EKONOMIA (25.09.2009r.)

DEFINICJA POJĘCIA - EKONOMIA:

DEFINICJA 1

Definicja z 1936 r.

Ekonomia zajmuje się rzadkością - rzadkość jest niedoborem (środków, zasobów itp.) innymi słowy - chcemy dużo, ale mamy mało - ekonomista to człowiek, który chce złagodzić niedobory i napięcia wynikające z braku środków (rzadkości). Można zatem powiedzieć, że Ekonomia to nauka o tym jak ludzie radzą sobie z rzadkością.

Przedmiot ekonomii zajmuje się badaniem jak ludzie radzą sobie z rzadkością. Każdy człowiek jest „przedsiębiorstwem” - to jest skala mikro - zajmuje się nią tzw. mikroekonomia, poziomem środkowym zajmuje się mezoekonomia np. badanie przemysłu stoczniowego a w skali państw lub w skali globalnej mamy do czynienia z makroekonomią.

ALOKACJA OGRANICZONYCH ZASOBÓW:

Jakie mamy zasoby:

Z - ZIEMIA (wszystkie zasoby naturalne)

K - KAPITAŁ (środki, którymi rozporządzamy, środki, które mają przynieść nam zysk, kapitałem są nie tylko pieniądze, ale również lokal itp.)

P - PRACA (jest kolejnym zasobem - tu chodzi o pracę żywą - to jest to co wydatkują ludzie)

I - INFORMACJA (daje nam know-how - informację o tym jak użyć ZASOBÓW, KAPITAŁU I PRACY, aby osiągnąć efekt - to recepty, pewna wiedza itp.)

OBECNIE NAJWAŻNIEJSZYM ZASOBEM JEST INFORMACJA

KONFLIKT:

NIEOGRANICZONOŚĆ (ludzkie chęci i pragnienia) ⇔ OGRANICZONOŚĆ (zasoby)

• Kwestia optymalizacji - czyli wyboru najlepszego wariantu - nie można optymalizować jeśli nie ma rzadkości.

DEFINICJA 2

Ekonomia zajmuje się systemem komunikowania się, wymieniania informacji o chęci i zasobach za pośrednictwem cen i głosów w życiu politycznym. Płacąc za towar - dajemy sygnał, że zyskał on naszą akceptację i uznanie i w ten sposób komunikujemy się z wieloma ludźmi. Wymienia się tutaj informację o tym na co mamy ochotę i jakie są zasoby, komunikujemy się za pośrednictwem cen- kupując dajemy sygnał, aby produkować i sprzedawać

Ekonomia analityczna - (main stream - czyli główny nurt głównego nurtu) - to nauka, która próbuje wyjaśniać oraz przewidywać procesy i skutki podejmowanych przez ludzi decyzji w rozmaitych sytuacjach i kwestiach. Posługuje się przy tym prostym modelem analitycznym, którego zastosowanie wykracza daleko poza gospodarkę - L. Balcerowicz.

Tutaj najważniejszym słowem jest DECYZJA a więc Ekonomia to nauka o podejmowaniu decyzji.

1. RZADKOŚĆ (wymaga komunikacji) 2. KOMUNIKACJA 3. DECYZJA

Ekonomia analityczna posługuje się modelami matematycznymi:

• nie przedmiot wyróżnia ekonomię ale METODA

• metodologiczny indywidualizm - chodzi o jednego człowieka a nie np. grupę ludzi (metoda dot. 1 człowieka)

• Ludziom przypisuj się pewne dążenia, które ogólnie nazywamy INTERESEM

1. wolimy raczej mieć dany dochód niż dzielić się z kimś innym,

2. unikamy przykrego wysiłku - co nie oznacza, że go nie podejmujemy

CZŁOWIEK INTERESU - to człowiek, który unika przykrej pracy i woli nie dzielić się z kimś innym dochodami - kumuluje lenistwo.

Zakładamy, że interes jest stały i na tej podstawie identyfikujemy pewne sytuacje wyboru np. w zależności od różnych sytuacji można pokazać, że:

• kapitalizm rodzi dążenie do zysku

• socjalizm (komunizm) targowanie o lżejszy plan - zasadą socjalizmu było kumulowanie lenistwa - „Czy się stoi czy się leży 2 tys. się należy”.

• ludzie w przedsiębiorstwie prywatnym pracują bardziej wydajniej niż w państwowym WNIOSEK: jeśli chce się coś osiągnąć należy zmienić postępowanie ludzi na MASOWĄ SKALĘ.

HOMO ECONOMICUS

Ojciec ekonomii żyjący w średniowieczu - Adam Smith - tak scharakteryzował Homo economicus - Natura poddała człowieka władzy dwóch przemożnych panów: przykrości i przyjemności. Oni to zarówno:

• wskazują nam CO POWINNIŚMY ROBIĆ

• jak i decydują o tym CO ROBIMY, CO MÓWIMY, CO MYŚLIMY

PODSUMOWANIE:

(pierwsza definicja) RZADKOŚĆ -Studiowanie alokacji rzadkich zasobów

(druga definicja) KOMUNIKACJA Dowiedzieć się „CO CHCEMY”?

