Systemy operacyjne

System operacyjny (angielskie operating system, OS), program (w sensie ogólnym, w realizacji - układ wielu programów) działający jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym. Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie bezpiecznego i niezawodnego środowiska, w którym użytkownik może wykonywać swoje programy w sposób wygodny i wydajny. Nie podaje się jednoznacznej definicji systemu operacyjnego, w zamian operuje się cechami wyróżniającymi ten rodzaj oprogramowania. Są to m. in.:
1) duża złożoność (80 tys. jednostek funkcjonalności i więcej);
2)systemy operacyjne są sterowane przerwaniami (zdarzeniami);
3) system operacyjny rozpoczyna działanie jako pierwszy program w komputerze i nie zaprzestaje działania aż do wyłączenia komputera.
Pod względem sposobu komunikacji z użytkownikiem rozróżniamy:
systemy tekstowe - komunikujące się za pomocą wydawanych z linni poleceń komend (CP/M, DOS)
systemy graficzne - komunikujące się za pomocą graficznych okienek i symboli (ikon). Obsługa komputera polega na manipulowaniu, za pomocą kursora myszy lub klawiszami, symbolami które odpowiadają określonym zadaniom (Windows, MacOS i inne).
Z kolei pod względem architektury, systemy operacyjne dzielimy na:
monolityczne - o najprostszej strukturze i jednozadaniowe, czyli gdy system może jednocześnie wykonywać tylko jedno zadanie.
warstwowe - o hierarchicznej strukturze poleceń systemowych, system może już wykonywać w tym samym czasie kilka poleceń (np. nadzorować proces drukowania w czasie edycji tekstu w programie).
klient/serwer - o bardzo rozbudowanej strukturze, gdzie pełnią nadzór nad podrzędnymi systemami zainstalowanymi w poszczególnych komputerach sieci. Aplikacje postrzegane są przez system operacyjny jako "klienci" dostarczających im swoich usług serwerów. "Klienci" komunikują się z serwerami poprzez jądro systemu a każdy serwer pracuje w własnej, wydzielonej i chronionej przestrzeni adresowej pamięci operacyjnej, dobrze odizolowany od innych procesów.

DOS
DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows, systemów operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja komputerów osobistych, kiedy pojawiały się techniki tworzące dzisiejsze komputery. Nazwa MS-DOS, to skrót od Microsoft Disk Operating System, czyli Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft. System działa głównie w trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za pomocą klawiatury. Istnieją nakładki, które pozwalają uniknąć żmudnego wpisywania komend, są to np. :
- Norton Commander - najpopularniejszy menedżer plików,
- Dos Navigator - równie popularny,
- DosShell - dostarczany wraz z Dos'em, do wersji 5.0, ale nie jest najlepszym rozwiązaniem
- Foltyn Commander - niezły klon NC, całkowicie po polsku
- Volkov Commander - to samo co NC, choć może nawet lepszy
- The DOS Controller - prosty, ale zajmuje tylko 50 kB
Specyficznym programem działającym pod kontrolą MS-Dosa, który jest jednocześnie nakładką i środowiskiem graficznym jest Windows.
Wszystkie procesy odbiera i interpretuje program, będący powłoką systemu - 'command.com', wchodzący zresztą w jego skład.
Na system oprócz tego pliku, składają się jeszcze dwa - 'io.sys' oraz 'msdos.sys'. W skład systemu wchodzi również oprogramowanie dodatkowe, które dostarcza Microsoft wraz z systemem.
System podczas ładowania działa w następujący sposób :
Po wczytaniu zbiorów systemowych 'io.sys' i 'msdos.sys', następuje odszukanie plików konfiguracyjnych 'config.sys', a potem 'autoexec.bat'.
DOS jest systemem jednozadaniowym, to znaczy w dowolnej chwili tylko jeden program może pracować pod jego kontrolą. System jednozadaniowy bywa nazywany również systemem jednoużytkownikowym (ang. single user-system), w związku z tym, że w jednej chwili może obsługiwać tylko jednego użytkownika.
Zakres czynności wykonywanych przez system operacyjny DOS obejmuje:
1. Zarządzanie pamięcią operacyjną (przydzielenie pamięci zadaniu, zwolnienie pamięci).
2. Sterowanie pracą urządzeń zewnętrznych (obsługa klawiatury, wyświetlania na monitorze, obsługa odczytu i zapisu pamięci zewnętrznej, obsługa złącz szeregowych i równoległych).
3. Zarządzanie informacją zapisaną w pamięci zewnętrznej poprzez organizację systemu plików (tworzenie, zapisywanie, odczytywanie, kasowanie plików w hierarchicznej strukturze).
4. Komunikację z użytkownikiem i udostępnianie pozostałych elementów oprogramowania (podstawowego, narzędziowego, użytkowego).
5. Kontrolę poprawności pracy sprzętu i organizację w sytuacjach awaryjnych (brak urządzenia zewnętrznego, brak dostępu do urządzenia zewnętrznego, błąd w pamięci operacyjnej, błąd odczytu z klawiatury, błąd zapisu w pamięci zewnętrznej)
W 1980 roku Seattle Computer Products pisze 86-QDOS, emulator CP/M-80 dla pierwszego 16-bitowego procesora Intela. W 1981 roku Microsoft kupuje od Seattle Computer Products 86-DOS by wypełnić zobowiązania kontraktu z IBM na system operacyjny do przygotowywanego komputera IBM PC, zmienia go tak by mógł pracować na IBM PC i nazywa MS-DOS. Pierwsza wersja beta zaczyna pracować na IBM PC w lutym 1981 roku. W sierpniu 1981 roku pokazany zostaje MS-DOS 1.0, zajmujący 13K dysku i pracujący na 8K pamięci operacyjnej. W listopadzie 1981 roku dodana zostaje obsługa dwustronnych dyskietek 320K. IBM sprzedaje go wraz ze swoimi komputerami jako PC-DOS; Microsoft może rozwijać go i oferować oddzielnie pod nazwą MS-DOS.
