HES

(Ochrona środowiska pracy)

Inżynieria Środowiska

rok I sem. II -Wykłady

Wykład 1. (22.02.2013r.)

PODSTAWY PRAWNE

(podział:)

0. Przepisy powszechnie obowiązujące

0. Konstytucja

0. Kodeks pracy (rozdz. 10) ? przepisy wykonawcze dotyczące bhp wydawane na podstawie upoważnień ustawodawczych

0. Inne ustawy dotyczące organów nadzoru państwowego nad warunkami pracy

0. Rozporządzenia

0. Polskie normy

0. Przepisy wewnętrzne (na przykładzie PW)

0. Regulamin pracy

0. Zarządzenia i decyzje rektora PW

0. Decyzje dyrektora administracyjnego

0. Pisma ogólne

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Na jakie grupy dzielimy podstawy prawne?

2.Wymień przepisy powszechnie obowiązujące.
3.Wymień przepisy wewnętrzne.

Konstytucja RP- gwarantująca każdemu prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

Kodeks pracy- zawierający przepisy określające podstawowe zasady prawa pracy, prawa i obowiązki stron stosunku pracy oraz odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko prawom pracownika

Ustawa- ma rangę niższą niż Konstytucja i nie może być sprzeczna z Konstytucją

Rozporządzenie- akt normatywny wydawany na podstawie szczegółowego rozp. (?) zawartego w ustawie w celu jej wykonania. Zmierza do wykonania tego co jest zawarte w ustawie.

Polskie normy- określają wymagania, metody badań powszechnie używane pojęcia, nazwy, oznaczenia i symbole, a także metody prowadzenia działalności normalizacyjnej oraz badań i certyfikacji w szczególności dotyczących: bhp, ochrony życia, zdrowia, mienia i środowiska, z uwzględnieniem potrzeb ludzi niepełnosprawnych.

Pismo ogólne- pismo oficjalne skierowane do większej liczby adresatów, zawierają polecenia wydawane przez organ nadrzędny administracyjnie organowi poddanemu.

KODEKS PRACY

stan prawny na 26 października 2007r.

Dział 10. BHP

0. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy

0. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki

0. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzając bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie pracodawcę.

Przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika, w szczególności pracownik jest obowiązany:

1. Znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniach i instruktarzach z tego zakresu oraz poddać się wymaganym egzaminom sprawdzającym.

2. Wykonywać pracę zgodnie z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych.

3. Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy.

4. Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.

5. Poddać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich.

6. Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec osoby znajdujące się z rejonie zagrożenia o grożącym im niebezpieczeństwie.

7. Współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Wymień... (ileś) obowiązków pracownika.

2. Wymień... (ileś) obowiązków pracodawcy.

Wykład 2. (01.03.2013r.)

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1. organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp

2. dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem

3. organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy chorobami zawodowymi innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy

4. dbać o bhp pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawności środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem

5. egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp

6. zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami

Pracodawca:

1. ocenia i … ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko

2. informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniem

3. nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku

4. jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczaniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie

5. jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami

6. nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków oceny indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianych do stosowania w środowisku pracy.

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Ryzyko zawodowe. Jak się ocenia/ tworzy?

Ryzyko zawodowe przygotowuje zawsze grupa nigdy 1 osoba.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYżSZEGO1)

z dnia 5 lipca 2007 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach

§ 1. Rektor jest obowiązany do organizowania

szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla osób objętych obowiązkowym szkoleniom.

§ 2.Rektor jest również obowiązany do organizowania szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w wymiarze nie mniejszym niż 4 godziny, dla wszystkich studentów rozpoczynających naukę w uczelni.

§ 3. Rektor jest obowiązany zaopatrzyć pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze w zależności od rodzaju zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów.

Rektor jest obowiązany zapewnić studentom

niezbędne środki ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów lub prowadzonych badań.

