Metoda Vojty

• Vaclav Vojta (1917 -2000)

• 1959 -1969 (powstanie koncepcji terapeutycznej)

• oddziałuje kompleksowo na organizm

• ma zastosowanie zarówno u dzieci, jak i u dorosłych

Jest to system torowania odruchowej lokomocji, umożliwia wkroczenie do wzorca podstawowego dla postawy ciała i swobodnego poruszania się.

W ćwiczeniach wyzwalamy kompleks ruchowy, wrodzony wzorzec (zakodowany genetycznie, globalny i dostosowany do człowieka).

Wzorzec ma charakter lokomocji - czyli skoordynowaną, automatyczną czynność służącą do przemieszczania się ciała w przestrzeni.

Aby to było możliwe wymagane są: ruchy fazowe, automatyczne sterowanie postawą, mechanizmy podporowo-wyprostne

U dzieci z zaburzeniami o.u.n. nie ma tych trzech elementów, a w miejscu wzorców idealnej motoryki pojawiają się wzorce zastępcze.

Terapia polega na odblokowaniu niedostępnego dla pacjenta, a istniejącego, zakodowanego wzorca ruchowego. Odbywa się to poprzez stymulację wybranych miejsc na ciele pacjenta.

Wyzwalanie kompleksów ruchowych odbywa się poprzez:

- pozycję wyjściową

- strefy stymulacji

- opór

POZYCJA WYJŚCIOWA

- pozycja aktywująca odruchowe pełzanie i odruchowy obrót

- sama w sobie jest pozycją terapeutyczną

- podstawowa forma manualnego działania

STREFY STYMULACJI

- dokładnie określone punkty na ciele

- receptory czucia głębokiego - proprioreceptory mięśni, więzadeł, okostnej

- nie adoptują się do bodźca

- sumacja czasowa (wydłużenie czasu stymulacji poprzez przyłożenie oporu)

- sumacja przestrzenna (zastosowanie stymulacji kilku stref jednocześnie)

10 stref stymulacji

główne - 4 strefy stymulacji na kończynach oraz 1 strefę piersiową na tułowiu

pomocnicze - 5 stref zlokalizowanych w obrębie tułowia

Kierunek wektora siły ucisku to wypadkowa wektorów zwróconych:

dogłowowo lub doogonowo

przyśrodkowo lub bocznie

dogrzbietowo lub brzusznie

w stosunku do długiej osi ciała

1. guzowatość boczna kości piętowej - dogłowowo, bocznie, brzusznie

2. nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej - doogonowo, przyśrodkowo, dogrzbietowo

3. wyrostek rylcowaty kości promieniowej - dogłowowo, bocznie, dogrzbietowo

4. nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej - dogłowowo, bocznie, dogrzbietowo

5. przyśrodkowy brzeg łopatki - doogonowo, przyśrodkowo, dogrzbietowo

6. kolec biodrowy przedni górny - doogonowo, przyśrodkowo, dogrzbietowo

7. wyrostek barkowy łopatki - doogonowo, przyśrodkowo, dogrzbietowo

8. rozcięgno m. poślakowego średniego - doogonowo, przyśrodkowo, dobrzusznie

9. strefa tułowiowa - doogonowo, przyśrodkowo, brzusznie

10. strefa piersiowa - dogłowowo, przyśrodkowo, dogrzbietowo.

OPÓR

poprzez opór intensyfikujemy działanie z innych części ciała

TECHNIKA STYMULACJI

delikatny, nie wywołujący bólu stały ucisk

wibracja

pociąganie lub odpychanie proprioreceptorów znajdujących się w strefie stymulacji

CZAS STYMULACJI

Dobiera się indywidualnie w zależności od:

stanu ogólnego dziecka

wieku

stopnia odżywienia

współistniejących schorzeń i wad

WARUNKI PODCZAS STYMULACJI

dobrze przygotowane stanowisko pracy

pomieszczenie ogrzane

zachowanie intymności i spokoju

ODRUCHJOWE PEŁZANIE

Pozycja wyjściowa:

głowa leży na policzku,

kg twarzowa - zgięta, odwiedziona w stawie ramiennym, zgięta w łokciu, dłoń w przedłużeniu stawu barkowego

kg potyliczna - w wyproście i rotacji wewnętrznej, grzbiet dłoni oparty na podłodze

kd twarzowa - u dorosłych: w wyproście i rotacji wewnętrznej, u niemowląt: w rotacji zewnętrznej i zgięciu w stawie kolanowym

kd potyliczna - zgięta zrotowana zewnętrznie w stawie biodrowym, zgięta z stawie kolanowym, pięta na linii z guzem kulszowym (u dzieci w przedłużeniu szpary pośladkowej)

Kompleks motoryczny:

polega na tym, że jedna strona ciała przejmuje ustawienie drugiej

Głowa dąży do obrotu w stronę potyliczną, przesunięcie żuchwy, kącika ust, języka i wzroku w stronę potyliczną

Kończyna górna twarzowa - powstaje punkt podporu na łokciu, unosi klatkę piersiową ku górze, przedramię ustawia się w większej pronacji, zgięcie grzbietowe nadgarstka i podpór na dłoni, palce zginają się

Kończyna górna potyliczna - ulega odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej w stawie barkowym, dłoń otwiera się, początek ruchu całej kończyny do przodu

Kończyna dolna twarzowa - zgięcie w stawie biodrowym, kolanowym i skokowym, przy udzie ustawionym w rotacji zewnętrznej, kończyna przesuwa się ruchem kroczącym do przodu, w fazie końcowej powstaje przejściowy podpór na nadkłykciu przyśrodkowym kości udowej

Kończyna dolna potyliczna - reakcja wyprostna kończyny, porównywana jest do fazy podporu na stopie podczas lokomocji w pozycji pionowej

ODRUCHOWY OBRÓT

I faza, II faza, III, faza, IV faza

Celem jest przejście z pozycji leżenia tyłem do pozycji na brzuchu. Ten etap poprzedza, a także warunkuje następny etap rozwoju - czworakowanie.

Pozycja wyjściowa I fazy odruchowego obrotu:

głowa - w przedłużeniu linii środkowej ciała,

twarz zwrócona w stronę stymulowanej strefy

rotacja ok. 30-40^o

kończyny górne - układają się swobodnie,

u małych dzieci za ruchem głowy „podążają”

kończyny,

kończyny dolne - układają się swododnie, u osób dorosłych, aby zaktywizować mięśnie brzucha pod kd podkładamy wałek

Kompleks motoryczny:

głowa podąża w kierunku potylicznym, zwrot gałek ocznych, języka, żuchwy w stronę potyliczna, pogłębiają się skurcze przepony, oddech uzyskuje większą amplitudę

kończyna twarzowa: zgięcie, rotacja zewnętrzna w stawie barkowym, przywiedzenie w stawie ramiennym, przedramię, dłoń i palce prostują się, przeniesienie kończyny nad tułowiem

kończyna potyliczna: odwodzenie, rotacja zewnętrzna w stawie barkowym, zgięcie w stawie łokciowym, dłonie otwarte, rotacja barków, zmiana podporu, który przesuwa się z łopatki na staw barkowy,

kończyny dolne: zostają uniesione i zginane przeciwko sile ciężkości, uda w zgięciu, lekkiej rotacji zewnętrznej i lekkim odwiedzeniu , zgięcie w stawach biodrowych, kolanowych do kata 90o, balansowanie kończyn dolnych daje początek funkcji równoważnej, kończyna potyliczna zaczyna się lekko prostować i rotować na zewnątrz, boczne przesunięcie ciężaru ciała w kierunku barku po stronie potylicznej, miednica stanowi punkt ruchomy, łopatka potyliczna punkt podporu, skośne ustawienie miednicy, rozpoczyna się obrót.

---