Dwa lata później, w 1983 roku, wraz z IBM PC/XT pojawia się napisany praktycznie od nowa MS-DOS 2.0, z hierarchiczną strukturą katalogów i możliwością instalowania sterowników do urządzeń; zajmuje 41K, pracuje na 24K pamięci. Na początku 1984 roku dodane jest wsparcie dla języków narodowych.
W sierpniu 1984 MS-DOS 3.0 dla IBM PC/AT pozwala na stworzenie rozszerzonej partycji na dysku, liczącej do 32 MB i ma wbudowaną obsługę stacji 1.2 MB; system zajmuje 60K na dysku. Wersja 3.1 dodaje obsługę sieci, 3.2 - obsługę dyskietek 3.-5-calowych 720K. W listopadzie 1985 pojawia się Microsoft Windows; nakładka graficzna na DOS. Wersja 3.3 z maja 1987 pozwala na definiowanie dysków logicznych w rozszerzonej partycji dysku twardego, wprowadzone zostają strony kodowe.
W czerwcu 1988 roku MS-DOS 4.0 przekracza barierę 32 MB dla partycji, ma tez wsparcie dla pamięci rozszerzonej; system zajmuje 108K, pracuje w 75K pamięci operacyjnej. Wersja 5.0 z 1991 ma wsparcie dla wysokiej pamięci, system pomocy i program do zarządzania zawartością dysku (MS-DOS Shell); system zajmuje 118K, pracuje w 60K pamięci.
Wersja MS-DOS 6.0 w 1993 roku zostaje wyposażona w zestaw programów narzędziowych do przygotowywania kopii zapasowych, ochrony przed wirusami, defragmentacji dysku, kompresji dysku, zarządzania pamięcią; ma także wsparcie dla stacji CD-ROM, zarządzanie poborem mocy pozwalające na oszczędność baterii na komputerach przenośnych.
MS-DOS 7.0... już nie wychodzi, choć tak początkowo nazywano projekt Microsoft pod nazwą kodową Chicago,ktory znamy jako Windows 95.
DOS był przez długi czas czynnikiem ograniczającym rozwój komputerów osobistych IBM PC. Wynikało to po części z podejścia firmy IBM do swego projektu Personal Computer. Miał to być rodzaj drugorzędnego produktu, planowano sprzedanie go w nie więcej niż 50 tysiącach sztuk; był przeznaczony dla pojedynczego użytkownika i do pracy z jednym programem. DOS jako system dla PC miał być najwyżej tak dobry jak CP/M, system operacyjny pracujący na niektórych 8-bitowych mikrokomputerach w tych czasach, a stworzony w 1974 roku przez Digital Research, firmę, do której początkowo zwrócił się IBM z propozycją napisania systemu dla IBM PC i dopiero gdy ta odmówiła, IBM zwrócił się do Billa Gatesa z Microsoft.
Przez pierwsze kilka lat realizacji takiej polityki MS-DOS był powoli rozbudowywany, bez wprowadzania rewolucyjnych zmian, takich jak praca z wieloma programami jednocześnie (multitasking). System zaczął się szybko starzeć. Jednak sukces komputerów osobistych, ogromna liczba użytkowników i rozwój sprzętu w końcu wręcz wymusiły rozwój DOS, a także pojawienie się Windows. W czerwcu 1991 roku według pisma PC Computing na DOS działało 20 tysięcy komercyjnych programów na 50 milionach komputerów w samych tylko Stanach Zjednoczonych; DOS miał już wtedy 13 wersji językowych.
MS-DOS jest najbardziej znaną, ale nie jedyną wersją DOS. W październiku 1983 roku pojawia się PC-DOS firmy IBM, przeznaczony dla komputerów PCjr. W połowie 1990 roku pojawił się DR-DOS 5.0, produkt firmy Digital Research i początkowo odniósł spory sukces; miał lepsze zarządzanie pamięcią i zbiór programów narzędziowych niż ówczesny MS-DOS 4.x. Digital Research zostaje przejęty przez Novella w 1991 roku i już jako jego część opracowuje Novell DOS 7.0. Novell miał nadzieje na wsparcie nim swego flagowego sieciowego systemu Netware. W 1995 roku pojawia się również PC-DOS 7.0.



WINDOWS - to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych systemów operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM PC. System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez amerykańską firmę komputerową Microsoft Corporation, na początku lat dziewięćdziesiątych, wykorzystując przejrzyste graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób komunikacji przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu domowych zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to bardziej zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i prostą obsługę zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych do komputera urządzeń. Producent wraz z systemem dostarcza użytkownikowi również podstawowe aplikacje tekstowe i graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle współpracujące z systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS. Office czy MS. Works.
