Ukł. Szkieletowy
wchodzi w skład ukł. narządów
ruchu i wspólnie z poł. kości stanowi
część bierną narządów ruchu. Mięśnie
stanowią część czynną.
Funkcje ukła. szkielet:
I f. podporowa- rusztowanie
i podpory dla narząd. org.
II f. ochronna - ochrania narządy
(mózgowie, rdzeń, serce i płuca)
III miejsce przyczepów mięśni
IV w obrębie kości dług. Znajdują się
jamy szpiko. wypełnione szpik.
żółtym (gł. skład.: tk. tłuszczowa
stanowiąca zapas energii w stanach
głodzenia) W k. płaskich znajdują się
szpik czerwony (wytwarza ciałka
krwi- hematopoeza). Kości mają dużo
wapnia i fosforu, które mogą być
użyte w trakcie niedoboru tych
związków.
Kształty kości: długie, krótkie płaskie,
nieregularne, pneumatyczne włączone
w ścięgna mięśni. K. płaskie tworzą
sklepienie czaszki oraz znajdują się w
obręczach kończyn.
Połączenia kości: a) ścisłe (nie
wykonują ruchu): - więzozrosty (kości
poł. są przez tka. Łączną, szwy
znajdujące się w czaszce)
- chrząstkozrosty
- kościozrosty b) wolne (stawy) muszą
posiadać 3 skład: 1) pow. Stawowe
pokryte są chrząstką szklistą 2) torebka
stawowa skład. Się z warstwy zew
stanowiąc torebkę włóknistą, warstwa
wew. stanowi toreb. maziową. W
torebce włukn. znajdują się
zakończenia nerwowe. Warstwa
maziowa wydziela płyn maż stawową
która zwilża pow. Stawowe i
zapobiega tarciu. 3) jama stawowa.
Podział stawu ze względu na
kształt pow. stawowych i zakresów
ruchów a) jednoosiowe: - zawiasowe
ruchy odbywają się w osi poprz. stawu
i są to ruchy zginania i prostowania np.:
między paliczkowe. - obrotowy: oś
równoległa do łączących się kości np.:
ruchy nawracania (wew), odwracania
(zew) promieniowo łokciowy bliższy i
dalszy. - śrubowy: podczas obrotu
następuje oddalenie i zbliżanie pow.
stawowych. b) dwuosiowe: - eliptyczny
staw promieniowo- nadgarst wykonuje
ruchy zginania i prostowania,
przywodzenia i odwodzenia. -
siodełkowaty staw nadgarst.
-sróódręczny- kciuka wykonuje ruchy
zginania, prostow, przeciwstawian i
odprowadzania. c) wieloosiowe:
- kuliste jedna z pow. Stanowi głowa
a druga panewkę jeżeli panewka
obejmie mnie niż połowę głowy to
jest to staw wolny kulisty
(s. ramienny) jeżeli panewka
obejmie więcej niż poł. Głowy to
jest to staw kulisty panewkowy
(s. biodrowy). d) Nieregularne pod
względem zakresów ruchu należą do
stawu wieloosiowych i występują w
nich zawsze krążek stawowy
(staw mostkowo- obojczykowy).
e) Płaskie posiadają podstawowe
skł. stawu jednak cechują się,
cechują się minim. ruchowością
(staw krzyżowo- biodrowy)
Pomiędzy trzonami kręgów znajdują
się krążki międzykręgowe, stanowią
ok. ¼ wysokości kręgosłupa.
Pierwszy znajduje się pomiędzy 2 a
3 kręgiem szyjnym, a ostatni
między 5 lędźwiowym a k. krzyżową.
Krążki międzykręgowe zbudowane są
z części obwodowej składającej się z
pierścieni chrząstkowłuknistych i
części obwodowej nazywanym pierście.
włóknistym ta część łączy trzewy
poszczególnych kręgów. Wew krążków
znajduje się zarodkowa tk. Łączna,
które stanowi pozostałość po stronie
grzbietowej która tworzy jądro
miażdżyste. Spełnia ono funkcję
amortyzacyjną. Przy nagłym
podnoszeniu ciężarów może część
do przerwania pierścienia i powstaje
przepuklina jądra miażdżystego która
uciska rdzeń i nerwy rdzeniowe
powodując promieniujące wzdłużenie
nerwów.
Ukł. Tętniczy.
Rodz. naczyń krwionośnych
I tętnica - naczynie krwionośne, które
prowadzą krew z serca na obwód
niezależnie od rodzaju krwi:
a)rozprowadzające typu elastycznego -
b)aorta szyjna wspólna,
poobojczykowa t. biodrowa wspólna.
b) zaopatrujące, tupu mięśniowego -
rozprowadzają krew po narządach. II
tętniczki mają grubą warstw
mięśniową, zaopatrują narądy w
zależności od potrzeby. III naczynia
włosowate (kapilary) a) tętnicze -
żylne tworzą żyłki. IV żyły.
