Politechnika Wrocławska Wrocław 27.02.05
Wydział Geoinżynierii Górnictwa i Geologii
Projekt z klimatyzacji kopalń
Wykonał:
Łukasz Smacha
Prowadzący:
Dr inż. F. Rosiek
Dane projektowe
Temat nr 5E
PARAMETRY |
Szyb wdechowy |
Przekop przewozow |
Przekop polowy |
Chodnik odstawczy |
Ściana |
Numer wyrobiska |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Długość, L, m |
1040 |
2220 |
1910 |
820 |
230 |
Pole przekroju, A, m2 |
|
14 |
10 |
8 |
8 |
Średnica, D, m |
7,5 |
|
|
|
|
Prędkość powietrz, wm, m./Prędkość |
10 |
4,4 |
2,5 |
1,2 |
|
Czas przewietrzania, τ, lata |
6 |
4 |
2,5 |
1,5 |
0,1 |
Wysokość niwelacyjna, Zd, m |
150 |
-850 |
-850 |
-810 |
-800 |
Wysokość niwelacyjna, Zw, m |
-850 |
-850 |
-810 |
-800 |
-780 |
Rodzaj skał otaczających
|
Piaskowiec drobnoziarnisty |
Piaskowiec gruboziarnisty |
Piaskowiec drobnoziarnisty |
Łupek ilasty |
Węgiel |
Moc maszyn kW |
|
180 |
230 |
260 |
350 |
Współczynnik Czs |
|
0,25 |
0,20 |
0,28 |
0,28 |
- Stopień geotermiczny Γ = 31C;
- Rejon: kopalnia Bogdanka;
- Wilgotność względna na podszybiu szybu wdechowego wynosi 78%
- Przez MK przepływa V = 400 m3/min;
- Różnica temperatur w wyrobiskach klimatyzowanych wynosi ΔtS ≤ 3,5°C.
Prognoza temperatury suchej i wilgotnej
Prognoza temperatury suchej i wilgotnej metodą J. Wacławika
1.1.1. Prognoza temperatury suchej na podszybiu.
Zgodnie z tą metodą temperatura sucha powietrza na podszybiu szybu wdechowego jest równa:
gdzie:
Tos - średnioroczna temperatura powietrza atmosferycznego, °C,
- gradient geotermiczny, °C/m., przy czym:
- stopień geotermiczny, m/°C,
s - współrzędna bieżąca, m,
- współczynnik przewodzenia ciepła, W/(m K),
- bezwymiarowy strumień cieplny, wyznaczany z wzoru:
cp - ciepło właściwe powietrza przy stałym ciśnieniu, cp = 1005 J/(kg K),
g - przyspieszenie ziemskie, g = 9,80665 m/s2,
Ki - liczba Kirpiczewa
jeżeli:
Fo - liczba Fouriera dana wzorem:
- czas przewietrzania wyrobiska, s,
ae- ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury, m2/s, równy:
cs - pojemność cieplna skał, J/(kg K),
- gęstość pozorna skał otaczających wyrobisko, kg/m3,
Bi - liczba Biota dana wzorem:
- współczynnik przejmowania ciepła z górotworu, W/(m2K),
wm - prędkość średnia powietrza w wyrobisku, m/s
- ciśnienie statyczne bezwzględne powietrza w miejscu pomiaru prędkości, Pa, które wyznaczono ze wzoru:
po - ciśnienie powietrza na zrębie szybu wdechowego, po = 750 Tr,
H- głębokość szybu liczona od powierzchni ziemi, m,
Ra- indywidualna stała gazowa powietrza suchego, Ra = 287,04 J/(kg K),
TV - temperatura wirtualna powietrza, K,
Ts - temperatura sucha powietrza w miejscu pomiaru prędkości, K,
x - stopień zawilżenia powietrza, kg/kg,
ppn - ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia, Pa,
1.1.2. Prognoza temperatury wilgotnej na podszybiu.
Wyznacza się z zależności na ciśnienie cząstkowe pary wodnej w postaci:
przy czym:
gdzie:
- ciśnienie cząstkowe pary wodnej, Pa,
- ciśnienie cząstkowe pary wodnej w stanie nasycenia w temp. ts, Pa ,
- wilgotność względna powietrza, %,
- odpowiednio temperatury powietrza mierzone termometrem suchym i wilgotnym, oC.
1.1.3. Prognoza temperatury suchej dla przekopu polowego
Zmianie ulega wzór na Ts(S) resztę oblicza się tak jak powyżej. Wzór na Ts(S) ma postać:
gdzie:
voo - temperatura pierwotna skał, °C
Tos - temperatura powietrza na wlocie do przekopu (przyjmujemy temperaturę na wylocie obliczoną dla przekopu przewozowego) °C
s - długość wyrobiska, m,
q d- zagęszczenie strumienia od dodatkowych źródeł ciepła, W/m
L - długość wyrobiska, m
Nz - moc zainstalowanych maszyn, kW
Czs - współczynnik od dodatkowych źródeł,
Prognoza temperatury suchej i wilgotnej metodą J. Vossa
1.2.1. Prognoza temperatury suchej w przekopie przewozowym
Jako dane wyjściowe na dopływie przyjmujemy parametry powietrza na wypływie wyrobiska poprzedniego. Wyznacza się kolejno:
Liczbę Fouriera ze wzoru:
gdzie:
- czas przewietrzania wyrobiska, s,
- ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury, m2/s, równy:
cs - pojemność cieplna skał, J/(kg K),
- gęstość pozorna skał otaczających wyrobisko, kg/m3,
Bi - liczba Biota dana wzorem:
- współczynnik przejmowania ciepła z górotworu, W/(m2K),
Temperaturę suchą powietrza wyznacza się ze wzoru:
przy czym :
gdzie:
- średnia temperatura pierwotna skał otaczających wyrobisko, °C, przy czym:
- odpowiednio temperatura pierwotna skał w przekroju dopływu i wypływu, °C, liczona ze wzoru:
gdzie:
t0 - temperatura skał na głębokości
,°C,
- stopień geotermiczny, m/°C,
ro - promień równoważny wyrobiska, m, przy czym:
ro =
- współczynnik ciepła konwekcyjnego ogrzewającego powietrze suche, równy ilorazowi ciepła konwekcyjnego do ciepła całkowitego,
-ekwiwalentny współczynnik przewodzenia ciepła w wilgotnym masywie
skalnym, W/(m K),
A - pole przekroju, m2,
B - obwód wyrobiska, m.,
L - długość wyrobiska, m.,
cpa- właściwa pojemność cieplna powietrza suchego, cpa = 1005 J/(kgK),
- strumień masy powietrza suchego, kg/s,
- prędkość średnia powietrza w przekroju, dla którego wyznacza się strumień masy powietrza, m/s,
- odpowiednio wysokości niwelacyjne przekroju dopływu i wypływu wyrobiska, dla którego wykonuje się prognozę temperatury powietrza, m,
- zagęszczenie strumienia od dodatkowych źródeł ciepła, W/m, przy czym:
Nz - moc dodatkowych źródeł ciepła, kW,
czs- współczynnik określający jaka część energii z dodatkowych źródeł wpływa na podwyższenie temperatury mierzonej termometrem suchym,
1.2.2.Prognozowanie temperatury wilgotnej powietrza w przekopie przewozowym.
