Temat: Fotodermatozy. Choroby włosów i paznokci.

Fotodermatozy to grupa chorób skóry, których cechą wspólna jest nadwrażliwość na promieniowanie UV światła słonecznego. Objawy kliniczne występują w tych jednostkach w miejscach eksponowanych na słońce, głównie twarz i szyja.

Fotodermatozy możemy podzielić na następujące grupy:

1. fotodermatozy pierwotne (tu: pokrzywka świetlna, wielopostaciowe osutki świetlne)

2. odczyny fotoalergiczne i fototoksyczne

3. fotodermatozy wtórne

4. dermatozy, w których światło słoneczne jest czynnikiem wyzwalającym lub zaostrzającym

POKRZYWKA ŚWIETLNA

Jest odczynem na światło o różnych długościach fal (promienie X, UV, podczerwone, widzialne, tu też naświetlanie w solariach).

Objawy występują już kilka minut po ekspozycji na promieniowanie. Są nimi bąble pokrzywkowe na podłożu rumieniowym. Towarzyszy im świąd. Zmiany występują na twarzy, ale tez mogą występować w okolicach odsłoniętych. Przebieg choroby może być ostry lub przewlekły.

WIELOPOSTACIOWE OSTUKI ŚWIETLNE

Przyczyną powstawania jest UVA, rzadziej UVB. Zmiany: pęcherze, pęcherzyki, grudki występują na odsłoniętych częściach ciała (twarz, szyja). Kilka godzin do kilku dni po ekspozycji występuje również świąd. Może dojść do lichenizacji.

FOTOTOKSYCZNE ZAPALENIE SKÓRY.

Choroba jest wynikiem ekspozycji na promieniowanie słoneczne podczas przyjmowanie np. leków fotouczulających (tetracykliny, fenotiazyny, niesterydowe leki przeciwzapalne, psolareny) lub działania miejscowych czynników (smoła, oleje, niektóre rośliny, np. liście barszczu pospolitego).

Zmiany chorobowe występują na twarzy, szyi, dekolcie (z charakterystycznym wolnym trójkątem pod podbródkiem). Zmiany maja charakter oparzenia słonecznego lub są to zmiany rumieniowo-pęcherzowe.

FOTOALERGICZNE ZAPALENIE SKÓRY

Jest wynikiem ekspozycji na alergen (fotoalergen) i światło słoneczne (zwłaszcza UVA). Podział fotoalergenów:

- pochodzenia wewnętrznego (np. leki przeciwcukrzycowe, sulfonamidy)

- pochodzenia zewnętrznego (filtry słoneczne, kosmetyki zapachowe, środki dezynfekcyjne)

Zmiany dotyczą miejsc eksponowanych na słońce: twarz, szyja, usta (z charakterystycznym wolnym trójkątem pod podbródkiem). Zmiany to: rumień, grudki, pęcherzyki, pęcherze, którym towarzyszy świąd.

CHOROBY WŁOSÓW.

Wady strukturalne włosów.

1. Wady wrodzone i nabyte:

- rozszczep podłużny włosa - rozszczepienie wolnego końca włosa na skutek urazu(trwała, nadmierne czesanie, ciasne spinanie gumką). Unikanie urazu powoduje odrost włosów prawidłowych.

- rozszczep węzłowaty włosa - może być dziedziczny lub powstaje wskutek urazów. Są to pojedyncze lub mnogie drobne rozszerzenia włosa.

- włosy obrączkowate - naprzemienne 1-3 mm jasne i ciemne odcinki włosa. Etiologia nieznana. Włosy są scieńczałe, bez połysku, suche, łamiące, wyglądają na zapiaszczone.

- włosy skręcone - włosy łamliwe, skręcone o 180^O wzdłuż osi. Może być to uszkodzenie po zabiegach kosmetycznych lub dziedziczne.

- włosy wełniste - kędzierzawe lub wełniste, przypominają włosy osób ciemnoskórych.

- zespół włosów niedających się uczesać - jasne, suche, niesforne włosy.

- włosy paciorkowate - schorzenie powstaje na skutek cyklicznych zaburzeń fazy anangenowej włosa. W efekcie włos ma zgrubienia i zwężenia. Łatwo się łamią.

- włosy bańkowate - umiejscowiona łamliwość i utrata włosów, przy czym pozostałe włosy są proste i sztywne. Zmiany powstają wskutek używania suszarki, lokówek, środków rozjaśniających włosy.

- włosy węzełkowate - węzełki na włosach kręconych powstają wskutek ich czesania, pocierania, drapania

- włosy wrastające - włosy wyrastające ze skóry zakrzywiają się i z powrotem wrastają w skórę. Najczęściej dochodzi do tego zjawiska na brodzie i karku.

2. Zmiany zabarwienia włosów:

Wyróżniamy kilka barw włosów: czarne, brązowe, rude, blond, popielate. Pod wpływem promieniowania UV, wody utlenionej, wskutek zahamowania syntezy melaniny, włosy mogą zmieniać swoją barwę. Czynniki wpływające na barwę włosów:

- stosunek ilościowy eu i feomelaniny

- liczba, kształt i wielkość ziarenek melaniny

- rozkład ziarenek melaniny w łodydze włosa

Zmiany zabarwienia włosów:

1. heterochromia - dwa różne kolory włosów u jednej osoby

2. bielactwo wrodzone - całkowity brak melaniny (włosy bezbarwne) lub niewielkie ilości melaniny (włosy bardzo jasne)

3. bielactwo częściowe - niewielki obszar pozbawiony melaniny (biały pukiel włosów)

4. siwienie - przedwczesne (przed 20 r.ż.); fizjologiczne - zmiana zabarwienia włosów na białe wskutek osłabienia aktywności tyrozynazy w opuszce włosa i zmian zwyrodnieniowych w melanocytach, po 40 r.ż.; objawowe - może wystąpić przy nadczynności tarczycy, niedokrwistości złośliwej, wysokiej gorączki, niedożywienia

3. Nadmierne owłosienie

Hipertrychoza - schorzenie, w którym dochodzi do przekształcenia jasnych włosów meszkowych w ciemne, grube włosy terminalne. Jest to choroba występująca najczęściej rodzinnie, bez zaburzeń hormonalnych.

Leczenie: epilacja laserem, prądem, depilacja.

Hirsutyzm - nadmierne owłosienie typu męskiego u kobiet i dzieci pojawiające się pod wpływem wysokiego poziomu androgenów lub nadmiernej wrażliwości narządów na ich działanie. Owłosienie w miejscach charakterystycznych dla owłosienia typu męskiego.

Czynniki: zaburzenia endokrynologiczne, leki o działaniu androgenowym, czynnik nieznany (hirsutyzm idiopatyczny).

Leczenie: leczenie choroby podstawowej, leki przeciwandrogenowe, epilacja, depilacja.

4. Łysienie - przejściowa lub trwała utrata włosów obejmująca niewielką powierzchnię lub całą owłosioną skórę głowy.

Typy łysienia: telogenowe, anangenowe, mieszane.

Przyczyny wypadania włosów to mi. in.: wiek, złe odżywianie zaburzenia hormonalne (hipotyreoza, hipertyreoza, hiperprolaktynemia, hiperandrogenizm, hipoestrogenizm), przyjmowane leki (np. hormony, cytotoksyczne, immunosupresyjne), zatrucie metalami ciężkimi, niektóre choroby (toczeń rumieniowaty, AIDS, gruźlica, kiła), promieniowanie UV, sezonowość (wiosna, jesień).

Diagnostyka - wykonanie trichogramu.

Łysienie androgenowe męskie - trwała utrata włosów występująca u większości mężczyzn powyżej 40 r. ż. Utrata włosów zaczyna się od katów czołowych i szczytu głowy.

Łysienie androgenowe kobiet - proces łysienia zależny od androgenów. Zjawisko rzadsze niż u mężczyzn.

Łysienie plackowate - choroba o podłożu autoimmunologicznym, występująca rodzinnie, charakteryzująca się przejściowymi lub trwałymi ogniskami wyłysienia zlokalizowanymi wyłącznie w owłosionej skórze głowy. Czasem też w okolicach pachowych, płciowych, w obrębie rzęs i brwi.

Łysienie bliznowaciejące - wyłysiałe ogniska bliznowate, w obrębie których dochodzi do trwałej utraty włosów, powstające w wyniku wrodzonych lub nabytych chorób owłosionej skóry głowy.

5. Łupież owłosionej skóry głowy

Drobnopłatowe złuszczanie owłosionej skóry głowy z mniej (łupież suchy) lub bardziej (łupież tłusty) nasilonym łojotokiem. Złuszczanie jest przewlekłe, z okresowym nasileniem lub poprawą stanu klinicznego.

Leczenie - szampony przeciwłupieżowe, sterydy w okresie zaostrzenia.

6. Inne choroby owłosionej skory głowy:

- zapalenie mieszków włosowych - omówione przy zakażeniach bakteryjnych (krosty przebite włosem)

- grzybica strzygąca powierzchowna - omówiono przy grzybicy (ogniska z nierówno ułamanymi, szarawymi włosami)

- grzybica drobnozarodnikowa - omówiono przy grzybicy (ogniska z równo ułamanymi włosami)

- grzybica woszczynowa - omówiono przy grzybicy (zagłębione żółte strupy pozostawiające blizny i ogniska wyłysienia)

- grzybica głęboka - głębokie nacieki guzowate z ropnymi zmianami w ujściach mieszków włosowych, włosy w miejscu nacieku są łatwe do usunięcia

- ziarniniak drożdżakowy - guzowate, hiperkeratotyczne ogniska ziarniniakowe w obrębie owłosionej skóry głowy

- łupież pstry - omówione przy grzybicach (żółtobrunatne plamy łuszczące się powierzchownie w obrębie owłosionej skóry głowy)

- wszawica głowy - omówione przy wszawicy

- półpasiec - omówione przy półpaścu

- ospa wietrzna - omówione przy ospie wietrznej

- wyprysk kontaktowy - wywołane kosmetykami do pielęgnacji włosów lub farbami zmiany o charakterze pęcherzyków i grudek wysiękowych oraz zmiany przewlekłe objawami lichenizacji

- wyprysk łojotokowy - zmiany rumieniowo-złuszczające, pokryte nawarstwionymi, żółtymi strupami strupami w okolicach łojotokowych owłosionej skóry głowy

- atopowe zapalenie skóry - suchość i łamliwość włosów

- toczeń rumieniowaty - bliznowacenie i łysienie w obrębie owłosionej skóry głowy

- twardzina ograniczona - w obrębie owłosionej skóry głowy blizny jak po cieciu szablą, z trwałym wyłysieniem

- liszaj płaski - omówiono przy liszaju płaskim (czerwone błyszczące grudki w obrębie owłosionej skóry głowy, mogą prowadzić do bliznowacenia

- łuszczyca - omówiono przy łuszczycy (zlewne ogniska pokryte nawarstwionymi łuskami w obrębie owłosionej skory głowy, nie dochodzi do wyłysienia)

7. Choroby wewnętrzne obejmujące owłosioną skórę głowy:

- nadczynność tarczycy: rozlane przerzedzenie włosów w obrębie owłosionej skory głowy

- niedoczynność tarczycy: włosy cienkie, matowe, łamliwe

- guzy kory nadnerczy i hormonalnie czynne guzy jajnika: łysienie w obrębie owłosionej skory głowy

- fenyloketonuria: bardzo jasna skóra i włosy

CHOROBY PAZNOKCI

Nazwa choroby		Objawy	Leczenie
Zanik płytki paznokciowej	Pierwotne lub wtórne ścieńczenie płytki paznokciowej, czasem prowadzące do jej zaniku.	Różnego stopnia ścieńczenie płytki paznokciowej; zanik płytki.	Brak skutecznego leczenia; noszenie rękawiczek ochronnych.
Szponowatość paznokci	Pogrubienie i wykrzywienie płytek paznokciowych, dotyczące przede wszystkim paluchów.	Płytki są wydłużone, pogrubiałe i szorstkie, pobruzdowane. Barwa brunatno żółta do ciemnobrunatnej. dotyczy głównie palucha.	Opiłowanie paznokci pilnikiem, frezarką. Nałożenie klamry.
Pincer nails	Samoistne zwinięcie paznokcia w rurkę.	Paznokcie zwinięte w rurkę, bolesność. Najczęściej dotyczy kciuka i palucha.	We wczesnej fazie preparaty z mocznikiem zmiękczające płytkę paznokciową. Klamry. Usunięcie paznokcia ze zniszczeniem macierzy.
Paznokcie pałeczkowate Hipokratesa (palce Dobosza).	Rozszerzone i przerośnięte paliczki dystalne z szerokimi i grubymi płytkami paznokciowymi.	Paliczki są nieznacznie rozszerzone i przerośnięte. Płytka paznokciowa jest szeroka, gruba i wypukła. Dotyczy palców rąk.	Brak skutecznej terapii. Stosowanie preparatów pielęgnacyjnych z wit. A, C, E, lanolina, parafina, olejek z drzewa Macadamia.
Zespół żółtych paznokci.	Zgrubiałe paznokcie o żółtym zabarwieniu, zazwyczaj towarzyszące zastojowi chłonki.	Paznokcie zgrubiałe, twarde, żółte. Dochodzi do zaniku lunuli oddzielenia się płytki paznokciowej od jej końca dystalnego.	Nie ma skutecznego leczenia. Choroby, którym towarzysza zmiany maja charakter przewlekły.
Bielactwo pospolite paznokci	Białawe plamy różnej wielkości zlokalizowane w obrębie płytek paznokciowych. Etiologia nie do końca poznana. Może być wynikiem nieprawidłowego manikiuru.	Porcelanowobiałe plamy w obrębie płytek paznokciowych. Kształt rozmaity: kropki, pasma, nieregularny. Występuje u większości ludzi w różnym wieku.	Unikanie urazów mechanicznych przy manikiurze. Stosowanie preparatów pielęgnacyjnych.
Bielactwo toksyczne paznokci	Poprzeczne mlecznobiałe smugi pojawiające się na płytce w wyniku nagłego uszkodzenia macierzy, np. po zatruciu ostrej chorobie zakaźnej, w wyniku niedożywienia.	Pojedyncze, poprzeczne, mlecznobiałe smugi na płytce. Smugi o nieostrych końcach, rzadko sięgają obu wałów bocznych.	Zmiany ustępują wraz ze zrostem paznokcia. Stosowanie preparatów pielęgnacyjnych.
Ciemna smuga na paznokciach	Ciemna smuga na paznokciu. Jest zazwyczaj oznaką: plamy soczewicowatej zwykłej, znamienia melanocytowego, czerniaka, łagodnej hiperplazji melanocytów.	Ciemna smuga na paznokciu. Przebarwienie nieregularne z wypustkami w kierunku oskórka może być oznaka czerniaka.	W przypadku podejrzenia czerniaka podpaznokciowego leczenie chirurgiczne.
Grzybica paznokci	Białe zabarwienie płytek paznokciowych w przebiegu zakażeń dermatofitami.	Białe ogniska w kształcie plam lub pasm poprzecznych. Płytki stają się kruche i łamliwe. Występuje rogowacenie podpaznokciowe często z onycholizą. Zmiany zaczynają się od wolnego brzegu paznokcia. Dotyczą paznokci rąk i stóp.	Doustne i miejscowe leki przeciwgrzybiczne. ZAKAZANE ZAKŁADANIE TIPSÓW!!! Dopuszczalny manikiur i pedikiur przy zachowaniu ostrożności i sterylności zabiegu.
Pleśnica paznokci	Podłużne białożółtawe pasma prześwitujące przez płytkę, pojawiające się w przebiegu zakażenia grzybami pleśniowymi.	Pytka koloru jasno-lub ciemnożółtego. Prześwitują przez nią białożółte pasma przebiegające wzdłuż osi długiej palca. Pod płytką paznokciową obecne są żółtawe masy rogowe.	Leczenie jak w grzybicy paznokci.
Zielone paznokcie	Zgrubiałe płytki paznokciowe o zielonkawym zabarwieniu, które jest wynikiem zakażenia bakteryjnego.	Zgrubiałe płytki paznokciowe o zielonkawym, nierównomiernym zabarwieniu. Nierównomierna hiperkeratoza powoduje nieznaczne uniesienie płytek.	Miejscowe leki przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Antybiotykoterapia doustna. Pielęgnacja - patrz grzybica paznokci.
Ubytki, wgłębienia	Wgłębienia pojawiają się przede wszystkim w przebiegu łuszczycy.	Pojedyncze wgłębienia w paznokciu. Przy większej liczbie wgłębień paznokcie przypominają naparstek.	Systemowa terapia łuszczycy. Ostrzykiwanie kortykosteroidami macierzy paznokcia. Leczenie miejscowe: retinoidy, kortykosterydy, pochodne wit. D3.
Wcięcia, karby	Poprzeczne wyżłobienia płytki paznokcia, przypominające nacięcia, powstające w wyniku patologicznego rozluźnienia blaszek płytki paznokcia. Powstają w wyniku drożdżycy paznokci, łuszczycy, egzemy, erytrodermii. Bruzdy poprzeczne Beau'a powstają w wyniku urazu mechanicznego, uszkodzenia toksycznego macierzy, itp.	W przypadku drożdżycy płytka grubieje, staje się matowa, szarożółta, poprzeczne wgłębienia dają jej wygląd pagórkowaty. Wał paznokciowy jest obrzmiały, żywoczerwony, bolesny. Bruzdy poprzeczne Beau'a - poprzeczne, rowkowate zagłębienia wygięte w stronę wolnego brzegu płytki.	Leczenie drożdżycy. W przypadku Bruzdy Beau'a wyeliminowanie przyczyn powstawania zmian. Zmiany znikają w czasie wzrostu paznokcia. Polerowanie płytki paznokcia (ostrożnie!!). stosowanie lakierów typu wypełniacz bruzd, akrylu, żelu, fiberglassu.
Wyżłobienia podłużne	Linijne podłużne wgłębienia sprawiające wrażenie pękniętego paznokcia. Przyczyny: starszy wiek, suchość paznokci, powtarzające się urazy, niedobór żelaza, witamin, choroby tarczycy.	Linijne ubytki przebiegające wzdłuż osi podłużnej palca. Współistnieją one często z rozszczepieniem się lub łamliwością paznokci.	Preparaty doustne wzmacniające paznokcie z: skrzypem, witaminami, krzemem, żelazem, pokrzywa, kwasem pantotenowym, biotyną. Unikanie moczenia paznokci, urazów. Polerowanie płytki paznokcia (ostrożnie!!). stosowanie lakierów typu wypełniacz bruzd, akrylu, żelu, fiberglassu. Natłuszczanie płytki oliwą lub preparatami wzmacniającymi paznokcie.
Szorstkość paznokci	Szorstkie paznokcie pokryte licznymi, drobnymi łuskami.	Paznokieć szary, szorstki, czasem z wklęśniętą płytka. Dotyczy paznokci rąk i stóp.	Doustne preparaty z witaminami, żelazem. Steroidy pod okluzją.
Wklęśnięcie płytki paznokcia	Powstaje w wyniku zaburzeń synchronizacji wzrostu dwóch warstw płytki w przebiegu: nadczynności tarczycy, toksyn bakteryjnych, urazów mechanicznych, kontaktu z wodą i chemikaliami, niektórych chorób.	Poprzeczne lub podłużne, płytkie wgłębienie w środkowej części paznokcia. Brzegi paznokcia wywinięte ku górze .	Unikanie urazów, moczenia paznokci. Natłuszczanie płytki paznokcia, nałożenie akrylu, żelu.
Rozszczepienie paznokcia	Rozszczepienie dystalnego końca płytki paznokciowej na skutek urazu, częstego moczenia rak, częstego używania lakierów do paznokci i zmywaczy, niektórych chorób.	Dystalny odcinek płytki paznokciowej rozwarstwia się na dwie, a niekiedy na więcej poziomych warstw.	Unikanie urazów, nadmiernego moczenia płytki paznokciowej. Pielęgnacja: natłuszczanie, stosowanie odżywek z witaminami i keratyną.
Łamliwość paznokci	Kruchość i łamliwość paznokci o rozmaitej etiologii: nadmierne moczenie, niedobór witamin A, C, B6, podeszły wiek, itd.	Nadmierna kruchość i łamliwość paznokci. Paznokcie pękają wzdłuż bruzd podłużnych.	Doustne preparaty witaminowe, odżywki do paznokci, kremy do paznokci, utwardzanie paznokci metoda fiberglass.
Oddzielanie się płytki paznokciowej - onycholiza	Rozwłóknienie części łożyskowej płytki i stopniowe oddzielenie się jej części zewnętrznej od łożyska. Przyczyny: dziedziczne, samoistne (u kobiet), w przebiegu chorób skóry, częstego kontaktu z wodą, chemikaliami, powtarzających się urazów.	Oddzielenie się płytki zaczyna się od wolnego brzegu płytki lub od strony bocznych wałów i stopniowo przesuwa się w kierunku macierzy. Oddzielony obszar jest jasny. W przestrzeni podpaznokciowej gromadzą się różne zanieczyszczenia.	Odcinanie oddzielonej płytki. Miejscowe leki odkażające i redukujące. Usuwanie czynników przyczynowych (urazy, kontakt z chemikaliami, częste moczenie). Zakazane stosowanie lakierów podkładowych i utwardzaczy z formaldehydem i fenolem.

Złuszczanie płytki paznokciowej	Całkowite oddzielenie i złuszczanie płytek paznokciowych powstające w wyniku zaburzeń troficznych macierzy paznokcia.	Okresowe oddzielanie się i zanik płytek paznokciowych. Przyczyny powstawania: urazy mechaniczne, odmrożenia, ciężkie choroby zakaźne, towarzyszą chorobom: łuszczycy. liszajowi płaskiemu, łysieniu plackowatemu.	Eliminacja czynnika przyczynowego. Pędzlowanie nalewką jodową.
Uraz	Zmiany chorobowe paznokci powstające wskutek ostrego lub przewlekłego urazu.	Zaliczamy tu: krwiak, obgryzanie paznokci, błyszczące paznokcie, urazy wywołane przez obuwie, chemikalia, leki (retinoidy).
Wrastający paznokieć	Wnikanie bocznych części płytki paznokcia w otaczające tkanki miękkie, prowadzącego zapalenia wału bocznego paznokcia.	Boczna część paznokcia umiejscowiona jest głęboko w bocznym wale paznokciowym. Paznokieć wnikający w boczny wał wywołuje jego stan zapalny, dochodzi do nadkażenia bakteryjnego i powstania ropnego zapalenia bocznych wałów paznokciowych. Boczny wał jest czerwony, obrzęknięty i bolesny.	Umieszczanie pod paznokciem wałeczków z waty nasączonych płynem odkażającym, maści z antybiotykiem i przeciwzapalne. Klamry: nakleja, metalowe jednoczęściowe i trzyczęściowe. Chirurgiczne usuniecie wrastającego paznokcia.
Zanokcica	Zaczerwienienie, Obrzęk i bolesność wałów paznokciowych na tle zakażenia bakteryjnego i/ lub drożdżakowego.	Wał paznokciowy jest żywoczerwony, obrzmiały, bardzo bolesny. Istnieje możliwość powstania ropnia w obrębie wału paznokciowego. Lokalizacja - zazwyczaj wał paznokciowy jednego palca, czasem kilku.	Miejscowa antybiotykoterapia, leki przeciwgrzybiczne i odkażające. Antybiotykoterapia ogólna i doustne leki przeciwgrzybiczne. Niekiedy nacięcie ropnia i unieruchomienie palca. Unikanie urazów.

Zmiany zanikowe	Zanik płytki paznokciowej
Zmiany przerostowe	Szponowatość paznokci Pincer nails Paznokcie pałeczkowate Zespół żółtych paznokci
Patologiczne zabarwienie paznokci	Bielactwo pospolite paznokci Bielactwo toksyczne paznokci Ciemna smuga na paznokciach Grzybica paznokci Pleśnica paznokci Zielone paznokcie
Zmiany ukształtowania powierzchni paznokcia	Ubytki, wgłębienia, wcięcia, karby Wyżłobienia podłużne Szorstkość paznokci Wklęśnięcie płytki paznokciowej Rozszczepienie paznokcia Łamliwość paznokci
Zmiany w połączeniu paznokcia z podstawą	Oddzielenie się płytki paznokciowej Złuszczanie płytki paznokciowej
Nabyte choroby paznokci	Uraz Zanokcica Wrastający paznokieć
Choroby, którym towarzyszą zmiany na płytce paznokciowej	Łuszczyca, łysienie plackowate, przewlekłe choroby płuc, niedokrwistość z niedoboru żelaza

3

---