m - metoda podstawowa z uwzględnieniem oporów skupionych w punkcie podawania urobku.

Długie metodą jednostkową(opory traktuje się indywidualnie obliczając każdą wielkość z osobna)

20. Dobór mocy przenośników taśmowych

21. Sprzężenie cierne

-w przenośnikach taśmowych z napędem bębnowym , napęd z bębna napędowego na taśmę przekazywany jest dzięki wykorzystaniu sprzęż.ciernego między tymi dwoma elementami. Konieczne jest zabezpieczenie przed poślizgiem. Przyjmowana za podstawę obliczeń sprzęż.cierń.zależnośc Eulera opisuje zjawiska zachodzące między taśmą a bębnem.

S₁/S₂=e^μα

S₁-S₂=P.

α-kąt opasania na bęb.napęd.

μ-współ.tarcia między taśmą a okładziną bębna napęd.

22. Rozkład sił w taśmie

-oblicza się dla charakterystycznych miejsc na przenośniku , takich jak b.napędowy , zwrotny i napinającym.

Jeżeli trasa przenośnika zmienia nachylenie lub jest prowadzona przez łuk poziomy konieczne jest uwzględnienie ich jako punktów charakterystycznych.Siły wyznacza się z dwóch warunków

a)warunek sprzężenia ciernego

b)dopuszczalnego zwisu taśmy

ad a) wymaga ażeby w żadnym stadium pracy przenośnika siły w taśmie nie obniżyły się poniżej min.wartości dopuszczalnej.

(S_2u)_min=(k_uP_u)/(e^μα-1)

(S_2r)_min=(k_rP_r)/ (e^μα-1)

Dotyczy to każdego bębna napędowego

ad b)stosunek zwisu taśmy do rozstawu zestawów krążnikowych nie powinien przekraczać 0,015. Siła w taśmie nie powinna być mniejsza niż

S_dop=k_xl_x(B_mt+m_i)

23. Podział taśm i ich właściwości

PODZIAŁ TAŚM:

I ze względu na materiały rdzenia i okładek

- tekstylne (rdzeń jest tkaniną),

- rdzeń stalowy (linki stalowe).

II Taśmy tkaninowe TK

- wieloprzekładkowe rdzeń z kilku przekładek ułożonych jedna nad drugą, od 3 do 6 przekładek, odporne na przecięcia, przebicia, dosyć sztywne, mogą się rozwarstwiać, duża elastyczność, taśmach o dużej wytrzymałościstosuje się przekładki poliestrowo - poliamidowe - nici osnowy wkonane są z poliestru, a wątku z poliamidu, produkuje się również taśmy wykonane całkowicie z poliamidów, stosuje się w przenośnikach małej długości,

- jednoprzekładkowe stosuje się przekładki wielowarstwowe jednolicie tkane (przędinowe), przekładki z prostoliniowo ułożoną osnową i przekładki kordowe, dobrze układają się w nieckę, duża wytrzymałość na przecięcia, przebicia, odporne na uszkodzenia mechaniczne

- dwuprzekładkowe - dwie przekładki odzielone warstwą gumy lub PCV jako warstwy amortzującej (odporność na przebicia zwiększona ),

- aramidowe i polietylenowe (wysoka wytrzymałośc przy małych gęstościach, wysoki moduł sprężystości, odporne na korozję i trudnopalne),

- kordowe - jednoprzekładkowe (taśmy najcieńsze, mała odporność na przebicia i przecięcia, możliwość zastosowania grubych okładek do cienkiego rdzenia ).

III Taśmy stalowe St

bardzo wysoka wytrzymałość, małe wydłużenie, dobre układanie się w nieckę, zastosowanie w przenośnikach b. długich, o dużych wydajnościach i dużych obciążeniach, wadą jest niebezpieczeństwo przecięcia taśmy wzdłużnego.

IV Taśmy trudnopalne (nie powoduje pożaru przy zablokowaniu taśmy, nie spowoduje rozprzestrzeniania się pożaru wzdłuż przenośnika )

24. Sposoby odwracania taśm

Mamy trzy metody odwracania taśm: -swobodne (o 180^o między dwoma poziomymi parami krążników) -przymusowe (z podparciem taśmy w środku za pomocą krążników pionowych) -z podparciem taśmy od wewnątrz lub zewnątrz za pomocą specjalnych zestawów krążnikowych).

Urządzenie do odwracania taśm należy umieszczać zawsze za urządzeniem napinającym. Zalety: wyeliminowanie oblepiania się krążników dolnych, zmniejszenie ilości ścierów pod krążnikami, zwiększenie trwałości krążników dolnych i bieżnika taśmy, lepsze prowadzenie taśmy w cięgnie dolnym w trasie. Wady: długie drogi odwracania, podwyższenie konstrukcji nośnej przenośnika, ewentualna konieczność podwyższenia napięcia w taśmie, konieczność zabudowania dodatkowych zestawów krążnikowych.

Wydłużenie w taśmach tkaninowych nie powinno przekroczyć 0,8% a w taśmach z linkami stalowymi 0,2%. Długość odcinka odwracania wynosi

L_c =k_cB k_c-współczynnik obliczeniowy zależny od własności taśm, B- szerokość taśmy [m].

25. Rodzaje zestawów krążnikowych i ich charakterystyka

Krążniki, zestawy krążnikowe, urządzenia do odwracania taśmy, zespoły bębnowe, odcinki przejściowe i łuki.