AORTA: - wstępująca, - łuk, -
zstępująca (jama brzuszna) piersiowa
i brzuszna na wysokości L4, - 2
tętnice biodrowe wspólne - tętnica →
pień ramienno głowoy →t. szyjna
wspólna, tętnica podobojczykowa
prawa, jama pachowa - łuk →
t. wspól. lewa, t. podobojczyk. lewa.
Aorta wychodzi z lewej komory
wstępując w śródpiersie (aorta
wstępująca) i na wys. 2 stawu
mostkowo- żebrowego po stronie
prawej przechodzi w łuk aorty
który na wys. 4 kr. piersiowego po
stronie lewej przechodzi w aortę
zstępująca którą dzielimy na
brzuszną i piersiową. Od począt.
odcink. aorty wstępującej odchodzą 2
tętn. wieńcowe mocujące serce.
Od łuku aorty od str. Lewej do lewej
odchodzą: pień ramienno- głowow.,
tętnica szyjna, wspólna lewa oraz
tętnica podobojczykowa lewa.
Tętnice szyjne wspólne wstępują na
szyji i na wysokości górnego brzegu
chrząstki tarczowatej dzielą się na
tętnicę szyjną wew. i zew. Tętnica
szyjna wew. wchodzi do jamy czaszki
i oddaje tętnicę do mózgowia oraz
tętnicę oczną unaczyniającą oczodół i
gałkę oczną. T. szyjna zew. oddaje
gałęzie unaczyniające pow. głowy i
mięśnie szyi oraz narządy. T.
podobojczykowa przechodzi między
obojczyk. a I żebrem i uchodzi do jamy
pachowej i nazywa się t. pachową. T.
pachowa przechodzi na pow.
przyśrodkową ramienia jako tętnica
ramienna która w dole łokciowym
dzieli się na t. promieniową i
łokciową. Od aorty odchodzą tętnice
unaczyniające ściany klat. piersiowej
(międzyżebrowe tylne oraz
przełykowe, osierdziowe). Od aorty
brzusznej odchodzą tętnice unaczynia.
ściany brzucha (lędźwiowe) oraz
naczynia. narządy parzyste (nerkowe,
nadnerczowe, jądrowe, jajnikowe)
narządy nieparzyste przewodu
pokarmowego (pień trzewny, t.
krezkowa górna i dolna). Każda z t.
biodrowych wspólnych na
pograniczu miednicy mniejszej i
większej dzieli się na t. biodrową wew.
i zew. T. biodrowa wew. oddaje
gałęzie do ścian i narządów miednicy.
T. biodrowa zew. przechodzi pod
więzadłem pachwinowym na udo
(t. udowa) która uchodzi do dołu
podkolanowego (t. podkolanowa)
dzieląca się na piszczelową przednią i
t. piszczelową tylną. T. piszczelowa
przednia przebiega na grupie przedniej
goleni na grzbiet stopy (t. grzbietowa
stopy). T. piszczelowa tylna biegnie w
grupie tylnej goleni do tyłu od kostki
przyśrodkowej i na pow. promieniow.
Stopy dzieli się na t. podeszwową
przyśrodkową i boczną.
Ukł. Sercowo- naczyniowy.
Funkcje serca w organi: 1) rozprowadza
subst. odżywcze 2) odprowadza produ.
przemiany materii 3) bierze udział w
oddychaniu przez transport CO2 do
płuc pobieraniu O2 4)bierze udział w
regulacji ciepłoty ciała 5) rozprowadza
hormony 6) czynności ochronne
(skrzep) i obronne (niszczy zarazki) 7)
stanowi 8% ciężaru ciała i składa się
z cz. płynnej osocza i cz. stałej
krwinek. W osoczu rozpuszcz. są
białka do których należą globuliny,
albuminy, fibrynogen powodujący
krzepnięcie krwi. Jeżeli osocze
pozbawimy fibrynogenu to otrzymamy
surowicę. Krwinki czerwone
erytrocyty 4,5 - 5mln w 1mm³
komórki bezjądrzaste, zawierają
hemoglobinę. Krwinki białe leukocyty
6- 8 tys 1mm³ zawierają: granulocyty,
limfocyty i monocyty. Położenie serca. Serce znajduje się w cz. dolnej i środkowej kl. piersiowej w śródpiersiu i w obrębie serca wyróżniamy pow. przednią albo mostk- żebrową, pow. tylną- dolną przeponową, pow. lewą płucną, znajdująca się w lewym płucu. Wyróżniamy podstawę z której wychodzą duże naczynia tętnicze oraz uchodzą duże naczynia żylne ukł tych naczyń nazywamy wieńcem serca. Podstawa skierowana ku górze, tyłowi i stronie prawej. Koniuszek ku dołowi, przodowi i stronie lewej. Serce jest skręcone w lewo wzdłuż swojej długiej osi. Pow. przednia serca tworzy p. komorowa a pow. tylną dolną l. komora.Rozprowadzanie krwi jest nierównomierne do poszczególnych narządów