Pierwsza wersja Windows, co może się dzisiaj wydawać niewiarygodne, nie była specjalnie popularna. Konkurencja ze strony komputerów Apple Macintosh i ich graficznego systemu operacyjnego była jeszcze wtedy zbyt silna. Dopiero od czasu pojawienia się wersji 3.0 w 1990 roku Windows zyskują na popularności. Sukces przypieczętowała jeszcze wersja Windows 3.1. Do czasu ukazania się Windows 95 w sierpniu 1995 ocenia się, że na świecie używano ponad pięćdziesiąt milionów egzemplarzy Windows.
WINDOWS 3.xx - to 16-bitowe systemy Windows (Windows 3.1, Windows 3.11 i Windows for Workgroups). W rzeczywistości nie powinny być nazywane systemami operacyjnymi. Są jedynie nakładkami graficznymi na DOS, wykorzystującymi tę samą technologię dostępu do dysku. Windows 3.xx jednak wykorzystuje rozszerzone możliwości procesora 386 i późniejszych w sposób, w jaki DOS nie potrafi. Windows potrafi wykorzystać unikatowe możliwości sprzętu zainstalowanego w komputerze, poprzez możliwość zainstalowania dedykowanych sterowników do konkretnej karty graficznej, dźwiękowej czy drukarki wykorzystujące wszystkie możliwości sprzętu.
Pierwszy Windows (v. 1.0 ) pojawił się oficjalnie w listopadzie 1985 roku. Pozwalał uruchomić kilka aplikacji jednocześnie (oczywiście działała tylko jedna - aktywna), lecz był bardzo niestabilny. Wersja 2.0 pojawiła się i wprowadzała obsługę trybu chronionego procesora 286 i trochę łatwiejszą obsługę "Okienek" (mogły zachodzić na siebie). Windows 3.0 zadebiutował w 1990 r. i był systemem na którym dało już się pracować. Dodano do niego menadżera plików i wprowadzono wielozadaniowość, która była możliwa na procesorze 386 Win 3.1 pojawił się 2 lata później i oprócz tego, że był bardziej stabilny, zawierał jedynie kosmetyczne poprawki.
W 1994 pojawiła się wersja 3.11 i zawierała aktualizacje kluczowych plików Windows:
· COMMDLG.DLL
· GDI.EXE
· KRNL386.EXE
· PSCRIPT.DRV
· SHELL.DLL
· UNIDRV.DLL
· USER.EXE

Aktualizacja do wersji 3.11 powodowała delikatny wzrost wydajności, ale mimo to była często ignorowana przez wielu użytkowników.Zarówno Windows 3.1 jak i 3.11 nie posiadały wbudowanej obsługi sieci. W czasie, gdy zostały wydane dominującą platformą sieciową był Novell NetWare, który zapewniał oprogramowanie potrzebne do połączenia systemów DOS i Windows.
W rozwoju systemów operacyjnych dla PC system Windows 3.1 to znaczący krok naprzód. Nowe okienka formalnie stanowiły nakładkę na system DOS, w rzeczywistości zawierały wiele cech systemu operacyjnego. System MS Windows mógł wykorzystać dodatkową pamięć, procesor 386 oraz zawierał pełnosprawne sterowniki odsuwające od programisty szczegóły sprzętowe.
W nowym środowisku dało się uruchamiać wiele zadań (choć nie była to jeszcze pełna wielozadaniowość). W dodatku nowe środowisko umożliwiało tworzenie i korzystanie z tzw. bibliotek wspólnych, czyli bibliotek procedur, które mogły być używane przez wiele programów równocześnie. Takie podejście oszczędza pamięć (ponieważ wspólne funkcje znajdują się w pamięci tylko jednej, wspólnej kopii) oraz zwiększa elastyczność systemu (bibliotekę wspólną można zamienić na nową, lepszą, bez konieczności uaktualniania korzystających z niej aplikacji).
Środowisko Windows 3.1 składa się z kilku niezależnych komponentów. Najważniejszy z nich to moduł KERNEL. Tak naprawdę jest to jądro nowego systemu operacyjnego, jaki de facto otrzymywaliśmy, uruchamiając Windows z poziomu DOS. Moduł ten obsługuje dostępną pamięć, umożliwia przełączanie zadań, w pełni wykorzystuje możliwości procesora oraz obsługuje biblioteki DLL.
Moduł GDI udostępnia programom zbiór funkcji wykonujących podstawowe operacje graficzne. Funkcje te są niezależne od sprzętu (właściwe rysunki wykonują odpowiednie sterowniki). Można za ich pomocą rysować na ekranie oraz drukować. Moduł USER obsługuje klawiaturę, mysz oraz wysokopoziomowe operacje graficzne wysyłanie narysowanych przez funkcje GDI wzorów na ekran lub drukarkę, ramki okien, kontrolki itd. Interfejs programisty (API) gwarantuje aplikacji dostęp do modułów Windows.
Środowisko Windows 3.1 może działać w trzech trybach pracy: rzeczywistym, rozszerzonym i w trybie 386. Pierwszy tryb tworzy jedynie graficzną nakładkę na MS-DOS. W okienkach obowiązują wówczas takie same ograniczenia, jak w systemie MS-DOS. Tryb rozszerzony i 386 wykorzystują dodatkowe możliwości procesorów (odpowiednio 286 i 386). W trybie rozszerzonym uzyskujemy dostęp do całej obecnej w systemie pamięci RAM, w trybie 386 uzyskujemy ponadto bardzo użyteczną w przypadku dużych zadań możliwość wykorzystania pamięci wirtualnej (poprzez tzw. plik wymiany ( Swap File) oraz uruchamiania wielu zadań Windows 3.1 w porównaniu z DOS stanowiły już prawie prawdziwy system operacyjny. Najbardziej rzucającym się w oczy elementem był GUI (Graphic User Interface), czyli graficzny interfejs użytkownika.