Zestawy krążnikowe.

Zestaw krążnikowy to zespół krążników oraz elementów łączących i podtrzymujących je.

Podziały: 1). Ze względu na układ taśmy: płaskie, nieckowe. 2). Ze względu na usytuowanie zestawu na trasie przenośnika: górne, dolne.3), ze wzglądu na funkcję: nośne (podtrzymujące taśmę z nosiwem), nadawowe (służą do podtrzymywania taśmy w miejscu w którym nosiwo jest podawane na przenośnik), dolne (służą do podtrzymywania powracającej taśmy nie obciążonej nosiwem). 4). Ze względu na sposób podparcia: sztywne, elastyczne

a. Sztywne :krążniki są wsparte na koźle z giętych rur. Stosowane są jako górne lub dolne. Wszystkie krążniki są jednakowej długości (wzrost wydajności ale niedogodne przy remontach i eksploatacji). W zestawach nadawowych stosujemy kozły sztywniejsze niż w nośnych.

b. Elastyczne :stosuje się krążniki z giętką osią lub w wyniku przegubowego połączenia osi krązników i elastycznego podwieszania zestawu do konstrukcji nośnej. Zalety: dobre prowadzenie taśmy, układanie nosiwa w środku taśmy, obniżenie obciążeń dynamicznych w miejscu podawania nadawy, obniżenie masy konstrukcji,

możliwość szybkiej wymiany zestawu. Wady: wymagana większa dokładność wykonania, małe różnice oporów toczenia, systematyczność remontów.

c. Podstawowe elementy krążnika.

- płaszcz, - piasta, - uszczelnienie, - łożysko, - oś, - blaszki i gumki uszczelniające.

26. Rodzaje krążników i ich charakterystyka

KRĄŻNIKI

-dzielimy ze względu na konstrukcje: z osią stałą , z osią obrotową.

-ze względu na funkcje:nośne , dolne , nadawowe

*z osią obrotową. Zaletą jest nieduża masa , mała liczba łożysk , sposub układania się taśmy w nieckę bez załamań , duża elastyczność oraz łatwy montaż. Wady :niedostateczna trwałość oraz duże opory ruchu.

*Dolne- w cięgnie dolnym taśma styka się z krążnikami dolnymi okładką nośną. Gdy urobek ma skłonność do przywierania do płaszcza krążnika stosujemy krążniki z okładziną gumową gładką. W przenośnikach o dużej wydajności stosuje się zazwyczaj odwracanie taśmy w cięgnie dolnym. Jeżeli nie odwraca się taśmy to stosuje się krążniki dolne z tarczami gumowymi nałożonymi na płaszcz.

*Nadawowe-do zestawów sztywnych stosuje się łożyska kulkowe dwurzędowe ze względu na duże obciążenia dynamiczne występujące w wyniku spadku urobku na taśmę. W przenośnikach o małej wydajności w miejscu podawania urobku na taśmę stosuje się krążniki gładkie , przy większych obciążeniach na płaszcz stalowy nakłada się tarcze lub pierścienie gumowe.

27. Rodzaje urządzeń napinających

Zapewniają : - warunki poprawnego sprzężenia ciernego z bębnem napędowym - właściwy kształ geometryczny taśmy - wpływ na tłumienie drgań wzdłuż taśmy.

Można podzielić na dwie grupy ::

a)kompensujące wydłużenia trwałe taśmy

b)kompensujące wydłużenia trwałe i sprężyste

ad a) bęban napędowy nie zmienia swego położenia w czasie pracy przenośnika i tylko co pewien czas jest przesuwany. Mechanizm kompensujący może być umieszczony w dowolnym miejscu przenośnika. Bębnem napinającym jest bęben zwrotny.

ad b) bęben jest przemieszczany według ustalonego programu i dlatego mechanizm reaguje na zmiany wydłużeń w taśmie powstające w wyniku zjawisk sprężystych

Mechanizmy napinające reagujące na zmiany wydłużeń sprężystych taśmy dzielimy na : samoczynne i automatyczne.

28. Omówić urządzenia czyszczące taśmę

Muszą skutecznie usuwać przyczepione cząstki przy możliwie małym zużyciu elementów czyszczących. Powinny być łatwe i bezpieczne w obsłudze, umożliwiać szybką regulację lub wymianę elementów zużywających się i nie uszkadzać taśmy.

Do czyszczenia taśmy stosujemy:

-skrobaki listwowe (elementem czyszczącym jest wkładka gumowa w sztywnej ramie), -strunowe, -krzyżowe, -klawiszowe.

Urządzeniami czyszczącymi czyścimy okładkę nośną, bieżną, bębny jeżeli nie mają okładzin.

29. Czyszczenie bębnów i okładki bieżnej

30. Rola i budowa odbojnic

Gdy oś przenośnika odbierającego jest skierowana odmiennie od osi przenośnika podającego, konieczne jest odpowiednie skierowanie nosiwa. Zadanie to spełnia odbojnica.

Odbojnicę przenośnika opiera się zwykle na jego ramie w trzech punktach, umożliwiając zmianę odległości od osi bębna zrzutowego, zmianę położenia w stosunku do osi przenośnika i zmianę nachylenia. Odbojnica musi być wygięta aby uzyskać skupienie spadającej strugi. Odbojnice są zazwyczaj stalowe lub innej konstrukcji np. wyłożone gumą. W zależności od rodzaju nosiwa stosuje się gładkie lub profilowane powierzchnie wykładzin. Przejmują część energii kinetycznej spadającego urobku i nadaje mu kierunek.