najwięcej 20% przepływa przez nerki, mózgowie 15% i serce 5% - naczyn. wieńcowe. Przebieg naczyń Pomiędzy przedsion. i komorami serca przebiega okrężnie bruzda wieńcowa w której przebiegają tętnice wieńcowe prawa i lewa unaczyniają. serce. Pomiędzy komorami na powierz. serca znajdują się bruzdy międzykomorowe przednia i tylnia których czynią gałęzie t. wieńcowych oraz żyły serca. Wew. serca pomiędzy przedsionkami znajduje się przegroda międzyprzedsionkowa a między komorami jest przegroda między komorowa . Między przedsionkami a komorami są ujścia przedsionkowo- komorowe, albo żylne któe zaopatrzone są w zastawki. Zastawki składają się z płatków, które na obwodzie przyczepiają się do pierścieni włóknistych. Natomiast w cz. środkowej zwisają w kierunku komór. Po str. Prawej są 3 płatki (zastawka trójdzielna) po stronie lewej są 2 płatki (zastawka dwudzielna lub mitralna). Od do pow. komorowej oraz brzegów płatków przyczepiają się struny ścięgniste odchodzących od mięśni brodawkowatych. Struny zapobiegają odchylaniu płatków zastawek w kierunku przedsionków w trakcie skurczu komór. Duże naczynia tętnicze wychodzące z komór zaopatrz. są w zastawki tętnicze z prawej kom. zastawka pnia płucnego, z lewej kom. zastawka aorty. Skład. się z 3 płatków które są ułożone w kształcie gniazda jaskółczego (zastawki półksiężycowate). Do przedsionków odchodzą duże naczynia żylne. Do prawego żyła gł. górna, dolna oraz zatoka wieńcowa serca zbierająca krew z serca. Do lewego przedsionka uchodzą 4 żyły płucne. Skład ściany serca: Skł. się z 3 warstw: 1) wsierdzie - tworzy śródbłonek wyścielający serce i tworzące płatki zastawek. 2) śródsierdzie (sierdzie) składa: a)mięśnia sercowego który jest oddalony od przedsi. i komór którego włókna przyczepiają się do szkieletu serca. b) szkielet serca skł: 4 pierścienie włókniste, 2 trójkąty włókniste, błoniasta przegroda międzykomorowa. c) Ukł. przewodzący są to włókna mięśniowe składające się z węzłą zatoko- przedsionkowego (rozrusznik serca) znajdujący się w prawym przy ujściu żyły gł. górnej. węzeł przedsionk. komorowy który jest w dolnej części prawe. przedsionka jest węzłem drugorzędowym w dolnej części. Od węzła przednio- komorowego odchodzi pęczek przednio- komorowy dzieli się na 2 odnogi biegnące po przegrodzie między komorowej i rozgałęziające się do ujścia komór. D) nasierdzie jest blaszką trzewną osierdzia surowiczego.
Ukł. żylny. Żyła jest to naczynie krwionośne prowadząca krew z obwodu do serca. Żyły łączą się z sobą w żyłę większą. Rodzaje żył: a)powierzchowne przebiegają pod skórą i służą jako miejsca wstrzyknięć dożylnych a także jako naczynia do pomostowania (bajpasy) t. wieńcowych. B) głębokie towarzyszą tętnice. Każdej tętnicy o małej średnicy i t. średnim towarzyszą 2 żyły.
W obrębie głowy i szyi głów. żyłą jest ż. szyjna wew., która po stronie prawej i lewej łączy się z żyłą podobojczykową i tworzy ż. ramienno- głowową lewą i prawą. Z żyły ramienno- głowow. na wysokości I stawu żebrow- mostkow. po stronie prawej tworzą ż. główną uchodząca do prawego przedsionka. Jeślii jest po stro. prawej to dłuższa jest ż. lewa. Ze względu na bardzo niskie ciśnienie krwi w żyłach posiadają one zastawki. Żyły powierzchowne są poł. z żyłami głębokimi poprzez perforatory (ż. łączące) w których krew przepływa z żył powierzchow. do głębokich. W obrębie kończyn. górnej wyróżniamy 2 żyły powierzchow. żyłę odłokciową która uchodzi do żyły ramiennej oraz żyłę odpromieniową która odchodzi do żyły pachowej. Obie żyły połączone są żyłą pośrodkową łokcia. W obrębie k. dolnej są 2 żyły powierzchowne: a) odpiszczelowa - przednio przyśrodkowa pow. goleni i uda do ż. udowej b) odstrzałowa - tylna pow. goleni, uchodzi do ż. podkolanowej.
Krążenie płodowe.
Krążenie płodowe rozpoczyna się pod koniec 4 tyg. i różni się od krąż. ostatecznego następując. cechami: 1) mieszanie krwi tętniczej i żylnej - w żyle wrotnej, ż. główn. dolnej, sercu i aorcie. 2) dodatkowe przewody - przewód żylny pomiędzy żyłą pępkową a żyłą głów. dolną, przewód tętniczy pomiędzy pniem płucnym a aortą. 3) otwór między przedsionkami. 4) zredukowane krążenie płucne. Krew utlenowana z łożyska przepływa żyłą pępkową, która zawarta jest w pępowinie i wchodzi do płodu poprzez pępek. Żyła pępkowa łączy się z żyłą wrotną. Część krwi żyły pępowej przepływa bezpośrednio do żyły głównej dolnej poprzez przewód żylny. Przy ujściu żyły głów. dolnej do prawego przedsionka jest zastawka, która kieruje prąd krwi z tej żyły do lewego przedsionka poprzez otwór owalny. Krew z górnych części ciała płodu wpływające przez żyłę głów. górną do prawego przedsionka wpływa do nowej komory i następnie do pnia płucnego. Ponieważ płuca nie mogą pomieścić całej objętości krwi przepływa ona z pnia płuc. do aorty przez przewód tętniczy. Krew tętnicza jest rozprowadzane przez aortę i jej gałęzie po organizmie płodu wracają do łożyska tętniczkami pępkowymi. Po urodzeniu następuje wdech który uruchamia krążenie płucne, powoduje wzrost ciśnienia w lewym przedsionku i zamknięcie zastawki otworu owalnego równocześnie podwiązujemy tętnicę pępkową co powoduje obniżenie ciśnienia w żyle głów. dolnej. Tuż po urodzeniu następuje fizjologiczne zamknięcie przewodu tętniczego i żylnego. Morfologiczne zamknięcie rozpoczyna się w ostatnich tygodniach ciąży oraz pierwszych tygodniach po urodzeniu.
Ukł. Chłonny.
Skład Ukł. chłonnego: a) naczynia chłonne - powierzchowne, - głębokie towarzyszą naczynią krwion. B) węzły chłonne. C) grudki chłonne - występują w przewodzie pokarmowym. D)migdałki. E)grasica.
Włoskowate naczynia chłonne rozpoczynają się w przestrzeniach między komórkowych i dochodzą do węzłów chłonnych. Węzły chłonne posiadają kształt fasolowaty. W części korowej która jest czarna są: a) grudki chłonne, limfocyty B, b) istota rdzenna, limfo. T i kanki produkujące antygeny. Do cz. obwodowej węzła chłonnego uchodzi kilka naczyń, z jego wnęki wychodzi 1 lub 2 większe naczynia chłonne. Z grup regionalnych węzłów chłonnych wychodzą pnie chłonne. Pnie chłonne: a)pnie szyjne - węzły szyjne, b) p. podobojczyk. - węzły pachowe szczytowe, c)p. śródpiersio. (oskrzelowo- śródpiers) węzły śródpiersi., d)pnie lędźwiowe - węzły lędźwiowe, e) pnie jelitowe - węzły trzewne. Przewody. 1) przewód piersiowy rozpoczyna się poszerzeniem na wysok. I kręgu lędźwiowe. Który nazywa się zbiornikiem mleczu, do którego uchodzą pnie lędźwiowe oraz jelitowe zbierające osłonkę z przewodu pokarmowego zawierająca dużo związków tłuszczowych i nazywa się mleczem. Przewód odchodzi do klatki piersiowej przez otwór aorty i uchodzi do niego pień śródpiersiowy lewy,przebiega on na szyi i otrzymuje pień szyjny lewy i podobojczykowy lewy uchodzący w kącie żylnym lewym. Kąt żyły to miejsce połączenia żyły szyjnej wew. z żyłą podobojczykową. Przewód zbiera osłonkę z kończyn dolnych, miednicy, jamy brzusznej, z lewej połowy klatki piersiowej, z lewej kończyny górnej, lewej połowy głowy i szyi. 2) przewód osłony prawy który powstaje z pnia podobojczykow. prawego, pnia śródpiersiowego prawego, pnia szyjnego prawego. Przewód ten uchodzi w prawym kącie żylnym. Zbiera osłonkę z prawej poł. kl. piersiowej, prawej kończyny górnej, prawej połowy głowy i szyi.
Miejscowe powiększenie węzłów chłonnych występuje w zakażeniach miejscowych, w ziarnicy określonych węzłów. Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych występuje przy przerzutach nowotworowych, w chłoniakach, w białaczce limfocytowej, w zakażeniach wirusem HIV, w gruźlicy oraz mononukleozie zakaźnej.
Ukł. Pokarmowy.
