1.ZADANIA I WŁAŚCIWOŚCI OS System operacyjny- jest to zbiór programów pośredniczących pomiędzy aplikacjami użytkownika a sprzętem. Jest programem sterującym i w przeciwieństwie do programów użytkowych (aplikacji) nie korzysta z gotowych funkcji, tylko sam je udostępnia, umożliwiając: - wykorzystanie sprzętu komp. - zarządzanie zasobami komputera - koordynację pracy urządzeń we/wy - ochronę danych i pamięci Zadania OS: 1. Współpraca ze sprzętem mikroprocesor Pamięć Urządzenia zew. programowe wspomaganie instalacji nowych urządzę P&p przerwania wew. i zew. 2.Współpraca z oprogramowaniem - zarządzanie zasobami szeregowanie zadań procesów wywołanie funkcji systemu podstawiony język komend systematyzowanie plików zarządzanie oknami i ekranami terminali personalizacja systemu 3.Współpraca z zasobami sieciowymi - System ma dzięki temu możliwość pracy w sieci komputerowej tak lokalnej (LAN)jak i rozległej (np. Internet) architektura klient- serwer serwisy- demony i oprogramowania protokoły komunikacyjne rozproszone systematyzowanie plików 4.Usługi narzędziowe - zbiór programów i usług służący konfiguracji systemu. Jego personalizacji w celu lepszej pracy. diagnostyka sprzętu pielęgnacja systemów pliku kopie zapasowe monitorowanie obciążeń narzędzia konfiguracyjne. 5.Zapewnienie bezpieczeństwa, stabilności systemu weryfikacja użytkowników- hasła użytkownicy- różne prawa dostępu do danych programów bezpieczeństwo danych szyfrowanie kopie zapasowe- backups współpraca ze ścianami ogniowymi firewalls Warstwowa obudowa OS ---------------------------------------------------- UŻYTKOWNICY Powłoki progr. Progr. aplikacje narzędz usług. Ster.pr.urz.we/wy ------------------------------ JĄDRO OS ster.pr.urz.we/wy ------------------------------ ster.pr.urz.we/wy SPRZĘT JĄDRO OS - zbiór podprogramów o podst.znaczeniu do komp.niedostępny dla użytkownika. Ma ono modułową budowę , co m.in.pozwala wydzielić grupy podprogr.zwane sterownikami progr.urz.we/wy, obsługujących konkretne urządzenie , włączać je do jądra zależnie od potrzeb APLIKACJE - programy użytkowe (np.: Word, GG) POWŁOKA - progr.przeznaczony do bezpośredniej konwersacji z użytkownikiem . Przyjmowanie od niego zleceń i wywoływanie na jego polecenia innych programów PROGRAM NARZĘDZIOWY - jego zadaniem jest wsparcie administratorów w pielęgnacji komp. , służą temu narzędzia systemowe ( np.: ScanDisk, defragmentacja dysku, itp..) PROGRAM USŁUGOWY - (zwane serwerami lub demonami) - ich zadaniem jest wspieranie jądra w tych czynnościach, w których samo nie może wykonać z różnych względów (pomoc i obsługa techniczna) c.d. PKT 4 d) Eksplorator Windows umożliwia zarówno oglądanie i pracowanie z dyskami komputera, jak i plikami przechowywanymi na nich. Pozwala także oglądać i pracować z innymi częściami komputera takimi jak czcionki, panel sterowania czy drukarki. Chcąc uruchomić Eksplorator Windows wybieramy: start/programy/Eksplorator Windows. Prawa dostępu do plików w systemie NTFS : Odczyt - odczyt zawartości pliku, atrybutu i uprawnień do folderu oraz identyfikację właściciela. Zapis - nadpisania pliku, zmiana atrybutów pliku, podgląd uprawnień do pliku oraz identyfikacja właściciela. Modyfikacja - modyfikacja lub usunięcie pliku oraz wszystkie działania na które zezwalają uprawnienia użytkownika. Zapis i wykonanie - uruchamianie programów oraz wszystkie czynności na które zezwalają prawa. Pełna kontrola - zmiana uprawnień, przyjęcie pliku na własność, usuwanie plików i folderów zawartych w folderze oraz wszystko na co zezwalają inne uprawnienia. iii: Defragmentacja dysku- jest to proces mający