(trzecia defiznicja) DECYZJA Proces podejmowania decyzji

CZWARTA DEFINICJA

SCEPTYCZNA EKONOMIA POZYTYWNA - ROZWIĄZUJMY TO CO SIĘ DA ROZWIĄZAĆ:

• Studiowanie gospodarki i polityki gospodarczej przez empirycznie sprawdzone modele

• Podmiot gospodarowania (człowiek interesu, traktowany podobnie jak w socjologii) ograniczony w wyborach przez rutynę i oportunizm.

JAPOŃSKA EKONOMIA DESKRYPTYWNA - (opisowa)

Oznacza ona:

• Odrzucenie ekonomii normatywnej (która mówi - tak ma być!)

• Ekonomia współczesna dobrze tłumaczy zjawiska gospodarcze w USA ale nie w Japonii.

ZAŁOŻENIA:

Generalne:

• Świat zjawisk gospodarczych jest niepowtarzalny w czasie i przestrzeni

1. przedmiotem badania ekonomii musi być zawsze KONKRETNY obiekt w określonym czasie i miejscu

2. wnioski mogą dotyczyć tylko tego obiektu (nie wolno uogólniać wniosków)

3. teorie mogą wyjaśniać tylko konkretne zjawiska (nie mogą być uniwersalne)

4. Ekonomia nie może ograniczać się do badania wyłącznie ekonomicznych cech obiektu

5. żadne zjawisko nie ma charakteru przypadkowego (nie jest probabilistyczne)

6. zalet pytamy: DLACZEGO i odpowiadamy: DLATEGO

RZADKOŚĆ - zachowanie ludzi w warunkach ograniczonych zasobów np. brak pieniędzy, brak czasu.

KOMUNIKACJA - modele zachowań działających równocześnie ludzi

1. duże rozproszenie „DOSKONAŁA KONKURENCJA” - czyli wszystko kosztuje tyle ile powinno kosztować - to jest stan, który może się zdarzyć, ale nigdy do tego nie dochodzi, bo zawsze są jakieś monopole itp.

2. Grupy ludzkie (teoria gier) - to jak się zachowujemy

DECYZJA - ważne pojęcie - KOSZT ALTERNATYWNY (koszt utraconych możliwości) podjętej decyzji (rozwiązania) to potencjalne możliwości utracone w skutek podjęcia tej decyzji (rozwiązania). Przekładając tę ogólną zasadę na rynek dóbr i usług, powiemy że koszt alternatywny danego dobra to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe było wyprodukowanie (skonsumowanie) kolejnej jednostki tego pierwszego dobra.

A bardziej po ludzku - to pojęcie odnoszące się do przyszłości - to koszt drugiej z kolei nie wybranej możliwości.

Ekonomista powinien wytłumaczyć a nawet podać skład mikstury, która powstaje z tych zasobów poprzez odpowiedź na pytanie CO PRODUKOWAĆ (struktura i stopień rozwoju społecznego - rolnictwo, przemysł, informacja. Ile na konsumpcje, ile na inwestycje);

Dochód narodowy - to ilość towarów i usług wytworzona w ciągu roku.

PAŃSTWO ROZWINIĘTE:

Rolnictwo Przemysł Informacja

Udział: 3% 25% 70% (i % podobnie jest zatrudnienie)

PAŃSTWO NAJBARDZIEJ ROZWINIĘTE:

Rolnictwo Przemysł Informacja

Udział: 1%) 21% 78% (i % podobnie jest zatrudnienie)

(w USA nawet 0,7 - 0,8

PRZYKŁADY:

Rolnictwo Przemysł Informacja

POLSKA 3% 33% 64% (nieco inne jest zatrudnienie)

USA 1% 21% 78%

GB 1% 26% 73%

JAK PRODUKOWAĆ

• technologie,

• struktura gospodarcza kraju - mówi nam jak to możemy produkować

DLA KOGO PRODUKOWAĆ

• pecking order - porządek dziobania - pojęcie z socjologii (sektor bankowy zarabia najwięcej)

• właściciele najważniejszego strategicznie zasobu (zasób strategiczny - to taki zasób, którego posiadanie daje nam dostęp do władzy - np. informacja - najwięcej informacji mają bankierzy, politycy)

ZASÓB STRATEGICZNY - ważne pojęcie!!!

	CO (produkcja)	JAK (klasa)	DLA KOGO (instytucja)
Z - Zasoby	Autarkia (samowystarczalność) - społeczeństwo robi tak aby nie było zmian - ziemia (biologia) rządzi człowiekiem - cykl pór roku - wiosna, lato, jesień, zima - wnuk żyje tak samo jak jego dziadek.	Rolnicy (klasa podstawowa)	Religia - instytucja, która to wszystko spajała (państwo sakralne)
K - Kapitał	Produkcja materialna (przemysłowa) manufaktury	Kupcy - klasa która najbardziej skorzystała	Państwo (świeckie), prawo - bo kupcy potrzebowali bezpieczeństwa
P - Praca	Organizacja pracy - na przełomie XIX i XX wieku - produkcja masowa - zorganizowanie	Robotnicy	Związki zawodowe
I - Informacja	Wiedza - stosowana bezpośrednio do produkcji	Usługodawcy	Idee, Internet

WŁASNOŚĆ (10.10.2009r.)