31. Zsuwnie i kosze zsypowe

ZSUWNIE

Przy podawaniu urobku na taśmę wskazane jest, ażeby ziarna nosiwa padały na nią z możliwie jak najmniejszej wysokości oraz, ażeby kierunek wypadkowego wektora ich prędkości był skierowany zgodnie z kierunkiem biegu taśmy i miał wartość możliwie bliską jej prędkości. Spełnienie tych wymagań możliwe jest przez zastosowanie zsuwni.. Kąt nachylenia zsuwni należy odpowiednio dobrać do kąta tarcia transportowanego urobku. Zsuwnię zabudowuje się w taki sposób, aby mogła od[prowadzać ściery na następny przenośnik. Powierzchnia dna zsuwni jest najczęściej płaska.

KOSZ ZASYPOWY ma zapobiegać rozsypywaniu się urobku. Jest wyposażony w ścianę tylną nachyloną pod odpowiednim kątem oraz w ściany boczne które pomagają w ukształtowaniu materiału na taśmie. Długość ścian bocznych jest zależna od prędkości taśmy i współczynnika tarcia między taśmą i urobkiem.

32. Rodzaje złącz, wady i zalety

1. Mechaniczne.

2. Złącza stykowe: - płaskie (o niedużym obciążeniu);

- wypukłe

- kątowe tory mocno obciążone o

- zetowe dużym natężeniu ruchu

W zależności od usytuowania złącza względem podkładów: podparte, wiszące, o dwóch podkładach zsuniętych.

Podparte - zbyt twarda jazda, bujanie podkładow, usuwanie podsypki;

Wiszące - bardzo sprężyste;

Złącza na 2 podkładach zsuniętych - na linach elektrycznych.

Zalety

Bezstykowe - spokojna jazda, mniejsze siły dynamiczne, mniejsze zużycie nawierzchni podłoża i taboru, mniejsze koszty utrzymania, długa żywotność, oszczędność stali, mniejsze opory ruchu.

Wady

- konieczność b.mocnego mocowania szyn do podkładów, stal o dużej wytrzym., wymienianie odcinków.

Złącze mocujące - przymocowanie szyn do podkładów (trwałe): - bezpośrednie; - pośrednie; - mieszane.

33. Rodzaje przenośników do transportu pionowego

a) przenośniki kubełkowe - materiał przenoszony jest w naczyniach (kubełkach) przytwierdzonych do cięgna, materiał nie tworzy ciągłego strumienia

b) przenośnik rurowe- wewnątrz rury znajdują się zgarniaki o kształcie kołowym dostosowane do jego przekroju.

c) przenośnik zgrzebłowe - urządzenie transportowe typu przesuwającego, w którym przymocowane do łańcuchów elementy poprzeczne zwane zgrzebłami przesuwają urobek w sposób ciągły, w określone miejsce

d) przenośnik śrubowe - rura wewnątrz której znajduje obracający się wał śrubowy.

e) przen. Pneumatyczne ????

f)przen. Hydrauliczne ????

34. Budowa i zastosowanie przenośników kubełkowych

Przenośniki kubełkowe mają zastosowanie w transporcie pionowym. Materiał przenoszony jest w naczyniach (kubełkach) przytwierdzonych do cięgna, materiał nie tworzy ciągłego strumienia.

35. Budowa i zastosowanie przenośników rurowych

Wewnątrz rury znajdują się zgarniaki o kształcie kołowym dostosowane do przekroju. Zgarniaki przymocowane są przegubowi do ogniw łańcucha pociągowego

Stosuje się do transportu różnego rodzaju materiałów drobnoziarnistych i dobrze sypkich. Szczególnie nadaje się do transportu materiałów wymagających całkowicie szczelnej obudowy i izolacji od otoczenia

WADY: mała prędkość, duże zużycie rury i łańcuchów.

36. Budowa lin

zbudowane są z odpowiednich stali, różne średnice, różna konstrukcja.

Lina jednozwita

Najprostsza konstrukcja liny

Konstrukcja klasyczna: jednozwita, dwuzwita, trójzwite

37. Charakterystyka lin współ- i przeciwzwitych

1. współzwite - wszystkie kolejne warstwy zwijane w tym samym kierunku

2. przeciwzwite:

a) giętkie, dobrze się układa, ma mniejsze średnice, większą trwałość - tarcie lin o siebie małe. Wada - ma tendencje do zwijania pętli, musi pracować w urządzeniu pod stałym naciągiem, w momencie uszkodzenia, przecięcia liny reszta się odblokuje.

b) grubsza, sztywniejsza, mniejsza trwałość, większe tarcie między linami, może pracować w urządzeniach, które w pewnym etapie tracą naciąg.

Lina dwuzwita - zwinięcie lin w żyle i wszystkich w linie w jedną stronę

Lina trójzwita - żyłami liny dwuzwite, duże średnice, małe wypełnienie rdzenia stalą, bardzo elastyczne.

38. Rodzaje zgarniarek i zastosowanie

Rodzaje: linowe i kołowe

Budowa: pojemność 0,5-6 m³

Łączą funkcje urabiania i transportu wykorzystywane w materiałach drobnych, na wysypiskach odpadów, zwałowiskach.