§ 4. Budynki i pomieszczenia uczelni oraz przynależne do nich tereny i urządzenia, zgodnie z ich funkcją i przeznaczeniem, powinny spełniać wymagania, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z 2003 r. Nr 33, poz. 270 oraz z 2004 r. Nr 109, poz. 1156).

§ 5. Rektor jest obowiązany do utrzymywania

w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne

użytkowanie posiadanych przez uczelnię obiektów, urządzeń i terenów sportowych, a także do zapewnienia nadzoru osób do tego upoważnionych w czasie realizacji zająć z wychowania fizycznego oraz wszelkiego rodzaju zawodów sportowych organizowanych

przez uczelnię.

§ 6. Rektor może czasowo zawiesić zajęcia

w uczelni, jeżeli w salach temperatura wynosi poniżej 18 °C.

Rektor może również czasowo zawiesić zajęcia

w uczelni albo zarządzić czasowe zamknięcie uczelni lub jej jednostki organizacyjnej w przypadku wystąpienia na danym terenie klęski żywiołowej, epidemii albo innych zdarzeń zagrażających życiu lub zdrowiu

pracowników lub studentów.

§ 7. Rektor w przypadku stwierdzenia, że miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan

znajdujących się w nim urządzeń może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa studentów, jest obowiązany nie dopuścić do rozpoczęcia zajęć, wstrzymać zajęcia lub określić zadania i sposoby postępowania zapewniające bezpieczne prowadzenie tych zajęć.

Rektor jest obowiązany zapewnić, aby prowadzący zajęcia w warsztatach, pracowniach specjalistycznych, laboratoriach oraz prowadzący zajęcia wychowania fizycznego byli przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

W każdym budynku uczelni, w pomieszczeniu

dostępnym w godzinach prowadzenia zajęć dydaktycznych lub badań naukowych powinna znajdować się co najmniej jedna przenośna apteczka, wyposażona w niezbędne środki do udzielania pierwszej pomocy, których okres ważności nie upłynął, wraz z instrukcją o zasadach jej udzielania. Wykorzystane środki

i materiały powinny być na bieżąco uzupełniane.

§ 8. W zależności od rodzaju zajęć w laboratoriach, warsztatach, pracowniach specjalistycznych stosuje się przepisy BHP ustalone dla określonych gałęzi lub rodzajów pracy oraz przepisy niniejszego rozporządzenia.

Maszyny i inne urządzenia znajdujące się w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych powinny:

1) być wyposażone w zabezpieczenia chroniące pracowników i studentów uczelni przed urazami,

działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowaniem oraz szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy;

2) uwzględniać zasady ergonomii;

3) być utrzymywane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwa pracy.

§ 9. Rektor jest obowiązany udostępnić pracownikom i studentom, korzystającym z laboratoriów, warsztatów lub pracowni specjalistycznych, instrukcje uwzględniające zasady i przepisy BHP, określające w szczególności:

1) warunki bezpiecznej obsługi maszyn i innych urządzeń;

2) rodzaje prac i procesów technologicznych o szczególnym zagrożeniu dla życia lub zdrowia, w tym sposób nadzoru nad ich wykonywaniem;

3) postępowanie z materiałami niebezpiecznymi

i szkodliwymi dla zdrowia;

4) obowiązujący system znaków i sygnałów oraz sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej;

5) sposób posługiwania się środkami ochrony indywidualnej i środkami ratunkowymi;

6) postępowanie w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników i studentów, w tym udzielania pierwszej pomocy.

§ 10. 1. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby prowadzenie zajęć dydaktycznych w uczelni odbywało się pod nadzorem pracownika lub innej osoby prowadzącej zajęcia, posiadającej odpowiednie przygotowanie gwarantujące przeprowadzenie zajęć zgodnie z przepisami BHP.

Rektor jest obowiązany zapewnić, aby studenci

przed dopuszczaniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, a także do zajęć w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych, byli zaznajomieni z zasadami i przepisami BHP oraz wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia

studentów z tymi zasadami i przepisami.