Własność - to kategoria absolutnie fundamentalna w prawie.

Instytucja społeczna - to zbiór zwyczajów, nakazów, wartości, np. rodzina, własność, państwo - nauką o takich instytucjach społecznych jest socjologia, ekonomia, politologia.

Jak zmieniał się stosunek do własności na przestrzeni dziejów?: - od grzechu do świętości

1. Historia:

a). nagana bogactwa w autarkii - bo bogactwo mogło rozbić wspólnotę - bogaty mógłby zmusić innych do pracy dla niego a wartością w autarkii było to, aby wszyscy mieli w miarę po równo.

b). w chrześcijaństwie - skutek grzechu pierworodnego. Własność jest następstwem grzechu pierworodnego i jest grzechem. Wszyscy powinniśmy mieć równo i nikt nie powinien wyróżniać się ze wspólnoty. W gminach chrześcijańskich rozdawano wszystko. Klemens Aleksandryjski - ojciec kościoła pisze broszurę Pt. „Czy człowiek bogaty może być zbawiony” - przeprowadza tam dowód, że może być, ale musi świadczyć jałmużnę (takie obejście nakazu rozdawania majątku). Wytwarza się zatem związek między człowiekiem bogatym a żebrakiem, bo żeby zostać zbawionym trzeba mieć żebraka, efektem tego była bardzo duża liczba żebraków. Wiek XVII - zaczyna się walka z żebractwem, Wiek XVIII - „nie kradnij” a wiek XIX - własność jest rzeczą świętą - jeśli ją naruszysz to będzie to grzech.

c). Teoria św. Tomasza z Akwinu - XIII wiek - tzw. małe oświecenie. Własność prywatna jest rzeczą najlepszą, bo nie powoduje waśni ani kłótni, jest dobrze wykorzystywana służąc pokojowi. A własność wspólna wręcz odwrotnie. Uzasadnia to poprzez naturę: Człowiek przychodzi na świat jak każde inne bydlę - gołe, ale potem przyobleka się w sukienkę - więc własność jest tak jak ta sukienka. My musimy mieć własność żeby żyć dobrze. Św. Tomasz z Akwinu dopuszcza kradzież np. kiedy jestem głodny, ale tylko tyle na ile jestem głodny. Chodziło wówczas w tych czasach, aby ludzie przeżywali i mogli żyć w sensie biologicznym. Tomasz z Akwinu stworzył swoją teorię de facto podwaliny kapitalizmu.

d). XVII wiek nie kradnij

e) teoria Johna Locka - mówił w ten sposób: Po pierwsze człowiek jest właścicielem własnej osoby. Teoria ta rewolucjonizuje wszystko, rozwijając teorię św. Tomasza z Akwinu.

2. Pojęcie prawne, ekonomiczne i etyczne.

• Własność prawna - pewien stosunek między osobą a rzeczą, polega na wyłączności posiadania, użytkowania, rozporządzania tą rzeczą (przedmiotem rzeczy, podmiotem osoby prawne np. instytucje) - definicja z prawa rzymskiego. Będąc właścicielem rzeczy mogę jej użyć a nawet nadużyć (nawet zniszczyć), ale nie mogę jej użyć wbrew kulturze, tak aby nie zaszkodzić komuś innemu.

• Własność ekonomiczna - stosunek między ludźmi, określony poprzez REALNE KORZYSTANIE przez ludzi z wyników jej użytkowani. Np. zagarniając komuś ziemię, budynek - w sensie ekonomicznym ten ktoś jest właścicielem.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA i dyscyplinowanie (ZARZĄDZANIE) zasobami: ziemią, kapitałem, pracą i informacją.

Przedmiotem tu są środki konsumpcji plus zasoby, podmiotem są ludzie, którzy czerpią korzyści i decydują o wykorzystaniu rzeczy.

Własność w kulturze: ograniczenia kulturowe i etyczne - np. jeśli kupujemy fabrykę - to np. nie zwalniamy ludzi przez np. 1 rok.

WŁASNOŚĆ = pewien zbiór uprawnień

• Korzystanie z przedmiotu własności (korzystanie w bardzo szerokim znaczeniu)

• Udział w podejmowaniu istotnych decyzji.

3. Wybór publiczny (public choice, Buchanan, Pejovich, Alchian) analiza władzy, polityki i gospodarek)

• Reguły i ograniczenia dotyczące tej części sfery politycznej, która realizuje się przez gospodarkę. Styk polityki i gospodarki,

• Kontrakty konstytucyjne i postkonstytucyjne

4. definiowanie własności

a) trudności wynikające z istnienia szarej strefy i czarnego rynku

b) własność państwowa

- jakie to państwo jest (demokracja / niedemokracja)

- kim są funkcjonariusze tego państwa

- czyje interesy reprezentują

- jakie są warunki rekrutacji na stanowiska

- jakie motywy postępowania

- nomenklatura, korupcja

c) własność akcyjna

- proces profesjonalizacji zarządzania - oznacza, że jestem właścicielem, ale pewien obszar daję komuś w zarządzanie np. apteka

- kto jest właścicielem

• Z punktu widzenia prawa - walne zgromadzenie

• Z punktu widzenia ekonomii - zarząd i wielcy udziałowcy (liczba akcjonariuszy jest duża, zebranie raz do roku, decyzje wymagają wiedzy, rada nadzorcza ma małe uprawnienia ) - tutaj może też być tak jak w USA, że mali udziałowcy łączą się i mają swojego reprezentanta.

