5016

Zarządzanie:

planowanie
organizowanie
motywowanie (monitorowanie)
kontrola (ocena)

- raportowanie

- ewidencjonowanie

- normowanie

- kierowanie operatywne

system = system działania = organizacja = system organizacyjny = firma = przedsiębiorstwo

System = <E, R>

System to zbiór elementów i relacji, funkcja przekształcajaca elementy wejścia na wyjscie

Cechy systemowe

użyteczność = wykonywanie podstawowych funkcji

funkcjonalność = łatwość użytkowania

niezawodność = miara bezusterkowości elementów systemu

jakość jest funkcją użyteczności, funkcjonalności i niezawodności f(U,F,R), warto zastanowić się też nad związkiem jakości procesu a jakości produktu

rozwojowość, czyli możliwość przedłużenia życia systemu, jego modernizacji

efektywność = cel/koszt jego osiągnięcia; celem mogą być zyski, wartość dodana, niezawodność, itp.

żywotność, czyli jak długo system jest w stanie wytwarzać produkty akceptowane, z tym pojęciem łączy się problem zużycia technicznego i zużycia moralnego

spójność łączy się z pojęciem synergii, czyli podwyższeniu działania poprzez współdziałanie

kompletność

ryzyko

bezpieczeństwo

PARADYGMAT ZARZĄDZANIA: dane, informacje, wiedza, madrość

Produkt to wyrób lub usługa.

System produkcji: wejście: kapitał, ludzie, narzędzia, infrastruktura, technologia, surowce wyjscie: produkt, usługa, odpady, informacje

Produktywność ma sens, gdy =

Przypływ = ilość wyprodukowanych produktów · cena

Procesy - podstawowe (związane z głównym cyklem wytwarzania) i pomocnicze, zabezpieczające (zgromadzenie surowców, ludzi, itp.)

Program - zamiar działania, programy są tworzone w oparciu o prognozę

Przepływy - przepływy potokowe i niepotokowe (potrzebny magazyn aby dopasować się do produkcji)

Procedury - przygotowania surowców, składowania surowców, wydawania, transportu i przyjęcia na stan surowców

Reguły zarządzania 5xP + 2xP + 2xP + ....produkt, przedsiębiorstwo, procesy, programy, personel, przepływy, praca, procedury, papierowa robota

Działalność podstawowa : kontrola i ocena, wytwarzanie, projektowanie

MISJA (po co istnieje, znajduje się w statucie przedsiębiorstwa) CEL (co chce osiągnąć) STRATEGIA (dobór sił i środków) PROGRAM DZIAŁANIA (jak)

Warunki sterowania działalnością podstawową (projektowanie, wytwarzanie, kontrola i ocena):

czas na podjęcie działań/decyzji
zbiór działań możliwych/dopuszczalnych
model określenia, pomiar wyników dla każdego wariantu działania
kryteria porównawcze celu/wyników

Kryteria dobrych systemów zarządzania:

planowanie działania
udokumentowanie
mierzone
porównywalne
opisywane
korygowane

Obieg zamknięty: prognoza potrzeb - analiza pracy - zaopatrzenie(zasoby) - przetwarzanie (produkt) - dystrybucja (zaspokajanie potrzeb) - ….

Cechy uniwersalne:

rząd produktu - kiedy produkt jest gotowy rząd = 0
głębokość produktu - z ilu poziomów składa się produkt
szerokość produktu - ilość elementów dostarczanych z zewnatrz
krotność produktu - elementy występują wielokrotnie, ilość elementów na danym poziomie

Cechy zorientowane:

funkcje
kształt
wielkość
cena

Miary i kryteria jakościowo-wartościowe systemu produkcyjnego:

Produktywność = wartość WY (przychód) / wartość WE (nakłady całkowite, robocizna, surowce) ; >=1

GPR (Graniczny Punkt Rentowności) = (przychody = nakłady) = (przychód = wartość wielkości produkcji) = 1

GRP < strata

GPR > zysk

Koszty dzielimy na stałe i zmienne (te z kolei na bezpośrednie i ogólne)

Koszt zmienny(robocizna, surowce) = Koszty bezpośrednie + koszty ogólne

Koszt stały (dzierżawa, podatki,...)