§ 11. Rektor jest obowiązany ustalić zasady postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz materiałami promieniotwórczymi, zgodnie z przepisami dotyczącymi tych substancji, preparatów, czynników i materiałów.

§ 12. Stan instalacji oraz sprzętu i urządzeń

w domach studenckich nie może stanowić zagrożeń dla osób tam mieszkających i pracujących.

§ 13. Pomieszczenia uczelni powinny być utrzymywane we właściwym stanie sanitarnym.

ZARZĄDZENIE NR 31

Rektora Politechniki Warszawskiej

z dnia 12 czerwca 2007

w sprawie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy studentów oraz uczestników studiów podyplomowych Politechniki Warszawskiej

Studenci podlegają następującym rodzajom szkoleń z zakresu bhp:

0. szkoleniom wstępnym

0. instruktażom stanowiskowym

Do szkolenia muszą podejść:

0. studenci rozpoczynających naukę w PW

0. studenci, którzy przenieśli się z innych uczelni.

Odbyte szkolenie powinno być odnotowane w dokumentacji toku studiów i indeksie.

Instruktaż stanowiskowy obejmuje studentów studiów stacjonarnym, niestacjonarnym oraz uczestników studiów podyplomowych rozpoczynających zajęcia przy maszynach i innych urządzeniach technicznych i laboratoriach i pracowniach specjalnych oraz studentów odbywających praktyki studenckie na terenie uczelni.

Badania kandydatów na studia i studia doktoranckie oraz studentów i doktorantów PW, którzy w trakcie studiów będą lub są narażeni na działanie czynników szkodliwych lub uciążliwych.

ZARZĄDZENIE NR 2

Rektora Politechniki warszawskiej

z dnia 17 stycznia 2008r.

CZYNNIKI ŚRODOWISKA PRACY:

0. FIZYCZNE:

- hałas

- drgania (wibracje)

- promieniowanie (jonizujące, podczerwone, nadfioletowe, losowe)

- pole elektromagnetyczne

- pyły przemysłowe

- czynniki niebezpieczne mogące prowadzić do urazów:

* poruszające się maszyny

* ruchome elementy maszyn

* przemieszczające się wybory i materiały

* ostre oraz wystające elementy i krawędzie

0. CHEMICZNE:

w zależności od możliwych skutków i rodzaju ich działania:

- toksyczne

- drażniące

- uczulające

- rakotwórcze

- mutagenne

- upośledzające funkcje rozrodcze

0. BIOLOGICZNE:

- mikroorganizmy:

* bakterie

* grzyby

* wirusy

* pierwotniaki

- substancje wytwarzane przez mikroorganizmy:

* toksyny

* alergeny

- makroorganizmy:

* rośliny

* zwierzęta

0. PSYCHOFIZYCZNE:

- obciążenia fizyczne (statyczne i dynamiczne)

- obciążenia nerwowo-psychofizyczne

- obciążenia umysłu

- obciążenia lub niedociążenia percepcyjne

- obciążenia emocjonalne

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1. Poniżej jakiej temperatury rektor może zawiesić zajęcia?

2.Kogo obowiązują szkolenia?

3. Jakie szkolenia musi przejść student?

4.Wymień grupy czynników.

5. Wymień czynniki fizyczne/ chemiczne/ biologiczne.

Wykład nr 3 (7.03.2013)

Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną- wszystko zależy od dawki i czasu działania.

Substancje toksyczne- występujące w środowisku pracy związki chemiczne mogą mieć różną toksyczność, zależnie od oddziaływania ej substancji na organizm. W związku z tym zostały określone dopuszczalne dawki jako NDS.

Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS)- ustalone jako wartości średnia ważona, której oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i 40-godzinnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. [mg/m³].

Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe (NDSCh)- wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika jeśli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 min. I nie częściej niż 2 razy w czasie trwania zmiany roboczej, w odstępie nie krótszym niż 1 godzinę.

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Definicja NDS (4pkt)

2.Definicja NDSCh (4pkt)

Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Pułapowe (NDSP)- wartość średnia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może w środowisku pracy być przekroczona w żadnym momencie.

	NDS	NDSCh	NDSP
aceton	600	1800	-
amoniak	14	28

1. Substancje drażniące- związki chemiczne, przeważnie w postaci gazowej wywołujące działanie drażniące błon śluzowych i skóry np. HCl, chlor, tlenki azotu, kleje i rozpuszczalniki.

2. Substancje uczulające- związki chemiczne wywołujące uczulenie (alergie) jako swoistą na nie reakcje organizmu, np. związki chromu, niklu, kobaltu, formalina, fenol.

3. Substancje rakotwórcze- związki chemiczne o udowodnionym działaniu rakotwórczym u ludzi. Dla tych substancji NDS nie daje 100% bezpieczeństwa.

4. Substancje mutagenne- związki chemiczne powodujące zmiany w genach przekazywanych na następne pokolenie zalicza się do nich iperyt, formaliną, benzen, kwas azotowy.

5. Substancje upośledzające funkcje rozrodcze.

Pracodawca ma obowiązek prowadzić rejestr prac, których wykonywanie powoduje konieczność powstawania w kontakcie z substancjami rakotwórczymi i mutagennymi, który musi zawierać:

• Wykaz procesów technologicznych i prac

• Uzasadnienie konieczności stosowania tych substancji

• Wykaz i opis stanowisk pracy

• Liczbę pracowników, w tym liczby kobiet

• Określenie rodzajów substancji, preparatów i czynników oraz rodzaj kontaktu i wielkość narażenia i czas trwania

Wchłanianie polega na wnikaniu substancji do narządów, tkanek, komórek lub płynów ustrojowych w wyniku transportu przez błony ustrojowe lub wprowadzania w inny sposób.

Wchłanianie przez drogi oddechowe- główne substancje toksyczne w postaci par, gazów, dymów, aerozoli i pyłów.

Wchłanianie przez drogi oddechowe odrywa szczególną rolę w zatruciach zawodowych w środowisku pracy.

Na wchłanianie substancji chemicznych w drogach oddechowych wpływają:

• Rozpuszczalność w wodzie

• Stężenie substancji w powietrzu

• Wentylacja płuc

• Szybkość przemian i wydalenia substancji chemicznej z organizmu

• Stan skupienia

Przenikanie przez skórę substancji chemicznych, szkodliwych do krwi może spowodować zatrucie ogólne, niekiedy ciężkie i śmiertelne. Przez skórę będą przechodzić przede wszystkim substancje rozpuszczalne w tłuszczach. Otarcia skóry powiększają jej zdolność wchłaniania nawet kilkadziesiąt tysięcy razy.

Wchłanianie przez przewód pokarmowy szkodliwych substancji chemicznych może odbywać się w różnych jego odcinkach i jest stosunkowo niewielkie.

Substancje te dostają się do żołądka przez usta najczęściej drogą pośrednią, przeniesione rękami lub wraz z pożywieniem, w czasie picia lub palenia papierosów, a więc głównie przez zaniedbania higieniczne.

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Wymień drogi wchłaniania.

2.Omów jedną z dróg wchłaniania.

Sposoby działania szkodliwych substancji:

• Miejscowe

• Układowe

• Uczulające

Ochrona przed narażeniem na działanie substancji toksycznych:

• Zastosowanie odpowiedniej wentylacji

• Skrócenie czasu pracy

• Stosowanie środków ochrony osobistej

• Przestrzeganie przepisów bhp na stanowisku pracy

• Organizacja badań lekarskich i respektowanie zaleceń lekarza

Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej:

1. Identyfikacja substancji chemicznej/przedsiębiorstwo.

2. Skład/informacja o składnikach

3. Identyfikacja zagrożeń.

4. Pierwsza pomoc.

5. Postępowanie w przypadku pożaru.

6. Postępowanie w przypadku uwolnienia.

7. Obchodzenie się z substancjami i magazynowanie.

8. Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej.