5. Treść praw własności. Alokacja zasobów gospodarczych a własność.

a) Treścią praw własności zasobu (używanie, prawo do dochodów i prawo zmiany treści i formy zasobu)

b) społeczny charakter praw własności zasobu (nie ma ono charakteru absolutnego)

c) prawo własności a rzadkość (własność jest niejako następstwem rzadkości)

d) złe zdefiniowanie prawa własności i rabunkowa gospodarka zasobami. Jeśli złe zdefiniowanie to rabunkowa gospodarka zasobami oznacza marnotrawstwo.

e) złe zdefiniowanie i wymiana (zła definicja utrudnia wymianę)

6. Typy własności:

1. własność prywatna (swobodne przekazywanie, płynność)

2. własność komunalna (użytkowanie, brak przekazywania)

3. własność państwowa (najwięcej ograniczeń w zakresie decyzji i w zakresie użytkowania)

Co daje własność?

Własność daje wolność - moje zasoby dają mi wolność - stąd moje zasoby mówią kim jestem.

Prawo własności najlepiej funkcjonuje jeśli jest wolność.

• Wolność (swoboda w dysponowaniu zasobami) jeśli mamy wolność to możemy dowolnie alokować środki

• NOWA ALOKACJA - im większa wolność tym większa alokacja

↓

daje NOWE WARTOŚCI - każda nowa alokacja daje nam nową wartość np. informację

↓

w rezultacie mamy POMNOŻENIE DOBROBYTU

7. Koszty transakcji - ekonomiczna analiza prawa - zajmujemy się tutaj:

1. badaniem oddziaływania prawa na gospodarkę (czy sprzyja czy hamuje)

2. zasady tworzenia prawnych norm

3. koszty transakcji (procedury negocjacyjne)

- zbieranie informacji

- składanie oferty

- określanie warunków przetargu

- egzekwowanie umów

d) istnienie kosztów transakcji wymaga obudowy prawnej

e) wyraźne określenie granic własności przez prawo - chroni własność prywatną.

f) brak tej ochrony faworyzuje grupy społeczne lub poszczególne osoby

8. Własność a efektywność.

a) wyższość własności prywatnej

b) wady

- utrudnienia w transakcjach kupno-sprzedaż

- trudność w obsadzie i wymianie kadry, ////????????

c) własność non-profit

- większa swoboda w wykorzystywaniu zasobów

- mniejsza wrażliwość na koszty

- przestępczość gospodarcza

d) własność samorządowa

- efektywna w krótkim okresie czasu (kadencja - 4 lata)

- tendencja do maksymalizacji czystego dochodu (wyższe koszty) a nie do maksymalizacji zysku.

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

• ważna dla twórczej działalności (innowacyjność)

• wiążą się z nią ogromne koszty i cierpi na tym rozwój nauki i techniki (gęstwina patentowa) np. prawo patentowe zablokowało rozwój lotnictwa po pionierskim okresie braci Writh i braci Curtis, rozwój nastąpił dopiero po II wojnie światowej.

• Niekiedy szybsze tempo innowacji sprawia, że koszty ochrony tej własności stają się nieopłacalne,

• Inna jest jej rola w kraju rozwiniętym, a inna w rozwijającym się (np. lek na AIDS - kiedy wolno produkować generyki, czy problem kiedy koncerny farmaceutyczne korzystają z miejscowej wiedzy medycznej i każą sobie płacić za wyłączność.

• Wiele najważniejszych koncepcji, zwłaszcza dotyczy to matematyki, nie jest objętych ochroną mimo ich znaczenia dla techniki (np. energia atomowa, wodorowa, lasery) - nazywane są - OTWARTE ŹRÓDŁA /OPEN SOURCES/

• W obu przypadkach: własności intelektualnej i własności fizycznej występuje MONOPOL właściciela

• Niemniej w wypadku właściciela własności intelektualnej kopiowanie tej własności wiąże się z zerowymi lub bardzo niskimi kosztami marginalnymi (końcowymi, krańcowymi)

• Własność intelektualna swoją rzadkość może zawdzięczać wyłącznie porządkowi prawnemu.

• Jeżeli mamy duży zakres ochrony to ingerencja w gospodarkę państwa się powiększa (co nie jest najlepsze)

• Wydaje się, że lepiej upowszechniać nowe technologie niż przeznaczać zasoby na rozwiązywanie tego samego problemu.

LIBERALIZM (24.10.2009 r.)