Prognozowanie temperatury powietrza mierzonej termometrem wilgotnym w wyrobisku górniczym prowadzić możemy dopiero po prognostycznym wyznaczeniu temperatury mierzonej termometrem suchym.
Temperaturę wilgotną w wyrobisku górniczym wyznaczamy ze wzoru:
gdzie:
xd - stopień zawilżenia powietrza na dopływie wyrobiska, kg/kg,
xw - stopień zawilżenia powietrza na wypływie z wyrobiska, kg/kg,
rb - ciepło parowania wody w termometrze 0°C; rb = 2500000 J/kg,
cpw - pojemność cieplna pary wodnej przy stałym ciśnieniu, cpw = 1927 J/(kg K).
Ciśnienie statyczne bezwzględne powietrza pw na końcu wyrobiska wyznacza się z przybliżonego wzoru:
gdzie:
- liczba oporu wyrobiska
- gęstość powietrza dla warunków normalnych,
,
1.2.3. Prognozę temperatury suchej i wilgotnej dla pozostałych wyrobisk czyli :chodnika odstawczego oraz ściany wykonano przy pomocy metody J. Vossa.
Dane i wyniki obliczeń prognozowanej temperatury suchej i wilgotnej dla szybu metodą J. Wacławika
Przyspieszenie ziemskie |
g |
m/s2 |
9,80665 |
Długość |
L |
m |
1040 |
Średnica |
D |
m |
7,5 |
Powierzchnia przekroju |
A |
m2 |
37,551 |
Prędkość powietrza |
wm |
m/s |
10 |
Czas przewietrzania |
|
s |
189216000 |
Wysokość niwelacyjna |
zd |
m |
150 |
Wysokość niwelacyjna |
zw |
m |
-850 |
Stopień geotermiczny |
Γ |
m/°C |
31 |
Gradient geotermiczny |
σ |
°C/m |
0,034 |
Współrzędna bieżąca |
s |
m |
700 |
Współczynnik ciepła konwekcyjnego |
s |
- |
0,6 |
Gęstość piaskowca drobnoziarnistego |
ρs |
kg/m3 |
2500 |
Ciepło właściwe skał |
cs |
J/(kg*K) |
705 |
Współczynnik przewodnictwa cieplnego |
|
W/(mK) |
3,1 |
Właściwa pojemność cieplna powietrza suchego |
cp |
J/(kgK) |
1005 |
Strumień objętości powietrza |
V |
m3/s |
375,518 |
Stała uniwersalna |
Ra |
J/(kg*K) |
287,04 |
Przyjęta temperatura sucha |
ts |
°C |
18,19 |
Temperatura sucha |
Ts |
K |
291,34 |
Ciśnienie powietrza na zrębie szybu wdechowego |
po |
Pa |
101300 |
Głębokość szybu liczona od powierzchni ziemi |
H |
m |
1040 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
pp |
Pa |
2087,750122 |
Stopień zawilzenia |
X |
kg/kg |
0,009137381 |
Wilgotność względna |
|
% |
78 |
Temperatura wirtualna |
Tv |
K |
292,9372507 |
Gęstość powietrza |
ρ |
kg/m3 |
1,337698639 |
Promień równoważny |
ro |
m |
3,1875 |
Ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury |
ae |
m2/s |
1,75887⋅10-6 |
Liczba Fouriera |
Fo |
- |
32,75593786 |
Współczynnik przejmowania ciepła z górotworu |
k |
W/(m2K) |
14,53215442 |
Liczba Biota |
Bi |
- |
14,9423362 |
Liczba Kirpiczewa |
Ki |
- |
0,420439796 |
Bezwymiarowy strumień cieplny |
q* |
- |
2,64170115 |
Prognozowana temperatura sucha |
Ts(s) |
°C |
18,16386119 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
pp |
Pa |
1628,445095 |
Prognozowana temperatura wilgotna |
tww |
°C |
15,82866679 |
Dane i wyniki obliczeń prognozowanej temperatury suchej i wilgotnej dla przekopu przewozowego metodą J. Wacławika
Przyspieszenie ziemskie |
g |
m/s2 |
9,80665 |
Długość |
L |
m |
2220 |
Powierzchnia przekroju |
A |
m2 |
14 |
Prędkość powietrza |
wm |
m/s |
4,4 |
Czas przewietrzania |
|
s |
126144000 |
Wysokość niwelacyjna |
zd |
m |
-850 |
Wysokość niwelacyjna |
zw |
m |
-850 |
Stopień geotermiczny |
Γ |
m/°C |
31 |
Gradient geotermiczny |
σ |
°C/m |
0,034 |
Współczynnik ciepła konwekcyjnego |
s |
- |
0,35 |
Gęstość piaskowca gruboziarnistego |
ρs |
kg/m3 |
2400 |
Ciepło właściwe skał |
cs |
J/(kg*K) |
696 |
Współczynnik przewodnictwa cieplnego |
|
W/(mK) |
3,5 |
Właściwa pojemność cieplna powietrza suchego |
cp |
J/(kgK) |
1005 |
Strumień objętości powietrza |
V |
m3/s |
61,6 |
Stała uniwersalna |
Ra |
J/(kg*K) |
287,04 |
Przyjęta temperatura sucha |
ts |
°C |
18,16386119 |
Temperatura sucha |
Ts |
K |
291,3138612 |
Ciśnienie powietrza na zrębie szybu wdechowego |
po |
Pa |
101300 |
Cisnienie stat. powietrza na wlocie do wyrobiska |
p |
Pa |
112480 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
pp |
Pa |
2084,326431 |
Stopień zawilzenia |
X |
kg/kg |
0,009122177 |
Temperatura wirtualna |
Tv |
K |
292,9083111 |
Gęstość powietrza |
ρ |
kg/m3 |
1,337830804 |
Promień równoważny |
ro |
m |
1,798873744 |
Ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury |
ae |
m2/s |
2,09531⋅10-6 |
Liczba Fouriera |
Fo |
- |
81,67944828 |
Współczynnik przejmowania ciepła z górotworu |
k |
W/(m2K) |
8,448547448 |
Liczba Biota |
Bi |
- |
3,963924486 |
Liczba Kirpiczewa |
Ki |
- |
0,340010704 |
Bezwymiarowy strumień cieplny |
q* |
- |
2,136350259 |
Prognozowana temperatura sucha |
Ts(s) |
°C |
21,72858849 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
pp |
Pa |
1625,775275 |
Prognozowana temperatura wilgotna |
tww |
°C |
22,22677532 |
Dane i wyniki obliczeń prognozowanej temperatury suchej i wilgotnej dla przekopu polowego metodą J. Wacławika
Przyspieszenie ziemskie |
g |
m/s2 |
9,80665 |
Długość |
L |
m |
1910 |
Powierzchnia przekroju |
A |
m2 |
10 |
Prędkość powietrza |
wm |
m/s |
2,5 |
Czas przewietrzania |
|
s |
78840000 |
Wysokość niwelacyjna |
zd |
m |
-850 |
Wysokość niwelacyjna |
zw |
m |
-810 |
Stopień geotermiczny |
Γ |
m/°C |
31 |
Gradient geotermiczny |
σ |
°C/m |
0,034482759 |
Współczynnik ciepła konwekcyjnego |
s |
- |
0,35 |
Gęstość piaskowca drobnoziarnistego |
ρs |
kg/m3 |
2500 |
Ciepło właściwe skał |
cs |
J/(kg*K) |
705 |
Współczynnik przewodnictwa cieplnego |
|
W/(mK) |
3,1 |
Właściwa pojemność cieplna powietrza suchego |
cp |
J/(kgK) |
1005 |
Strumień objętości powietrza |
V |
m3/s |
25 |
Stała uniwersalna |
Ra |
J/(kg*K) |
287,04 |
Przyjęta temperatura sucha |
ts |
°C |
21,72858849 |
Temperatura sucha |
Ts |
K |
294,8785885 |
Ciśnienie powietrza na zrębie szybu wdechowego |
po |
Pa |
101300 |
Cisnienie stat. powietrza na wlocie do wyrobiska |
p |
Pa |
112480 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
pp |
Pa |
2599,230191 |
Stopień zawilzenia |
X |
kg/kg |
0,011417047 |
Temperatura wirtualna |
Tv |
K |
296,8985741 |
Gęstość powietrza |
ρ |
kg/m3 |
1,319850601 |
Promień równoważny |
ro |
m |
1,520325798 |
Ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury |
ae |
m2/s |
1,75887⋅10-6 |
Liczba Fouriera |
Fo |
- |
59,99372854 |
Współczynnik przejmowania ciepła z górotworu |
k |
W/(m2K) |
5,558846948 |
Liczba Biota |
Bi |
- |
2,726212395 |
Liczba Kirpiczewa |
Ki |
- |
0,344645857 |
Bezwymiarowy strumień cieplny |
q* |
- |
2,165473786 |
Prognozowana temperatura sucha |
Ts(s) |
°C |
27,16235701 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
pp |
Pa |
2027,399549 |
Prognozowana temperatura wilgotna |
tww |
°C |
20,95499872 |
Dane i wyniki obliczeń prognozowanej temperatury suchej i wilgotnej dla chodnika odstawczego metodą J. Vossa
Przyspieszenie ziemskie |
g |
m/s2 |
9,80665 |
Długość |
L |
m |
820 |
Powierzchnia przekroju |
A |
m2 |
8 |
Obwód wyrobiska |
B |
m |
11,76625684 |
Prędkość powietrza |
wm |
m/s |
1,2 |
Czas przewietrzania |
|
s |
47304000 |
Wysokość niwelacyjna |
zd |
m |
-810 |
Wysokość niwelacyjna |
zw |
m |
-780 |
Stopień geotermiczny |
Γ |
m/°C |
31 |
współczynnik określający jaka część energii ze źródeł dodatkowych wpływa na podwyższenie temperatury |
Czs |
|
0,28 |
Współczynnik ciepła konwekcyjnego |
s |
- |
0,35 |
Gęstość łupka ilastego |
ρs |
kg/m3 |
2600 |
Ciepło właściwe skał |
cs |
J/(kg*K) |
1000 |
Współczynnik przewodnictwa cieplnego |
|
W/(mK) |
2,1 |
Liczba oporu wyrobiska |
f |
- |
0,082095 |
Właściwa pojemność cieplna powietrza suchego |
cp |
J/(kgK) |
1005 |
Strumień objętości powietrza |
V |
m3/s |
12,52790728 |
Stała uniwersalna |
Ra |
J/(kg*K) |
287,04 |
Moc maszyn |
N |
kW |
260 |
Temperatura sucha |
Ts |
K |
299,5305187 |
Przyrost na głębokości |
z |
m |
10 |
Gęstość powietrza |
ρ |
kg/m3 |
1,304990342 |
Promień równoważny |
ro |
m |
1,359820733 |
Ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury |
ae |
m2/s |
8,07692E⋅10-7 |
Liczba Fouriera |
Fo |
- |
20,6623872 |
Współczynnik przejmowania ciepła z górotworu |
k |
W/(m2K) |
5,380194172 |
Liczba Biota |
Bi |
- |
9,953876984 |
Współczynnik |
k∞ |
- |
0,468046047 |
Liczba Kirpiczewa |
Ki |
- |
0,450397419 |
Strumień masy powietrza suchego |
ma |
kg/s |
12,52790728 |
Zagęszczenie strumienia ciepła od dodatkowych źródeł ciepła |
qza |
W/m |
53,26829268 |
Temperatura pierwotna na dopływie |
tpd |
°C |
38 |
Temperatura pierwotna na wypływie |
tpw |
°C |
37,67741935 |
Średnia temperatura pierwotna |
tpm |
°C |
37,83870968 |
|
tx |
°C |
59,202812 |
Prognozowana temperatura sucha |
tsw |
°C |
31,17246988 |
Ciepło parowania wody w temp 0 °C |
rb |
J/kg |
2500000 |
Pojemność cieplna pary wodnej |
cpw |
J/kgK |
1927 |
Stopień zawilżenia na końcu wyrobiska |
xw |
kg/kg |
0,014595116 |
Ciśnienie statyczne bezwzględne na końcu wyrobiska |
pw |
Pa |
112949,5245 |
Prognozowana temperatura wilgotna |
tww |
°C |
25,02783522 |
Dane i wyniki obliczeń prognozowanej temperatury suchej i wilgotnej dla ściany J. Vossa
Przyspieszenie ziemskie |
g |
m/s2 |
9,80665 |
Długość |
L |
m |
230 |
Powierzchnia przekroju |
A |
m2 |
8 |
Obwód wyrobiska |
B |
m |
11,766 |
Prędkość powietrza |
wm |
m/s |
1,2 |
Czas przewietrzania |
|
s |
3153600 |
Wysokość niwelacyjna |
zd |
m |
-800 |
Wysokość niwelacyjna |
zw |
m |
-780 |
Stopień geotermiczny |
Γ |
m/°C |
31 |
współczynnik określający jaka część energii ze źródeł dodatkowych wpływa na podwyższenie temperatury |
Czs |
|
0,28 |
Ekwiwalentny wsp. przewodzenia ciepła w wilgotnym masywie skalnym |
e |
W/(mK) |
7 |
Współczynnik ciepła konwekcyjnego |
s |
- |
0,25 |
Gęstość węgla |
ρs |
kg/m3 |
1300 |
Ciepło właściwe skał |
cs |
J/(kg*K) |
439 |
Współczynnik przewodnictwa cieplnego |
|
W/(mK) |
0,4 |
Liczba oporu wyrobiska |
f |
- |
0,616015 |
Właściwa pojemność cieplna powietrza suchego |
cp |
J/(kgK) |
1005 |
Strumień objętości powietrza |
V |
m3/s |
12,30523475 |
Stała uniwersalna |
Ra |
J/(kg*K) |
287,04 |
Moc maszyn |
N |
kW |
350 |
Temperatura sucha |
Ts |
K |
304,3224699 |
Przyrost na głębokości |
z |
m |
20 |
Gęstość powietrza |
ρ |
kg/m3 |
1,281795286 |
Promień równoważny |
ro |
m |
1,359820733 |
Ekwiwalentny współczynnik wyrównywania temperatury |
ae |
m2/s |
1,05134⋅10-7 |
Liczba Fouriera |
Fo |
- |
1,793026333 |
Współczynnik przejmowania ciepła z górotworu |
k |
W/(m2K) |
5,380194172 |
Liczba Biota |
Bi |
- |
48,77399722 |
Współczynnik |
k∞ |
- |
0,832742133 |
Liczba Kirpiczewa |
Ki |
- |
0,821060168 |
Strumień masy powietrza suchego |
ma |
kg/s |
12,30523475 |
Zagęszczenie strumienia ciepła od dodatkowych źródeł ciepła |
qza |
W/m |
255,6521739 |
Temperatura pierwotna na dopływie |
tpd |
°C |
37,67741935 |
Temperatura pierwotna na wypływie |
tpw |
°C |
37,03225806 |
Średnia temperatura pierwotna |
tpm |
°C |
37,35483871 |
|
tx |
°C |
92,85249677 |
Prognozowana temperatura sucha |
tsw |
°C |
36,03734075 |
Ciepło parowania wody w temp 0 °C |
rb |
J/kg |
2500000 |
Pojemność cieplna pary wodnej |
cpw |
J/kgK |
1927 |
Stopień zawilżenia na końcu wyrobiska |
xw |
kg/kg |
0,020250332 |
Ciśnienie statyczne bezwzględne na końcu wyrobiska |
pw |
Pa |
112948,8212 |
Prognozowana temperatura wilgotna |
tww |
°C |
29,74281267 |
Współczynniki wykorzystane w projekcie zostały dobrane na podstawie literatury [1,3] i przedstawiono je w poniższych tabelach:
Dla kopalń węglowych:
Nazwa wyrobiska |
|
|
Chodniki kamienne |
5,8 |
0,35 |
Chodniki przyścianowe węglowe |
|
|
Ściany prowadzone na zawał gdy są zainstalowanych MK |
7 |
0,25 |
Ściany prowadzone na zawał gdy niema zainstalowanych MK |
7 |
0,15 |
Dla LGOM -u
Rodzaj wyrobiska |
|
|
Prądy grupowe świeżego powietrz |
4 |
0,29 |
Roboty eksploatacyjne |
2,36 |
0,29 |
Współczynnik przewodzenia ciepła λ.
Rodzaj skał |
Górny śląsk |
Bogdanka |
LGOM |
Zlepieńce i żwirowce |
3,4 |
|
|
Piaskowiec gruboziarnisty |
3,5 |
4,0 |
2,3 |
Piaskowiec drobnoziarnisty |
3,1 |
2,5 |
|
Łupki piaszczyste |
2,2 |
|
|
Łupki ilaste |
2,1 |
1,5 |
|
Węgiel kamienny |
0,6 |
0,4 |
|
Dolomit |
|
|
2,5 |
margle miedzionośne |
|
|
2,5 |
Ciepło właściwe skał i ich gęstość i
Rodzaj skał |
J/(kg K), |
kg/m3, |
Zlepieńce i żwirowce |
961 |
2200 |
Piaskowiec gruboziarnisty |
696 |
2400 |
Piaskowiec drobnoziarnisty |
705 |
2500 |
Łupki piaszczyste |
850 |
2550 |
Łupki ilaste |
1000 |
2600 |
Węgiel kamienny |
439 |
1300 |
Dolomit |
1001 |
2600 |
margle miedzionośne |
1962 |
2800 |
2. Ocena warunków klimatycznych w oparciu o wskaźnik klimatyczny
Wskaźnik klimatyczny dla oceny stopnia zagrożenia temperaturowego na poszczególnych poziomach eksploatacyjnych określony jest wzorem:
gdzie:
tpg - temperatura pierwotna górotworu na danym poziomie,
td - dopuszczalna temperatura powietrza w miejscu pracy załogi bez stosowania
skróconego czasu pracy, td = 28°C
tp - temperatura powietrza na podszybiu danego poziomu wydobywczego.
Kryteria stopnia zagrożenia temperaturowego oparte na wskaźniku klimatycznym K zdefiniowane są następująco:
K < 0 - nie ma zagrożenia temperaturowego,
0 < K 0.8 - istnieje niewielkie zagrożenie temperaturowe, któremu można zapobiec przestrzegając głównych zasad racjonalnej wentylacji,
0.8 < K 1.5 - istnieje zagrożenie temperaturowe, któremu można zapobiec
przez takie zaprojektowanie udostępnienia i rozcięcia pokładów oraz
ich eksploatację, aby powietrze świeże dopływające do wyrobisk eksploatacyjnych ulegało możliwie najmniejszemu nagrzewaniu,
K > 1.5 - istnieje znaczne zagrożenie temperaturowe, któremu można zapobiec przez stosowanie innych środków techniczno-organizacyjnych mających na celu zmniejszenie zagrożenia /np. stosowanie skróconego czasu pracy lub urządzeń chłodniczych /.
Dla wyznaczenia wskaźnika K konieczna jest znajomość temperatury powietrza na podszybiu danego poziomu. W kopalniach istniejących wartość tej temperatury otrzymuje się z bezpośrednich pomiarów. Natomiast dla kopalń projektowanych konieczne jest wykonanie obliczeń prognostycznych temperatury powietrza w oparciu o projekt wentylacji kopalni.
3. Normy klimatyczne przed i po zastosowaniu chłodzenia:
Przed zastosowaniem klimatyzacji tylko w chodniku odstawczym i na ścianie nie są spełnione normy klimatyczne. Praca w tych wyrobiskach jest zabroniona. Norma polska dopuszcza wykonywanie pracy w tych wyrobiskach jedynie w czasie akcji ratowniczych.
Normy |
Chodnik odstawczy |
Ściana |
||
|
Przed klimatyzacją |
Po zastosowaniu klimatyzacji |
Przed klimatyzacją |
Po zastosowaniu klimatyzacji |
polska |
praca zabroniona |
praca 8 h |
praca zabroniona |
praca 8 h |
amerykańska |
praca zabroniona |
praca 8 h |
praca zabroniona |
praca 8 h |
Przepisy technicznej eksploatacji złóż |
praca zabroniona |
praca 8 h |
praca zabroniona |
praca 8 h |
3.4. Iteracyjny sposób wyznaczenia temperatury powietrza na wlocie chodnika odstawczego i wyrobiska ścianowego.
Na wylocie z chodnika ma być 28°
Według obliczeń temperatura na dopływie do chodnika odstawczego wynosi 22,29°C, wtedy na wylocie jest 28°C.
3.4.2. Na wylocie ze ściany ma być 28° i 33°
Według obliczeń temperatura na dopływie do ściany wynosi 22,25°C, wtedy na wylocie jest 28°C.
Według obliczeń temperatura na dopływie do ściany wynosi 27,68°C, wtedy na wylocie jest 33°C.
Wyznaczenie zdolności chłodniczej maszyny klimatyzacyjnej o działaniu pośrednim przy pracy 6h.
W wyrobiskach w których została przekroczona temperatura sucha równa 28 oC zostaną zamontowane maszyny klimatyzacyjne celem obniżenia tej temperatury. W pierwszej kolejności znaleziono odległość po przekroczeniu której temperatura sucha jest większa od 28oC. Następnie wyznaczono temperaturę jaka powinna wypływać z maszyny klimatyzacyjnej, żeby temperatura nie przekroczyła w wyrobisku temperatury dopuszczalnej równej 28oC. Temperaturę sucha powietrza w całym wyrobisku nie powinna przekraczać 28°C, więc należy zastosować odpowiednią ilość maszyn klimatyzacyjnych dzieląc wyrobisko na odcinki.
Przyjęto następujące oznaczenia:
tsd temperatura sucha na dopływie do maszyny klimatyzacyjnej
twd temperatura wilgotna na dopływie do maszyny klimatyzacyjnej
tsw temperatura sucha na wypływie z maszyny klimatyzacyjnej
V strumień objętości powietrza płynącego przez maszynę
Vc strumień objętości powietrza płynącego wyrobiskiem
Przyjęto założenie, że różnica temperatur w wyrobiskach klimatyzowanych Δts ≤ 3,5°C
Wyznaczenie parametrów powietrza na wlocie do maszyny klimatyzacyjnej:
ciśnienie cząstkowe pary wodnej ppd
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w stanie nasycenia ppnd
wilgotność względna powietrza φd
stopień zawilżenia powietrza Xd
entalpię 1+x kg powietrza wilgotnego hd
gęstość powietrza wilgotnego
strumień masy powietrza wilgotnego
strumień masy powietrza suchego
Wyznaczanie parametrów powietrza na wypływie z maszyny klimatyzacyjnej:
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia w temperaturze tsw dla powietrza wylotowego z maszyny klimatyzacyjnej ppnw
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z maszyny klimatyzacyjnej dla stanu nasycenia powietrza w temperaturze tsw
Ponieważ stopień zawilżenia powietrza Xd jest mniejszy od stopnia zawilżenia powietrza dla stanu nasycenia w temperaturze tsw na wylocie z maszyny klimatyzacyjnej, to nie nastąpi wykroplenie wody z powietrza. Przyjmuje się w związku z tym: Xw = Xd.