9. Właściwości fizykochemiczne.

10. Stabilność i reaktywność.

11. Informacje toksykologiczne.

12. Informacje ekologiczne.

13. Postępowanie z odpadami.

14. Informacje o transporcie.

15. Informacje dotyczące uregulowań prawnych.

16. Inne informacje.

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Wymień (ileś <16) punktów z karty charakterystyki substancji niebezpiecznej.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 
z dnia 30 grudnia 2004 r 
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych 
(Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86)

Pracodawca jest obowiązany do uzyskania dodatkowej informacji od dostawcy czynnika chemicznego lub z innych dostępnych mu źródeł, jeżeli jest to niezbędne w celu dokonania oceny ryzyka zawodowego. 

Ryzyko zawodowe wynikające z pracy z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie należy eliminować lub ograniczać do minimum zgodnie z ogólnymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, a w szczególności przez:

1. właściwe zaprojektowanie i organizację pracy w miejscu pracy; 

2. dostarczenie odpowiedniego wyposażenia dla prac z czynnikami chemicznymi oraz stosowanie procedur utrzymania ruchu, które zapewniają ochronę zdrowia i bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy;

3. zmniejszanie do minimum liczby pracowników narażonych lub którzy mogą być narażeni na czynniki chemiczne w miejscu pracy;

4. zmniejszanie do minimum czasu i poziomu narażenia na czynnik chemiczny; 

5. odpowiednią higienę miejsca pracy; 

6. zmniejszanie do minimum ilości czynnika chemicznego wymaganego w procesie pracy; 

7. stosowanie właściwych procedur pracy, w tym procedur lub instrukcji bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie i odpadami zawierającymi taki czynnik oraz procedur ich przechowywania i transportu w miejscu pracy; 

8. właściwe stosowanie urządzeń i sprzętu w pracach z czynnikiem chemicznym, zapewniające bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników.

W przypadku gdy pomiary stężeń czynnika chemicznego, wykonywane zgodnie z odrębnymi przepisami, wykażą przekroczenie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń, pracodawca niezwłocznie podejmie działania i środki zmierzające do zlikwidowania przekroczeń zgodnie z ogólnymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy i przepisami niniejszego rozporządzenia. 

Wykład nr 4 (14.03.2013)

ZASADY PRACY W LABORATORIACH

Zajęcia w laboratoriach i pracowniach:

1. Każda osoba podejmująca pracę doświadczalne ma obowiązek zapoznania się z instrukcją ogólną i instrukcjami szczegółowymi obowiązującymi w danej pracowni. Zapoznanie potwierdza się własnoręcznym podpisem.

2. Studentom nie wolno przystępować do wykonywania pracy bez zgody prowadzącego zajęcia.

3. Prace laboratoryjne można prowadzić tylko w obecności drugiej osoby, gdyż w razie wypadku brak pomocy może mieć groźne następstwa

4. Nie wolno w pracowniach wykonywać doświadczeń i prac laboratoryjnych, nie wchodzących w zakres zajęć laboratoryjnych.

5. W pracowniach nie wolno przebywać osobom postronnym bez zgody kierownika zakładu.

6. W pracowniach obowiązuje zakaz palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych.

7. Nie wolno pozostawiać bez opieki czynnych aparatów, np. destylatorek, pieców, suszarek, pilników, łaźni, których nieprawidłowe działanie może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi lub spowodować zniszczenia w pracowni.