na celu fizyczne uporządkowanie struktury katalogów i plików na dysku twardym w ten sposób, aby system operacyjny miał do nich jak najszybszy dostęp. Przyspieszy to działanie dysku twardego i oszczędza mechanizmy dysku Uruchamianie z pod Win 98: START/PROGRAMY/AKCESORIA/NARZĘDZIA SYSTEMOWE/DEFRAGMENTATOR DYSKÓW f) Drukowanie w systemie - instalacja drukarek lokalnych i sieciowych. Dodawanie drukarki lokalnej odbywa się najczęściej przez panel sterowania a dokładnie : - mój komputer/panel sterowania/drukarki - poprzez kliknięcie ikony drukarki uruchamiamy kreatora dodawania drukarki - wybieramy typ drukarki W niektórych przypadkach będzie potrzebne użycie płyty dodanej przez producenta sprzętu (głównie wtedy, gdy system windows nie zna danego modelu i nie posiada do niego sterowników) Dodawanie drukarki sieciowej w systemie Windows przypomina dodawanie drukarki lokalnej: - wchodzimy do foldera Mój Komputer/Panel Sterowania/Drukarki - poprzez kliknięcie ikony drukarki uruchamiamy kreatora dodawania drukarki - wybieramy opcję drukarki sieciowej - wpisujemy nazwę zasobu (hosta udostępniającego drukarkę wraz z nazwą drukarki) - wybieramy typ drukarki	2. PODSTAWOWE POJĘCIA ZWIĄZANE Z OS. Proces - najmniejsza jednostka aktywności zarządzania systemu operacyjnego, która może ubiegać się o zasoby systemu komputerowego. Wieloprocesowość - system komp. Jednoprocesorowy daje możliwość wykonywania kilku procesów. jest to cecha systemu operacyjnego (a dokładniej jądra, inaczej (kernela) mówiąca, czy może on wykonywać "jednocześnie" kilka procesów W tym systemie każdy proces jest wykonywany jakiś kwant czasu, a później czeka "w uśpieniu" (oczywiście z uwzględnieniem różnych priorytetów). Wywłaszczanie procesora - przejęcie czasu procesora przez inny procesor, każdy proces w systemie wieloprocesorowym z wywłaszczeniem w chwili uzyskania procesora otrzymuje też kwant czasu. Po wyczerpaniu swojego czasu proces jest przerywany a na jego miejsce wchodzi kolejny. Kolejka procesów, priorytet procesu - W zależności od pilności zadania i jego dotychczasowego przebiegu, OS nadaje procesowi priorytet. Generalnie, czym mniejsza liczba tym proces jest pilniejszy. Dla każdego priorytetu tworzona jest odrębna kolejka procesów gotowych do wykonania. System operacyjny czasu rzeczywistego - jest to system, w którym przekształcenia danych przesyłanych do lub z zewnętrznego środowiska dokonywane są równocześnie ze zmianami zachodzącymi w tym środowisku a czas przekształcania jest deterministycznie określony. Wielodostępność systemu operacyjnego - jeżeli wielu użytkowników może jednocześnie z nim pracować, każdy z nich ma wrażenie ciągłej pracy systemu na jego rzecz. Graf stanu procesów 3.LINIA OS FIRMY MICROSOFT A:Linia domowa na przykł. Win 9x WINDOWS 98 Pierwszym programem z pod znaku 9x był Windows 95. Następnie pojawił się Windows 98, 98SE, Windows 98/98SE jest obecnie najpopularniejszym w Polsce systemem operacyjnym. ZALETY: - intuicyjna obsługa - niskie wymagania sprzętowe - mała ilość zajmowanego miejsca na dysku twardym przez sam system - działa prawidłowo także na najsłabszych komputerach - wydajny w grach komputerowych - łatwa konfiguracja Internetu - w prosty sposób można się połączyć w sieć - większość sterowników urządzeń pasuje do systemu - łatwość podczas przyłączania oraz konfiguracji sprzętu WADY - mała stabilność systemu - często wiesza się z powodu błahych błędów lub instalacji dużej ilości programów - brak możliwości ochrony danych - nie radzi sobie z szyfrowaniem i zabezpieczaniem plików - podatny na wirusy ( wymaga instalacji dobrego programu