ZALETY: proste, niewielkie koszty inwestycyjne i ruchowe, dość duża niezawodność, praca w nachyleniach i poziomie, łączenie funkcji urabiania i transportu.

WADY: duże zużycie, praca przerywana, niewielkie wydajności spadające w miarę długości drogi transportu, dodatkowe rozdrobnienie i zanieczyszczenie na drodze transportu urobku.

39. Kolejki linowe, rodzaje, zastosowanie, charakterystyka

Omijają przeszkody, mały zasięg, niewielkie wydajności

1. jednolinowe- na podporach rozpięta jest lina, która spełnia funkcję liny nośnej i ciągnącej urządzenia napinajace, napęd, stacja zwrotna, wózki transportowe.

- mała nośność ze względu na połączenie funkcji nośnej i ciągnącej

- mały udźwig

- transport ciągły

2. dwulinowe- lina napędowa sprzęgnięta z wagonikiem, przechodzi przez stację napędową, wagonik sprzęgnięty z liną ciągnącą, druga lina jest rozpięta na stałe.

- rozdzielenie funkcji nośnej i ciągnącej

- większe zakresy

- większy udźwig i wydajność

40. Dźwignice - rodzaje, wady i zalety

Dźwignice linotorowe: do podnoszenia materiału w kopalni odkrywkowej, do usypywania odpowiedniego poziomu na składowiskach

1. jednoliniowe; 2. wieloliniowe

Urządzenia proste, tanie, ale o małej nośności i niskiej wytrzymałości lin.

Najczęściej są stosowane dźwignice z liną stałą. Dwie podpory i duża ilość lin. Podstawowa jest lina nośna zamontowana na stałe, po niej jeździ wózek. Jest to lina gruba, zamknięta, sporej wytrzymałości. Wózek jest posuwany przez linę ciągnącą połączoną napędem. Za ruch na dół i do góry odpowiada lina podnosząca (ma ona drugi napęd). Lina wieszakowa- podtrzymuje i zachowuje odpowiednie odległości między linami.

41. Dragline- zasada działania , zastosowanie

Są powszechnie stosowane w Stanach Zjednoczonych, w górnictwie odkrywkowym . Dają cykliczno - potokową strugę urobku. Składają się z wysięgnika układu roboczego i naczynia urabiającego. Charakteryzuje się bardzo długim wysięgnikiem i dużym kubłem. Zgarnia urobek kubłem po jednej stronie i przerzuca na drugą stronę na zwałowisko.

42. Wozy odstawcze na podwoziu oponowym - podział ze względu na konstrukcję

Wozy odstawcze służą w kopalniach podziemnych do odstawy urobku z punktów załadunku w przodkach do wysypów i na środki transportu kopalnianego stosowanego w transporcie głównym.

PODZIAŁ ze względu na konstrukcję : jednoczłonowe, przegubowe, samozaładowcze.

1. jednoczłonowe - bardzo długie, jedna konstrukcja, najczęściej w górnictwie podziemnym, rozładunek przez przenośnik zgrzebłowy w skrzyni lub wywrotkowy, załadunek poprzez przesuwanie się przenośnika zgrzebłowego w skrzyni, niskie, mogą wjechać do specjalnych pokładów, 10-20 Mg pojemność.

2. przegubowe - rozładunek teleskopowy lub wywrotkowy, kabina połączona przegubem ze skrzynią ładowną, najczęściej stosowane w kopalniach podziemnych na małe wysokości

3. samozaładowcze - stosowane najczęściej w specjalnych warunkach, mają naczepę z czerpakiem, stosowane przy eksploatacji selektywnej, wadą to cięższy samochód, większa moc i większe zużycie paliwa, rozładunek denny.

43. Schemat pracy wozu odstawczego o wyładunku teleskopowym

Wozy przegubowe mają rozładunek teleskopowy (teleskopowe urządzenie hydrauliczne) lub wywrotkowy. Rozładunek teleskopowy polega na wypychaniu ścianki siłownikiem.

44. Schemat pracy wozu odstawczego samozaładowczego

Wozy samozaładowcze mają za zadanie pobieranie urobku własną łyżką, załadowanie go do własnego pojemnika, następnie przewiezienie i rozładowanego do punktu wysypu. Długość opłacalnej drogi odstawy tymi wozami wynosi około 800m. Wozy samozaładowcze różnią się między sobą budową, sposobem załadunku i rozładunku. Rozróżniamy wozy samozaładowcze ze skrzynią wychylną lub rozsuwną oraz ze skrzynią szufladową. Budowane są one w układzie przegubowym. Jeden człon stanowi ciągnik, a drugi skrzynia zasypowa. Załadunek skrzyni wozów odbywa się za pomocą łyżki, która zamocowana jest z tyłu za skrzynią. Zagłębienie łyżki w zwał urobku dokonywane jest mechanizmem jazdy, a obrót i podnoszenie siłownikami hydraulicznymi. W czasie napełniania łyżki koła tylne wozu także są napędzane specjalnym silnikiem hydraulicznym. Opróżnienie urobku z łyżki do skrzyni jest zasięrzutne. Rozładunek urobku ze skrzyni jest odbywa się przez jej przechylenie do tyłu lub przez otwór w dnie albo szufladowo przez wypchanie urobku.