8. O każdej zauważonej niesprawności urządzeń wentylacyjnych należy powiadomić prowadzącego zajęcia.

9. Nie wolno dokonywać napraw urządzeń i armatury osobom nieupoważnionym.

10. Butle z gazem muszą być pomalowane barwami według obowiązujących norm.

11. Nie wolno dokonywać żadnych napraw butli i ich zaworów.

12. Butle należy chronić przed ogrzaniem do temperatury 35̊ (co najmniej 1m grzejników, co najmniej 10m od otwartego ognia).

13. Po zakończeniu pracy zakręcić zawór główny butli.

14. Nie należy przechowywać nadmiernej ilości odczynników chemicznych na stanowisku pracy.

15. W przypadku ćwiczeń dydaktycznych odbywających się z użyciem szczególnie niebezpiecznych trucizn, wymagany jest bezpośredni nadzór prowadzącego ćwiczenia.

16. Napełnianie pipet powinno być wykonywane za pomocą np. gruszki gumowej. Zabrania się napełniania pipet przy pomocy ust.

17. Zawartości naczyń nie wolno sprawdzić przy pomocy smaku.

18. Sprawdzanie zapachu substancji należy przeprowadzić z zachowaniem ostrożności (nie nachylać się nad otwartym naczyniem).

19. Zabrania się wylewania trucizn i substancji szkodliwych w postaci niezneutralizowanej do instalacji wodno-ściekowej.

20. Przy pracach grożących niebezpieczeństwem (wytrysk substancji żrących lub gorących, eksplozja lub implozja, możliwość zapalenia się) należy zachować szczególną ostrożność oraz środki ochrony osobistej, jak, np. okulary ochronne, rękawice, osłony, maski itp.

21. Przy poparzeniu kwasem miejsce poparzenia spłukać 5% roztworem NaHCO₃, a następnie wodą.

22. Przy poparzeniu ługiem należy miejsce poparzenia spłukać 5% roztworem CH₃COOH, a następnie wodą.

23. Wszystkie prace z „suchym lodem” i skroplonym azotem należy przeprowadzać, stosując specjalne rękawice i maski ochronne.

24. Nie wolno wylewać do kanalizacji stężonych cieczy żrących.

25. Po zakończeniu zajęć, prac laboratoryjnych należy uporządkować stanowisko pracy oraz starannie umyć ręce.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy:

Pojęciem czynniki zagrożenia biologicznego w środowisku pracy lub biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego, określamy takie mikro- i makroorganizmy obecne w środowisku pracy człowieka oraz takie struktury i substancje wytwarzane przez te organizmy, które wywierają niekorzystny wpływ na ludzi mogą być przyczyną dolegliwości, a także chorób pochodzenia zawodowego.

Zagrożenia biologiczne związane są z:

• Pasami klimatycznymi

• Porami roku

• Kontynentami

• Wilgotnością względną

• Temperaturą powietrza

Problem jest duża liczba tych czynników i to, że stanowią naturalny skład środowiska.

Klasyfikacja czynników biologicznych:

Grupa 1. Czynniki, przez które wywoływanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.

Grupa 2. Czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenianie ich w populacji ludzi jest mało prawdopodobne. Istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki i leczenia.

Grupa 3. Czynniki, które mogą wywoływać ciężkie choroby u ludzi, są niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenianie ich w populacji ludzi jest bardzo prawdopodobne. Istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki i leczenia.

Grupa 4. Czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenianie ich jest wielce prawdopodobne. Nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki i leczenia.

Podział czynników biologicznych:

• Bakterie

• Pasożyty

• Grzyby

Drogi wchłaniania:

• Droga pokarmowa

• Droga oddechowa

• Skóra

• Nieosłonięte otwory ciała- oczy, nos, uszy

Efekty zdrowotne działania czynników biologicznych:

• Reakcje alergiczne

• Infekcje

• Reakcje toksyczne (objawia się najczęściej reakcją zapalną skóry, np. w wyniku ukąszenia przez kleszcza)

• Symptomy niespecyficzne

• Działanie rakotwórcze (np. przewlekłe zakażenie wirusami zapalenia wątroby może powodować do raka i marskości wątroby)

• Działanie drażniące- podrażnienia błon śluzowych.