Natomiast z punktu widzenia architektury oprogramowania głównym osiągnięciem w pierwszych wersjach Windows była implementacja interfejsów aplikacyjnych API (Application Programming Interface) oraz oddzielenie systemu od sprzętu przez warstwę sterowników. Ważnym krokiem było również wprowadzenie modułu komunikacji z siecią w Windows 3.11. Ale droga Windows w kierunku zostania pełnowartościowym systemem operacyjnym miała być jeszcze długa i kręta...
WINDOWS 95 - absolutny hit, który ukazał się na rynku w 1995 r. Jest to wersja 4.0 systemu, nazywana początkowo Chicago, ale ogólnie znana jako Windows 95. Wersja ta od momentu swojej premiery w sierpniu 1995 zyskała sobie olbrzymie grono użytkowników na całym świecie, stając się jednocześnie najczęściej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno w zastosowaniach profesjonalnych jak i domowych. Windows 95 w odrużnieniu od swoich poprzedników jest już bowiem zdecydowanie bardziej rozbudowany i wszechstronny. Oferuje niespotykane wśród wcześniejszych wersji systemu możliwości integracji aplikacji ze sobą i systemem operacyjnym, 32-bitowe jądro systemu, mechanizmy sieciowe, otwartość na sieć Internet, 32-bitowe programy zarządzające pamięcią, praktycznie nieograniczone możliwości alokowania pamięci operacyjnej, stosowanie długich nazw plików (do 255 znaków), wielozadaniowość wywłaszczeniową, obsługę standardu Plug & Play oraz bardzo wygodny interfejs użytkownika. Do prawidłowego działania system wymaga komputera z procesorem minimum klasy 386 i co najmniej czterema MB pamięci operacyjnej. Podstawowa wersja systemu z czasem modyfikowana była kolejnymi poprawkami.
I tak w sumie rozróżniamy 4 jego wersje:
· oryginalną 4.00.950 (FAT 16)
i trzy zaktualizowane:
· Windows 95 OSR 1 (ulepszona Service Packiem nr. 1). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 2.0 i szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 1 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem wersji 4.00.950a lub 4.00.950w.
· Windows 95 OSR 2 (ulepszona Service Packiem nr. 2). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki Direct X w wersji 2.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 3.0 oraz szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950b
· Windows 95 OSR 2.5 (ulepszona Service Packiem nr. 2.5). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki Direct X w wersji 5.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 4.0 oraz wbudowaną obsługę standardu USB. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950c.

WINDOWS 98 - ta wersja okienek oferuje między innymi zmodernizowany interfejs użytkownika charakteryzujący się integracją przeglądarki Internet Explorer z Eksploratorem Windows, nowy system pomocy online w formacie HTML, 32-bitowy FAT, narzędzia nadzorujące i diagnozujące system, aktywny pulpit, program wykonujący kopie zapasowe danych, wsparcie obsługi wielomonitorowej (usługa ta daje użytkownikowi możliwość przyłączenia do komputera jednocześnie dwóch monitorów co w pracy z niektórymi aplikacjami np. typu CAD daje znacząco większy komfort pracy), nowe biblioteki DirectX 5.0, obsługę technologii MMX. System oferuje ponadto wsparcie programowe dla nowych technologii sprzętowych takich jak USB, AGP, IEEE 1394, ISDN czy DVD, obsługuje najnowsze akceleratory grafiki 3D oraz daje możliwość uaktualnień systemu bezpośrednio poprzez Internet. Windows 98 jest również bardziej przyjazny dla laptopów, gdyż uznaje niemal wszystkie typy urządzeń PC Card, porty podczerwone IrDA, stacje dokujące oraz specyfikacje zarządzania zasilaniem: APM i ACPI. Wprowadzono również obsługę urządzeń peryferyjnych systemu Device Bay. 98 jest również nieco szybszy od swojego poprzednika ale i bardziej od niego wymagający, aby na nim efektownie pracować trzeba mieć przynajmniej Pentium 166 MHz i minimum 32 MB RAM-u. W czerwcu 1999 r. ukazała się druga, poprawiona edycja tej wersji systemu - Windows 98 SE (Second Edition). Poprawiono w niej wiele zauważonych błędów, dodano nieco nowych sterowników oraz umożliwiono wspólne korzystanie z jednego połączenia Internetowego ICS, (Internet Connection Sharing).
Cała rodzina systemów 3x i 9x przystosowana jest na komputery wykorzystujące procesory typu CISC, natomiast Windows NT przystosowany jest zarówno do architektury CISC jaki i bardziej wydajnej RISC. System Windows NT w wielu dziedzinach przewyższa inne systemy operacyjne (z Windows 95/98 na czele).