Wozy samozaładowcze mogą być budowane na sztywniejszej ramie. Nabieranie urobku odbywa się za pomocą łyżki zamontowanej z przodu wozu. Jej opróżnienie z urobku do skrzyni zsypowej jest również zasięrzutne. Rozładunek urobku z wozu odbywa się wywrotkowo przez przechylenie skrzyni do tyłu.

Mamy w kraju mały wóz samozaładowawczy typu OSA- 45 dla małych kopalń rud cynku i ołowiu.

45. Budowa koła jezdnego

koła jezdne - elem, ktore najczęściej się zużywają, drogie. Oddzielny mechanizm łączący pojazd z podłożem, musi spełniać warunki: *przełożenie siły napędowej, *stanowią el, tłumiący, *wpływa na dynamikę pojazdu.

Koła: *toczne, * napędowe. Budowa: piasta, tarcza, obręcz, ogumienie: - pełne,

- pneumatyczne (klasyczne: dętka, opona; bezdętkowe)

46. Opory ruchu pojazdu oponowego

oznacza się ze względu na szerokość opony w calach 21,00 i rodzaj (radialna lub diagonalna)

47. Budowa opony

- bieżnik (protektor) osłona gumowa na zew. Powierzchni osnowy, chroniąca osnowę przed wpływami atmos. I uszkodzeniami.

-czoło bieżnika - części oopony stykająca się z nawierzchnią drogi (ulega zużyciu)

- osnowa krzyżująca się lub ułożona promieniowo (warstwy nagumowanej tkaniny kordowej przenoszą obciążenia i zapewniają wymaganą wytrzymałość opony

- obrzeża opony (stopka) część opony stykająca się z obręczą

sposoby ułożenia osnowy w opnie: * diagonalna, * radialna.

48. Opory ruchu pojazdu oponowego

Statyczne, v= const:

1, podstawowy- gdy pojazd porusza się ze stalą prędkością po drodze poziomej i prostej:

-o. toczenia,

- o. tarcia w łożyskach kół (rys)

PR_k cosα=N*e= GR_k* sinα

W_t=Gf

W_p= W_t +W_L(opór tarcia w łożyskach W_L)

ω_p= W_p// G [N/ N]

opor podstawowy, ω_p= 0,01- 0,25,

2,wzniesienia- W_N, zależy od kąta nachylenia drogi (rys)

3, skrętu W_s, zależy od promienia skrętu (rys)

4, powietrza, liczony przy prędkościach > 15 km/ h, od przekroju powierzchni samochodu, nie zależy od ciężaru samochodu.

Dynamiczne

k- współczynnik, uwzględniający wpływ mas wirujących, zależy od typu konstrukcji pojazdu, biegi na którym zachodzi zmiana prędkości i stopnia obciążenia pojazdu, a- przyspieszenia, P- siła pociągowa

W = W_p+ W_n+ W_s+ W_d

P - (W_p+ W_n+ W_s)= W_d

49 Równanie ruchu pojazdu oponowego

F_p≥F_k≥W [kN]

F_p - siła przyczepności kół napędowych

F_k - siła pociągowa

W - wielkość oporów ruchu

Jest to niezbędny warunek ruchu; w przypadku F_p<F_k następuje poślizg kół napędowych, gdy F_k<W samochód nie ruszy ze względu na zbyt duże opory ruchu.

Siła pociągowa F_p wynosi:

N_c - moc silnika

V_j - prędkość jazdy km/h

η - sprawność układu napędowego

Siła przyczepności kół do drogi

[kN]

g - przyspieszenie ziemskie

m._n - masa napędowa samochodu

f_p - współczynnik przyczepności kół do nawierzchni

50. Sposoby oczyszczania gazów spalinowych

51. Sposoby zabezpieczenia opon przed zużyciem i ich naprawy

- Stosowanie łańcuchów ochronnych (zwiększenie ciężaru samochodu i zużycia paliwa), stosowane do pracy w samym wyrobisku, na krótkich odległościach - w wyrobiskach odkrywkowych i podziemnych,

- wypełnianie opon elastomerem ciekłym (powoduje znaczne zwiększenie ciężaru samochodu, obniżenie zużycia opon),

- naprawa i regeneracja opon (szczególnie przebicia)

ZUŻYWANIE OPON

Ścieranie bieżnika opony, ścinanie i wyrywanie protektora, ścinanie i wyrywanie z boku opony, odspajanie się bieżnika od opony na skutek nadmiernego przegrzania, uszkodzenia w okolicach stopki - niefachowy montaż, pęknięcia dętek - przegrzanie i obciążenie opon, przebicia lub przecięcia ostrymi krawędziami brył urobku lub najechanie na el, metalowe.

52 Budowa toru kolei kopalnianej

Przy budowie toru należy dążyć do tego, aby promienie łuków były możliwie duże, gdyż pozwala to na zwiększenie prędkości jazdy pociągów. Duże promienie łuków zwiększają jednak rozmiary robót ziemnych.

Pochylenie trasy również nie powinno być zbyt duże z powodu zwalniania pociągu. Małe pochylenie zwiększa rozmiar robót wykonywanych przy budowie torów.

-Prześwit toru - odległość między wewnętrznymi powierzchniami szyn mierzona prostopadle do osi toru

53 Elementy kolei kopalnianej

-szyny - są podstawowym elementem toru kolejowego. Muszą odznaczać się dużą sprężystością oraz odpornością na ścieranie. W K.O. stosuje się szyny o długości 4-30 m.

