L.p	Nazwa surowca	Substancje czynne	Zastosowanie	Działanie
1	Absinthii Herba - piołunu zielę	- goryczowe laktony seskwiterpenowe z grupy gwajanu (absyntyna i anabsyntyna) - olejek eteryczny - skład: azuleny, tujon, tujol, felandren, bisabolen i inne - flawonoidy - lignany - garbniki	- przyrządzanie naparów i nalewek (wyciągi podawane w większych dawkach lub przez dłuższy czas powodują zawroty głowy i zwiększenie agresywności-obecność toksycznego tulonu) - na poprawę apetytu - w celu wzmocnienia organizmu - zwalczanie pasożytów wewnętrznych	- pobudzenie wydzielania soku żołądkowego (gorycze) - olejek -działanie antyseptyczne - działanie spazmolityczne w obrębie mięśni gładkich przewodu pokarmowego - poprawienie przepływu żółci do dwunastnicy - działanie wzmacniające i regulujące przemianę materii - trująco na pasożyty skóry oraz na owsiki
2	Adonidis vernalis herba- miłek wiosenny zielę	- glikozydy kardenolidowe - pochodne strofantydyny- cymarozyd, K-strofantyna - adonitoksyna - aglikony - flawonoidy	- przewlekłe schorzenia serca - niewydolność krążenia	- zwieksza siłe skurczu miesnia sercowego - zmniejszaja częstotliwość skurczu - diuretyczne - uspakajajace
3	Agropyri Rhizoma- Perzu Kłącze	- fruktoza - trytycyna (polifruktan) - mannitol - śluz - olejek eteryczny (śladowe ilości) - rozpuszczalne sole krzemu	- infekcje dróg moczowych - skąpomocz - kamica moczowa - leczenie pomocnicze niewydolności wątroby - w miażdżycy - w chorobach wymagających zwiększonego wydalania szkodliwych metabolitów endogennych	- Diuretyczne - pobudza filtrację w kłębuszkach i zwiększa ilość wydalanego moczu - ułatwia usuwanie szkodliwych związków z krwi - uzupełnia niedobory witamin z grupy B - wyciąg reguluje czynności przewodu pokarmowego - żółciopędne
4	Aloe aloes	- antrazwiązki, - witaminy, - sole mineralne	- w nieżytach żołądka i jelit, - w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, - przy bólach stawów na tle reumatycznym i dychawicy oskrzelowej, - w niektórych chorobach oczu, - na rany skóry, - jako środek przeczyszczający	- Przeczyszczające, - łagodnie żółciopędnie i przeciwbakteryjnie, - przyśpiesza ruchy robaczkowe jelit, - pobudza działanie soku żołądkowego
5	Althaeae radix prawoślazu korzeń	- Śluz o charakterze kwaśnym - złożony z polisacharydów zwierających glukozę, laktozę i kwas galakturonowy. - Surowiec zawiera ponad to skrobie i pektyny.	- jest surowcem wykorzystywanym do sporządzania syropu przeciw kaszlowego Sirupus Althaeae, który może być bezpiecznie stosowany u bardzo małych dzieci.	- działnie osłaniające, - zmiękczające - przeciwkaszlowe - zapalenia i podrażnienia błony śluzowej przełyku i żołądka.
6	Anisi Fructus Anyżu owoc	Głównymi składnikami olejku jest trans anetol (ok 85%), występują także w małych ilościach aldehyd anyżowy i dwuanetol. Oprócz olejku surowiec zawiera leukoantycjanidyny, tłuszcz i białka.	- Pobudzają czynność wydzielniczą w przewodzie pokarmowym - Zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit.	- Surowiec pobudza wydzielanie błon śluzowych w gardle, krtani i tchawicy, - Pobudza ruch nabłonka rzęskowego, - Środek wiatropędny
7	Arnicae anthodium Arniki koszyczek	- flawonoidy, - trójterpeny, - olejek eteryczny	- na obrzęki, stłuczenia, krwiaki, sińce - redukuje wybroczyny	- wzmacniają ścianki naczyń włosowatych zwiększając ich przepuszczalność - zewnętrznie ma działanie przeciwzapalne, przyspiesza wchłanianie wybroczyn - zmniejsza obrzęki i bolesność - wewnętrznie działa żółciotwórczo, rozkurczająco na mięśnie gładkie i obniżająco na ciśnienie krwi - Poprawia krążenie wieńcowe i mózgowe - Polepsza przepływ krwi w obrębie kończyn.
8	Belladonnae, łac. Pokrzyk wilcza jagoda	Alkaloidy pochodne tropanu: hioscyjamina, atropina, skopolamina, beladonina. Kumaryny (skopolatyna, umbeliferon). Flawonoidy.	- Działa w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. - działa porażająco na nerwy układu przywspółczulnego. - rozkurczające na mięśnie gładkie. -przyspieszenia akcję serca. - działanie ośrodkowe - pobudzenie ośrodka oddechowego.	- w stanach skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. - W nadmiernej potliwości i ślinotoku. Należy do wykazu B
9	Bistortae rhizoma Wężownika kłącze	Garbniki hydrolizujące (galotaniny) i skondensowane (katechinowe). Kwasy fenolowe, leukocjanidyna	Jest stosowany w stanach zapalnych jamy ustnej, biegunkach. Jest stosowany w płukankach do gardła i irygacjach.	Ściągający, antyseptycznie, przeciwkrwawienny (hamuje krwawienie). Surowiec ma działanie ściągające.
10	Capsicum annuum Papryka roczna	- kapsaicyna, - olejek, -znaczne ilości karotenów (prowitaminy A) i witaminy C, -witaminy PP, B1, B2 i E.	- przy neurologiach jako środek miejscowo znieczulający, - na trawienie	- Pobudza apetyt, kubki smakowe, - wzmaga produkcje soków trawiennych, - wzmaga perystaltykę układu pokarmowego
11	Chamomillae vulgaris flos- rumianek kwiat	- olejek eteryczny: zawiera zw seskwiterpenowe (bisabolol,chamazulen) i zw poliacetylenowe (spiroeter) - flawonoidy (glukozydy,apigeniny) - kwercetyny - kumaryny - śluzy - gorycze - cholina - kwasy organiczne	- nieżyt żołądka i jelit - wrzodziejace zapalenie żołądka i jelit - wzdęcia - kolki jelitowe - stan zapalny wątroby i pęcherzyka żółciowego - przewlekle zapalenie nerek i pęcherza	- przeciwzapalne - wiatropędne - przeciwskurczowe - antyseptycznie - przeciwalergiczne - spazmolityczne - przeciwbakteryjne
12	Convallaria majalis Herba.- Konwalia majowa zielę	Zawiera glikozydy kardenolidowe,. saponiny sterydowe i flawonoidy.	- Ziele jest stosowanie w różnych postaciach niewydolności serca oraz naczyń wieńcowych	- działanie tonizujące na mięsień sercowy, -Wzmacnia działanie serca, - słabe działanie moczopędne i uspokajające - poprawia krązenie krwi, - obniżając ciśnienie krwi
13	Coriandrum sativum KolendRA SIEWNA	Olejki eteryczne (linAlol) witamina A B C	Znosi stany skurczowe mięśni gładkich przewodu pokarmowego, przywraca perystaltykę jelit.Ułatwia odprowadzanie gazów.pobudza wydzielanie soków żołądkowych i zwiększa łaknienie. Owoc jest stosowany jako przyprawa spożywcza. Uwaga Niektóre osoby mogą doświadczyć zapalenia skóry po trzymaniu liści kolendry siewnej lub w czasie kontaktu z olejem z nasion kolendry siewnej.	Ludowo Na wschodzie : żołądkowych, mdłości, gorączki, odry, przeziębień oraz przepuklin na zachodzie: leczeniu problemów trawiennych i żołądkowych corrigens rozkurczowe; wiatropędne; pobudza wydzielanie soku żołądkowego; wzmaga łaknienie; rozpuszcza cholesterol
14	Cyani Flos - chaber bławatek kwiat	- glikozydy antocyjanowe (cyjanian,pelargonina) - związek goryczowy centauryna, heterozyd cichoryna, - garbniki, śluz, - witamina C, - sole mineralne bogate w mangan	- stosowany jest jako środek moczopędny i dezynfekujący w schorzeniach układu moczowego	- działanie moczopędne; może być stosowany przy stanach zapalnych nerek i niewydolności krążenia - działanie przeciwzapalne (stosowany przy zapaleniu spojówek)
15	Equisetum arvense Skrzyp polny	KRZEMIONKA KOLOIDALA SAPONINY FLAWONOIDY SAPONINY	remineralizujące,dostarcz niezbędnych jonów oraz mikroelementów,moczopędne i przeciwzapalne. zapobiega: tworzeniu się kamieni w układzie moczowym i miażdżycy. Odgrywa rolę w przemianie materii, wpływa na stan błon śluzowych. przy schorzeniach dróg moczowych, zewnętrznie przy stanach zapalnych. Przy dłuższej kuracji należy podawać jednocześnie witaminę B¹, gdyż skrzyp zmniejsza jej stężenie w organizmie.	MOCZOPĘDNE REMINERALIZUJĄCE przeciwzapane działanie ogólnoustrojowe i wpływa przemianę materii, stan naczyń krwionośnych oraz paznokci. przy niedoborach krzemu . pomocniczo w chorobie gośćcowej i w chorobach płuc , wzmacniające, przeciwkrwotoczne, uszczelniające naczynia krwionośne, krwiotwórcze, przeciwreumatyczne, pobudzające przemianę materii, przyspieszające gojenie, odtruwające, ściągające. utrzymuje prawidłową elastyczność i odporność naskórka, błon śluzowych, tkanki łącznej i kości.
16	Foeniculi Fructus Kopru włoskiego owoc	- olejek eteryczny - flawonoidy, - tłuszcze - białka.	- wzdęcia - zaburzenia trawienia	- zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego - wiatropędne - zmniejsza wzdęcia i przywraca prawidłowe czynności trawienne. - Powoduje pobudzenie czynności wydzielniczej żołądka, oraz nabłonka krtani i tchawicy, - pobudza ruch nabłonka rzęskowego. -Powoduje pobudzenie czynności wydzielniczej gruczołu mlecznego.
17	Frangulae Cortex Kruszyny kora	- Biozydy franguloemodyny - Glikozydy - Związki flaonoidowe, - saponiny, garbniki i alkaloidy peptydowe.	- Przeczyszczające, pobudzające perystaltykę jelit. Przy przewlekłych zaparciach. - Żółciopędne w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego.	- Przeczyszczające, - żółciopędne - przy przedawkowaniu powoduje wymioty i krwawienia z układu pokarmowego.
18	Gentianae radix - goryczki korzeń	- sekoirydoidy: gencjopikrozyd, amargentyna i inne -pochodne ksantonu, - alkaloidy monoterpenowe (gencjanina) - cukry	- w celu wzmożenia apetytu - na poprawę trawienia - w chorobach pęcherzyka i dróg trawiennych	- pobudza łaknienie, wydzielanie śliny i wydzielanie soku żołądkowego - może wywoływać zmianę smaku mleka (u karmiących matek). DZIAŁANIE: - żółciopędne - żółciotwórcze - pośrednio wzmacniające - przeciwrobacze, (głównie na owsiki u małych dzieci)
19	Helichrysum arenarium flos - Kocanka piaskowa kwiat	- Flawonoidy, - Glikozydy - Kemferolu - Apigeniny, - Związki ftalidowe - olejek eteryczny w śladowych ilościach.	- Niewydolność wątroby - W jelitach pobudza trawienie i resorbcję składników pokarmowy. - Zwiększają nieznacznie wydzielanie soków trawiennych.	- Zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit, pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, - Wzmaga czynność żółciotwórczą wątroby
20	Herniariae herba Połonicznika zielę	- flawonoidy, - saponozydy trójterpenowe, - olejek eteryczny	- w kamicy nerkowej	- spazmolityczne i przeciwbakteryjne głównie na drogi moczowe - stopniowy rozpad kamieni moczowych - słabe działanie moczopędne
21	Hernirrae herba zielę połonicznika Połonicznik nagi - Herniara glabra	Saponiny terpenowe flawonoidy garbniki sole mineralne	Rozkurczowo na mięśnie gładkie, słabo moczopędne, przeciwbakteryjnie na bakterie układu moczowego Rozpad kamieni w układzie moczowym, przeciwwysiękowo żółciopędnie, przeciwalergicznie; pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego; odtruwają organizm	skąpomocz, obrzęki, reumatyzm, dna, mocznica, kamica moczowa, stany zapalne i zakażeniowe nerek i dróg moczowych, gorączkachoroby skórne, z, nadciśnienie, zatrucia, p choroby wątroby, pęcherzyka i trzustki, stany zapalne przewodu pokarmowego, zaburzenia trawienia.
22	Inulae Radix -omanu Korzeń	- Olejek eteryczny (zawiera laktozy), - gorzka alantopiktyna i imulina	- w celu poprawienia trawienia - na wzmożenie apetytu - w celu złagodzenia ataków kaszlu i wykrztuszenia zalegającej wydzieliny - w zapobieganiu rozwojowi bakterii w przewodzie pokarmowym	- wykrztuśne, łagodzi ataki kaszlu. - przeciwbakteryjne (w jamie ustnej i gardle) - pobudza nieznacznie wydzielanie soku żołądkowego (gorzki smak) - żółciopędny - żółciotwórczy
23	Lavandula Lawenda	- olejki eteryczne - taniny -flawonoidy -kumaryny	- jest środkiem uspokajającym, likwidującym napięcie nerwowe, ułatwiającym zasypianie - zalecana w dolegliwości żołądkowo-jelitowych - ułatwia gojenie się ran, owrzodzeń, oparzeń, ukąszeń	- posiada działanie przeciwskurczowe, uspokojające i antyseptyczne. - Jako środek żołądkowy działa wiatropędnie i uspokakająco, jednocześnie poprawiający trawienie - Niektóre osoby mogą doświadczyć zapalenia skóry - w dużych dawkach, może powodować zatrucie narkotyczne, które prowadzi do konwulsji i śmierci
24	Levistici Radix - Korzeń Lubczyka	Główne związki czynne znajdują się w olejku i są to: ftalidy ( n-butyloftalid, n- butylenoftalid ) i związki terpenowe. Oprócz związków zawartych w olejku surowiec zawiera również furanokumaryny, kwasy organiczne i skrobie.	Odwar korzenia lubczyku wykorzystywany jest w przypadku nieżytów dróg moczowych i niewydolności nerek. Przetwory z lubczyku łagodzą też bóle menstruacyjne i działają moczopędnie.	Moczopędne, wiatropędne i wykrztuśne. Polecany w chorobach dróg moczowych oraz schorzeniach przebiegających ze zmniejszeniem wydalania moczu. W medycynie ludowej stosowany w nieżytach górnych dróg oddechowych jako środek wykrztuśny, jako lek pobudzający krwawienie miesiączkowe, a także zwiększający pobudliwość seksualną.
25	Lobelia inflata - lobeliae herba stroiczka rozdęta Stroiczki zielę	- alkaloidy piperydynowe i pirydynowe (lobelinę, lobinę, lobelaninę, izolobelanidynę, lobelanidynę) - gumy - żywice - lipidy - olejek aromatyczny - kwas lobelikowy	- leczenie problemów układu oddechowego - środkiem leczniczym w przypadku astmy (zwłaszcza oskrzelowej lub chronicznego zapalenia oskrzeli) - wspomagająco w rzucaniu palenia	- pobudzenie ośrodka oddechowego w obrębie pnia mózgu (silniejsze i głębsze oddychanie - działanie podobne do działania nikotyny (obecność alkaloidów piperydynowych) - rozluźnienie mięśni oskrzelowych, (otwarcia dróg oddechowych, pobudzenie oddychania i wzmaganie odkrztuszania)
26	Melissa officinalis folium melisa lecznicza liść	- olejek eteryczny, - garbniki - kwasy trójterpenowe i kwasy aromatyczne - polifenole	Pomaga uspakajać i łagodzić nudności i wymioty; pobudza apetyt, łagodzi kolkę, czerwonkę, zapalenie okrężnicy oraz problemy trawienne związane z nerwowością.	nerwowość i depresja powodują szybkie bicie serca (palpitacje), kłucia serca lub nieregularne bicie serca. - działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne - stosowana w zaburzeniach trawienia. - działanie przeciwnowotworowe
27	Menthae piperitae folium Mięty pieprzowej liść	Surowiec zawiera olejek eteryczny, którego głównymi składnikami są mentol i jego estry (razem do 50%), menton i inne monoterpeny. Oprócz tego garbniki, flawonoidy, fenolokwasy i gorycze.	- Zaburzenia trawienne z objawami bólu brzucha i wzdęciami. - W chorobach wątroby i dróg żółciowych np.: niedoborach żółci.	- Przeciwbakteryjne - Uspokajające. - Olejek miętowy - Oleum Menthae piperitae, który działa podobnie jak liście mięty, - Wzmagają czynność wydzielniczą żołądka - Garbniki posiadają drugorzędne znaczenie dla działania surowca, - ma wpływ na kierunki działania wątroby.
28	Menyanthes trifoliata folium - Bobrek Trójlistkowy Liść	Zawiera glikozydy irydoidowe i sekoirydoidowe: loganinę, foliamentynę, mentafolinę, swerozyd. Ponadto garbniki 7% i kwasy fenolowe.	- wpływ na ogólną przemianę materii, - słabe działanie uspokajające - stosowany w mieszankach ziołowych.	- podrażnienie receptorów smaku i z udziałem OUN-u --pobudzają czynność wydzielniczą gruczołów ślinowych oraz żołądka. - rozszerzenie naczyń krwionośnych śluzówki żołądka i pobudzenie jego perystaltyki.
29	Quercus cortex Dębu kora	Garbniki pochodne katechiny i kwasu elagowego. Oprócz tego kwasy: elagowy i galusowy, katechina i epikatechina. Małe ilości trójterpenów. W starszej korze występują flobafeny, które nie mają własności garbników.	Surowiec hamuje krwawienia z drobnych naczyń. Do nasiadówek nasiadówek płukanek. Zmniejsza przepuszczalność naczyń w stanach zapalnych, zranieniach, poparzeniach i odmrożeniach. Tylko do użytku zew. Nie stosować w uczuleniu na korę dębu.	Ściągające, antyseptyczne, przeciwkrwawienne.. Surowiec wykazuje także działanie bakteriobójcze (o szerokim spektrum) na drobnoustroje w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym i na skórze i błonach śluzowych.
30	Rhei radix- Rzewienia korzeń (Rabarbar)	- zawiera antranozwiązki (3%) - pochodne antrachinonu (aloeemodyna, emodyna, reina) i związki o charakterze mieszanin diantronów. Występują także żywice, garbniki hydrolizujące (galusany glukozy) i skondensowane (katechinowe).	- Małe ilości surowca mają działanie wstrzymujące a większe przeczyszczające. - Gorzki smak surowca pobudza apetyt.	Pierwsza z nich to antranozwiązki, które mają działanie przeczyszczające. Druga to garbniki o działaniu wstrzymującym.
31	Rosmarinus officinalis Rozmaryn lekarski	- olejki lotne, - kamfora, - Borneol, -cyneol - pigmenty flawonoidowe -gorycze	- antyseptyczne, -przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, - odświeżające jamę ustną - podnosi niskie ciśnienie krwi - stosowany jest także pomocniczo przy kamicy żółciowej. - pobudza apetyt i reguluje trawienie. - szczególnie polecana w stanach osłabienia, wyczerpania i depresji.	- w leczeniu nerwowości, napięcia nerwowego, wyczerpania, letargii, depresji, problemów ze spaniem, jak również służy jako środek odżywczy podczas rekonwalescencji - wzmacnia włoskowate naczynia krwionośne - może wystąpić zapalenie skóry - Rozmarynu w żadnej postaci nie powinny stosować kobiety w ciąży
32	Saponariae Radix Mydlnicy korzeń	- saponiny trójterpenowe - glikozydy - polisacharydy - substancje tłuszczowe	- pobudzanie wydzielania żółci - zwiękasza produkcję śluzu w przewodach pokarmowych - leczenie zapalenia oskrzeli,kaszlu,czasem astmy - na bóle reumatyczne i artretyzm - do przemywania skóry(egzema)	- wzmaga wytwarzanie żółci - ułatwia usuwanie toksycznych substancji z organizmu - ułatwia wchłanianie substancji w przewodzie pokarmowym - podrażnia błony śluzowe - środek pobudzający odruch kaszlu
33	Sennae folium -senesu liść	- Antrapochodne: - Antrony, - Antranole, - Antrachinony, - Diantrony - Senozydy - Flawonoidy, - śluzy i żywice	- Zaparcia atoniczne. - Zaparcia spastyczne (związane ze skurczami mięsni gładkich.	- Przeczyszczające, - Podrażnienie ścian jelita grubego - Pobudzenie perystaltyki - Żółciopędne.
34	Serpylli herba macierzanki Zielę	Olejek eteryczny ( tymol, karwakrol, linolol), garbniki, gorycze, serpylina, saponiny, flawonoidy, kwasy oleanolowy i ursolowy, sole mineralne.	Stany zapalne górnych dróg oddechowych z kaszlem wilgotnym. Stany zapalne przewodu pokarmowego	Pobudzające wydzielanie śluzu w oskrzelach i ułatwiające odkrztuszanie, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego, ściągające, przeciwzapalne i bakteriostatyczne. przyprawa
35	Theae Folium -Herbata lisć	- alkaloidy purynowe: kofeinę (do 4,5%), teobrominę (do 0,5%), i teofilinę (do 0,04%) - garbniki katechinowe do 20%, - saponiny, - flawonoidy - rozpuszczalne fluorki.	- Kremy - Toniki - Szampony - Mydła	- Pobudza OUN. - Ma działanie ściągające. - może być stosowana jako odtrutka przy zatruciach metalami ciężkimi.
36	Tormentillae rhizoma Pięciornika Kłącze	Garbniki katechinowe (skondensowane) kwas elagowy i związki trójterpenowe: kwas chinowy i tormentozyd	Wyciąg z kłącza pobudza wydzielanie soku żołądkowego, ma właściwości przeciwbiegunkowe, hamuje nieznaczne krwawienia. Działa wysuszająco na skórę, przyspiesza ziarninowanie i gojenie się ran	Surowiec posiada dość silne działanie przeciwskurczowe, działa: bakteriostatycznym i przeciwzapalnym.
37	Uvae Ursi Folium Mącznicy liść	- Glikozydy fenolowe: arbutyna i metyloarbutyna - Garbniki hydrolizujące, - Flawonoidy, - Trójterpeny, - Kwasy fenolowe.	- Zakażenia dróg moczowych. - Pomocniczo w zachowawczym leczeniu kamicy moczanowej.	- Środek odkażający drogi moczowe, - działanie przeciwbakteryjne - zawierają garbniki,
38	Vaccinium myrtillus fructus- borówka czarna owoc	- garbniki - kwasy organiczne - cukry - pektyny - karotenoidy - sole mineralne - witaminy C, A, B1,P	- ostre zapalenie dróg moczowych - schorzenia trzustki - biegunki	- bakteriobójcze - moczopędne - odkażające - przeciwzapalne - przeciwskurczowe - przeciwbiegunkowe - przeciwkrwotoczne
39	Valeriana officinalis L. - Kozłek lekarski	Związki irydoidowe: walepotriany, olejek eteryczny	Łagodne postaci nerwic serca , bezsenności , neurozach, jako hamujący nadmierne pobudzenie , zmniejszający uczucie napięcia i lęku również jako rozkurczający w łagodnych stanach skurczowych przewodu pokarmowego.	Uspakajające tłumi stany emocjonalne i sferę motoryczną UON, przeciwskurczowe relaksacyjne

---