WINDOWS NT (ang. Windows New Technology) - to sieciowy system operacyjny firmy Microsoft, produkowany z myślą o wydajnych komputerach i zastosowaniach w przemyśle. W systemie Windows NT (wersja 4.0 oraz wersja 5.0) postawiono przede wszystkim na Niezawodność systemu i bezpieczeństwo, oferując sprawdzony i bardzo wygodny interfejs użytkownika pochodzący ze środowiska Microsoft Windows 95 oraz pełną 32-bitowość. Wadą systemu jest słaba obsługa urządzeń i zaawansowany system plików NTFS niekontatybilny z urządzeniami używającymi Windows 95/98. Problematyczna jest również instalacja systemu, należy z góry wiedzieć jakim urządzeniom przysługują określone przerwania gdyż system nie wykryje tego automatycznie tak jak to ma miejsce w systemie Windows. Pod wspólną nazwą Windows NT funkcjonują w zasadzie dwa różne produkty - Windows NT Serwer będący systemem operacyjnym przystosowanym wyłącznie do obsługi sieci komputerowych oraz Windows NT Workstation który jest systemem skierowanym dla bardziej wymagających użytkowników potrzebujących wydajniejszego i bardziej stabilnego systemu niż Windows 9x.

Rodzaje Windows NT:
· Windows NT Workstation - łączy w sobie łatwość użycia i funkcjonalność Windows 95 z niezawodnością i bezpieczeństwem Windows NT. Dzięki temu użytkownik otrzymuje najbardziej intuicyjny i skuteczny system operacyjny dla komputerów biurowych, przeznaczony do zastosowań biznesowych. W połączeniu z pełnym bezpieczeństwem danych oznacza to wyższą produktywność i zredukowanie czasu przestojów stacji roboczych.Windows NT Workstation charakteryzuje się doskonałą stabilnością oraz bezpieczeństwem pracy aplikacji. 16-bitowe programy mogą działać w oddzielnym obszarze pamięci, gwarantując pełną ochronę przed kolizjami między aplikacjami 16- i 32-bitowymi. Kluczowy kod systemu operacyjnego, sterowników i urządzeń raz danych jest w pełni chroniony przed działającymi programami.Zgodność z architekturą Intel oraz RISC zapewnia elastyczność obsługi platformy sprzętowej. Wielozadaniowość z wywłaszczaniem wszystkich 16- i 32-bitowych aplikacji skraca czas odpowiedzi programów po zleceniu zadania przez użytkownika. Obsługa 15 protokołów sieciowych sprawia, że Windows NT Workstation jest najbardziej elastycznym i uniwersalnym systemem operacyjnym w środowiskach sieciowych. Do stałej kontroli stanu pracy służy Monitor Wydajności, który jest wbudowany w Menedżera Zadań. Aby mieć możliwość sprawdzania, jakie zdarzenia są kluczowe dla działania systemu, program Monitor Zdarzeń prowadzi stały zapis wszystkich zdarzeń i pozwala na ich podgląd -także zdalnie poprzez sieć. Profile umożliwiają użytkownikom i administratorom przenoszenie się między poszczególnymi komputerami, a wielu użytkowników może jednocześnie używać tego samego komputera przy zachowaniu własnych, bezpiecznych konfiguracji. Windows NT Workstation zawiera wbudowane sterowniki i programy monitorujące do obsługi urządzeń dodatkowych, zwiększających komfort i bezpieczeństwo pracy (UPS, napędy pamięci taśmowych i inne).
· Windows NT Serwer - Microsoft Windows NT Server 4.0 jest zaawansowanym, wielozadaniowym systemem operacyjnym. Łatwość jego użycia, elastyczność, rozszerzone usługi komunikacyjne sieci Internet i intranet spełniają wszystkie wymagania dzisiejszych zastosowań biznesowych i zapewniają solidny fundament sieciowy na przyszłość. Wprowadzone do systemu Windows NT Server 4.0 kreatory administracyjne podpowiadają operatorom systemu sposób wykonywania najczęstszych operacji. Bezpośrednia integracja z serwerem Internet Information Server (US) oraz dołączenie programów Index Server, Internet Explorer, a także narzędzi do edycji i zarządzania Front-page sprawiają, że Windows NT Server 4.0 stanowi jeszcze mocniejszą platformę dla sieci Internet/intranet niż poprzednie wersje. Wzbogacony o pakiet Option Pack oferuje zupełnie nowe i niespotykane dotąd możliwości w zakresie Inter- i intranetu. Windows NT Server 4.0 gwarantuje integrację na jednej platformie serwerów poczty elektronicznej, plików, baz danych i komunikacji. Działa z NetWare, Uniksem oraz z komputerami IBM typu mainframe. Co więcej, przy obsłudze ponad 5000 platform sprzętowych system Windows NT Server 4.0 będzie działał na większej liczbie platform niż trzej poprzedni konkurenci razem. Jest zgodny ze wszystkimi obecnymi protokołami sieciowymi: TCP/IP, IPX/SPX, NetBEUI, AppłeTalk, DLC, HTTP, SNA, PPP i PPTP. Biorąc pod uwagę zgodność z oprogramowaniem klientów, jest on najbardziej elastycznym z dostępnych systemów operacyjnych - pracuje z takimi systemami, jak: Windows 3.X/95/NT Workstation, IBM OS/2 i Mac OS. Usługa katalogowa Windows NT Directory Service (NTDS) może obejmować ponad 25 000 użytkowników w domenie i setki tysięcy użytkowników w firmie. Niezależnie od tego, jak scentralizowana czy zdecentralizowana jest organizacja, usługa NTDS pozwala skonfigurować katalog adresowy dokładnie odpowiadający wymaganiom i zapewniający pełne zarządzanie zasobami, usługami i aplikacjami.
Wymagania sprzętowe:
1. Procesor:
· Intel i486DX lub nowszy (i zgodne)
· Alpha AXP
· PowerPC
· MIPS
2. Pamięć:
· 12MB w celu uruchomienia systemu i interfejsu użytkownika
· 16MB w celu uruchamiania aplikacji
· 32MB - początek rozsądnej pracy
· 64MB - optymalny rozmiar dla stacji roboczej
· 128MB - komfortowa praca na stacji roboczej
· i więcej - dla serwerów z wieloma użytkownikami
3. Karta graficzna:
· Zgodna przynajmniej z VGA
· Sterowniki dedykowane do używanej wersji systemu
· Praca z dwoma monitorami tylko na niektórych kartach grafiki
4. Dysk twardy:
· IDE/EIDE/SCSI
· Standardowo obsługa do PIO-4 lub (z fixem) do MWDMA-2
· Obsługa UltraDMA/33 tylko ze specjalnymi sterownikami producenta płyty głównej lub kontrolera dysku
· Zalecane wykorzystanie SCSI (efektywne korzystanie z bus masteringu i kolejkowania magistrali SCSI)
· Zalecany rozmiar partycji systemowej: co najmniej 300MB
5. CD-ROM:
· Dowolny ATAPI/SCSI
· Możliwość instalacji systemu bezpośrednio z napędu CD-ROM
6. Mysz:
· Dowolna zgodna z Microsoft (Bus, Serial, PS/2) lub Logitech lun inne wyposażone w odpowiednie sterowniki producenta
7. Inne:
· Advanced Power Management nie obsługiwany
· Obsługiwane jedynie skanery SCSI i część EPP
· Obsługiwane jedynie niektóre drukarki GDI
· Obsługiwane jedynie niektóre karty muzyczne

WINDOWS XP. Na pokazie Experience Music Project w Seattle, Bill Gates Microsoftu i główny architekt oprogramowania, oraz Jim Allchin - wiceprezes działu produktów Windows, przedstawili system operacyjny Microsoft Windows XP (nazwa robocza "Whistler"). Mamy zatem już nową wersję systemu Windows do zastosowań w domu i w pracy. Windows XP ma zupełnie nową szatę graficzną. Jeszcze w czasie prac projektowych zapowiadano jego ekscytujące możliwości. Jest zbudowany na pewniejszym niż kiedykolwiek jądrze. Windows XP to następca Windows 2000 Professional w przypadku zastosowań profesjonalnych oraz następca Windows Millennium Edition (Windows Me) w przypadku zastosowań domowych. Jednym z celów wydania Windows XP jest udostępnienie klientom zarówno wersji 32-bitowej, jak i 64-bitowej. Prace nad 64-bitowym systemem Windows XP są prowadzone równolegle z pracami Intela nad 64-bitowym procesorem (nazwa robocza Itanium). Podczas premiery Windows XP przedstawiono wiele nagranych na taśmie wideo oświadczeń liderów branży komputerowej, którzy zobowiązują się do wsparcia produktu na niespotykaną dotychczas skalę. Sam Bill Gates stwierdza, że użytkownicy chcą mieć możliwość używania swoich komputerów PC w coraz to nowszych dziedzinach, a Windows XP spełnia te marzenia, wynosząc na nowy poziom moc i możliwości adaptacji komputerów PC. Urzeczywistnia on również wizję zaoferowania użytkownikom indywidualnym najbardziej zaawansowanego systemu Windows, który odblokuje potencjał każdego komputera PC. System Windows XP jest zbudowany na udoskonalonym mechanizmie Windows 2000, charakteryzuje się odświeżonym wyglądem i w niespotykanym dotychczas stopniu rozszerza możliwości związane z zastosowaniami komputerów osobistych, dzięki zjednoczeniu ich z innymi urządzeniami i usługami.
Windows XP stanowi również ważny krok w kierunku urzeczywistnienia wizji Microsoftu o nazwie Microsoft.NET. Komputer z systemem Windows XP znajdzie się w centrum możliwości .NET, umożliwiając klientom przejście ze środowiska odrębnych aplikacji, usług i urządzeń do całkowicie sieciowego środowiska komputerowego. Platforma .NET wykorzystuje język XML, rozszerzając swój zasięg z jednego komputera PC na inne komputery PC, serwery, urządzenia inteligentne i usługi sieci WWW. Windows XP ma oprawę graficzną, która upraszcza obsługę systemu, czyniąc ją jednocześnie niewiarygodnie wydajną, bez względu na poziom zaawansowania użytkownika komputera PC. Nowy projekt graficzny interfejsu ułatwi pracę ukierunkowaną na zadania. Jest to najbardziej znacząca zmiana pulpitu od czasów Windows 95. Nowy pulpit jest prosty, kolorowy i przejrzysty, a jednocześnie sprawia, że obsługa komputera jest łatwiejsza i bardziej intuicyjna. Wszystkie te zmiany, skupiające się wokół wzbogacenia możliwości i doświadczeń użytkowników, są wynikiem wielu opinii klientów oraz prac badawczych i rozwojowych.Windows XP zapewni użytkownikom bogactwo możliwości i doświadczeń Windows XP zapewnia także użytkownikom rozszerzenie możliwości ich komputerów na urządzenia zewnętrzne, cyfrowe media i usługi WWW. Microsoft zademonstrował niektóre z tych bogatych możliwości i doświadczeń - na przykład posiadacze kamer cyfrowych i skanerów mogą kopiować obrazy do komputera, przeglądać je, drukować i udostępniać całemu światu. Windows XP wzbogaca też możliwości i doświadczenia związane z muzyką cyfrową, ułatwiając szybkie tworzenie kolekcji muzycznych i przenoszenie ich do popularnych przenośnych odtwarzaczy. Ponadto Windows XP ułatwia użytkownikom znajdowanie i przeglądanie filmów dostępnych w sieci WWW, edycję i udostępnianie własnych filmów oraz odtwarzanie filmów z płyt DVD. Bardzo łatwe jest także w Windows XP uzyskanie pomocy, gdyż system umożliwia bezpośrednie połączenie ze znajomym lub ekspertem. Komputery PC z systemem Windows XP staną się miejscem, w którym wszystkie urządzenia cyfrowe, media i dodatkowe usługi połączą się w jedno.Nowy Windows XP ma zapewnić użytkownikom komputerów zarówno w domu jak i biurze nowe możliwości, a mają nimi być:
· bogatsza komunikacja;
· udostępnianie aplikacji;
· transmisja głosu i wideo w czasie rzeczywistym pozwalająca użytkownikom na efektywniejszą komunikację;
· zwiększona mobilność;
· jeszcze bardziej udoskonalona możliwość dostępu do informacji w dowolnym czasie i z dowolnego miejsca przez użytkowników mobilnych;
· lepsza pomoc i obsługa serwisowa;
· użytkownicy będą mogli łatwo łączyć się z osobami i zasobami zapewniającymi pomoc, gdziekolwiek by jej potrzebowali;
· proste wykonywanie fotografii cyfrowych i filmów wideo;
· tworzenie cyfrowych albumów pamiątkowych;
· świetna muzyka i rozrywka;
· najlepsze możliwości wyszukiwania, pobierania, personalizacji i odtwarzania wysokiej jakości nagrań audio i wideo;
· podłączony dom (zależy);
· pozwolenie użytkownikom indywidualnym w prosty sposób udostępniać informacje, urządzenia i połączenia internetowe w domu;
Jeszcze przed oficjalną premierą Windows XP, planowaną na drugą połowę tego roku, liderzy branży wykazują duże zainteresowanie nowym systemem operacyjnym. Producenci komputerów osobistych mają nadzieję, że klientom oczekującym na nowe produkty będą mogli zaoferować połączenie najnowszych innowacji sprzętowych z nową wersją systemu Windows. Uczyni tak m.in. jeden z największych producentów komputerów. Michael D. Capellas, prezes i dyrektor generalny Compaqa, stwierdza, że Compaq i Microsoft mają wspólną wizję, koncentrującą się na ułatwieniu klientom dostępu do informacji, treści i rozrywek, których potrzebują w wybranym przez nich czasie i miejscu oraz w odpowiedni dla nich sposób. Windows XP to nowatorski produkt, który pomoże tę wizję urzeczywistnić. Compaq ściśle współpracował z Microsoftem nad Windows XP i zobowiązał się udostępniać go na produkowanych przez siebie komputerach, jak tylko system ten pojawi się na rynku.
Windows XP jest dostępny w dwóch wersjach:
· Windows XP Professional - dla użytkowników biznesowych;
· Windows XP Home Edition - dla użytkowników indywidualnych;
Linuks
Linuks, Linux to wielozadaniowy, wieloużytkowy, 32-bitowy system operacyjny typu UNIX stworzony przez Linusa Torvaldsa. Pierwsza wersja systemu ujrzała światło dzienne w sierpniu 1991 roku, od tamtej pory system podlega licznym udoskonaleniom dokonywanym przez ogromną grupę programistów mających dostęp do kodu źródłowego systemu, który jest rozpowszechniany na zasadach licencji GPL (General Public License) fundacji FSF. Licencja ta zapewnia powszechną możliwość bezpłatnego użytkowania systemu i brania udziału w jego rozwoju. Jego kod źródłowy jak i sam system jest więc bezpłatny i dostępny dla każdego bez żadnych ograniczeń. Natomiast firmy komercyjne zarabiają, tworząc i sprzedając tzw. dystrybucje Linuksa, czyli wersje instalacyjne, zawierające program, kod źródłowy oraz setki dodatkowych programów użytkowych przystosowanych dla tego systemu zarówno shareware'owych jak i freeware'owych. Cena obejmuje zebranie wszystkich programów w całość, wytłoczenie CD, oraz wydrukowanie podręcznika użytkownika. Poszczególne wersje dystrybucyjne różnią się jakością dołączonej dokumentacji, programem instalacyjnym oraz ilością i aktualnością dołączonego oprogramowania (stąd różnica liczby płyt CD-ROM w poszczególnych dystrybucjach). Oprócz całkowitej bezpłatności główną zaletą Linuksa są małe wymagania sprzętowe. Do wykonywania podstawowych zadań wystarczy mu komputer 386 z 4 MB pamięci RAM. Poza tym Linux funkcjonuje także sprawnie na innych platformach sprzętowych takich jak: Power-PC, Power-Mac, Atari czy Amiga. Linux stał się już najpopularniejszym systemem dla serwerów internetowych, używany jest przez miliony osób również jako system operacyjny stosowany w biurach i domach - Linux dorównuje (a często przewyższa możliwościami komercyjne systemy UNIXowe. Dostępnych jest ponad 20 odmian Linuxa pochodzących od firm, różnych organizacji i osób prywatnych. Testowa instalacja Linuxa potrzebuje na dysku dwóch dodatkowych partycjach sformatowanych w systemie Ext2: pierwszej na system, i drugiej przeznaczonej na plik wymiany (swap file). Później można