Część nadprzeponowa - głowa, szyja, kl. piersiowa 1)jama ustna, 2)gardło, 3)przełyk. Cz. podprzeponowa - j. brzuszna, miednica 1)część brzuszna przełyku, 2)żołądek, 3)jelito cienkie: a)dwunastnica, b)j. czcze, c)j. kręte 4)jelito grube: a)jel. Ślepe b)okrężnica c)odbytnica). Jama ustna skł. się z przedsionka, jamy ustnej właściwej i cieśni gardzieli. Przedsionek jamy ustnej ograniczony jest od przodu przez wargę górną i dolną, z boków przez policzki a od tyłu i przyśrodkowo przez zęby i łuki zębowe. Do przedsionka jamy ustnej uchodzi przewód ………... Przedsionek łączy się z j. ustną właściwą przez przestrzeń zazębną (natronową). Jama ustna właściwa od góry opr. przez podniebienie twarde i miękkie, od dołu ogranicza ją język i okolica podobojczykowa. Podniebienie twarde utworzone przez wysokie podniebienie szczęki i blaszkę poz. k. podniebiennej. Podniebienie miękkie jest umięśnione i po środku znajduje się język. Język Jest narządem mięśniowym wyróżniamy: nasadę, trzon, wierzchołek, pow. górną i dolną. Na pow. górnej znajdują się brodawki językowe zawierają kubki smakowe, w których są receptory smaku. Mięsień zew. odpowiada za ruchy, mięsień wew. (odp. za kształt) unerwiony przez nerw podjęzykowy. Uzębienie: Człowiek posiada uzębienie difiodentyczne (II pokoleniowe) zęby mleczne i stałe. Noworodek ma zawiązki wszystkich zębów mlecznych i stałych: a)mleczne - 2 siekacz, 1 kieł, 2 2trzonowe b)stałe - 2 siekacze, 1 kieł, 2 przedtrzonowe, 3 trzonowe. Zęby mleczne wyżynają się od 6 miesiąca a zęby stałe od 6 roku. Budowa zęba: wyróżniamy: koronę, która wystaje ponad zębodół, szyjkę otoczoną dziąsłem, korzeń, który jest w zębodole umocowany jest poprzez więzadła. Główną istotą budującą ząb jest, zębina która w obrębie korony pokryta jest szkliwem. Wew komory jest jama zęba która przedłuża się w kanał korony zakończony otworem. Jama i kanał wypełniane są mazią, w której są naczynia i nerwy. Zęby siekacze i kły mają 1 korzeń, przedtrzonowe i trzonowe 2 i 3 korzenie. Gardło. Jest wspólnym narządem dla Ukł. poka. i oddech. Od podstawy czaszki do poziomu 6-7 kręgu szyjnego gdzie przechodzi przełyk. Tylna ściana gardła jest zamkniętą błoną włóknistą. Cz. górna nosowa która przez nozdrza żylne z jamą nosową. Cz. środkowe (ustne) łączy się z krtanią poprzez wejście do krtani. W cz. nosowej gardło przy przejściu jego ściany w tylną znajduje się skupisko tk. ……… tworzącej migdałek albo gardło. W ścianie bocznej cz. nosową gardła jest ujście gardłowe trąbki słuchowej wokół jest skupisko tk. ……. tworzący ……… trąbkowy. Przełyk. Rozpoczyna się na 7 kręgu szyjnym i kończy się w jamie brzusznej poł. z żołądkiem WPUST na wysokości 10 - 11 k. piersiowego. W przełyku wyróżniamy odc. szyjny krótki, piersiowy dłuższy, przełyk lewy na tylni stronie klatki piersiowej, odc. brzuszny. Błona śluzowa przełyku wysłana jest nabłonkiem …………płaskim i tworzy podłoże fałdy ułatwiające przenoszenie pokarmu.
Cz. podprzeponowa skł. się z: a) żołądka, b) j. cienkiego - 4 do 6 m - dwunastnica, j. czcze, - j. kręte do którego uchodzi j. ślepe, okrężnica cz. wstępująca, poprzeczna, zstępująca c)j. grube. W cz. podprzeponowej przewodu pokarmowego są 2 duże gruczoły: - wątroba, - trzustka.
Wątroba: znajduje się w górnej cz. jamy brzusznej w prawy, podbrzeżu, w okolicy nadpępkowej oraz w lewym podżebrzu. Dolny brzeg wątroby schowany jest pod prawym łukiem żebrowym najwyższy punkt powierz. górnej znajduje się z narządami jamy brzusznej (żołądek, dwunastnica, prawa nerka) oraz na tej powierz. Jest zagłębienie, w którym leży pęcherzyk żółciowy (magazynier żółci). Główna funkcja polega na wydzielaniu żółci, która eliminuje tłuszcze ułatwiając ich wchłanianie oraz magazynuje cukier w postaci glikogenu.
Żołądek: znajduje się w lewym podżebrzu i wyróżniamy w nim część wypustką i wpust (połącze. z przełykiem) trzon i cz. odźwiernikowa zakończona odźwiernikiem ……………….. Część trzonu żołądka, która znajduje się powyżej płaszczyzny wpustu tworzy dno żołądka. Błona śluzowa żołądka tworzy 6 -8 podłużnych fałdów i podzielona jest na ………….. w których są ujścia gruczołów żołądkowych wydzielających pepsynę i kwas solny. Odźwiernik stanowi przejście pomiędzy żołądkiem a cz. górną dwunastnicy i jest to mięsień okrężny.
Dwunastnica: stanowiąca początek odc. j. …………. rozpoczyna się od odźwiernika wyróżniamy w niej cz. górną (opuszkę), cz. zstępującą, cz. poziomą, cz. wstępującą, która ……… dwunastnico - czczym przechodzi w j. czcze. Do cz. zstępującej. dwunastnicy uchodzą przewody …………. Oraz przewód żółciowy wspólny.
Trzustka: jest gruczołem trawiennym i dokrewnym. Znajduje się na tylnej ścianie j. brzusznej pomiędzy 1-3 k. lędźwiowym wyróżniamy w niej głowę, która objęta jest przez dwunastnice, trzon i ogon. Przez całą długość przebiega przewód trzustki, który wydziela sok trzustkowy do dwunastnicy. Z głowy sok trzustki odprowadzany jest przez ……………. Przewód trzustkowy. Sok trzustkowy zawiera enzymy trawiące białka, tłuszcze, cukry. Cz. dokrewną trzustki tworzą ………………………….., które są w trzonie i ogonie trzustki.
Przewód żółciowy wspólny: powstaje z połączenia przewodu wątrobowego wspólnego oraz przewodu pęcherzykowego. W jelicie czczym i krętym odbywa się proces wchłaniania pokarmu a następnie odprowadzany jest do j. grubego, łączący się z j. krętym. W j. grubym odbywa się wchłanianie wody i formowanie kału. Długość j. grubego wynosi ok. 2m - krętnice 8-10 cm, odbytnica 18cm.
Odbytnica: jest w miednicy mniejszej. Rozpoczyna się przejściem okręznicy …….. w odbytnicę (poziom 2-3 k. krzyżowej). Wyróżniamy: cz. miedniczą (wypukłe ku tyłowi), cz. kroczowe (krótka 3-4 cm wypukła ku przodowi).
Narządy przewod. pokarm. Cz. podprzeponowej unaczynione są przez odgałęzienia ………. Nieparzyste od oarty brzusznej:- pień trzewny, - t. krezkowa górna i dolna. Krew żylna z przewodu pokar. Zbiera żyłe wrotne które powstają z połączenia żyły śledzionowej, ż. krezkowej górnej i dolenj. W przypadkach schorzeń wątroby (marskość i nowotwory), z których krew żyły wrotnej nie może przepłynąć przez wątrobę tworzy się poł. ż. wrotnej z ukł. żyły głównej górnej i dolnej. Z górnej cz. przewodu p. pokarmowego krew odpływa wstecznie przez poł. żył żołędnych z żyłami przełykowymi a następnie ż nieparzystymi do ż. głów. górnej. Z dolnych cz. przewodu krew odp. wstecz przez ż. odbytnicze dolne do ż. biodrowych. wew. a następnie ż. głów. dolną………………
Ukł. oddechowy.
Oskrzela głów. wchodzą do płuc w obrębie wnęki i dzielą się na: płatowe (drugo rzędowe) które są już oskrzel. wew. płucnymi. Oskrzela płatowe zaopatrują płaty. Po stronie prawej 3 (górny, środkowy i dolny). po str. lewej (górny i dolny). Oddzielone są od siebie szczelinami międzypłatowymi (skośne)po prawej poziome. Oskrzela płatowe dzielą się na segmentowe trzeciorzędowe, które tworzą jednostki miejsce od płatów. Po kilku podziałach dzielą się na o. zrazikowe które po 3 lub 4 podziałach tworzą oskrzeliki które nie mają już chrząstek w ścianie i mają średnicę mniejszą od 1mm. Oskrzela po 3 podziałach tworzą oskrzela końcowe, które dzielą się na oskrzela I, II, III, rzędu w ścianach, których są już pęcherzyki płucne zakończone woreczkami płucnymi. Pęcherzyki płucne oplecione są sienią naczyń włosowatych, poprzez które dyfunduje tlen i CO2 . W każdym płucu wyróżniamy podstawę (pow. przeponową) która leży na przeponie. Szczyt który wystaje powoduje otwór górny klatki piersiowej (2-3 cm) oraz powierzchnia żebrowa i pow. śródpiersiowa. Na pow. śródpiersiowej znajduje się wnęka płucna w której uchodzą do płuc tętnice płucne, oskrzela oraz nerwy. Wychodzą z płuc żyły płucne (po 2 z każdego płuca) oraz naczynia chłonne. Na pow. przyśrodkowej znajdują się wycinki narządów śródpiersia z których najgłębszy jest wycinek sercowy. W każdym płucu znajduje się po 10 segmentów a)górny prawy: 3, b) środkowy: 2, c)dolny: 5. W płucu lewym a) płat górny: 5, b) płat dolny: 5. Rozgałęzienia naczyń płucnych tworzą rozgałęz. oskrzeli. Krążenie płucne jest krążeniem czynnościowym dla płuc. Krążeniem odżywczym dla płuc są tętnice i żyły oskrzelowe. Płuca otoczone są błoną surowiczą którą nazywamy opłucną. Jedna błonka opłucnej wyściela ściany klatki piersiowej (opłucna ścienna) błonka wew. otacza płuca (opłucna trzewna). Pomiędzy tymi bloczkami znajdują się jama opłucnej, w której jest nieznaczna ilość płynu surowiczego, który ułatwia rozprężenie płuc stanach zapalnych opłucnej płyn może się gromadzić w jamach opłucnej uciskać płuca (niedodma).Chłonka z płuc odpływa poprzez naczynia chłonne naczynia chłonne śródpiersiowe środkowe (węzły dróg oddechowych), do których należą węzły przytchawiczne prawe i lewe, tchawiczo- oskrzelowe górne prawe i lewe, tchawiczo- oskrzelowe dolne (rozwidlenia tchawicy), oskrzelowo- płucne prawe i lewe oraz płucne prawe i lewe. Z prawego płuca chłonka odpływa ostatecznie przez węzły chłonne przytchawicze prawe, z płata górnego lewego chłonka odpływa przez węzły przytchawiucze lewe, z płata lewego dolnego chłonka odpływa przez węzły przytchawicze prawe.
Narządy rozrodcze wew. żeńskie.
Jajniki znajdują się w górnej cz. ściany bocznej miednicy mniejszej w miejscu podziału t. biodrowej wspólnej na wew. i zew. W jajniku wyróżniamy: - powierzch. przyśrod. I boczną, - kraniec górny i dolny, - brzeg przedni i tylny. Jajnik posiada cz. korową i rdzenną. W cz. korowej są pęcherzyki jajnikowe w różnych etapach dojrzewania. Dojrzały pęcherzyk jajnikowy wypełniony jest płynem i zawiera kom. jajowe i w połowie cyklu menstruacyjnego pęcherzyk ten zbliża się do połowy jajnika, następuje pęknięcie bł. białawej oraz przerwanie bł. Pęcherzykowej i komora jajowa zostaje wydalona do jamy otrzewnej. Następnie wciągnięta do jajowodu. Pęcherzyk jajnikowy przekształca się w ciałko żółte, które o ile dojrzeje do zapłodnienia jest ciałkiem ciążowym i wydziela progesteron hamujący skurcze mięśni macicy zapobiegające krwawieniu o ile nie dojdzie do zapłodnienia ciałko staje się menstruacyjne i nie produkuje hormonów. Jajowód przewód łączący jajnik z macicą i posiada on ujście brzuszne i maciczne. Idąc od boku do środka wyróżnimy lejek zakończony strzępkami. Najdłuższa i najszersza część to bańka, w której następuje zapłodnienie. Cieśń oraz cz. śródścienna przebiegająca w ścianie macicy. Macica trzon, cieśń, szyjka. Górne cz. trzonu powyżej ujścia jajowodu stanowi dno. Wew. macicy w kształcie trójkątnego kształtu jama macicy w obrębie cieśni i szyjki jest kanał macicy. Macica pokryta jest otrzewną, która na przedniej pow. pokrywa trzon, sklepienie tylne pochwy cieśń. Otrzewna zagina się na jajowodach i jajnikach i rozciągają się z brzegów do bocznych brzegów macicy do ścian miednicy tworząc więzadło szerokie macicy: 2 blaszki otrzewnej, krezka jajowodu, krezka jajnika i macicy. Dolne części szyjki macicy otoczona jest przez pochwę która tworzy sklepienie pochwy (2 boczne, przednie i tylne) prawidłowe ustawienie macicy jest w przodo zgięciu i przodo pochyleniu. Zgięcie macicy to kąt pomiędzy osią trzonu i osią szyjki. Pochwa narząd włuknisto mięśniowy. Ku górze obejmuje dolną cz. szyjki macicy tworząc sklepienie pochwy. Ku dołowi otwiera się ujściem pochwy do przedsionka pochwy. Wyróżniamy w niej ścianę przednią i tylną i 2 ściany boczne. Przednia i tylna stykają się ze sobą i na przekroju poprzecznym ma kształt „H”. Na ścianie przedniej i tylnej są poprzeczne fałdy stanowiące zmarszczki pochwy.
Narządy rozrodcze zew. żeńskie.
Zaliczamy: - wzgórek łonowy, - wargi sromowe większe i mniejsze, - przedsionek pochwy, -łechtaczka, - gruczoły przedsionkowe, - opuszki przedsionka. Całość tych narządów nazywamy sromem niewieścim. Wzgórek łonowy wzgórek łonowy - na przedniej pow. spojenia łonowego. Wargi sromowe większe - fałdy pokryte włosami, połączone spojeniem i ogranicza szparę sromu. Wargi sromowe mniejsze - są fałdami skórnymi bez włosów, ograniczającymi przedsionek pochwy i połączone od tyłu spoidłem tylnym, ku przodowi rozdzierając się tworzą napletek łechtaczki i wędzidełko łechtaczki. Opuszki przedsionkowe - są odpowiednikami ciała gąbczastego prącia. Przedsionek pochwy - to przestrzeń ograniczona przez w.s. mniejsze w której są ujścia cewki moczowej, gruczołów przedsionkowych mniejszych. Łechtaczka - odpowiednik prącia skierowane są z ciał jamistych, które ku przodowi łączą się i tworzą trzon łechtaczki zakończony żołędziem, ku tyłowi tworzą odnogi łechtaczki przytwierdzone do gałęzi dolnych k. łonowych i połączeń kości kulszowych.