MP (marża pokrycia) = (P [przychody] - K
[koszty siły roboczej])

Wkład = Przychody - koszty bezpośrednie

Zysk netto = przychody - koszty całkowite

Budżet operacyjny = Σ kosztów + spodziewany zysk

Wskaźniki jakościowe

Margines bezpieczeństwa = wartość przychodów powyżej GPR

Zysk/obrotu (RATIO tzw. P/V) = (zysk + koszty) wartości i produkcji = zysk marginesu bezpieczeństwa

Wartość dodana = przychód - wydatki na materiały, surowce i usługi zewnętrzne

Efektywność zasobów ludzkich = wartość dodana / wartość siły roboczej (zarobki, wynagrodzenia..)

Koszt krańcowy = koszt wzrostu siły roboczej / jednostkowy wzrost produkcji

Metoda Pareto:

80-20; inaczej nazywana ABC lub xyz

czyli 20% produkcji generuje 80% efektu (zysku ale może być i straty)

Strefa wysokiej opłacalności to produkty x1 i x2 ; średniej opłacalności x3, x4, x5; a niskiej: x6 , x7, x8 , x9 i x10.

Różnorodność wyrobów i usług

Zarządzanie różnorodnością

Analiza wartości

Eliminacja niezbędnych kosztów wyrobu lub usługi z zachowaniem poziomu jakości niezawodności oraz warunków eksploatacji i dostawy

Różnorodność wyrobu, usługi, używanych metod i procedur, materiałów, dokumentów i technik zarządzania.

Różnorodność = wymagania systemowe ale wraz z jej wzrostem wzrastają koszty.

Cele programu sterowania różnorodnością:

Optymalne zróżnicowanie wyrobów i usług
Jak najmniejsze zróżnicowanie części
Jak najmniejsze zróżnicowanie materiałów
Jak najmniejsze zróżnicowanie procesów
Jak najmniejsze zróżnicowanie personelu i jego umiejętności
Konflikt marketing - produkcja

Sterowanie różnorodonością - sposoby:

Uproszczenie- redukcja niepotrzebnych różnorodności
Standaryzacja - kontrola potrzebnych różnorodności
Specjalizacja - skoncentrowanie wysiłku na działalnościach wymagających wiedzy specjalistycznej

Efekty sterowania różnorodnością:

Intensyfikacja sprzedaży
Usługi posprzedażne
Większa wydajność
Krótsze czasy pomocnicze
Większe partie produkcji
Mniej pomocy specjalistycznej
Lepsze wykorzystanie wyposażenia
Redukcja zapasów
Lepsze wykorzystanie powierzchni magazynowej
Łatwiejsza kontrola zapasów
Szybszy dostęp do zapasów
Uproszczenie sterowania produkcją
Ułatwienie zakupu klientowi

Usterkowość (miara niezawodności)

F(t) - gęstość: liczba produktów uszkodzonych w jednostce czasu t / ilość w t = 0

Lambda (t) = liczba produktów uszkodzonych w jednostce czasu t / ilość funkcjonująca w t

R(t) = 1 - F(t)

R(t) niezawodność

Struktury niezawodnościowe:

liniowe
równoległe
hybrydowe

Struktura liniowa:

Muszą być niezawodne wszystkie elementy systemu, żeby cały system był niezawodny

R<<R
* (niezawodność całego systemu jest mniejsza niż niezawodność najmniej awaryjnego elementu)

(niezawodność systemu to iloczyn niezawodności wszystkich elementów systemu)

czyli 315 elementów na 1000 jest sprawnych.

Struktura równoległa

Układ jest niesprawny wtedy, gdy wszystkie jego elementy są niesprawne.

R>>R
(niezawodność całego układu jest znacznie większa niż niezawodność najsilniejszej części)

>> 0,5

Struktura hybrydowa (pomieszana)

Układ jest sprawny jak coś jest w zapasie, np. koło zapasowe w samochodzie.

!Czasami bardziej opłaca się wzmocnić najsilniejsze ogniwo niż najsłabsze.

Analiza struktury niezawodnościowej produktu/procesu/przepływu:

Efektywność =cel/ koszt ; w przypadku, gdy celem jest niezawodność trzeba pamiętać, że gdy niezawodność rośnie, spada efektywność, bo wzrastają koszty.

Niezawodność może kształtować struktury organizacyjne i technologiczne.