antywirusowego) Win 98 warto polecić użytkownikom domowym, ale w warunkach pracy biurowej z powodu w/w wad nie jest zalecany. WINDOWS Me Windows Millennium Edition wydany został w 2000 roku. Jest ostatnim przedstawicielem serii Windows 9x. ZALETY: - niezła obsługa multimediów - Windows Media Player - Internet Explorer - aplikacja o nazwie Move Maker, która pozwala na tworzenie filmów - obsługa archiwów typu ZIP (Skompresowany folder w formacie ZIP zajmuje znacznie mniej miejsca i może chronić dane przed intruzami) - moduł Windows Uptade, umożliwiający aktualizację systemów operacyjnych lub innych aplikacji Microsoftu WADY: - mała stabilność systemu ( wiesza się częściej niż Win98) - niewymierne wymagania sprzętowe ( aktualizacja systemu - szybszy komputer) - poza lekko zmienionym wyglądem ( tapety , ikony) niewiele różni się od Win 98 Win Me należy do mniej udanych systemów, wyżej wymienione zalety pozwalają na sprawniejszą obsługę dla użytkownika w domu , nie jest zalecany do pracy biurowej. c.d. PKT 4. e)ZARZĄDZANIE DYSKAMI I SYSTEMEM PLIKÓW i:Formatowanie (na przykładzie Windows 98): A: Z POD Win98: - Wchodzimy w Mój Komputer - klikamy PPM na odpowiedni dysk - klikamy "formatuj..." - wybieramy typ formatowania (do wyboru: szybkie, pełne) - Ustalamy etykietę (nie wymagane) klikamy rozpocznij B: Z POD MS-DOS: Z płyty CD: Po uruchomieniu komputera (z płyta CD w napędzie) pojawią nam się dwie opcję: 1. Boot from hard disk 2. Boot from CD-ROM wybieramy opcję 2 Przechodzimy na płytę CD do katalogu WIN98 (w przypadku WINME katalog WIN9X, jest to katalog z plikami systemowymi z pod innego folderu nie sformatujemy dysku) następującymi komendami (załóżmy, że płyta cd nazywa się "E"): E: [enter] cd win98 [enter] format c: [enter] Klikamy "T" (potwierdzenie TAK Chcę sformatować dysk) Następnie pojawi się etykieta woluminu (nie wymagane) [enter] Dysk został sformatowany na system plików FAT32, gdyż system windows98 formatuje tak dyski W przypadku Windows XP podczas instalacji mamy możliwość wyboru systemu plików FAT, NTFS. Instalacja pod Windows XP przebiega automatycznie i bardziej obrazowo i nie wymaga opisu. ii:ScanDisk. Programy tego typu sprawdzają poprawność plików i folderów, odszukują fragmenty utraconych plików oraz skanują powierzchnię dysku twardego na wypadek występowania uszkodzeń fizycznych (tzw. bad sectors). Uruchamianie z pod MS - DOS: START/PROGRAMY/TRYB MS-DOS/ cd WINDOWS [ enter] / scandisk [enter] Uruchamianie z pod Win 98: START/PROGRAMY/AKCESORIA/NARZĘDZIA SYSTEMOWE/SCANDISK	Linia biznesowa na przykł. Win 2k/xp WINDOWS 2000 Windows 2000 Professional powstał jako następca, popularnego w biurach, Windows NT 4.0. ZALETY: - system został napisany w sposób możliwie najbardziej uniwersalny - system plików NTFS - gwarantuje możliwość zabezpieczania danych - wysoka stabilność - przejrzysty i czytelny interfejs - multimedialność systemu - wspiera administratora ( może ograniczyć dostęp do niemal każdego pliku, folderu czy dysku) WADY: - wsparcie dla administratora zwiększa wymagania sprzętowe - osiąga największą funkcjonalność - procesor od 500 MHz wzwyż Windows 2000 Professional jest bardzo dobrym systemem operacyjnym. Bezpieczeństwo i stabilność idące w parze z funkcjonalnością oraz multimedialnością - to jego główne atuty, które z powodzeniem może wykorzystywać użytkownik zarówno w domu , jak i w biurze. WINDOWS XP System Windows XP to najnowsze dzieło Microsoftu. Powstał on w oparciu o doświadczenia, stąd też jego nazwa (XP to skrót od Experience - z ang. doświadczenie). ZALETY: - znakomitym interfejsem, - miłą kolorystyką - możliwością znaczącej modyfikacji wyglądu - zmiana panelu sterowania i miejsc innych ustawień - wygląd jak i miejsca katalogów ustawień można przywrócić tak, jak np. Win 98 - wyłączenie niektórych zbędnych opcji wizualnych - dostosowanie systemu operacyjnego do najlepszej wydajności - dostępny jest w dwóch wersjach: Professional oraz Home Edition , która ma niskie wymagania sprzętowe - doskonalsza stabilność niż w Win 2000 - gwarancja prywatności - wysokie możliwości szyfrowania danych dzięki systemowi plików NTFS - prosta instalacja systemu - wbudowany „tryb zgodności” pozwalający uruchamiać starsze programy - aktualizacja systemu WADY: - wysokie wymagania sprzętowe - komp powyżej 700 MHz i 128 MB RAM Wymienione walory Win XP pozwalają stwierdzić, że jest to system profesjonalny i jak do tej pory najbardziej uniwersalny zalecany przede wszystkim w pracy biurowej. 4. SYSTEMY MS WINDOWS a) Dostosowanie systemu do własnych upodobań Służą do tego narzędzia konfiguracyjne w budowane w system i można je znaleźć przede wszystkim w panelu sterowania , gdzie możemy m.in.: zmienić ustawienia dot.dźwięku , obrazu, zabezpieczeń , wielkości i rodz.czcionki lub dostosować OS do potrzeb niepełnosprawnych ( panel ster./ułatwienia dostępu - xp) b) Panel sterowania - uzyskujemy przez Start | Ustawienia | Panel sterowania. Znajdują się w nim narzędzia instalujące sprzęt i programy oraz modyfikujące ich ustawienia. Możemy tu znaleźć: - opcje dotyczące aktualizacji systemu, - opcje systemu zabezpieczeń, - ustawienia dźwięku, - ustawienia ekranu, - narzędzia administracyjne, - ułatwienia dostępu (dla niepełnosprawnych), - ustawienia klawiatury, myszy, - ustawienia sieci i inne. c) Instalacja oprogramowania oraz urządzeń wewnętrznych i zewnętrznych. INSTALACJA OPROGRAMOWANIA: A: Płyta CD - wkładamy płyte do napędu CD-ROM - Automatycznie uruchamia się instalator oprogramowania - W wersji ang. klikamy "SETUP" w wersji polskie "Instaluj" - Kolejne kroki instalacji zależne są od rodzaju oprogramowania B: Oprogramowanie ściągnięte z sieci - Wchodzimy do folderu, który zawiera plik instalacyjny oprogramowania (folder ten ustaliliśmy podczas ściągania pliku na dysk twardy) - Następnie uruchamiamy aplikację. - W wersji ang. klikamy "SETUP" w wersji polskie "Instaluj" - Kolejne kroki INSTALACJA URZ. WEWN.i ZEWN. na przykładzie WIN98 A: Automatyczna - Po włożeniu nośnika (Dyskietka, Płyta CD) do napędu automatycznie uruchomia się instalator urządzenia - W wersji ang. klikamy "SETUP" w wersji polskie "Instaluj" - Kolejne kroki instalacji zależne są od rodzaju oprogramowania B: Ręczna - Klikamy PPM (prawym przyciskiem myszy) na "Mój Komputer" i wchodzimy we właściwości - Przechodzimy do zakładki "Menadżer urządzeń" i wybieramy interesujące nas urządzenie (np. kartę muzyczną) - Klikamy LPM na guzik właściwości który znajduje się poniżej listy sprzętu po czym klikamy na zainstaluj sterownik ponownie - Klikamy dalej - Wybieramy opcję "poszukać lepszego sterownika, niż ten, którego aktualnie używa urządzenie" klikamy dalej System Windows 98 nie wyszukuje automatycznie urządzeń, także trzeba mu podać dokładną ścieżkę dostępu (załóżmy, że nasz plik ze sterownikiem znajduje się na płycie CD w katalogu "Drivers") - Zaznaczamy opcję "określona lokalizacja" i klikamy na guzik przeglądaj. - Wchodzimy na płytę cd i zaznaczamy folder "drivers" klikamy „ok.”, a następnie „dalej” System Windows wyszuka, czy w tym folderze znajduje się plik ze sterownikiem, po czym automatycznie zainstaluje urządzenie - Klikamy Zakończ - Potwierdzamy wszystkie operacje guzikiem OK.

---