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym
temperaturę wilgotną powietrza na wylocie z maszyny klimatyzacyjnej tww wyznacza się z równania:
- wilgotność względna powietrza na wylocie z maszyny klimatyzacyjnej φw %
entalpia 1+x kg powietrza na wylocie z maszyny klimatyzacyjnej
Następnie wyznacza się temperaturę powietrza po zmieszaniu strumieni powietrza płynących przez maszynę klimatyzacyjną i wyrobisko obok maszyny.
strumień masy powietrza płynącego wyrobiskiem obok maszyny klimatyzacyjnej.
strumień masy powietrza płynącego przez maszynę klimatyzacyjną
stopień zawilżenia powietrza
entalpię powietrza po zmieszaniu strumieni
Temperatura sucha wymieszanego strumienia powietrza:
Dla wyznaczenia temperatury wilgotnej powietrza twm po zmieszaniu strumieni oblicza się kolejno:
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym ppw
temperaturę wilgotną powietrza tww dla zmieszanych strumieni wyznacza się z równania:
Obliczenie zdolności chłodniczej maszyny klimatyzacyjnej
Zdolnością chłodniczą maszyny klimatyzacyjnej jest ilość ciepła, jaką maszyna odbiera od powietrza w parowniku w jednostce czasu. Dla wyznaczenia zdolności chłodniczej MK wyznacza się różnicę entalpii powietrza przepływającego przez maszynę
Zdolność chłodniczą maszyny klimatyzacyjnej wyznacza się ze wzoru:
Pierwsza maszyna klimatyzacyjna została zainstalowana na 141,29 metrze chodnika odstawczego, ponieważ w tym miejscu temperatura osiąga wartość 28 °C.
temperatura sucha na wlocie do MK |
tsd |
°C |
27,999 |
temp wilgotna na wlocie do MK |
twd |
°C |
19,492 |
temp sucha na wylocie z MK |
tsw |
°C |
23,7 |
strumień płynący przez MK |
V |
m3/s |
6,66 |
strumień powietrz płynący wyrobiskiem |
Vc |
m3/s |
9,6 |
ciśnienie powietrza w miejscu instalacji MK |
p |
Pa |
112949,5245 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
ppd |
Pa |
1 645,775 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia |
ppnd |
Pa |
3778,073817 |
wilgotność względna powietrza |
ϕd |
% |
43,56121098 |
stopień zawilżenia powietrza |
Xd |
kg/kg |
0,0092 |
entalpia 1+x powietrza wilgotnego |
hd |
kJ/kg |
51,629 |
gęstość powietrza wilgotnego |
ρd |
kg/m3 |
1,299 |
strumień masy powietrza wilgotnego |
md |
kg/s |
9,458 |
strumień masy powietrza suchego |
msd |
kg/s |
8,663 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia dla powietrza wylotowego z MK |
ppnw |
Pa |
2929,16798 |
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK dla stanu nasycenia powietrza |
Xnw |
kg/kg |
0,016 |
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK |
Xw |
kg/kg |
0,012 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
1 645,775
|
temp wilgotna powietrza na wylocie z MK |
tww |
°C |
17,98722539 |
wilgotność względna powietrza na wylocie z MK |
ϕw |
|
47,34767462 |
entalpia 1+x powietrza na wylocie z MK |
hw |
kJ/kg |
51,654 |
strumień masy powietrza płynący wyrobiskiem obok MK |
m1 |
m3/s |
3,812 |
stopień zawilżenia powietrza |
xm |
kg/kg |
0,010 |
entalpia powietrz po zmieszaniu strumieni |
hm |
kJ/kg |
48,604 |
temperatura sucha powietrza |
tsm |
°C |
25,014 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
1 645,774 |
temperatura wilgotna powietrza dla zmieszanych strumieni |
tww |
°C |
18,45561378 |
różnica entalpii powietrza pomiędzy wlotem i wylotem z MK |
δh |
kJ/kg |
4,398 |
zdolność chłodnicza MK |
Q |
kW |
37,74818487 |
Druga maszyna klimatyzacyjna została zainstalowana na 595,22 metrze chodnika odstawczego ponieważ w tym miejscu temperatura osiąga wartość 28 °C.
temperatura sucha na wlocie do MK |
tsd |
°C |
27,999 |
temp wilgotna na wlocie do MK |
twd |
°C |
19,492 |
temp sucha na wylocie z MK |
tsw |
°C |
23,7 |
strumień płynący przez MK |
V |
m3/s |
6,66 |
strumień powietrz płynący wyrobiskiem |
Vc |
m3/s |
9,6 |
ciśnienie powietrza w miejscu instalacji MK |
p |
Pa |
112949,5245 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
ppd |
Pa |
1 645,775 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia |
ppnd |
Pa |
3778,073817 |
wilgotność względna powietrza |
ϕd |
% |
43,56121098 |
stopień zawilżenia powietrza |
Xd |
kg/kg |
0,0092 |
entalpia 1+x powietrza wilgotnego |
hd |
kJ/kg |
51,629 |
gęstość powietrza wilgotnego |
ρd |
kg/m3 |
1,299 |
strumień masy powietrza wilgotnego |
md |
kg/s |
9,458 |
strumień masy powietrza suchego |
msd |
kg/s |
8,663 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia dla powietrza wylotowego z MK |
ppnw |
Pa |
2929,16798 |
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK dla stanu nasycenia powietrza |
Xnw |
kg/kg |
0,016 |
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK |
Xw |
kg/kg |
0,012 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
1 645,775 |
temp wilgotna powietrza na wylocie z MK |
tww |
°C |
17,98722539 |
wilgotność względna powietrza na wylocie z MK |
ϕw |
|
47,34767462 |
entalpia 1+x powietrza na wylocie z MK |
hw |
kJ/kg |
51,654 |
strumień masy powietrza płynący wyrobiskiem obok MK |
m1 |
m3/s |
3,812 |
stopień zawilżenia powietrza |
xm |
kg/kg |
0,010 |
entalpia powietrz po zmieszaniu strumieni |
hm |
kJ/kg |
48,604 |
temperatura sucha powietrza |
tsm |
°C |
25,014 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
1 645,774 |
temperatura wilgotna powietrza dla zmieszanych strumieni |
tww |
°C |
18,45561378 |
różnica entalpii powietrza pomiędzy wlotem i wylotem z MK |
δh |
kJ/kg |
4,398 |
zdolność chłodnicza MK |
Q |
kW |
37,74818487 |
Trzecia maszyna klimatyzacyjna została zainstalowana na 68,74 metrze ściany ponieważ w tym miejscu temperatura osiąga wartość 28 °C.