Męskie narządy rozrodcze.
Wew: jądro, najądrze, nasieniowód, pęcherzyk nasienny, gruczoł krokowy. Jądra znajdują się w mosznie. Otoczone są błoną białawą. Wyróżniamy: koniec górny i dolny, powierz. przyśrodkową i boczną, brzeg przedni i , tylny. Gruczoł krokowy jego przewody uchodzą do cz. bocznej cewki moczowej.
Do zew. narządów zaliczamy: prącie, mosznę, gruczoły opuszkowe nerkowe. Prącie skła. się z 2 ciał jamistych znajdujących się na górnej……….oraz ciała gąbczastego które zawiera cewkę moczową i znajduje się na pow. dolnej. Ciałka jamiste w obrębie trzonu prącia zrastają się ze sobą. Otoczone są błoną białawą ku tyłowi u nasady prącia przechodzą w odnogi ciał jamistych przytwierdzonych do gałęzi dolnych k. łonowych i gałęzi k. kulszowych. Ciało gąbczaste rozpoczyna się w cz. tylnej poszerzeniem zwanym opuszką prącia i przebiega na pow. dolnej ciał jamistych kończące się żołędziem, która obejmuje wierzchołki ciał jamistych. Skóra pokrywająca prącie w obrębie żołędzi ulega zgrubieniu tworząc napletek oraz na pow. dolnej wiązadełko. Moszna to fałd skórny odpowiednik warg sromowych i zawiera włókna mięśniowe gładkie. Gruczoły opuszkowe - nerkowe są po bokach opuszki prącia.
OKO.
Narząd wzroku + drogi wzrokowe. Narząd wzroku obejmuje: a) gałkę oczną, b) narządy dodatkowe: - aparat ruchowo - mięśniowy, aparat ochronny (spojówka), - powieki, - brwi, - rzęsy, - ciało tłuszczowe, - narząd łzowy. Poprzez ten układ odbieramy prawie 80% wrażeń ze środowiska, 50% powierzchni kory mózgowej związane jest z narządem wzroku. Gałka oczna jest w przedniej części oczodołu. Wyróżniamy w niej biegun przedni i tylny. Południki łączące biegun oraz równik gałki ocznej(największy obwód w płaszczyźnie czołowej). Ściana gałki ocznej składa się z 3 warstw: I zew. - błona włóknista, II środkowa - błona naczyniowa, III wew. - błona nerwowa - siatkówka. Część I przednia zajmuje 1/6 obwodu gałki o mniejszym promieniu niepodzielającej naczyń i bogato unaczynionej nerwowo. Rogówka tylna cz. błony włóknistej nazywa się twardówką i jest matowa słabo unerwiona, dobrze unaczyniona i stanowi miejsce przyczepu mięśni poruszających gałką oczną. Część II największa zwana naczyniówką, która wyściela cała twardówkę ma liczne naczynia krwionośne, ku przodowi przechodzi w ciało rzęskowe, którego głównym skł. jest m. rzęskowy odgrywający ważną rolę w zanieczyszczaniu soczewki. Najbardziej przedni cz. bł. naczyniowej jest tęczówka ma otwór zwany źrenicą zawiera sploty naczyniowe, kosmówki barwnikowe oraz włókna mięśniowe gładkie o przebiegu okrężnym (m. zwieracz źrenic) i przebiegu prostym (m. rozwieracz źrenic). Część III siatkówka skł. się z cz. wzrokowej, która zawiera receptory wzroku oraz cz. ślepą. W obrębie cz. wzrokowej siatkówki wyróżniamy 3 typ komór nerwowych: - pręciki i czopki, -dwubiegunowe, - zwojowe.
Komórki pręcikowe i czopkowe skł. się z trzonów obwodowych których pręciki i czopki są receptorami wzroku. Receptory te zmieniają rodopsynę, pręciki są odpowiedzialne za widzenie ekotopowe (czarno białe) o zmroku ich liczba wynosi ok. 120mln. I są równomiernie rozłożone w siatkówce, których liczba wynosi ok. 7mln. Odpowiedzialne są za widzenie fotonowe (kolor i ostrość widzenia) i znajdują się one w miejscu siatkówki. PLAMKA ŚLEPA jest to zagłębienie zwane dołkiem środkowym.
UCHO.
Skład - Ucho zew. - małżowina uszna + przewód słuch. zew. -Ucho środk. -jama bębenkowa, błona bębenkowa, kosteczki słuchowe i trąbka słuchowa. - Ucho wew. - błędnik znajduje się w nim receptory słuchu i równowagi. Błędnik: - kostny - pomiędzy nimi znajduje się ciecz. - błoniasty - zwany przychłonką, znajduje się w środchłonku.
Receptory słuchu znajdują się w cz. błędnika błoniastego. Receptory równowagi znajdują się w cz. błędnika błoniastego nazywany woreczkiem, łagiewką i przewodem półkolistym.
UWAGAZLYKOT@WP.PL