PRAWO, WOLNOŚĆ, WŁASNOŚĆ = 3 filary dobrej gospodarki

Najczęściej LIBERALIZM definiuje się jako następujący zespół cech:

• Koncepcja człowieka jako racjonalnego indywiduum,

• Człowiek przed społeczeństwem (czyli człowiek jest ważniejszy od społeczeństwa)

• Świętość własności prywatnej (te i poniższe wartości upowszechnił wiek XIX)

• Gospodarka rynkowa

• Wiara w postęp

NOWA DEFINICJA (GREY)

• Egalitaryzm (równość) - hasło rewolucji Francuskiej (wolność, równość, braterstwo)

• Równość szans startu (np. edukacja, stypendia)

• Melioryzm (wiąże się z pojęciem kompromisu) - wartość, która zastępuje pojęcie (wiary) postępu - powolne - ewolucyjne polepszanie rzeczywistości jakiegoś jej fragmentu - przede wszystkim nie szkodzić - zasada wzięta z medycyny,

• Indywidualizm - człowiek jest najważniejszy (a nie tak jak w starej definicji człowiek przed społeczeństwem)

• Uniwersalizm - obecnie najbardziej sporna cecha liberalizmu) zasady tutaj przedstawione mają charakter uniwersalny.

WAŻNOŚĆ INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH (Smith, Hayek)

• Podstawowa teza Hayka brzmi: instytucje społeczne są „the result of human action but not of a human plane” - człowiek nie może narzucić planu kształtowania się instytucji społecznych - są one rezultatem ludzkich działań a nie ludzkiego planu. np. instytucja taka jak rodzina, system prawny, własność, rynek - kształtują się one żywiołowo.

Pojęcie - „ŻYWIOŁOWE SIŁY CYWILIZACJI” - oznacza, że są to siły NIEZDETERMINOWANE, zatem:

• nie może powstać plan rozwoju ludzkości, taki np. jak oferował komunizm czy faszyzm. /Filozofia Hayka była odpowiedzią na Marksizm, który zakładał drogę rewolucyjną/

• ani też nie możemy odkryć „praw” rządzących rozwojem ludzkości (skoro nie rządzą nimi „prawa” nie możemy nic odkryć)

• przyszłość jest niewiadomą

• dzieje ludzkości są procesem selekcji, rozwijamy się metodą prób i błędów

• niemniej rozwój ludzkości nie jest „czystym” procesem biologicznej ewolucji.

Ludzkość rozwija się poprzez swoją KULTURĘ

• w niej zawarte są przekazy wartości zachowań i postaw wymyślonych w przyszłości

• ona także „testuje” przydatność nowych rozwiązań

• najważniejszą rolę w owym procesie testowania pełnią instytucje społeczne

• najważniejszymi jak dotąd takimi instytucjami są własność prywatna i rynek.

• są to instytucje typu „kosmos” powstające w wyniku żywiołowego procesu, podobnego do procesów biologicznych

• „kosmos” - nie realizuje żadnych narzuconych z góry celów

• „kosmos” - umożliwia osiągnięcie indywidualnych celów milionom ludzi.

• społeczeństwo zorganizowane przez instytucje typu kosmos, a więc bez przymusu ma większe szanse rozwoju, ponieważ testuje więcej rozwiązań,

• Hayek uważa, że lepiej poradzi sobie społeczeństwo tradycyjne, gdzie świadomość ograniczeń ludzkich jest większe.

POSTĘP CYWILIZACYJNY

• postęp jest wtedy, kiedy traktujemy wiedzę jako sumę wiedzy jednostek, wiedzy naukowej oraz instytucji kultury (zwyczaje, wartości, wzory zachowań)

• spontaneus order - pojęcie zaczerpnięte ze szkockiego oświecenia od Adama Smitha

WIEDZA JEDNOSTEK

• jest to wiedza ograniczona

• ignorancja jednostek staje się coraz większa

• racjonalizm jest bezsilny wobec planowania przyszłości

• racjonalizm zdaje egzamin w roli sędziego, jako poszukiwanie granic własnych możliwości, wobec przyszłości jest bezsilny („konstruktywizm” = Marksizm - tak o nim mówił Friedrich von Hayek)

CZŁOWIEK - najważniejszy dla Liberalistów

• nie jest to Homo oeconomicus, indywidualizm nie oznacza kultywowania egoizmu,

• Człowiek jest istotą o ograniczonej wiedzy, ale też jest istotą mającą NIEPOWTARZALNĄ WIEDZĘ. - przykład VOLVO, gdzie wokół majstra skupiała się załoga składająca się z kilku pracowników.

• tą wiedzą jest zasób wiedzy (informacji), którą posiada konkretny człowiek

• ten zasób stanowi o niepowtarzalności człowieka

WIEDZA JEST ROZPROSZONA I UWIĘZIONA W LUDZIACH - WYZWOLENIE WIEDZY TO KOOPERACJA I DEMOKRACJA

DEMOKRACJA jest to:

• PROCES doskonalenia instytucji

• STAN SPOŁECZNY tworzący warunki sprzyjające ludzkiej kooperacji

WNIOSEK:

DEMOKRACJI NIE MOŻNA NARZUCAĆ INNYCH CELÓW POZA CELAMI JEDNOSTEK - Fredrich Hayek, Charles Tilly

TRZY FILARY DEMOKRACJI:

• społeczeństwo obywatelskie - (obywatel zna swoje prawa, ale i obowiązki itd.)