Wykaz prac zarażających pracowników na działanie czynników biologicznych:

1. Praca w zakładach produkcji żywności

2. Praca w rolnictwie

3. Praca ze zwierzątami lub produktami pochodzenia zwierzęcego

4. Praca w zakładach gospodarki odpadami

5. Praca przy oczyszczaniu ścieków

6. Praca w jednostkach ochrony zdrowia

7. Praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych

Obowiązki pracodawcy:

• Unikanie stosowania szkodliwych czynników biologicznych, jeżeli rodzaj prowadzonej działalności na to pozwala

• Prowadzenie rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy 3 i 4.

• Ograniczanie liczby pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego

• Zapewnianie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w przypadku, gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia- środków ochrony indywidualnej

• Zapewnianie pracownikom środków hermetyczności

• 
  Stosowanie znaku ostrzegawczego przed zagrożeniem biologicznym

• Sporządzenie planu postępowania na wypadek awarii z udziałem szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4

• Przeprowadzenie badań na obecność szkodliwego czynnika biologicznego tam, gdzie jest to konieczne i technicznie wykonalne

• Zapewnianie warunków bezpiecznego zbierania, przechowywania oraz usuwania odpadów przez pracowników, z zastosowaniem bezpiecznych i oznakowanych pojemników

• Stosowanie procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi

• Zapewnianie pracownikom systematycznego szkolenia

• Poinformowanie pracownika o badaniach lekarskich, z których pracownik może korzystać po ustaniu narażenia

Hałasem przyjęto określać wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciążliwe lub szkodliwe dźwięki, oddziałujące na narząd słuchu i inne zmysły oraz części organizmu człowieka.

W zależności od drgań akustycznych rozróżniamy hałas:

• Słyszalny 16-16 000 Hz

• Niesłyszalny: infradźwiękowy 2-50 Hz; ultradźwiękowy 10 000- 100 000 Hz

Należy zaznaczyć, że granice podziału nie są tak wyraźne.

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Zasady pracy w laboratorium.

2.Definicja czynników zagrożenia biologicznego w środowisku pracy.

3.Scharakteryzuj1-2grupy czynników biologicznych.

4.Wymień WSZYSTKIE punkty z wykazu prac zagrażających pracowników na działanie czynników biologicznych.

Wykład nr 5 (22.03.2013)

Źródła hałasu

• Mechaniczne- (np. hałas wywołany przez maszyny i urządzenia o napędzie mechanicznym, elektrycznym, pneumatycznym)

• Aerodynamiczne i hydrauliczne- (np. ruchu gazów i cieczy w rurociągach, wentylatorach itp.)

• Technologiczne- (np. hałas wywołany zmianą spójności materiału jak kruszenie, łamanie itp.)

Szkodliwe lub uciążliwe skutki hałasu zależą od:

• Natężenia hałasu

• Poziomu ekspozycji

• Rodzaju źródeł hałasu

• Relacji między człowiekiem a źródłem hałasu

Najwyższe dopuszczalne parametry hałasu	Poziom ekspozycji na hałas (dla „normal-nych” pracowni-ków) [dB]	Poziom ekspozycji na hałas (dla młodo-cianych) [dB]	Poziom ekspozycji na hałas (dla kobiet w ciąży) [dB]
Dopusz-czalne wartości hałasu przy 8-godzinnej ekspozycji	85	80	65
Maksymalny poziom dźwięku A	115	110	110
Szczytowy poziom dźwięku C	135	130	130

Społeczne i zdrowotne skutki oddziaływania hałasu wyrażają się:

• Szkodliwym działaniem na zdrowie ludności

• Obniżeniem sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy

• Negatywnym wpływem na możliwości komunikowania się

• Utrudnieniem odbioru sygnałów optycznych

• Obniżeniem sprawności nauczania

• Powodowaniem lokalnych napięć i kłótni między ludźmi

• Zwiększeniem negatywnych uwarunkowań w pracy i komplikacji powodujących wypadki