Elementem ważącym w jakości jest niezawodność.

Zarządzanie jakością produktów:

Zarządzanie jakością to wszystkie działania z zakresu zarządzania, które decydują o:

polityce jakości
celach
odpowiedzialności
realizacji ww. cech w ramach systemu jakości

Środki do zarządzania jakością to:

planowanie jakości
sterowanie jakością
zapewnienie jakości
doskonalenie jakości

Jednolity zestaw definicji jakości to fundament wszelkiej działalności pro jakościowej.

Niezawodność produkcji

obiekt i makroobiekt
hierarchiczność
struktura szeregowa
struktura równoległa
struktura hybrydowa
struktura macierzowa
niezawodność systemu produkcji
efektywność
funkcjonalność i użyteczność

Obiekt - każde urządzenie, narzędzie pracy

Makroobiekt - ciąg technologiczny, ciąg procesów realizujących samodzielnie kilka funkcji np. montownia silników

Każdy produkt ma strukturę rzeczową (podmiotową) [patrz. Wykład 3,4] i strukturę niezawodnościową. Struktura jest wewnętrzną zawartością produktu/procesu

Postępowanie strukturalne (od ogółu do szczegółu lub od szczegółu do ogółu):

- sekwencja

- interakcja (wiele powtórzeń)

- selekcja

Struktura macierzowa - dynamiczny dobór zadań do realizacji przy maksymalnym wykorzystaniu każdego zasobu

Efektywność systemu zależy od każdego elementu systemu.

Jakość jest funkcją użyteczności, funkcjonalności i niezawodności (najważniejszy wskaźnik), ale też efektywności i ryzyka (przy czym trzeba pamiętać, że wysokie ryzyko obniża wartość systemu)

Polityka jakości:

Cele: pozycja rynkowa, standard techniczny, jak najmniejsza liczba braków, produktów serwisowych

Planowanie jakości: planowanie reprezentatywnych próbek, metody, badania i zapewniania jakości (model procesowy i model produktowy)

Definicje jakości:

„Jakość to zespół swoistych cech odróżniających dany przedmiot od innych przedmiotów tego samego rodzaju” Arystoteles

„To, co zadowala a nawet zachwyca klienta” Deming

„Jakość to ogół właściwości [parametry wyrobu] obiektu [przedmiot działania, towar, usługa] wiążących się z jego zdolnością do zaspokojenia potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych” PN-ISO

Możemy mówić zarówno o jakości procesów jak i produktów. Jakość jest funkcją niezawodności, użyteczności i funkcjonalności (+ efektywność i ryzyko)

KOŁO DEMINGA

Planowanie -> wyróznij zagadnienia ; określ aktualny stan ; przeanalizuj przyczyny na podstawie zebranych danych ; zbuduj plan działań usprawniających

Realizacji -> wprowadzic plan działań

Weryfikacja -> zbadaj rezultaty ; zmierz poprawe ; potwierdz usuniecie głównych przyczyn

Wprowadzenie -> ustal standardy by zapobiec nowym wystąpieniom ; wprowadz lub zmień procedury ; zbadaj pokrewne problemy

Koła zespoły jakości

Każdy ma wpływ na jakość wyrobów:

grupy pracowników poszukujące nowych możliwości polepszania jakości
każdy uczestnik procesu produkcji powinien mieć zagwarantowaną możliwość rozwoju zawodowego

-> identyfikacja problemu ; ustalenie hierarchii problemów ; zbieranie informacji, analiza i poszukiwanie rozwiązań ; prezentacja rozwiązania ; podjecie decyzji o wdrożeniu projektu w zycie ; wdrozenie projektu

Metoda QFD (Quality Fonction Deployment):

Podstawowym narzędziem metody QFD jest dom jakości

wymagania klientów
ważność wymagań klientów
parametry techniczne wyrobu
zależność wymagań klientów i parametrów technicznych wyrobów
znaczenie parametrów technicznych
zależność pomiędzy parametrami technicznymi
porównanie własnych wyrobów z konkurencyjnymi
docelowe wartości parametrów technicznych
wskaźniki technicznej trudności wykonania

Koszty jakości

Podział kosztów w systemie TQM (Total Quality Management)

Koszty zgodności:

prewencji
kontroli
inspekcji
badań

Koszty braku zgodności:

wyroby wybrakowane
naprawy braków wewnętrznych i zewnętrznych
produkcji nietrafionej
sądowe
Koszty utraconych możliwości:

nieosiągnięte zyski
niewykorzystanie posiadanego majątku produkcyjnego

Redukcja kosztów:

Koszty profilaktyki są w całości kosztów jakości

Znacznie wzrastają wydatki ponoszone na szkolenia, planowanie i doskonalenie produkcji

Po pewnym czasie redukcja kosztów oceny, kosztów braków wewnętrznych i zewnętrznych oraz utraconych możliwości.