temperatura sucha na wlocie do MK |
tsd |
°C |
27,999 |
temp wilgotna na wlocie do MK |
twd |
°C |
21,28 |
temp sucha na wylocie z MK |
tsw |
°C |
23,7 |
strumień płynący przez MK |
V |
m3/s |
7,16 |
strumień powietrz płynący wyrobiskiem |
Vc |
m3/s |
10,56 |
ciśnienie powietrza w miejscu instalacji MK |
p |
Pa |
112 948,82 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
ppd |
Pa |
2 040,98 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia |
ppnd |
Pa |
3778,073817 |
wilgotność względna powietrza |
ϕd |
% |
54,02176797 |
stopień zawilżenia powietrza |
Xd |
kg/kg |
0,01145 |
entalpia 1+x powietrza wilgotnego |
hd |
kJ/kg |
57,37 |
gęstość powietrza wilgotnego |
ρd |
kg/m3 |
1,30 |
strumień masy powietrza wilgotnego |
md |
kg/s |
8,65 |
strumień masy powietrza suchego |
msd |
kg/s |
8,55 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia dla powietrza wylotowego z MK |
ppnw |
Pa |
2929,16798
|
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK dla stanu nasycenia powietrza |
Xnw |
kg/kg |
0,017 |
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK |
Xw |
kg/kg |
0,014 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
2 040,98 |
temp wilgotna powietrza na wylocie z MK |
tww |
°C |
19,87545964 |
wilgotność względna powietrza na wylocie z MK |
ϕw |
|
54,02114087 |
entalpia 1+x powietrza na wylocie z MK |
hw |
kJ/kg |
57,37 |
strumień masy powietrza płynący wyrobiskiem obok MK |
m1 |
m3/s |
3,81 |
stopień zawilżenia powietrza |
xm |
kg/kg |
0,011 |
entalpia powietrz po zmieszaniu strumieni |
hm |
kJ/kg |
54,31 |
temperatura sucha powietrza |
tsm |
°C |
25,01 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
2 040,97 |
temperatura wilgotna powietrza dla zmieszanych strumieni |
tww |
°C |
20,3135411 |
różnica entalpii powietrza pomiędzy wlotem i wylotem z MK |
δh |
kJ/kg |
4,42 |
zdolność chłodnicza MK |
Q |
kW |
37,77324065 |
Czwarta maszyna klimatyzacyjna została zainstalowana na 194,74 metrze ściany ponieważ w tym miejscu temperatura osiąga wartość 28 °C.
temperatura sucha na wlocie do MK |
tsd |
°C |
27,999 |
temp wilgotna na wlocie do MK |
twd |
°C |
21,28 |
temp sucha na wylocie z MK |
tsw |
°C |
23,7 |
strumień płynący przez MK |
V |
m3/s |
7,16 |
strumień powietrz płynący wyrobiskiem |
Vc |
m3/s |
10,56 |
ciśnienie powietrza w miejscu instalacji MK |
p |
Pa |
112 948,82 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej |
ppd |
Pa |
2 040,98 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia |
ppnd |
Pa |
3778,073817 |
wilgotność względna powietrza |
ϕd |
% |
54,02176797 |
stopień zawilżenia powietrza |
Xd |
kg/kg |
0,01145 |
entalpia 1+x powietrza wilgotnego |
hd |
kJ/kg |
57,37 |
gęstość powietrza wilgotnego |
ρd |
kg/m3 |
1,30 |
strumień masy powietrza wilgotnego |
md |
kg/s |
8,65 |
strumień masy powietrza suchego |
msd |
kg/s |
8,55 |
ciśnienie cząstkowe pary w stanie nasycenia dla powietrza wylotowego z MK |
ppnw |
Pa |
2929,16798
|
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK dla stanu nasycenia powietrza |
Xnw |
kg/kg |
0,017 |
stopień zawilżenia powietrza na wylocie z MK |
Xw |
kg/kg |
0,014 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
2 040,98 |
temp wilgotna powietrza na wylocie z MK |
tww |
°C |
19,87545964 |
wilgotność względna powietrza na wylocie z MK |
ϕw |
|
54,02114087 |
entalpia 1+x powietrza na wylocie z MK |
hw |
kJ/kg |
57,37 |
strumień masy powietrza płynący wyrobiskiem obok MK |
m1 |
m3/s |
3,81 |
stopień zawilżenia powietrza |
xm |
kg/kg |
0,011 |
entalpia powietrz po zmieszaniu strumieni |
hm |
kJ/kg |
54,31 |
temperatura sucha powietrza |
tsm |
°C |
25,01 |
ciśnienie cząstkowe pary wodnej w powietrzu wylotowym |
ppw |
Pa |
2 040,97 |
temperatura wilgotna powietrza dla zmieszanych strumieni |
tww |
°C |
20,3135411 |
różnica entalpii powietrza pomiędzy wlotem i wylotem z MK |
δh |
kJ/kg |
4,42 |
zdolność chłodnicza MK |
Q |
kW |
37,77324065 |
Dobór MK w oparciu o dane katalogowe producentów oraz szkic rozmieszczenia urządzeń w wyrobiskach
Dobrano maszynę chłodniczą powietrza LKM 2 - 290 o następujących parametrach:
Moc chłodnicza 290 kW
Moc napędowa 52 kW
Temperatura parowania 5,0 °C
Temperatura skraplania 48 °C
Wydatek powietrza 420 m3/min
Producent Wende Malter
Liczba obrotów silnika 1450/ min
Ilość wody w obiegu otwartym 15,35 m3/h
Ilość wody w obiegu zamkniętym 30,70 m3/h
Szkic rozmieszczenia urządzeń klimatyzacyjnych w wyrobiskach
chłodnica wody chłodzącej - skraplacz
maszyna klimatyzacyjna
chłodnice powietrza (chłodziarki)