• autonomia samorządowa

• cnoty demokratyczne (wartości demokratyczne) są różne w różnych krajach.

REASUMUJĄC:

• dzieje ludzkie cechuje spontaneus order będący wynikiem działania żywiołowych sił cywilizacji

• najważniejszy jest pojedynczy człowiek (indywidualizm) jako nośnik informacji

• człowiek jest niepowtarzalny ponieważ jego doświadczenia życiowe są różne i niepowtarzalne

• w społeczeństwie gdzie dużo instytucji typu „kosmos” taki człowiek będzie mógł spożytkować swoją wiedzę.

• wolność daje rozwój, bo umożliwia działanie

• tradycja daje rozwój, bo dostarcza cały arsenał przetestowanych narzędzi

• współpraca między ludźmi wyzwala wiedzę

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<WSTAWIĆ JAKIEGOŚ PIKCZERA >>>>>>>>>>>>>>>>>>

KONKURENCJA

• PROCES, w którym uczestnicy rynku dążąc do realizacji swych interesów rywalizują ofertami, starając się dać najkorzystniejsze

• zachodzi między sprzedającymi a kupującymi (ale także w obrębie kupujących i sprzedających)

• konkurencja cenowa i poza-cenowa (np. marka itp.)

• doskonała konkurencja

• rynek licznych nabywców /nie ma monopolu/

• rynek licznych sprzedających

• nikt nie jest w stanie wpłynąć na cenę

• wymaga doskonałej informacji

WOLNA KONKURENCJA

„NIEWIDZIALNA RĘKA” (RYNKU) - Adama Smitha - invisible hand

OPIS TECHNICZNY KONKURENCJI

• teoria podaży i popytu

* elastyczność cenowa popytu

Ec =

- popyt doskonale nieelastyczny (nie ma reakcji)

popyt sztywny Ec = 0 popyt elastyczny

OŁÓWEK - składniki drewno + grafit

należy zawrzeć 1600 transakcji aby wyprodukować ołówek - im więcej transakcji tym tańszy produkt końcowy.

RODZAJE RYNKÓW

RYNEK - proces, instytucja społeczna)

1. Rynek - proces umożliwiający osobom określenie:

- co kupić

- co sprzedać

- na jakich warunkach chcę to uczynić

Formy wymiany

1. TOWAR - TOWAR np. kraje rozwijające się, uciążliwa wymiana, wymiana barterowa

2. TOWAR - PIENIĄDZ - TOWAR - prosta gospodarka towarowa

3. PIENIĄDZ - TOWAR - PIENIĄDZ ` (prim) - rozwinięta gospodarka towarowa

2. Historyczny rozwój rynku

• gospodarka naturalna (autarkia)

• gospodarka towarowa

• społeczny podział pracy

1. Etapy:

• zbieractwo

• pasterstwo

• rolnictwo

• rzemiosło

• kupiectwo

2. Ekonomiczne wyodrębnienie producentów (powstanie producenckiej formy własności prywatnej) producent jest właścicielem środków produkcji (przedmiotów pracy i środków pracy)

RODZAJE RYNKÓW

• Rynek lokalny (w sensie rzemiosła), regionalny (dla jakiegoś regionu geograficznego), krajowy, międzynarodowy, światowy (globalny)

• sprzedawcy - nabywcy - rynek konsumenta

• producenta - konsumenta - rynek producenta - w Polsce był raczej w komunizmie, produkcja była tak mała, że wszystko znajdowało nabywcę

• Heterogeniczny - (np. praca) - to rynek niepoliczalny - sprzedaje się tu bardzo dziwny towar - np. pracę. Jest bardzo trudno wycenić pracę - trudno tutaj o sprawiedliwość. Jeśli płaci się mało to ludzie pracują źle i małowydajnie. To rynek trudny, kapryśny i wiele zależy od dogadania się.

• Homogeniczny (np. miedź, zboże) - to towary, który łatwo oznakować i nadać im cenę - to towar zmatematyzowany - nadajemy mu klasę, ilość itd. oznaczamy stopień czystości - globalną cenę dyktują, wyznaczają giełdy.

FUNKCJE RYNKU

• wycena dóbr, usług, zasobów pracy

• Informacja - ceny, popyt, podaż, procent (cena kapitału) /koszt nabycia kapitału - w banku rośnie w czasie kryzysu, maleje kiedy w gospodarce jest dobrze - czyli maleje kiedy jest Hossa rośnie kiedy jest Bessa/ - ta informacja mówi nam ile co jest warte.

RACJONALIZACJA:

1. innowacje - jakakolwiek zmiana przynosząca zysk (wynalazek, zmiana wyglądu towaru, znalezienie nowego rynku) - innowacja niszczy coś, aby powstało coś nowego,

2. nierówności społeczne - rynek pracuje na rzecz zamazania nierówności, ale społeczeństwo musi być wolne, musi mieć otwarte możliwości kariery, musi być społeczeństwo zróżnicowane, bogaci, biedni, średniobogaci, średniobiedni itd.

BOGACI - b. luksusowe artykuły z zagranicy

BARDZO BIEDNI - konsumują towary bardzo niskiej jakości, których nie da się eksportować.

Taki model społeczny powoduje, że bogaci są coraz bardziej bogatsi a bardzo biedni coraz biedniejsi. Konsumpcja ludzi bogatych nie powoduje zmiany produkcji u ludzi bardzo biednych - tak wyglądało społeczeństwo polskie przed transformacją.

Bogaci Klasa średnia Bardzo biedni

(konsumują towary luksusowe) (to co konsumuje klasa średnia daje sukces krajowi) (konsumują śmieci)

• RÓWNOWAGA - poprzez informację. (rynek daje nam informację i przez nią dochodzimy do równowagi. Dobry rynek to rynek dynamiczny, z milionami pomysłów a równowagę rynek osiąga poprzez to, że rynek naśladuje ludzi, którym się udało.

• WERYFIKACJA - takie sprawdzenie:

1. trafności decyzji

2. społecznej przydatności produkcji

DOBRY RYNEK

- konsumenci głosują - oddają swój głos dobrowolnie - kupując gazetę, kupując bułkę - kupując cokolwiek - głosują w ten sposób, że wybieram to co lubię a producenci myślą o mnie.

- producenci się dostosowują

WADY RYNKU KONKURENCYJNEGO:

• jeśli zły rozkład dochodów w społeczeństwie wówczas rynek efektywny ale na towary luksusowe

• konkurencja będzie nieskuteczna jeśli koszty produkcji będą ponoszone przez ludzi którzy nie korzystają z danego wyrobu. Koszty zewnętrzne (zanieczyszczone powietrze, korozja samochodów, elewacji budynków, odzież, obuwie)

• konkurencja może spowodować rozwój produkcji niepożądanych społecznie dóbr i usług (np. narkotyki, używki itd.)

• Proliferacja produktów - zbyt dużo podobnych produktów, duże koszty marketingowe (reklama) - chcemy kupić lodówkę - mamy 200 do wyboru - w takim przypadku ponoszone są bardzo duże koszty marketingowe, aby wypromować produkt

• wykorzystanie ignorancji klientów - tzw. strategia „ZWAB i ZMYL”.

KULTUROWY OPIS RYNKU:

Teza: RYNEK zależy od WARTOŚCI i OBYCZAJÓW. np. na rynku tureckim - musimy się targować.

Podstawą dobrego rynku jest:

• dotrzymywanie umów - prywatne kontrakty,

• dobre PRAWO HANDLOWE - ma kreować zaufanie i ułatwiać przeprowadzanie transakcji,

• REŻIM MONETARNY -

Mechanizm rynkowy jest stabilizowany przez społeczeństwo i jego kulturę, wartości, które stabilizują to społeczeństwo (rynek) Równość, wolność, braterstwo (pomagamy komuś itd.)(bezpieczeństwo altruistyczne, przyjaźń) - wartości wielkiej rewolucji francuskiej. A więc nie tylko działania egoistyczne, ale altruistyczne wzmacniają mechanizm rynkowy.

RYNEK nie jest lubiany, ponieważ: wspólnota wydaje się lepsza od rynku (socjalizm, komunizm). „URYNKOWIENIE” daje gorsze stosunki międzyludzkie (a co dał socjalizm: bumelanctwo, korupcję, znajomości, układy)

Państwo, które zjawia się zamiast rynku nie daje społeczeństwa obywatelskiego - np. socjalizm itp.

KONKURENCJA i WSPÓŁDZIAŁANIA

KLASTER = GRONO - np. Silicon Valley - podejście azjatyckie - jestem listkiem na drzewie, jestem gronem w winogronie - podejście nie indywidualistyczne.

• termin wprowadzony przez Michaela Portera - lepszy jest business soft od hard (Harvard Business School) - lepszy jest koordynator niż generał, major.

• oznacza: Skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców towarów i usług, które działają w pokrewnych sektorach gospodarki.

• konkurencja

- skupienie podmiotów gospodarczych w jednym regionie

- prowadzą podobną działalność

- konkurencja o klientów

NA OKO TAKIE SKUPIENIE NIE POWINNO DAĆ NICZEGO DOBREGO, ALE DAŁO, BO ZAISTNIAŁA:

WSPÓŁPRACA

• współpracują z tymi samymi jednostkami badawczymi

• finansują badania i rozwój (B+R) z ang (R+D)

WAŻNY SKRÓT „B+R” - oznacza, że państwo daje forsę na naukę, ale z poleceniem rozwiązania konkretnej sprawy, problemu.

termin z ang. „R+D” - research + development

• laboratoria

• realizują wspólne projekty produkcyjne

KLASTER

• obniża koszty produkcji: gromadzi w jednym miejscu fachowców zarówno wysoko wyspecjalizowanych, jak i rzemieślników (klaster obniża koszty i firmy w nim zgromadzone osiągają większy zysk)

• daje poprzez konkurencję ponadprzeciętny zysk firmom

• przyspiesza wprowadzenie najnowszych technologii,

Dziedziny, w których może powstać KLASTER w zasadzie są dowolne.

• najczęściej są to tzw. nowe technologie, a więc biotechnologia, telekomunikacja, przemysł komputerowy, przemysł półprzewodników,

• najbardziej znanym klastrem jest Dolina Krzemowa

• klaster jest typem produkcji najczęściej spotykanym we Włoszech.