-złącza stykowe - służą do połączenia szyn w jeden tok

-złącza mocujące - do przytwierdzenia szyn do podkładów w celu zachowania stałego prześwitu torów

54 Rodzaje wozów kopalnianych

podział ze względu na:

przeznaczenie

-osobowe

-urobkowe

-transportowe

-wozy specjalne i przeciwpożarowe

charakter przemieszczania

-niesamojezdne

-samojezdne

liczbę osi:

-dwuosiowe

-czteroosiowe

-wozy na wózkach dwuosiowych

pojemność

-małe - do 1,5 m³

-średnie - do 3,0 m³

-duże - od 3,0 m³

konstrukcję skrzyni i sposób wyładunku wozów urobkowych

-ze skrzynią sztywno zamocowaną do ramy podwozia(opróżnianie przy pomocy wywrotu)

-ze skrzynią zawiasowo zamocowaną do podwozia i podnoszonym bokiem skrzyni, wypróżniane przez nachylenie skrzyni

-ze skrzynią mającą odchylne dno, przez które następuje opróżnienie wozu

-ze skrzynią mającą odchylane ścianki boczne i nachylone dno, opróżniane przez odkrycie ścianek bocznych.

55 Zasada pracy wozu samowyładowczego

Rozładunek wozu samowyładowczego odbywa się podczas przejazdu z prędkością do 1m/s przez krzywkę wyładowczą. Najbardziej rozpowszechnione są krzywki o długości 7-8 m. i wysokości do 1,5m., które wyposażone są w zwrotnice wjazdowe z napędem. ręcznym, sprężynowym, lub pneumatycznym. Zwrotnice dla krążka wyładowczego są odsuwane od torów w czasie przejazdu lokomotywy lub pustych wagonów

56 Sposoby rozładowywania wozów kopalnianych

Z wozów małych i średnich najpowszechniejsze zastosowanie znalazły wozy ze sztywną skrzynią .

Na poziomach kopalnianych, z których ciągnienie urobku odbywa się tylko skipami, korzystniejsze jest zastosowanie wozów samowyładowczych. Cechą tych wozów jest wyładunek w ruchu.

Rozróżnia się dwie zasadnicze grupy wozów urobkowych z otwieranymi bokami:

-z wyładunkiem przy najeździe krążka rozładowczego na specjalnej budowy krzywkę wyładowczą (wozy typu Granby)

-z wyładunkiem przy wykorzystaniu półwywrotu; w tego typu wozach wymagany jest obrót samej skrzyni lub całego wozu o kąt 45-55° w zależności od transportowanego materiału.

57 Podział lokomotyw kopalnianych

Podział ze względu na:

spełniane zadania transportowe

-lokomotywy transportu głównego (wskaźnik wielkości powyżej 110Mg kW)

-lokomotywy pomocnicze (wskaźnik wielkości poniżej 110 Mg kW)

rodzaj energii napędzającej lokomotywę:

-lokomotywy elektryczne przewodowe

-elektryczne akumulatorowe

-pneumatyczne

-elektryczne przewodowo akumulatorowe

-spalinowe; spalinowo - peumatyczne; spalinowo - hydrauliczne

sposób zasilania:

-niezależne - akumulatorowe, pneumatyczne, spalinowe

-zależne - przewodowe, przewodowo - kablowe

zabezpieczenie przeciwwybuchowe:

-GE - w pomieszczeniach ze stopniem zagrożenia „a”

-BW - stopnie zagrożenia „a” „b”

-BM

58 Charakterystyka lokomotyw elektrycznych:

Zalety:

-niskie koszty eksploatacyjne

-duża siła pociągowa

-dobre przyspieszenie

-duża prędkość jazdy

-dobre warunki pracy

Wady:

-zależność od sieci trakcyjnej, szczególnie kłopotliwa przy torach przesuwnych

-wysokie nakłady inwestycyjne

-zagrożenie porażeniem prądem

W czasie jazdy energia niezbędna do ruchu pobierana jest z trakcji elektrycznej. Zasięg lokomotywy elektrycznej przewodowej ograniczony jest rozpiętością sieci trakcyjnej.

Każda lokomotywa elektryczna przewodowa składa się z 2 części: mechanicznej i elektrycznej.

W lokomotywach kopalnianych powszechnie stosowane są silniki prądu stałego.

59 Charakterystyka lokomotyw akumulatorowych

Lokomotywy tego typu budowane są w różnym wykonaniu jako lokomotywy transportu głównego i pomocniczego. Zasięg ograniczony jest pojemnością baterii akumulatorów. W celu zwiększenia zasięgu stosuje się lokomotywy z tendrem, na którym znajduje się dodatkowa bateria akumulatorów połączona przewodem z lokomotywą, lub wykorzystuje się lokomotywy przewodowo - akumulatorowe. Te ostatnie na pewnych odcinkach czerpią energię z akumulatorów lub przewodu jezdnego. Jeżeli warunki bezpieczeństwa pozwalają stosuje się je, i ładowanie akumulatorów odbywa się w czasie jazdy przewodowej. Podstawowym źródłem energii w lokomotywach akumulatorowych są akumulatory ołowiowe lub zasadowe. Sprawność akumulatorów ołowiowych wynosi 75-80%. Baterie akumulatorów składają się z 20-90 ogniw. Najczęściej stosowane jest napięcie 72 V.

