LISTA KONTROLNA DLA MAŁYCH FIRM.

Przeczytaj pytania.

Zaznacz odpowiedzi w odpowiednich rubrykach.

W przypadku zakreślenia odpowiedzi NIE, odczytaj propozycje działań korygujących.

Po wdrożeniu działań korygujących dokonaj oceny ryzyka dla czynników chemicznych, zgodnie z podaną metodą.

Lp.	Pytanie / problem	Tak	Nie	Nie dotyczy	Propozycje działań korygujących
1	Czy przechowujesz, stosujesz, produkujesz itd. niebezpieczne środki chemiczne w postaci surowców, produktów pośrednich, produktów ubocznych, produktów gotowych, odpadów, środków czystości itd.				Gdy odpowiedź negatywna - odstąp od dalszej oceny
2	Czy niebezpieczne środki chemiczne występujące podczas pracy stale lub okresowo zostały zidentyfikowane i zinwentaryzowane; czy jest spis substancji / mieszanin chemicznych niebezpiecznych (magazynowanych, stosowanych, powstających, odpadowych).				Spisać wszystkie zmagazynowane oraz użytkowane w zakładzie substancje chemiczne.
3	Czy oryginalne opakowania niebezpiecznych środków chemicznych są oznakowane na etykiecie w języku polskim m.in. nazwą, znakiem graficznym (piktogramem) i słownym opisem zagrożenia.				Po otrzymaniu dostawy sprawdzać etykietę na opakowaniu. W przypadku braku etykiety w języku polskim zwrócić się do dystrybutora. Nie usuwać oryginalnych etykiet.
4	Czy po przelaniu / przesypaniu substancji lub mieszaniny do innych pojemników opisano je tak samo jak na etykiecie opakowania oryginalnego.				Oznakować pojemniki i zbiorniki robocze zgodnie z oznakowaniem oryginalnym, co najmniej nazwą i piktogramem z interpretacją słowną znaku.
5	Czy zbiorniki/ pojemniki napełniane są naprzemiennie różnymi chemikaliami- jeżeli tak, to: czy dokonywane jest sprawdzanie stopnia oczyszczenia zbiorników / pojemników, przed ich powtórnym napełnieniem innym preparatem, .				Zapewnić odrębne pojemniki i zbiorniki w celu wyeliminowania naprzemiennego ich napełniania. Jeżeli ze względów technologicznych jest to niemożliwe, opracować szczegółową procedurę oczyszczania i sprawdzania stopnia czystości zbiorników/pojemników.
6	Czy znaki graficzne (piktogramy) z nazwą substancji / mieszaniny oraz oznakowanie kierunków przepływu umieszczono na rurociągach przesyłowych niebezpiecznych środków chemicznych. Czy rurociągi oznakowano barwami odpowiednimi dla przesyłanych mediów.				Należy uzupełnić oznakowanie zgodnie z przepisami [ 4 ].
7	Czy uzyskano od dostawcy aktualne karty charakterystyki dla wszystkich niebezpiecznych środków chemicznych, które mogą znajdować się na stanowisku pracy, a jeśli to konieczne, czy dostępne są wystarczające i odpowiednie informacje dotyczące niebezpiecznych środków chemicznych nieposiadających kart (odpady, produkty pośrednie itd.).				Uzyskać od dostawcy karty charakterystyk oraz sporządzić informacje dla pracowników.
8	Czy niebezpieczne środki chemiczne przechowuje się w specjalnych pomieszczeniach zamkniętych, zależnie od klasy ryzyka i odpowiednio oddzielone (odległość lub odpowiednia przegroda) od środków, których z nimi przechowywać nie wolno lub mogących powodować niebezpieczne reakcje.				Sprawdzić stan magazynu pod względem przechowywanych środków i zgodnie z informacjami zawartymi w kartach charakterystyki.
9	Czy w magazynie jest zapewniona skuteczna wentylacja grawitacyjna, a jeśli to koniczne również wentylacja mechaniczna lub awaryjna, zgodnie wymogami przepisów i informacjami zawartymi w kartach charakterystyki.				Wykonać odpowiednią wentylację i sprawdzić krotność wymiany powietrza w magazynie zamkniętym.
10	Czy w obszarach przechowywania, stosowania i produkcji jest możliwe gromadzenie i usuwanie wycieków lub rozlanych niebezpiecznych środków chemicznych do bezpiecznych pojemników lub na tzw. tace przeciwrozlewowe; czy istnieją specjalne środki do neutralizacji i usuwania rozlanych substancji lub usuwania wycieków; czy istnieją odpowiednie instrukcje.				Zapewnić odpowiednie pojemniki na zebrane wycieki; zbiorniki i aparaty technologiczne posadowić w wannach (tacach) zbierających wyciekające chemikalia; zapewnić środki neutralizujące; opracować i wdrożyć procedury postępowania, zgodnie z informacjami zawartymi w kartach charakterystyki i przepisami ochrony środowiska [ 8 ].
11	Czy wprowadzono zakaz stosowania „niekontrolowanych" źródeł zapłonu w miejscach przechowywania łatwopalnych niebezpiecznych środków chemicznych, a przestrzeganie zakazu odpowiednio się kontroluje i gwarantuje.				Wprowadzić zakaz używania otwartego ognia oraz innych źródeł zapłonu.