6. Odprowadzenie ciepła z MK za pomocą chłodni wyparnej.
Parametry powietrza na dopływie |
|||
Temperatura sucha na dopływie |
tpsd |
°C |
28,6 |
Temperatura wilgotna na dopływie |
tpwd |
°C |
26,5 |
Ciśnienie powietrza |
pd |
hPa |
1150 |
Ciśnienie powietrza |
pd |
Pa |
115000 |
Strumień objętości powietrza |
Vp |
m3/min |
1500 |
Strumień objętości powietrza |
Vp |
m3/s |
25 |
Ciśnienie cząstkowe pary |
ppd |
Pa |
3304,855925 |
Ciśnienie cząstkowe pary nasyconej na dopływie |
ppw |
Pa |
3912,086897 |
Wilgotność względna powietrza na dopływie |
φ d |
% |
84,48 |
Stopień zawilżenia |
xd |
kg/kg |
0,018403847 |
Gęstość powietrza na dopływie |
ρd |
kg/m3 |
1,313223998 |
Strumień masy powietrza |
mp |
kg/s |
32,83059996 |
Entalpia powietrza na dopływie |
hd |
kJ/kg |
75,73162954 |
Jednostkowy strumień masy powietrza (gęstość str. masy) |
mpj |
kg/(m2s) |
6,566119992 |
Moc chłodnicza wieży (założona) |
Q |
kW |
145 |
Pole przekroju wieży |
Aw |
m2 |
5 |
Parametry wody na dopływie |
|||
Temperatura wody na dopływie |
twd |
°C |
31,5 |
Strumień masy wody |
mw |
kg/s |
12 |
Spadek temperatury wody |
Dtw |
°C |
5 |
Gęstość strumienia wody |
mwj |
kg/m2s |
2,4 |
Rzeczywisty stosunek str. masy wody do str. masy powietrza |
B |
|
0,365512662
|
Zalecana wartość stosunku dla tpwd=30 i twd-tpwd=12,5 (odczyt tab. 4.13) |
Bo |
|
1,35 |
Zalecana wartość stosunku mw/mp (odczyt tab. 4.13)- formuła |
|
|
1,002439122
|
Zalecana wartość stosunku mw/mp (odczyt Rys. 4.57)- formuła popr |
|
|
1,018354205
|
Współczynnik R |
R |
|
0,27075012 |
Prędkość przepływu powietrza |
w |
m/s |
5 |
Współczynnik Fo dla wyznaczonego R Odczytano z rys. 4.58 |
Fo |
|
0,97 |
Współczynnik Fv dla w Odczytano z rys. 4.58 |
Fv |
|
0,95 |
Współczynnik Fwb dla tpwd Odczytano z rys. 4.58 |
Fwb |
|
0,97 |
Liczba sit |
ns |
|
3 |
Współczynnik Fs dla trzech sit w wieży. Odczytano z rys. 4.58 |
Fs |
|
1,02 |
Wskaźnik efektywności wody |
ηw |
|
0,9117321 |
Obniżenie temperatury wody |
Dtw |
°C |
4,5586605 |
Różnica między temp. wody i temp. wilgotną powietrza twd-tpwd |
Dt |
|
5 |
Moc chłodnicza wieży (obliczona) |
Q |
kW |
228,33 |
Wyznaczona moc chłodnicza wieży dla chłodnic.
Ciśnienie cząstkowe nasyconej pary wodnej |
p"pnd |
Pa |
4619,798732 |
Wilgotność właściwa (teoretyczna) |
xT |
|
0,026032883 |
Wsp sprawności komory zraszania |
E |
|
0,86 |
Wilgotność właściwa (rzeczywista) |
xw |
|
0,024964818 |
Temperatura sucha na wylocie z chłodni |
tpsw |
C |
31,094 |
Ciśnienie cząstkowe pary wodnej w pow. na wylocie |
ppw |
Pa |
4437,573644 |
Ciśnienie cząstkowe nasyconej pary wodnej na wylocie |
ppnw |
Pa |
4514,471984
|
Wilgotność względna pow. na wylocie |
φ w |
% |
98,29662606 |
Entalpia powietrza na wylocie |
hw |
kJ/kg |
95,10535021 |
Przyrost zawartości wilgoci w powietrzu |
dx |
kg/kg |
0,00656097 |
Ilość odparowującej wody |
dnw |
kg/s |
0,215400588 |
Temperatura wody na wypływie |
tww |
C |
18,84075963 |
Ciepło odebrane wodzie przez powietrze |
Qp |
kW |
636,0508733 |
Ciepło stracone przez wode |
Qw |
kW |
636,0204911 |
7. Propozycja sposobu przewietrzania przodków wyrobisk przygotowawczych wyprzedzających wyrobisko ścianowe
Wyrobiska, które nie są przewietrzane prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator główny, przewietrza się za pomocą lutniociągów. Lutniociągi powinny być wykonywane z lutni metalowych lub trudno palnych antyelektrostatycznych lutni z tworzyw sztucznych.
Do przewietrzania wyrobisk przygotowawczych wyprzedzających wyrobisko ścianowe zaproponowano wentylację lutniową ssącą. Długość tych wyrobisk nie przekracza 60m, dlatego można zastosować wentylatory wolno strumieniowe, wytwarzające strugę strumienia na odległość, co najmniej 45 m, umieszczone w wolnych przekrojach wyrobisk z opływowym prądem powietrza.