• przemysł galanteryjny (guziki, oprawki okularów)

• przemysł odzieżowy (od niskoprzetworzonego surowca po gotowy wyrób - np. swetry Benetton)

• najnowszy sukces to międzynarodowy klaster, który utworzyły Dania i Szwecja korzystając z wybudowanego mostu (Kopenhaga - Malme) ustwnowiły Medicon Valley (Północna Justlandia i południowa Skandia) na wzór Doliny Krzemowej - rejon biotechnologiczny.

- działa tutaj 60% wszystkich firm biotechnologicznych Skandynawii

- 500 firm, 26 szpitali klinicznych

- 12 uniwersytetów - głównie medycznych

- 30 tys. wysokiej klasy specjalistów

- uczy się 135 tys. studentów

- inwestują tu firmy angielskie i amerykańskie

Polska

• brak kompleksowej polityki i pracy populizatorskiej

• stosunkowo szybko możliwe jest powstanie klasteru w rolnictwie np. wytwórnie serów.

OCEANY / red and blue ocean/

Strategia "błękitnego oceanu" (ang. Blue Ocean Strategy) - jedna ze strategii zajmowania rynków przez przedsiębiorstwa. Autorami pojęcia są W. Chan Kim i Renée Mauborgne związani z francuską wyższą szkołą biznesu INSEAD, a opisane ono zostało w wydanej w 2005 roku książce pt. Blue Ocean Strategy. Koncepcja strategii "błękitnego oceanu" jest pewnego rodzaju przeciwwagą dla strategii "czerwonego oceanu" (czyli zajmowania tych rynków, które są już zagospodarowane).

Podstawą definicji "błękitnego oceanu" jest kreowanie przez przedsiębiorstwa wolnej i niezagospodarowanej jeszcze przestrzeni rynkowej. Dzięki temu konkurencja przestaje być istotna oraz przedsiębiorstwa wykorzystują w pełni innowacyjność do kształtowania swojej pozycji. Istotą tej strategii jest innowacja wartości, której celem jest koncentrowanie się na wytwarzaniu nowych wartości dla klientów i własnego przedsiębiorstwa.

Sześć głównych zasad strategii "błękitnego oceanu":

1. Rekonstrukcja, zmiana granic dotychczasowego rynku.
2. Skoncentrowanie się na szerokiej i długofalowej wizji działania, a nie wyłącznie na wskaźnikach strategicznych i operacyjnych.
3. Szukanie możliwości poza granicami istniejącego popytu rynkowego.
4. Realizacja strategii według ustalonej kolejności.
5. Poszukiwanie sposobów na pokonywanie przeszkód organizacyjnych, związanych z wdrażaniem strategii.
6. Wbudowanie realizacji w całość strategii.

• innowacja wartości:

1. jest nowym sposobem myślenia

2. oznacza koncentrację na innowacji i budowaniu wartości

3. oznacza łączenie w całość dwóch elementów: innowacja i użyteczność oraz kosztów wytwarzania i ceny.

• sprzeciwia się obiegowej mądrości, że firma ma do wyboru kompromis między wartością a kosztami (tworzę większą wartość dla konsumentów, ale to kosztuje, bądź daję im produkt w niższej cenie, ale to oznacza obniżenie wartości)

• dąży się jednocześnie do wyjątkowości i niższych kosztów

Przykłady BLUE OCEANS

Cirque du Solei - cyrk słońca - cyrk inny niż wszystkie, np. bez zwierzaków :)

Twórca i pomysłodawca - Cuy Laliberte - postanowił, że nie będzie kończył przedstawień cyrkowych.

• gwiazdy, zwierzaki - to zdefiniowane cele przedsiębiorstw cyrkowych, cyrk du Soilae jest kompletnie bez zwierzaków

• cyrk du Soilae wykorzystał niechęć do wykorzystywania zwierząt w cyrku istotnie obniżając w ten sposób koszty

• powrócił do namiotu (cyrki w USA wynajmowały sale, sceny)

• zaoferował widowisko Brodwayowskie w treści (teatr) z własną muzyką i tańcem (balet) - nie było do tej pory baletu w cyrku. Wszystko to razem połączone jest w logiczną całość

• zaoferował 3 krotnie niższą cenę biletów niż w klasycznym cyrku

• prowadził własną szkołę cyrkową.

BODY SHOP

PORÓWNANIE CZERWONEGO I NIEBIESKIEGO OCEANU

Ocean czerwony	Ocean niebieski
konkurencja w istniejącej przestrzeni rynkowej	tworzenie wolnej przestrzeni rynkowej
zwalczanie konkurencji	nie istotne
wykorzystanie popytu	tworzenie nowego i przechwytywanie starego popytu
kompromis między wartością a kosztem (większa wartość - większy koszt)	przełamanie tego kompromisu
system firmy to wybór między wyjątkowością a niskimi kosztami	system firmy to dążenie do wyjątkowości i niskich kosztów

KANWA STRATEGII BRANŻY

- konwencjonalna strategia branży -

PRZEDSIĘBIORSTWO

---