60 Charakterystyka lokomotyw pneumatycznych:

W lokomotywach tego typu do wykonania pracy wykorzystuje się energię powietrza sprężonego. Podstawowymi elementami tych lokomotyw są butle sprężonego powietrza, silniki pneumatyczne, przekładnia mechaniczna. Lokomotywy wyposażone są w dwa jednocylindrowe lub jeden wysokoobrotowy wielocylindrowy silnik pneumatyczny o mocy 20-70 KM. Lokomotywy pneumatyczne ze względu na swoje wady (mała wydajność i zasięg transportu, bardzo niska sprawność ogólna, duże zużycie powietrza sprężonego) są sporadycznie używane.

61 Charakterystyka lokomotyw spalinowych.

-źródło energii porusza się wraz z lokomotywą, co daje jej dużą swobodę ruchową

-istnieje możliwość ich przeciążenia

-duże bezpieczeństwo pracy z uwagi na brak gołego przewodu jezdnego

-łatwość budowania jednostek o dużej mocy i prędkości jazdy

-możliwość pracy a większych pochyleniach tras

62. Zasadnicze urządzenia wyciągu szybowego

wieże szybowe, maszynownia z wyciągnikami, naczynia wydobywcze, liny nośne, liny wyrównawcze. Szyby mogą być: wydobywcze, wentylacyjne, wielofunkcyjne.

Wyciąg szybowy - maszyna, napęd, naczynia wydobywcze, liny. Wyciągi szybowe:

a) jednolinowe :bębnowe, babinowe(stosowane przy drążeniu szybu), z bębnem pędnym tzw, linopędnią,

b) wielolinowe

Jednolinowe bębnowe- lina na stale przymocowana jest do bębna (obrót bębna powoduje nawijanie się liny - naczynie wjeżdża do góry i jednoczesne odwijanie drugiej liny drugiego naczynia - zjeżdża w doł), lina tworzy pętlę, dzięki warunkowi sprzężenia ciernego nastepuje przeniesienie napędu. Wielolinowe - naczynia zawieszone kilkoma linami (np, 4, 8, 2).

63. Wyciągi wydobywcze

maszyna + napęd+ naczynia wydobywcze + liny

rodzaje wyciągów szybowych:

a) ze względu na rodzaj ruchu: - ciągłym, - przerywanym,

b) z uwagi na rodzaj naczynia: - klatkowe wyciągi, skipowe

c)z uwagi na rodzaj napędu: - parowe, - hydrauliczne, - elektryczne,

d) z uwagi na rodzaj organu pędnego: - bębnowe, - z kołem pędnym albo z bobiną

e) z uwagi na umieszczenie maszyny: - wieżowe, - z maszyną poziomową,

f) z uwagi na liczbę naczyń wydobywczych: -podwójne, pojedyńcze

64. Ogólna charakterystyka zbrojenia szybowego

65. Prowadzenie naczyń w szybie

NACZYNIA WYDOBYWCZE:

- klatki (ludzi, maszyn),

- skipy, - kubły, - skipoklatki,

Prowadzenie naczyń w szybie:

* sztywne (przymocowanie do zbrojenia szybu, prowadnice - przymocowane do naczyń wydobywczych), lżejsze, malo trwale, większe drgania.

* elastyczne - prowadniki linowe.

Prowadzenie elastyczne odbywa się za pomocą lin, liny prowadnicze montowane są w głowicy wieży. Daje to zmniejszenie konstrukcji szybu, lżejsza, tańsza, szybsze wykonanie szybu, mniejsze obciążenie, szybsze przygotowanie szybu do eksploatacji, łagodne prowadzenie, duża żywotność. Wady: większe obciążenie głowicy wieży, większe odległości miedzy naczyniami, większe głębokości rząpi

Prowadniki:

a) drewniane: lżejsze od stalowych, tańsze, szybko wymienialne, mało trwałe, wykruszanie, stosowane przy małych prędkościach w starych lub płytkich kopalniach,

b) stalowe- cięższe zbrojenie szybu, droższe, płynna jazda, większy udźwig.

Prowadnice:

- ślizgowe, - toczne, - krążkowe.

66. Charakterystyka wież szybowych

wieże:

1) zastrzałowe- konstrukcja: trzon prowadniczy, pomosty, głowica wieży (w niej koła kierujące i maszynownia).

Z wieżami szybowymi zastrzałowymi mamy do czynienia wtedy, gdy maszyna wyciągowa znajduje się poza wieżą.

-konstrukcja stosunkowo lekka,

-zastrzał służy do zrównoważenia sil pochodzących od naciągu liny.

2) kozłowe- gdy mamy dwie wieże, dwa zastrzały i dwie maszyny wyciągowe wówczas mamy do czynienia z wieżami dwustrzałowymi tzn, kozłowymi.

3) basztowa- ( wolno stojąca), maszyna wyciągowa umieszczona w głowicy wieży; wieże mogą być obudowane, co wpływa bardzo korzystnie, ponieważ oddziela trzon prowadnicy od czynników atmosferycznych, nie powoduje zlodowacenia. Obudowy nie stosuje się, gdy istnieje niebezpieczeństwo wybuchu gazowego.

67. Wiadomości ogólne o naczyniach wydobywczych

1. klatki (ludzi, maszyn),

2. skipy, 3. kubły, 4. skipoklatki,

ad 1) transport ludzi, maszyn, (urządzenia i urobek transportowane w wagonach, klatki kilkupoziomowe do 6 ),do transportu urobku i skały płonej.

Ad) 2 skip - kubeł górą załadowywany, dołem rozładowywany, prędkość 16 m/ s. Skipy rudne- długie, skipy węglowe- krótkie, a szerokie, aby z węgla nie robił się miał. Skipy wywrotne załadowywane i rozładowywane tą sama stroną. Skipy wychylne- w czasie rozładunku o kilka stopni wychylony.

Ad) 3 kubły- stosowane tylko podzas drążenia szybu.

Ad) 4 połączenia klatek i skipu w Polsce nie stosowane.

68. Zawiesia lin nośnych, budowa zawiesia

Element łączący naczynie z liną nośna naz.

ZAWIESIA. Stosowane ze współczynnikiem bezpieczeństwa równym 10 (bardzo wysokim)

Rys

Zawiesia wielolinowe, gdy 4 liny trzymają jedno naczynie, wówczas mamy układ z dźwigniowym układem wyrównawczym.

69. Rodzaje maszyn wyciągowych

MASZYNY WYCIĄGOWE:

1) elektryczne

- z silnikami obcowzbudnymi prądu stałego, zasilane z przetwornic w układzie Leonarda, zasilane z przekształtników tyrystorowych,

2) hydrauliczne- silniki asynchroniczne pierścieniowe napęd jest odpowiedzialny za ruch i odtwarzanie odpowiedniego diagramu prędkości, mają niezawodne sterowanie , dużą sprawność elektryczna, końcowy etap ze stalą prędkością.

3) parowe (nie stosowane)

UKŁAD LEONARDA-jest to układ silników; skład: prądnice, silnik trójfazowy, oporniki w zwojnicy sterującej. Obroty silników prądu stałego od 30 do 100 obrotów na minutę (silniki nie mają przekładni).

Zalety: duża zdolność regulacji przy małych stratach energii, dokładna regulacja obrotów i momentu w poszczególnych fazach, możliwość hamowania z oddaniem prądu do sieci, układ nawrotny i duża stateczność pracy.

Wady spore nakłady inwestycyjne, duże układy, duże obciążenia statyczne i dynamiczne.

UKŁAD TYRYSTOROWY:

Zalety: rozruch i hamowanie maszyny wyciągowej jest łatwe, małe rozmiary, montowanie w głowicy wieży, oszczędność w zużyciu energii, duża sprawność sterowania.

Wady: duży pobór mocy biernej w momencie hamowania i rozruchu, generowanie wyższych harmonicznych sieci zasilających.

SILNIKI ASYNCHRONICZNE- stosowane w szybach pomocniczych, o małych mocach w wyciągach klatkowych o małym natężeniu ruchu i długim czasie postoju.

Wady: trudności uzyskania właściwego sterowania w zakresie prędkości

< nominalnej, trudno otrzymać małą prędkość przy rewizji szybu, mała sprawność w czasie rozruchu.

70 Transport hydrauliczny

Polega on na przenoszeniu rozdrobnionych ciał stałych w strumieniu wody lub innej cieczy. W górnictwie odkrywkowym transport hydrauliczny stosuje się najczęściej wraz z urabianiem hydraulicznym kopaliny, ale można go także zastosować przy urabianiu mechanicznym.

ZALETY:

-małe wymiary i bezkolizyjność w stosunku do innych sposobów transportu

-mała szkodliwość dla środowiska

-łatwość pokonywani przeszkód terenowych

-duża niezawodność ruchu

-możliwość pełnej automatyzacji procesu

-możliwość wyeliminowania operacji przeładunkowych

-stosunkowo niskie współczynniki tarcia transportowanego urobku o rurociąg

WADY:

-duże zużycie wody

-trudności eksploatacyjne w niskich temperaturach

-duża zależność przebiegu procesu transportu od trafności założeń projektowych.

Ze względu na źródło energii wprawiającej pulpę w ruch wyróżnia się transport :

-bezciśnieniowy (przepływ odbywa się na skutek różnicy wysokości między wlotem a wylotem rurociągu)

-ciśnieniowy (pompowy)

-mieszany

71 Transport pneumatyczny

Polega na tym, że przemieszczanemu materiałowi nadaje się potrzebną prędkość za pomocą strumienia powietrza, lub innego ośrodka gazowego, a drogę transportu stanowią rury. Transport ten znajduje coraz szersze zastosowanie do przemieszczania wszelkiego rodzaju suchych, nie lepiących się materiałów sypkich o granulacji nie przekraczającej 80 mm i o temperaturze niższej od 420°C. Instalacje pneumatyczne są stosowane m.in. do transportu cementu, kruszywa, piasku a także w pracach przeładunkowych

ZALETY:

-szczelność systemu transportu

-eliminacja strat transportowanego materiału oraz ograniczenie zanieczyszczeń

-bezpieczeństwo pracy

-łatwość pokonywania przeszkód i małe gabaryty urządzeń

-możliwość całkowitej mechanizacji i automatyzacji prac

-możliwość równoczesnego wykonywania operacji technologicznych takich jak: suszenie, chłodzenie, podgrzewanie

WADY:

-duże zużycie energii

-duże zużycie przewodów i osprzętu

---