uruchamiać linuxa za pomocą LOADIN. EXE z poziomu DOSa lub używając dołączonego do systemu programu startującego LiLo (Linux Loader). Jest to boot manager z którego po starcie systemu można wybrać pod którym systemem operacyjnym chcesz akurat pracować (zakładając że masz zainstalowanych na swoim komputerze więcej systemów). Z poziomu linuxa jest dostęp do partycji Windows 95/98 (FAT 16/32) oraz Windows NT (NTFS - tylko do odczytu). Co ciekawe w Linuxie możemy również uruchamiać prawie wszystkie 16 i 32 bitowe aplikacje Windows, aby to zrobić potrzebny jest jednak tzw. emulator np. Wine. Najpopularniejsze dystrybucje Linuxa to: RedHat, Debian, S. u. S. E Linux, SlackWare, Mandera, Caldera OpenLinux, Corel Linux. Wszystkie pakiety dystrybucyjne Linuxa bazują na tym samym jądrze (kernelu), a mogą tylko wystąpić różnice pomiędzy wersjami. Kernel zawiera podstawowe funkcje systemu operacyjnego, ładuje niezbędne sterowniki systemu plików, obsługi sieci oraz dołączonych urządzeń i mnóstwo, uruchamianych z linii poleceń narzędziowych programów pomocniczych. Instalacja i późniejsze użytkowanie systemu w zależności od wersji nie należy do specjalnie łatwych i wymaga już pewnej znajomości komputera (to nie to co instalacja Windows), musimy przeznaczyć mu osobną partycję Ext2 na HD i odpowiadać na szereg niezrozumiałych pytań zadawanych przez program instalacyjny. Linux podobnie jak większość nowoczesnych systemów operacyjnych ma wygodny i łatwy w użyciu interfejs graficzny, podobny również do Windosowych okienek, tak zwany X-Window. Prawdopodobnie najprostszą a zarazem najbardziej popularną wersją jest S. u. S. E. Jeżeli BIOS twojego komputera pozwala na ładowanie systemu operacyjnego wprost z CD-ROM'u (W opcji Boot Device zakładki Adwanced CMOS Setup powinien być CD-ROM), to proces instalacji skróci się do wykonania kilku w miarę prostych czynności, gdyż system umieszczony jest na tzw. płycie bootowalnej. Użytkownicy SuSE Linuxa będą mogli w pełni wykorzystać możliwości swoich kart graficznych z akceleratorem, w tym najnowszych pracujących z magistralą AGP i obsługujących DVD. System obsługuje także karty video, a zestaw sterowników do najnowszych kontrolerów SCSI i napędów dysków wymiennych stawia go niemal na równi z innymi komercjalnymi systemami. Wspomniany X-Windows to specyficzne środowisko graficzne Linuxa które do złudzenia przypomina Windosowe okienka. Mamy tu do wyboru kilkanaście menadżerów okienek które w zależności od urozmaiceń swojego interfejsu wymagają odpowiedniej ilości wolnej pamięci RAM. Dostępne są 2 interfejsy graficzne KDE i GNU. Najbardziej pamięciożernym jest KDE (minimum 32 a najlepiej 48 lub 64 MB RAM'u), ale za to jest to menadżer najłatwiejszy w konfiguracji i dostosowaniu go do indywidualnych upodobań użytkownika. Obsługa odbywa się w nim analogicznie jak w Windows 95, bezpośrednio spod grafiki przy wykorzystaniu wbudowanego mechanizmu "przeciągnij i upuść" i innych tego typu ułatwień znanych z Windosowych okienek, z tym że na tej platformie jeszcze nie wszystko działa tak jak należy a większość programów nadal pracuje lub jest uruchamiana w trybie tekstowym. Konfiguracja polega z reguły na edycji odpowiedniego pliku w edytorze tekstowym a wyszukanie odpowiednich danych w większości przypadków wymaga przeczytania anglojęzycznej dokumentacji. Po odpowiedniej konfiguracji możemy jednak ustawić menu i wszystkie komunikaty np. w języku polskim. Linux w dużym stopniu zawdzięcza swoją popularność doskonałej stabilności działania, dzięki czemu znalazł zastosowanie w narzędziach programistycznych i serwerowych a przez to staje się coraz bardziej popularny. Przybywa również programów przeznaczonych na tę platformę operacyjną dzięki czemu ma szansę w niedługim już czasie konkurować z Windowsem także na scenie domowych zastosowań. Póki co jest to jednak system mało przyjazny a problemy z instalacją i konfiguracją to tylko część wad. Niewiele urządzeń sprzętowych oferuje obsługę do linuxa, a ciężar wyprodukowania sterowników spoczywa najczęściej na barkach programistów tego systemu. Ponadto obsłudze kart video adapterów dźwiękowych czy drukarek daleko do uniwersalnej, natomiast w odniesieniu do skanerów, aparatów cyfrowych i kart TV jest to jeszcze obsługa bardzo wybiórcza. Urządzenia których działanie zależy w dużej mierze od komputera - Winmodemy lub niektóre drukarki atramentowe, prawdopodobnie nie będą działały w ogóle, a zyskujące na popularności standardy, takie jak USB czy DVD, są obsługiwane warunkowo i eksperymentalnie. Dokumentacja Linuxa jest mało precyzyjna i nie ułatwia szczególnie procesu instalacji i obsługi systemu tym bardziej że jest w całości w języku angielskim

---