• Rosnącymi liczbami zachorowań na głuchotę zawodową

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Ryzyko zawodowe- prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zdrowotnych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Cele oceny ryzyka zawodowego:

• Sprawdzenie czy występujące na stanowisku pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane, czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe

• Wykazanie pracownikom ich przedstawicielom jak i organom nadzoru i kontroli, że przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki zaradcze

• Dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy

• Ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego

• Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i ochrony pracy

Polska Norma

Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

PN-N-18002:2000

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO W SKALI TRÓJSTOPNIOWEJ
Prawdo-podo-bieństwo	Mała ciężkość następstw	Średnia ciężkość następstw	Duża ciężkość następstw
Mało prawdo-podobne	M	M	Ś
Prawdo-podobne	M	Ś	D
Wysoce prawdo-podobne	Ś	D	D

Następstwa o małej szkodliwości- są to urazy i choroby nie powodujące długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy (czasowe pogorszenie stanu zdrowia, np. niewielkie stłuczenia, zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy)

Następstwa o średniej szkodliwości- są to urazy i choroby powodujące niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości, związane z krótkimi okresami absencji (np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergię skórne, nieskomplikowane złamania, zespół przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego)

Następstwa o dużej szkodliwości- są to urazy i choroby powodujące ciężkie i stałe dolegliwości i/ lub śmierć (np. oparzenia III stopnia, rozległe poparzenia II stopnia, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenie słuchu, astma, zaćma itp.)

Do mało prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

Do prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Do wysoce prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Ogólne zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego oraz zalecenia dotyczące konieczności działań.

Oszaco-wanie ryzyka	Dopuszczal-ność ryzyka	Niezbędne działania
Duże	NIE-dopuszczalne	Należy podjąć natychmiastowe działania w celu ograniczenia ryzyka, np. przez zastosowanie środków ochrony indywidualnej.
Średnie	dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań w celu zmniejszenia ryzyka.
Małe	dopuszczalne	Należy zapewnić, że ryzyko pozostaje na tym samym poziomie.

WYPADKI PRZY PRACY

Wypadek przy pracy- zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które wystąpił w związku z pracą podczas lub w związku z:

• Wykonywanie przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,

• Wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

• Pozostawaniem pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą zakładu a miejscem wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy.

Zdarzenie nagłe

Kryterium nagłości przesądza o tym, czy dane zdarzenie zakwalifikuje się jako wypadek przy pracy, czy też jako chorobę zawodową.

W tym względzie została ustalona wykładnia w orzecznictwie sądowym, że zdarzenie jest nagłe wtedy, gdy trwa nie dłużej niż wynosi czas jednej zmiany roboczej.

Przyczyna zewnętrzna

Dane zdarzenie jest tylko wtedy wypadkiem przy pracy jeżeli nastąpiło na skutek działania czynników zewnętrznych. Mogą to być, np. urazy termiczne lub urazy spowodowane działaniem maszyn, urządzeń,...

Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała takie jak utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenia ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także chorobą nieuleczalną lub zagrażającą życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie, albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej 2 osoby.

WYPADEK ZRÓWNANY Z WYPADKIEM PRZY PRACY

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawi traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

• W czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określane wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,

• Podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,

• Przy wykonywaniu zadań zaleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Przykładowe pytania na zaliczenie:

1.Podaj wartości poziomu ekspozycji na hałas dla jednej z grup.

2.Podaj definicje ryzyka zawodowego.

3.Podaj cele oceny ryzyka zawodowego.

4.Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej.+ definicje

5.Definicja wypadku przy pracy.+ śmiertelny/ ciężki/zbiorowy w. p. p.

Wykład nr 6 (05.04.2013) prezentacje

12

---