Myślenie

3,1. Struktura procesu myślenia:

• materiał : spostrzeżenia, wyobrażenia, pojęcia, sądy

• operacje, reguły, metody :

- analiza: myślowe rozkładanie całości na części

- synteza: łączenie w myślach różnych elementów w nowe całości

- porównywanie: ustalanie różnic i podobieństw

- systematyzowanie: porządkowanie zbiorów np. systematyzowanie roślin, zwierząt

- klasyfikowanie: odnoszenie poszczególnych obiektów do danych klas np. jabłko to owoc

- uogólnianie: wyodrębnianie wspólnych cech

- abstrahowanie: czynność polegająca na myślowym wyodrębnieniu i oderwaniu

jakiejś właściwości ( cechy) od podmiotu.

- wnioskowanie i rozumowanie:

reguły : to zasady i metody wypracowane przez specjalistów do rozwiązywania sytuacji

problemowych i zadaniowych

- heurystyczne - to wszelkiego rodzaju dobre rady, które nie gwarantują sukcesu. To rozwiązania upraszczające tzw. na skróty

- algorytmu - to rozwiązania niezawodne i jednoznaczne. Są pracochłonne i najlepiej się sprawdzają w sytuacjach dobrze znanych

Co jest wynikiem procesu myślenia?:

• Nowa wiedza, jakiej nie dostarczają zmysły

• Dostrzeganie i rozwiązywanie problemu

• Rozumiemy otaczający świat

• Tworzymy sądy, czyli twierdzenia, w których przechowujemy wiedze i możemy ją przekazać innym.

• Bez myślenia nie ma pojęcia inteligencji

3,4. Pojęcia:

Myślenie to czynność operowania pojęciami, tworzenia nowych pojęć i wykorzystywanie ich przy rozumieniu nowych zjawisk. Pojecie jest wspólną myślą, w której odzwierciedlone są cechy wspólne znaczące dla danej klasy obiektów. Znać pojęcie to znaczy umieć wskazać najważniejsze cechy jakiejś klasy obiektów- inaczej znać definicje obiektu, procesu, zjawiska. Gdyby człowiek nie miał pojęć z określonej dziedziny to trudno by mu było odebrać adekwatne informacje, zrozumieć je, jak również poinformować innych o tym co widział.

Dzięki pojęciom mamy:

• stałość spostrzeżeń

• pojemność naszej pamięci wielokrotnie zwiększa się

• na podstawie małej informacji otrzymanych możemy ta lukę uzupełnić swoja wiedzą scalona w pojęciach

Pojęcia pełnia następujące funkcje:

• zapewnienie ekonomi funkcjonowania poznawczego

• lepsze rozumowanie

• umożliwienie wykonywania czynność(operacji) na reprezentacjach przedmiotów, bez konieczności działania na samych przedmiotach

Są trzy najważniejsze teorie pojęć :

• pogląd pojęć klasyczny : np. wszystkie kwadraty maja 4 boki itd.

Zaletą tego podejścia jest ze

- maja wyraźne granice i są dobrze zdefiniowane

- łatwo jest przekazywać je droga werbalną

Wadą tego podejścia jest to

- sztywność podejścia, które może sprawdza się w naukach ścisłych, ale nie w naukach humanistycznych np. psychologii

- werbalizm; - w tej koncepcji pojęcia to przede wszystkim definicje, które nie zawsze rozumiemy

- tworzenie sztucznych pojęć wyizolowanych z danej wiedzy, która w życiu czasem inaczej się sprawdza. Rzeczywistość zazwyczaj jest znacznie bogatsza niż wiedza laboratoryjna

• pogląd pojęć probalistyczny : to pogląd nowszy od poglądu poprzedniego. Tu pojęcia posługują się prawdopodobieństwem. Większość naturalnych obiektów można zaliczyć do więcej niż jednej klasy. Dzieje się tak, dlatego ze różne obiekty są badane prze różne dyscypliny naukowe a każda tworzy własne specyficzne systemy pojęciowe.

• pogląd koncepcji egzemplarzowej : tu wychodzi się ze stwierdzenia ze ludzie w życiu codziennym nie tyle odwołują się do ogólnych, wspólnych cech, ile do przykładów.

Rodzaje pojęć:

*w punkcie 2 - odnoszące się do przedmiotów, stanów, procesów

Najważniejsze są w punktach 1,2,3.

Obecnie wiadomo już, że pojęcia kształtują się jako wynik doświadczeń człowieka. Jednym z głównych kryterium poznania jakiegoś zjawiska jest możliwość sterowania nim, w tym kształtowania. Jeśli wiemy, co jest istotą pojęć to potrafimy je kształtować np. pedagogowie lub nauczyciele w procesie nauczania kształtują u uczniów różne pojęcia.