Jakość wyrobu lub usługi zależy od dwóch powiązanych ze sobą czynników:

jakość projektu
zgodność projektu z oczekiwaniami

Wyróżniamy dwa podejścia do problemu zarządzania jakością:

Zarządzanie jakością produktu (podejście poprodukcyjne) tj. strategia wykonywania. Zadaniem jest niedopuszczenie do sprzedaży wadliwego produktu lub zrealizowanie niewłaściwej usługi
Strategiczne zarządzanie jakością procesu (podejście produkcyjne) tj. systematyczna kontrola wszystkich procesów w celu zapobiegania wytwarzania wyrobów lub usług nie spełniających wymagań jakościowych

Wymagania systemu zarządzania jakością:

Zaangażowanie naczelnego kierownictwa w stałą poprawę jakości poprzez:

zidentyfikowanie potrzeb klienta i ocenianie możliwości organizacji (materiały i wykonywane działania)
stworzenie systemu utrzymania jakości
skoncentrowanie się na filozofii zapobiegania a nie wykrywania
prowadzenie szkolenia z zakresu zarządzania jakością

Total Quality Management (TQM)

T - Total wszyscy członkowie organizacji biorą udział w procesie zarządzania jakością

Q - Quality jakość wyrobów, pracy, procesów i całego przedsiębiorstwa

M - Management jakość jest głównym zadaniem menedżera

TQM - zintegrowany system zarządzania przedsiębiorstwem

zorientowany na zaspokajanie potrzeb i oczekiwań odbiorców, wyrobów i usług
tworzący w przedsiębiorstwie właściwe środowisko
angażujący wszystkich pracowników w realizację strategii i celów organizacji

ISO (International Organization for Standardization ) - struktura organizacyjna

Świat:

zgromadzenie generalne
komitet ds. rozwoju
rada ISO
techniczna rada zarządzająca
międzynarodowa komisja elektroniczna (IEC)
międzynarodowa unia telekomunikacyjna (ITU)

Europa:

Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN)
Europejski Komitet Normalizacji Elektronicznej (CENELEC)
Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ETSI)

Polska:

- Polski Komitet Normalizacyjny

Klasy jakości:

Jakość według nabywcy:

niezawodność
naprawialność
gwarancja
komfort
ekonomiczność
funkcjonalność
etyka/wizerunek

Jakość według dostawcy:

zyskowność
koszty
serwis
konkurencyjność
etyka biznesu
technologiczne przywództwo
udział w rynku
wielkość rynku

Identyfikacja procesów

Każda organizacja posiada strukturę funkcjonalną (pionową).

Zarządzanie jakością wymaga spojrzenia procesowego.

Organizacja wg funkcji : administracja ; finanse; produkcja ; przetargi

Funkcje decydują o przebiegu informacji i sterowaniu

Organizacja wg. Prcesów: Pr. Realizacji ; eksploatacji ; planowania

Kluczowe procesy decydują o organizacji firmy

ISO = 9001+2000

Model systemu zarządzania jakością
Wymagania ogólne
Dokumentacja
Wymagania dotyczące procesu kierowania jakością
Procesy pomiaru i analizy (opinii, produkcji, doskonalenia, wyrób niezgodny)
Procesy ECO - ochrona środowiska
Procesy
Zarządzanie zasobami ludzkimi
Zarządzanie infrastrukturą
Zarządzanie środowiskiem pracy
Procesy realizacji wyrobu (klienci, B+R, zakupu, produkcji, nadzór)

UE:

Dyrektywy nowego podejścia:

Maszyny
Urządzenia medyczne
Hałas
Ciśnienie
Opakowania
Kompatybilność elektro-magnetyczna
Efektywność energetyczna: napięcie