12	Czy opakowania zawierające niebezpieczne środki chemiczne mają wystarczającą odporność fizyczną oraz chemiczną i czy nie są na nich widoczne żadne ślady uderzeń, rozcięć lub odkształceń.				Kontrolować stan opakowań, a uszkodzone wymienić na nowe tego samego typu / atestu.
	Czy unika się ręcznego przelewania środków chemicznych z otwartych pojemników.				Wyposażyć stanowiska w urządzenia do przelewania, np. pompy, dozowniki
13	Czy do transportu (ręcznego i mechanicznego) zastosowano sprzęt pomocniczy lub wyposażenie gwarantujące stabilne zamocowanie, zabezpieczające przed uszkodzeniem; czy opracowano i wdrożono instrukcje transportu ręcznego / mechanicznego.				Zapewnić sprzęt pomocniczy lub urządzenia transportowe, albo zmienić system dostarczania chemikaliów na stanowisko pracy (np. rurociąg, pompa dozująca). Wydać odpowiednie instrukcje i zapoznać z nimi pracowników.
14	Czy ilość niebezpiecznego środka chemicznego przechowywana na stanowisku / w pomieszczeniu pracy, nie przekracza ilości technologicznej dla jednej zmiany roboczej.				Zapewnić magazyny podręczne.
15	Czy zastosowano ochronę przed gromadzeniem się ładunku elektrostatycznego podczas przelewania cieczy łatwopalnych; czy kontrolowana jest okresowo skuteczność zastosowanej instalacji odprowadzającej ładunki elektrostatyczne.				Wykonać instalację do odprowadzania ładunków elektrostatycznych, np. stałe przewody połączone z pojemnikiem lub jego obudową, końcówki zaciskowe (klemy) przewodów instalacji odprowadzającej ładunki, umożliwiające podpięcie przenośnych pojemników; wykonywanie okresowych badań i pomiarów skuteczności działania w/w instalacji.
16	Czy stosowane, magazynowane lub wydzielające się substancje / mieszaniny chemiczne powodują możliwość powstania atmosfery wybuchowej: pyłu, gazu.				Jeżeli odpowiedź TAK, to dokonać odrębnej oceny ryzyka zagrożenia wybuchem i sporządzić dokument zabezpieczenia stanowisk pracy przed wybuchem, zgodnie z obowiązującymi przepisami [ 6 ].
17	Czy instalacje elektryczne wykonane są w sposób zapewniający odporność na działanie chemikaliów o właściwościach żrących; czy corocznie sprawdzana jest skuteczność działania zastosowanej ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.				Dostosować instalację, sprawdzać jej stan techniczny i skuteczność działania.
18	Czy urządzenia, osprzęt i instalacje technologiczne zostały dobrane w sposób gwarantujący ich odporność na działanie chemikaliów, czy ich stan techniczny jest okresowo kontrolowany.				Dostosować urządzenia, osprzęt i instalacje technologiczne do właściwości chemikaliów; sprawdzać okresowo ich stan techniczny (w ustalonych czasookresach); poddawać okresowej konserwacji w sposób zaplanowany.
19	Czy pokrycia ścian, sufitów i posadzek oraz podesty robocze i zabezpieczenia kanałów technologicznych są odporne na agresywne działanie chemikaliów; czy ich stan techniczny gwarantuje bezpieczeństwo .				Pokryć ściany, sufity, posadzki powłokami chemoodpornymi. Zakonserwować przed działaniem chemikaliów elementy konstrukcji (np. drewniane podesty, metalowe pokrycia kanałów technologicznych itp.). Okresowo kontrolować stan techniczny, zgodnie z ustalonym planem kontroli.
20	Czy urządzenia lub procesy, w których zmiana parametrów (tj. np. ciśnienie, temperatura, wypełnienie zbiornika, stężenie mieszanin wybuchowych itp.) może powodować zagrożenie, są wyposażone w układy (czujniki i wskaźniki) pozwalające wykrywać warunki niebezpieczne; czy układy te są połączone z systemami alarmowymi; czy jest możliwość automatycznego przerwania procesu, wyłączenia urządzeń, włączenia wentylacji awaryjnej w stanach zagrożenia .				Zamontować wymagane czujniki i wskaźniki procesu/operacji technologicznej; zapewnić system dźwiękowo-świetlny do alarmowania o odchyleniach parametrów procesu; wyposażyć instalację w układy automatycznego przerywania procesu /urządzenia, uruchamiania wentylacji awaryjnej w razie zagrożenia; sprawdzać okresowo sprawność systemu.
21	Czy czynności, które mogą grozić uwolnieniem gazu, par, pyłów itd. niebezpiecznych środków chemicznych, są wykonywane w układzie zamkniętym albo co najmniej w obszarach dobrze wentylowanych lub w instalacjach wyposażonych w wyciąg miejscowy.				Zastosować odpowiednie środki, zgodnie z przepisami i kartą charakterystyki [2, 5 ].
22	Czy wprowadzono środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się czynników chemicznych niebezpiecznych na inne stanowiska pracy lub do innych pomieszczeń pracy.				Podjąć działania zapobiegawcze np.: zapewnić hermetyzację procesu, przemieścić stanowiska niezwiązane z procesem technologicznym do innego pomieszczenia, rozdzielić ścianką działową pomieszczenie produkcyjne, wykonać szczelne drzwi pomiędzy pomieszczeniami, wykonać kurtynę powietrzną pomiędzy pomieszczeniami, w pomieszczeniach sąsiadujących zastosować wentylację mechaniczną nadciśnieniową.
23	Czy została zagwarantowana kontrola dostępu pracowników nieuprawnionych i osób z zewnątrz do obszarów przechowywania, załadunku, rozładunku i obróbki niebezpiecznych środków chemicznych.				Oznakować strefy i pomieszczenia w sposób ustalony przepisami; zapewnić zamknięcia pomieszczeń uniemożliwiające dostęp osobom nieuprawnionym , a jednocześnie zapewniające możliwość swobodnego opuszczenia pomieszczenia przez obsługę; opracować instrukcje informowania osób/ firm zewnętrznych (np. serwis, usługi) o zagrożeniach i sposobach ochrony.
24	Czy ustalono wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, obejmujący prace z chemikaliami; Czy opracowano szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych.				Ustalić wykaz, opracować procedury.
25	Czy pracownicy i inne osoby świadczące pracę na rzecz pracodawcy zostali we właściwy sposób poinformowani o ryzyku związanym z niebezpiecznymi środkami chemicznymi i przeszli odpowiednie szkolenie w zakresie stosowanych środków zapobiegawczych i ochronnych.				Opracować instrukcje. Poinformować pracowników i inne osoby świadczące pracę oraz osoby/ firmy zewnętrzne (np. serwis, usługi) o zagrożeniach i sposobach ochrony. Poddawać pracowników okresowym szkoleniom z zakresu bhp nie rzadziej niż raz w roku.
26	Czy istnieją pisemne instrukcje stanowiskowe, dotyczące wykonywania czynności z niebezpiecznymi środkami chemicznymi.				Opracować i udostępnić pracownikom instrukcje.
27	Czy istnieje instrukcja określająca sposób gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, zgodna z przepisami i czy jest kontrola jej przestrzegania.				Opracować instrukcję gospodarki odpadami, wdrożyć do stosowania.
28	Czy wprowadzono odpowiednie zasady higieny osobistej (mycie rąk, zmiana odzieży, zakaz jedzenia, picia i palenia na stanowiskach pracy itd.), a ich stosowanie jest kontrolowane.				Wdrożyć odpowiednie zasady i zapisać je w instrukcjach stanowiskowych.
29	Czy istnieją instrukcje postępowania w sytuacjach awaryjnych na wypadek np. wycieku, zmieszania, pożaru, wybuchu chemikaliów.				Opracować instrukcję, wdrożyć je do stosowania, przeprowadzać okresowe ćwiczenia pozorowane.
30	Czy w zakładowym wykazie środków ochrony indywidualnej uwzględniono środki niezbędne dla ograniczenia narażenia inhalacyjnego i kontaktowego z uwzględnieniem informacji zawartych w kartach charakterystyki; czy ustalone środki ochrony indywidualnej są na bieżąco wydawane; czy jest kontrolowane ich odpowiednie stosowanie, przechowywanie i konserwacja.				Ustalić odpowiednie do zagrożenia rodzaje ochron indywidualnych oraz odzieży ochronnej i obuwia; poinformować użytkowników o zasadach i sposobie ich stosowania, przechowywania i konserwacji; wydać do indywidualnego użytku ustalone środki i umożliwić ich wymianę w przypadku zniszczenia lub utraty cech ochronnych, przez cały czas wykonywania pracy.
31	Czy w pobliżu miejsc stosowania i magazynowania chemikaliów o własnościach żrących lub łatwopalnych są natryski ratunkowe do obmycia całego ciała i oddzielne natryski ratunkowe do płukania oczu.				Zamontować odpowiednie natryski zgodnie z przepisami [ 2 ], kontrolować ich działanie.
32	Czy zapewniono pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla pracowników i innych osób wykonujących pracę na rzecz pracodawcy; Czy w przypadku stosowania chemikaliów zakwalifikowanych jako toksyczne, drażniące, uczulające, a także chemikaliów pylących lub o nieprzyjemnym zapachu, wydzielono dla pracowników odrębne szatnie i jadalnie; Czy przed wejściem do jadalni są przedsionki umożliwiające pracownikom zdjęcie odzieży ochronnej oraz umywalki z bieżącą, ciepłą wodą; Czy zapewniono miejsca i urządzenia do oczyszczania i suszenia odzieży ochronnej, obuwia i innych środków ochrony indywidualnej wymagających oczyszczenia.				Zapewnić odpowiednie pomieszczenia i urządzenia, zgodnie z przepisami [ 2 ].

Opracowała:

nadinspektor pracy Jolanta Adamczyk-Pyzel

nadinspektor pracy Grażyna Pawlata -Ich

---