3,5. Rodzaje myślenia:

• ukierunkowanie jest istotną cecha czynności. Myślenie z reguły jest ukierunkowane na wytworzenie nowych informacji, rozwiązanie problemu, zrozumienie czegoś.

Wyróżnia się przypadki myślenia, które ma luźny związek z rzeczywistością np.

- myślenie autystyczne: proces, w którym przekonania i sądy są zabarwione silniej przez osobę niż przez sytuacje rzeczywistą

- myślenie magiczne: wyraża się w chęci wpływania na rzeczywistość poprzez myślenie

- myślenie krytyczne: jest rodzajem myślenia realistycznego i chodzi w nim o ocenę poprawności myślenia innych osób jak również myślenia własnego. To myślenie może być zaletą - chroni nas przed naiwnością, ale nadmierny krytycyzm może być tez wadą - sztywność myślenia.

• Poziomy myślenia - teoria Piageta

• asymilacja: to proces włączania struktur zewnętrznych do istniejących już struktur wew.

• akomodacja: jest to dopasowanie istniejących już struktur wewnętrznych do struktur asymilowanych

Dzięki współdziałaniu tych dwóch procesów następuje rozwój poznawczy-głownie myślenia i lepsze przystosowanie do środowiska

- myślenie empiryczne: bazuje na doświadczeniach praktycznych: zdobyw. w codziennym życiu - to myślenie potoczne czyli zdroworozsądkowe : osoby wierzą w to co widziały na własne oczy lub doświadczyły znane im osoby. Myślenie to nie daje wiedzy naukowej, ale jedynie jakieś prawdy elementarne

-myślenie obrazowe: umożliwia człowiekowi operowanie wyobrażeniami. Plusem jest to, że w tym

myśleniu nie musimy mieć bezpośredniego kontaktu z dana sytuacją.

-myślenie teoretyczno- abstrakcyjne: jest to wyższy pozom myślenia, jest to myślenie pojęciowe,

bazuje na pojęciach i posługuje się zasadami logiki.

• myślenie sformalizowane: o wąskim znaczeniu, operującymi głównie formułkami i wzorami. Przydatne w matematyce. Jest częścią myślenia teor.-abstark. Prawie na najwyższym stopniu myślenia dostępnemu człowiekowi.

• myślenie posformalne:- najwyższe w hierarchii jak dotychczas myślenie dostępnego człowiekowi, uwzględnia realia rzeczywistości w porównaniu z myśleniem sformalizowanym.

• myślenie reproduktywne: typu S - zachodzi, gdy stosujemy w praktyce poznane sposoby i działania

• myślenie produktywne: typu R - polega na tworzeniu przez podmiot informacji zupełnie nowych.

• myślenie konwergencyjne - można je określić jedno wynikowe, wynikiem jest jedno rozwiązanie

• myślenie dywergencyjne - wielo rozwiązaniowe, wynikiem jest wiele rozwiązań

3,6. Myślenie intuicyjne :

E,de Bono - nazywa myślenie intuicyjne - myśleniem latelarnym.

Myślenie lateralne jest sposobem myślenia, które poszukuje rozwiązań trudnych problemów nie klasycznym metodami lub za pomocą elementów, jakie się pomija, gdy stosuje logikę tradycyjną.

A. Rothenberg - nazywa myślenie intuicyjne - myśleniem wielopłaszczyznowym lub janusowym.

To proces poznawczy, w którym jednocześnie łączymy w jedna całość dwie albo kilka przeciwności albo antytez.

Autor ten analizował życiorysy sławnych uczonych i wyodrębnił właśnie ten rodzaj myślenia niekonwencjonalnego. Ten typ myślenia ma wiele wspólnego z pojęciem biosocjacji.

Oba pojęcia: biosocjacja i myślenie janusowe posiadają wiele cech wspólnych, ale różnią się tym, że:

• pojecie biosocjacji bardziej nadaje się do opisu wyobrażeń

• w myśleniu janusowym kojarzymy ze sobą nie tylko odległe fakty ale tez często przeciwstawne pojęcia i doświadczenia.

Niektóry cechy myślenia intuicyjnego:

Bariery psychiczne w zakresie myślenia:

Sztywność myślenia - polega na kurczowym trzymaniu się jednych i tych samych sposobów działania

Inercja procesów myślowych - to ich bezładność schematyzm

Tendencyjność myślenia - przecenianie jednych z reguły dobrze znanych informacji a nie docenianie inf. nowych

4

---