Moduły:

A = wewnętrzna kontrola

A
= dodatkowe wymagania producenta

B = badanie typu

C = badanie zgodności wykonania

D = kontrola wyrobu

E = kontrola wyrobu - produkcja końcowa

F = kontrola procesu

G = kontrola każdego wyrobu

H = całkowita zgodność z ISO-9001

SIWZ = specyfikacja istotnych warunków zamówienia

Fazy identyfikacji jakości wyrobu

Badania i studia ; przygotowanie konstrukcyjne ; przygotowanie technologiczne -> jakość projektowania

Uruchomienie produkcji i produkcja -> jakość wykonania

Przygotowanie eksploatacyjne -> jakośc uzytkowania

->jakość wyrobu

Dokumentacja systemu jakości:

Poziom I : księga jakości : cel ; polityka ; organizacja ; kompetencje ; odpowiedzialność

Poziom II: procedury : zasady postępowania ; kompetencje ; odpowiedzialność

Poziom III : instrukcje ; normy ; specyfikacje ; formularze : czynnośći wykonawczr

Działalność operacyjna: zapisty dokumenowane

Racjonalna zasada powinna być: Tyle kompetencji ile odpowiedzialności.

Wymiary testowania jakości:

Funkcjonalność

Testowanie poprawności/ergonomii funkcjonowania według scenariusza użycia

Używalność

Testowanie użyteczności produktu/systemu przez użytkownika końcowego

Niezawodność

Testowanie czy produkt/system zachowuje się w sposób przewidywalny

Utrzymywalność

Testowanie zdolności utrzymywania produktu/systemu będącego w użyciu

Wydajność

Testowanie czarów reakcji produktu/systemu przy pracy pod zwykłym i maksymalnym obciążeniem

Fazy tworzenia systemu zarządzania jakością

Planowanie: szkolenie; określenie celu, zasobów, procesów

Budowa systemu: strategua i polityki ; odwzorowanie problemów ; modelowanie procesów głównych ; modelowanie podprocesów ; ksiega jakości

Wdrożenie: audyt wstępny ; korekta ; systemy monitorowania ; system zarządzania

Certyfikacja: badanie sgodności z systemem zarzadzania jakości spełniających normy PN - EN ISO 9001 - 2001

Kontrola: audyt ; działania korygujące ; skuteczność procesów ; pomiar i analiza i doskonalenie

AQAP - Allied Quality Assurance Publication

Wymagania dla przedsiębiorstw = realizacja zamówień
Zarządzanie konfiguracją systemu/wyrobu
Zarządzanie ryzykiem
Kontrakt - wyrób zgodny z wymaganiami umowy = SWIZ
Stanag 4107 = wymagania ogólne
2120 - jakość wyrobu
2130 - jakość w kontroli i badaniach

ROI (Return On Investment) = (Z/A)*100%, gdzie:

Z = zysk + odsetki

A = przeciętny stan aktywów

Efektywność:

Potrzeby cele ↔ strategia system

Potencjał = f(skład, struktura, zasoby)

Efektywność = ϕ (potrzeby, potencjał, warunki)

Wewnetrzna - rentowność

Zewnetrzna - otoczenie , skutki działań zewnetrznych

Efektywność elementarna:

Każdy element decyduje o efektywności. Każdy element generuje efekt brutto

Efektywność wewnętrzna (bezwzględna):

Suma wszystkich zysków

Efektywność względna:

Suma efektów / suma kosztów

Amortyzacja

W
- koszt nabycia maszyny/urządzenia

Miara kosztów stałych albo zmiennych (czasami)

Amortyzacja jest źródłem odtwarzania majątku trwałego!

W strukturze macierzowej występuje ustawiczne planowanie, jeśli zasób jest niewykorzystywany to ponosimy koszty. Organizacja jest widziana przez pryzmat zasobów i procesów. Plan powinien być przekładany na dobór zasobów (dynamiczny dobór). Przerwy w realizacji procesu oznaczają koszty. Z tym wiąże się strategia time base management minimum czas przerw w produkcji = minimum kosztów

Organizowanie macierzowe są sterowane tzw. portfelem zamówień częściej umowy na zlecenie, gdy nie ma zamówień (procesu) utrzymywane są minimalne zasoby

! Misja:

Zapewnienie odpowiadania komercyjnym wymaganiom rynku, standardu technicznego, gwarancji bezpiecznego organizowania produkcji/usługi z uwzględnieniem uwarunkowań rynkowych

Misja - odpowiedzialność - zasada - strategia w działaniu - cel

Odpowiedzialność ; wybór obszaru odpowiedzialności ; standard techniczny ; powierzony majątek -> zasada -> misja -> projekt, strategia -> strategie: uniwersalne, długoterminowe, bieżace

STRATEGIA ODPOWIEDZIALNOSCI:

Strategie w sferze kosztów własnych: 1. Koszty organizacyjne- personalne, struktury organizacji 2. Koszty podstawowe- utrzymanie infrastruktury; prowadzenie usług 3. Inne koszty- koszt niewykorzystanych możliwości

Strategie kosztów modernizacji i inwestycji: 1. Budżet- dotacje 2. Środki pomocnicze; 3- inne środki finansowania

Strategie w sferze udostępnienia infrastruktury ( Outsourcing)

Strategie wytwarzania produktu/ usługi ( strategie generowania przychodów)

Strategie w sferze zasobów ludzkich

CELE STRATEGICZNE ORGANIZACJI:

Standard techniczny wg wymagań rynku: a) finansowy ( środki własne, środki budżetowe, środki pomocnicze, inne) b) techniczny ( określenie wymagań, standardów, ustalenie priorytetów, wykorzystanie potencjału technicznego) c) organizacyjne ( likwidacje, kwalifikacje do likwidacji)
Miejsce, pozycje ( tranzytowe położenie, walory ekonomiczne, ekspansje rynku)
Relacje umowne: a) działania formalno prawne b) strony ( państwo, kontrahenci) c) inne działania ( lobbing)
Wykorzystanie zasobow: program zagospodarowania majątku
Koszty i standing finansowy: A) analizy ( kosztów i procesów) b) decyzje operacyjne
Kompetentne kadry ( zasady doboru kadr, system oceny i wynagrodzeń

Walne zgromadzenie:

- Kodeks spółek handlowych

- Statut

- Regulamin Walnego Zgromadzenia

- Uchwała Walnego Zgromadzenia

Rada Nadzorcza:

- Kodeks spółek handlowych

- Statut

- Regulamin Rady Nadzorczej

- Uchwała Walnego Zgromadzenia

- Uchwała Rady Nadzorczej

Zarząd:

- Kodeks spółek handlowych

- Kodeks pracy

- Statut

- Regulamin Zarządu

- Uchwała Walnego Zgromadzenia

- Uchwała Rady Nadzorczej

- Uchwała Zarządu

- Biznes plan

- Krytyczne oceny kierunków przedsiębiorstwa

Otoczenie systemu produkcyjnego:

Otoczenie bliższe:

- misja i cele przedsiębiorstwa

- strategia zarządzania i kierowania personelem

- praca badawcza, rozwojowa wyrobu

- organizacja zaopatrzenie i gospodarki materiałowej

- organizacja dystrybucji i sprzedaży

- środki finansowe przedsiębiorstwa

- sposoby naliczenia kosztów i ustalania cen

Otoczenie dalsze:

- strukturalny poziom techniczny

- ceny maszyn i urządzeń technicznych

- dostępność czynników produkcji

- konkurencja rynkowa

- stosunki społeczne i polityczne

Lokalizacja obiektów produkcyjnych:

- lokalizacja ogólna (wybór terenu lub regionu)

- lokalizacja szczegółowa (wskazanie miejsca, działki lub parceli)

Kryteria dobrego rozmieszczenia:

Maksymalnej elastyczności
Maksymalnej współzależności
Maksymalnego wykorzystania przestrzeni
Maksymalnej przejrzystości
Maksymalnej dostępności
Minimalnej odległości
Minimum przeładunków lub przetwarzania
Minimalnej niewygody
Nieodłączne bezpieczeństwo
Maksymalnych zabezpieczeń
Efektywne przebiegi procesów
Identyfikacja z miejscem pracy

Organizacja produktowa:

Celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny, eksploatowany przez człowieka i służący produkowaniu określonych produktów (wyrobów lub usług) w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb konsumentów.

Fazy produkcji: