Podstawy definiowana przedsiębiorstwa: (interdyscyplinarny charakter przedsiębiorstwa)

-przedsiębiorstwo to ZŁOŻONY UKŁAD, na którego funkcjonowanie wpływają różne rodzajowo czynniki.

Pełna teoria przedsiębiorstwa - wymaga jego prezentacji z różnych punktów widzenia uznanych za istotne.

Niezbędne jest zatem konstruowanie stosownych MODELI PRZEDSIĘBIORSTWA - właściwości danej płaszczyźnie analizy.

Poszczególne modele przedsiębiorstwa funkcjonują na gruncie różnych DYSCYPLIN NAUKOWYCH.

6.Definiowanie przedsiębiorstwa:

Modele przedsiębiorstwa

-model ekonomiczny (teoria ekonomii)

-przedsiębiorstwo to byt ekonomiczny opisywany jako efektywność użycia zasobów - różnicy między efektami i nakładami

-różnice w podejściu do przedsiębiorstwa na gruncie poszczególnych kierunków i prądów w ekonomii - ekonomia klasyczna, ujęcie szumpeterowskie, (neo)instytucjonalne i inne.

-model finansowy (analiza finansowa przedsiębiorstwa)

-przedsiębiorstwo to system zasobów o określonej wartości, przekształconych w strumienie finansowe

-kapitał przedsiębiorstwa traktowany jest jako wartość

-cel firmy - maksymalizacja jej wartości w dłuższym okresie czasu.

-model produkcyjny - technologiczny (nauki techniczne)

-przedsiębiorstwo to układ techniczny przetwarzający energię i materię w produkt o założonych parametrach użytkowych

-model organizacyjny - (organizacja i zarządzanie)

-przedsiębiorstwo to jednostka zorganizowana - szczególny przypadek instytucji podlegającej zasadom racjonalnej organizacji

-występują PROCESY DECYZYJNE - podstawowa przesłanka uznania modelu organizacyjnego za wiodący w formułowaniu interdyscyplinarnej teorii przedsiębiorstwa.

-model cybernetyczny - ( cybernetyka, logistyka)

-przedsiębiorstwo to układ złożony, podobny do żywego organizmu, kierujący się kryterium najdłuższego zachowania przy życiu.

-traktowanie jako system względnie odosobniony w otoczeniu, posiadający szereg wewnętrznych, oddziaływujących na siebie podsystemów.

-model socjopsychologiczny - behawioralny (socjologia, psychologia)

-przedsiębiorstwo to system społeczny - jednostki, grupy, ich zachowania, motywacje, wzajemne relacje itp.

- głównym aktywem przedsiębiorstwa są LUDZIE

-model prawny - (prawo cywilne, prawo handlowe)

- przedsiębiorstwo to szczególny podmiot praw i obowiązków

-forma i ustrój przedsiębiorstwa są zawsze określone w danym systemie prawnym.

-model (aspekt) etyczny - (etyka biznesu, socjologia kultury)

-analiza zachowań w przedsiębiorstwie pod kątem obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych i wzorców akceptowanych zachowań.

-odmienne definiowanie przez różne dyscypliny nie oznacza sprzeczności lecz służy uwypukleniu określonych aspektów przedsiębiorstwa.

-za każdym razem należy określić płaszczyznę analizy (model przedsiębiorstwa) i konsekwentnie używać właściwych pojęć i ujęć.

-częste mieszanie pojęć z różnych podejść i modeli prowadzi do „ Teorii firmy w okruchach”

-ideałem pozostaje całościowa, interdyscyplinarna teoria firmy

7.Przedsiębiorstwo - pojęcie:

- jest prowadzone zarobkowo

- stanowi całość pod względem (jest wyodrębnione)

· produkcyjno - technicznym

· handlowym

· ekonomiczno - finansowym (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów)

· organizacyjnym

- posiada samodzielność decyzyjną w ramach istniejącego systemu polityczno-prawnego

- działa na własne ryzyko

- działa trwale luba na określony czas (jednorazowe przedsięwzięcie nie jest przedsiębiorstwem np. konsorcjum)

- zaspakaja potrzeby innych podmiotów gospodarczych, instytucji, osób

- wymienia produktu i/lub usługi na zasadzie kupna - sprzedaży

8.Przedsiębiorstwo - elementy:

-wewnętrzne:

· kapitał (rzeczowy i finansowy)

· ludzie

· wynalazczość (postęp)

· informacja

-zewnętrzne

· odbiorcy - klienci

· dostawcy

· społeczność lokalna - region

· państwo

Czynnikiem syntetyzującym te elementy jest PRZEDSIĘBIORCA, który z rozproszonych elementów i dla siebie samych nieproduktywnych TWORZY PRZEDSIĘBIORSTWO.

przedsiębiorca = innowator (Schumpeter)

przedsiębiorca = właściciel

przedsiębiorca = menedżer

przedsiębiorca = ryzykant

A.Smith - przedsiębiorcę, utożsamianego z właścicielem, cechowała przede wszystkim umiejętność oszczędzania i mobilizowania kapitału

J.B. Say (twórca koncepcji p.) - przedsiębiorca - właściciel umiejętnie łączy czynniki produkcji, przenosząc zasoby ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej efektywności

J.A. Schumpeter - przedsiębiorca - właściciel dynamizuje gospodarkę przez ciągłe wprowadzenie innowacji, które są siłą napędową poruszającą mechanizmem gospodarczym.

9.Kapitalizm właścicielski - pierwszy okres rozwoju gospodarki rynkowej

·wynalazca, właściciel i założyciel przedsiębiorstwa (w jednej osobie) sam nim zarządzał

·do tej pory warunek samodzielnego zarządzania jest najczęściej uznawanym atrybutem przedsiębiorcy

10.Kapitalizm menedżerski -efekt rozrostu przedsiębiorstw w postaci spółek akcyjnych pod koniec XIX w. (gł. USA)

·rozdzielenie posiadania od zarządzania

·najemny menadżer staje się warunkowym przedsiębiorcą (tzn. w granicach kompetencji i na czas

wyznaczony przez właściciela)

·menedżerowie pełnią w firmie funkcję zbiorowego przedsiębiorcy

·odpowiednie przygotowanie oznacza w szczególności profesjonalizację zarządzania

Przykłady kierunków w ekonomii

Koncepcja neoklasyczna

Założenia:

-przedsiębiorstwo to „czarna skrzynka:, która ma wejście i wyjście

-podstawowym celem jest maksymalizacja zysku

-ekonomistów i managerów interesuje ilość, rodzaj dostarczonych czynników produkcji, wybór

odpowiedniej techniki wytwórczej, która zapewnia efekt w postaci zysków ze sprzedaży produktów

-oparte jest na zasadach racjonalnego gospodarowania czyli:

- uzyskania maksymalnych efektów przy określonych założonych nakładach (zasada największej

wydajności)

- minimalizacja nakładów ponoszonych dla osiągnięcia założonego efektu (zasada oszczędności)

-według koncepcji neoklasycznej mało istotne są procesy, które zachodzą wewnątrz czarnej skrzynki (o ile przedsiębiorstwa uzyskają pozytywne wyniki)

Definicje podają różne dyscypliny - teoria ekonomii

Krytyka podejścia neoklasycznego:

-firma to nie „czarna skrzynka” maksymalizująca zysk

-możliwości podejmowania optymalnych decyzji są ograniczone bo ludzie nie mają wszystkich

informacji

-bo często przyjmują rozwiązania „wystarczająco dobre”

Co to jest przedsiębiorstwo? - pytania na które nie odpowiada teoria neoklasyczna

1. skąd biorą się nowe firmy, kto je tworzy?

2. kto maksymalizuje zysk, realizuje cele firmy - właściciel, dyrektor, zarząd, pracownicy?

3. czy przedsiębiorstwa realizują jeden cel czy wiązkę celów?

4. kto podejmuje najważniejsze decyzje w przedsiębiorstwie - jedna czy kilka osób?

5. czy przedsiębiorstwo jest organizacją? Jeżeli tak, to dlaczego istnieją przedsiębiorstwa jednoosobowe?

6. czy istnieje wspólna teoria dla różnych klas przedsiębiorstw -jednoosobowe i wielkie korporacje międzynarodowe, przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie?

7. czy spółki zachowują się tak samo jak firmy jednoosobowe, czy powinny istnieć odrębne teorie małych i dużych firm?

8. jakie są niezbędne elementy przedsiębiorstwa?

9. jakie są granice przedsiębiorstwa - czy stały klient jest jego częścią, przedsiębiorstwo wirtualne?

10. dlaczego te same Zasoby działania przedsiębiorstw raz są zorganizowane wewnątrz przedsiębiorstwa, a innym razem kupowane przez zewnętrzne kontrakty?

1.Koncepcja menedżerska

przyczyna- rozdzielenie własności od zarządzania przedsiębiorstwem.

skutek - menedżerowie przedsiębiorstwa maksymalizują swoje własne korzyści w ramach ograniczeń stwarzanych przez właścicieli.

2.Koncepcja behawioralna

Przyczyna - niepewność środowiska w którym działa firma i ograniczona racjonalność decyzji

Skutek - dąży się do rozwiązań zadowalających a nie optymalnych.

3.Przedsiebiorstwo jako mechanizm alokacji zasobów

Przyczyna - w gospodarce rynkowej oprócz mechanizmu rynkowego alokacji zasobów (niewidzialna ręka) istnieje także mechanizm alternatywny jakim jest system zarządzania w przedsiębiorstwie (ręka widzialna).

4.Teoria agencji

Przyczyna - istnieją relacje menedżer/właściciel i menedżer/pracownik (tzw. Pryncypał/agent) układy te cechuje asymetria informacji

O Właściciel nie wie tego co menedżer

O Menedżer nie wie tego co pracownik

5.Teoria zasobowa

Firma to zbiór zasobów i umiejętności - nie ma dwóch identycznych firm.

O przewadze firmy decydują cechy zasobów i umiejętności.

Usytuowanie przedsiębiorstwa

Zmienia się usytuowanie przedsiębiorstw w gospodarce narodowej -> zmienia się zakres samodzielności przedsiębiorstw w zależności od ustroju polityczno - gospodarczego.

Przedsiębiorstwo a państwo - „permanentne relacje”

-państwo pełni funkcje nadzorczą i kontrolną.

-państwo tworzy ramy systemu ekonomiczno - prawnego.

-państwo wkracza w procesy zachodzące wewnątrz przedsiębiorstwa (ochrona pracy,

bezpieczeństwo).

-oddziałuje poprzez makro regulacje na procesy inwestycyjne przedsiębiorstw (polityka

gospodarcza, regionalna, badawcza, rozwojowa).

-oddziałuje poprzez makro regulacje na konsumpcje gospodarstw domowych.

-przenosi na przedsiębiorstwa realizacje zadań publicznych (np. niepełnosprawnych).

-traktuje przedsiębiorstwo jako źródło swoich dochodów.

-państwo wpływa na proces powstawania nowych przedsiębiorstw (pomoc dla MSP).

-państwo jest zwierzchnikiem dla przedsiębiorstw będących jego własnością.

Nastąpiła zmiana relacji państwo - przedsiębiorstwo

„od liberalizmu do liberalizmu” trzy etapy:

-państwo w charakterze stróża nocnego - do I wojny światowej

-interwencjonizm (J.M. Keynes) - do lat 70-tych

-liberalizacja gospodarki - reaganomika, tacheryzm

Przyczyny różnic w definiowaniu przedsiębiorstwa:

Występuje duże zróżnicowanie przedsiębiorstw pod względem:

O Wielkości

O Własności

O Formy prawnej

O Rodzaju działalności

Przedsiębiorstwo jako kategoria historyczna:

Zmiany dokonują się w przedsiębiorstwach stosownie do potrzeb rozwoju gospodarczego - przedsiębiorstwo jest kategorią historyczną.

Etapy rozwoju cywilizacji:

O Epoka agrarna od 8000 p.n.e. do połowy XVIII wieku

O Epoka przemysłowa - szczyt rozwoju połowa XX wieku

O Epoka informacyjna - od połowy XX wieku

1.OKRES PRZED POWSTANIEM PRZEDSIĘBIORSTWA - gospodarstwa w okresie niewolnictwa i feudalizmu nie miały cech przedsiębiorstwa

-nastawione na zaspokajanie potrzeb właścicieli (patrycjuszy, feudałów, kleru - np. działalność

klasztorów)

-sprzedaż wytworzonych produktów czy usług była czymś wyjątkowym

2.WYKSZTAŁCENIE SIĘ PRZEDSIĘBIORSTWA

-powstanie przedsiębiorstw nastąpiło wraz z rozwojem stosunków towarowo - pieniężnych

§ Żywiołowy rozwój podmiotów zajmujących się handlem, przemysłem, bankowością

§ Rozsadzenie cechowej gospodarki feudalnej - rewolucja przemysłowa XVIII/XIX wiek

-wykształcenie się pierwszych spółek kapitałowych - możliwość rozwoju dużych przedsiębiorstw

§ Gromadzenie rozproszonych oszczędności, większa skala działania

§ Tworzenie łańcuchów przedsiębiorstw powiązanych kapitałowo

§ Początki rynku kapitałowego, obrotu akcjami spółek

Co kształtuje obecnie przedsiębiorstwa?

1. Fakt powstania spółek akcyjnych

• akumulacja kapitału

• rozszerzenie rynku kapitałowego

• wzrost skali produkcji

• zmniejszenie ryzyka (rozproszenie)

2. Zmiany w zasięgu działalności - globalizacja na skutek

• liberalizacji

• prywatyzacji

• deregulacji

3. Zmiana roli poszczególnych zasobów w ekonomice przedsiębiorstwa - upodmiotowienie pracowników, informacja jako zasób

4. Zmiany w systemach zarządzania i strukturach organizacyjnych - kryzys hierarchicznych struktur zarządzania, decentralizacja organizacji

5. Zmiany relacji przedsiębiorstwo - otoczenie

(PRZEDSIĘBIORSTWO XXI WIEKU THOMAS FRIEDMAN: „ŚWIAT JEST PŁASKI”, DZIESIĘĆ SIŁ, KTÓRE SPŁASZCZYŁY ŚWIAT)

Teoria firmy:

KRYTERIUM PODEJMOWANIA OPTYMALNYCH DECYZJI JEST CEL FIRMY

1.Funkcje celów:

-nadają jednolity kierunek działaniom

-wpływają na planowanie

-są źródłami motywacji

-są podstawą mechanizmu oceny i kontroli

2.Ocena działalności:

-realizacja celów musi być oceniana.

-ocena: ustalenie stopnia spełniania celów

-mierniki oceny: kategorie ekonomiczne, finansowe

Cele firmy:

KLASYCZNA TEORIA FIRMY (tj. warunki konkurencji doskonałej)

CELEM FIRMY JEST MAKSYMALIZACJA ZYSKU

CELE FIRMY - ZYSK

Zalety:

- miernik ogólny, trwały, będący najsilniejszym motywem

- zabezpiecza przed bankructwem w środowisku konkurencyjnym, jest warunkiem przetrwania

- jest wypadkową działań firmy po stronie sprzedaży i produkcji

P(produkcja) - K(koszty)=Z(zysk)

- łatwo można interpretować zjawiska zachodzące w całej gospodarce

Wątpliwości:

- właściciele i ich deklaracje o różnorodności celów

- zastosowanie w przypadku działalności inwestycyjnej firmy (problem horyzontu oceny firmy)

- firmy działają w niepewnym otoczeniu

- menedżerowie realizują swoje własne cele

Odstępstwa od zysku jako celu:

- MSP - celem jest niezależność

- MSP - celem jest utrzymanie rodziny i zachowanie kontroli nad firmą

- MSP - sektora high - tech

- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

Nowe koncepcje

Nie zawsze zysk jest celem, zysk staje się narzędziem, środkiem realizacji innych celów.

CELE FIRMY - ZYSK ZADOWALAJĄCY -behawioryści (H. Simon)

Inaczej dążenie do zysku, który zaakceptują właściciele

- założenie: brak wiedzy i niepewność przyszłych warunków

- problem: trudno ocenić czy przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk czy nie

- skutek: przyjmuje się rozwiązania dostatecznie dobre, teoria zakłada potrzebę ciągłej rewizji celów

CELE FIRMY W TEORIACH MENEDŻERSKICH

Założenia:

- istnieje rozdział własności kontroli

- istnieje różnica interesów udziałowców i kierujących

Generalnie:

1. Właściciele chcą maksymalizować zyski- maksymalizować wartość rynkową firmy

2. Menedżerowie chcą realizować cele

· Mierzone stopą wzrostu a nie rentownością,

· Interesuje ich bezpieczeństwo, prestiż, władza, wysokie wynagrodzenia

Maksymalizacja wartości firmy: - shareholders value

Celem firmy jest interes właścicieli.

W przeciwieństwie do innych teorii koncepcja wskazuje na zbieżność interesów właścicieli i menedżerów, którą zapewnia:

- rynek kapitałowy - bo istnieje zagrożenie przejęcia firmy przez inną

- rynek menedżerów - bo menedżer może stracić pracę, reputację

Nowe teorie celu:

ZEWNĘTRZNA I WEWNĘTRZNA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ FIRMY - stakeholders value

Zadaniem menadżerów jest utrzymanie w równowadze stosunków pomiędzy grupami zainteresowanych, cel firmy jest narzędziem koordynacji interesów nie tylko akcjonariuszy i właścicieli

Argumenty za:

1. Działalność gospodarcza stwarza problemu i dlatego organizacje powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu.

2. Przedsiębiorstwa są obywatelami w naszym społeczeństwie

3. Gospodarka często dysponuje zasobami niezbędnymi do rozwiązywania wielu problemów

4. Przedsiębiorstwa są partnerem w naszej gospodarce, tak samo jak rząd i społeczeństwo

Argumenty przeciw:

1. Celem działalności gospodarczej jest przysparzanie zysków właścicielom

2. Zaangażowanie w programy społeczne daje przedsiębiorstwom zbyt wielką władzę

3. Istnieje możliwość konfliktu interesów

4. Gospodarce brak doświadczenia w kierowaniu programami społecznymi

Krytyka M. Friedman ”Zużywanie zasobów firmy na cele inne niż gospodarcze to złodziejstwo - nieuprawnione przywłaszczenie tego co należy do właścicieli”

Odpowiedzialność społeczna jest sprzeczna z gospodarką rynkową bo prowadzi do wzrostu kosztów, zużywa czas i energię kierownictwa.

DZIAŁALNOŚĆ PODSTAWOWA - ZAKRES WYKŁADU

· Funkcje w przedsiębiorstwie

· Istota procesu produkcyjnego

· Organizacja produkcji

· Lokalizacja

· 1)Pojęcie działalności podstawowej - działalność stanowiąca główny cel utworzenia podmiotu gospodarczego, to działalność produkcyjna lub/i usługowa.

· 2)Ten wycinek aktywności przedsiębiorstwa, który jest źródłem jego przychodów umożliwiających pokrycie kosztów istnienia i funkcjonowania oraz warunkujących wygospodarowanie zysku - stanowi rację bytu firmy

· 3) w jej wyniku powstają produkty, energia lub usługi materialne i niematerialne

§ Stanowi główną i najważniejszą działalność określonej jednostki produkcyjnej

§ Nie może przebiegać w sposób dowolny, musi być odpowiednio sterowana w czasie i przestrzeni

§ Musi odbywać się w określonych warunkach techniczno-produkcyjnych i organizacyjnych

§ Ma wieloaspektowy i strategiczny charakter.

Ogniwa działalności podstawowej

§ Działalność produkcyjna

- zaopatrzenie "wejście",

- proces produkcji,

- zbyt produktów gotowych "wyjście",

§ Działalność handlowa

- zakup towaru,

- gromadzenie zapaów i gospodarowanie nimi,

- sprzedaż towarów,

§ Działalność usługowa

-świadczenie usługi

§ Działalność rolnicza

Oznacza produkcję roślin lub zwierząt

Rodzaje przedsiębiorstw według kryteriów:

- Produkcyjne

- Handlowe

- Usługowe

Działalność produkcyjna

§ Produkcja - podstawowa działalność gospodarcza przedsiębiorstwa, przystosowuje zasoby i siły przyrody do potrzeb człowieka

§ W wyniku działalności produkcyjnej powstają produkty, energia

§ Działalność musi przebiegać w określonych warunkach techniczno - produkcyjnych - organizacyjnych

§ Działalność produkcyjna mysi być współzależna z innymi funkcjami przedsiębiorstwa

Produkcyjne dzielimy na:

a) Wydobywcze:

- górnicze

- energetyczne

- gospodarki naturalnej

b) Przetwórcze:

- przedsiębiorstwa produkcji materiałów podstawowych dla dalszego przerobu

- przedsiębiorstwa produkujące techniczne środki produkcji

- przedsiębiorstwa budowlane

- przedsiębiorstwa produkujące dobra konsumpcyjne finalne bądź do dalszego przetworzenia

Działalność usługowa

Cechy:

- bezpośredni związek (jedność) pomiędzy produkcją usługi, jej świadczeniem i konsumpcją - nie ma zapasów

- niematerialność usługi

- zmienność - niestała jakość

- nietrwałość

- niemożność nabycia prawa własności

- komplementarność w stosunku do działalności wytwórczej

- pracochłonność

- nierozdzielność z osobą wykonawcy

Usługowe dzielimy na:

- komunikacyjne i transportowe

- telekomunikacyjne

- finansowe

- ubezpieczeniowe

- komunalne

- turystyczne i rekreacyjne

- inne usługowe (biura prawne, konsultingowe, projektowe, usługi medyczne, kosmetyczne, zdrowotne)

Działalność handlowa polega ba organizowaniu obrotu towarowego między produkcja a konsumentami.

Główne zadanie: umieszczenie potrzebnego towaru:

- w odpowiedniej ilości, jakości i rodzaju

- w odpowiednim czasie

- w odpowiednim miejscu

- z korzystną ceną.

DZIAŁALNOŚĆ PRODUKCYJNA A DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA

KLASYFIKACJA PRODUKTÓW

A - „czysty” produkt

B - produkt z usługami towarzyszącymi

C - hybryda - produkt składający się w równej części z towarów i usług

D - usługa podstawowa z towarzyszącymi jej produktami lub usługami

E - „czysta” usługa

DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA:

- OPERACYJNA

- FINANSOWA

- INWESTYCYJNA

§ Jedna z trzech podstawowych rodzajów działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo, według ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku (z późn. Zm._

§ Przez działalność operacyjną rozumie się podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności, niezaliczone do działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej

ZARZĄDZANIE DZIAŁALNOŚCIĄ PODSTAWOWĄ

Na tle podstawowych funkcji zarządzania funkcja zarządzania działalnością podstawową jest najtrudniejsza do zdefiniowania ze względu na dużą różnorodność zadań i procesów jakie obejmuje.

FUNKCJE W PRZEDSIĘBIORSTWIE

- liczne i różnorodne, zazwyczaj powtarzalne czynności

- mogą być klasyfikowane wg różnych kryteriów

W ORZEDSIĘBIORSTWIE PRZEMYSŁOWYM

Najczęściej stosowany podział funkcji w przedsiębiorstwie wyróżnia

1. Funkcje podstawowe

2. Funkcje pomocnicze

W poszczególnych funkcjach podstawowych wyodrębnia się bardziej szczegółowe funkcje

Funkcje podstawowe

Działalność przedprodukcyjna:

- badania i rozwój

- projektowanie wyrobów

- zakupy surowców i materiałów

- transport surowców i materiałów do zakładu produkcyjnego

- pozyskiwanie środków finansowych itp.

Produkcja:

- produkcja oraz magazynowanie podzespołów i części

- montaż

-transport wewnętrzny

- pakowanie

- magazynowanie gotowych produktów

Sprzedaż:

- dystrybucja

- transport do finalnych odbiorców

- serwis,

- podtrzymanie kontaktów z użytkownikami

Funkcje pomocnicze:

- gospodarka materiałowa

- gospodarka środkami trwałymi

- gospodarka pomocami warsztatowymi

- gospodarka transportowa

- kontrola jakości

- gospodarka energetyczna

- administracja ogólna

ISTOTA PROCESU PRODUKCYJNEGO

- kluczowym elementem działalności podstawowej jest proces produkcyjny

- różne ujęcia definicyjne:

I. Durlik - proces produkcji polega na przekształceniu wektora wejścia systemy produkcyjnego w wektor wyjścia

A. Starostecki- to zamierzone oddziaływanie człowieka na różne przedmioty za pomocą narzędzi, maszyn i urządzeń oraz różnego rodzaju energii w celu wytworzenia produktów oczekiwanych przez klientów

M. Brzeziński - całokształt czynności w wyniku których z materiału lub materiałów powstaje gotowy produkt o określonej wartości użytkowej

Proces produkcyjny mam charakter:

- techniczny

- ekonomiczny

- organizacyjny

a także:

- społeczny

- ekologiczny

- prawny

PROCES PRODUKCYJNY - inaczej wytwarzanie wyrobów lub świadczenie usług, na który składają się procesy technologiczne i pomocnicze

- proces technologiczny - zespół procesów pracy w trakcie których następują zmiany właściwości materiałów (procesy naturalne i procesy pracy)

- procesy pomocnicze - przygotowanie, magazynowanie, transport, kontrola

Proces produkcyjny ma charakter:

- techniczny,

- ekonomiczny,

- organizacyjny

- społeczny,

- ekologiczny,

- prawny,

RODZAJE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH

§ Kryterium charakteru działalności produkcyjnej

· Wydobywcze

· Przetwórcze

§ Kryterium dominującego rodzaju nakładów

· Pracochłonne

· Kapitałochłonne

· Materiałochłonne

§ Kryterium stopnia złożoności procesu

· Proste

· Złożone

§ Kryterium znaczenia procesu

· Podstawowe

· Pomocnicze

· Uboczne (energia cieplna)

Kryterium stosowanych technologii

- wydobywcze,

- przetwórcze,

- obróbkowe,

- montażowe,

- naturalne

Kryterium liczebności

- jednostkowe,

- seryjne

Kryterium skali

- przemysłowe

- drobna wytwórczość

ORGANIZACJA PRODUKCJI

- Inaczej dobór elementów cząstkowych procesu i ich odpowiednie powiązanie w czasie i przestrzeni w skuteczną, odpowiedzialną i efektywną całość

- istotą organizowania jest podział pracy

Elementarną część procesu stanowi stanowisko produkcyjne (najmniejsza komórka produkcyjna) zorganizowane na zasadzie przedmiotowej lub technologicznej

- tzn. w kolejności przebiegu procesu (grupowane w gniazda produkcyjne w linii potokowej)

- lub w wg typu i urządzeń - gniazda produkcyjne, oddziały, wydziały

STRATEGIE LOKALIZACJI

Wyróżnia się dwa typy:

· Strategie ogólne- wybór terenu, regionu w którym zakład powinien być zlokalizowany

· Strategie szczegółowe - wybór konkretnego miejsca lokalizacji już na danym terenie

RODZAJE LOKALIZACJI

· Swobodna - masa surowców potrzebnych do produkcji jest mniejsza niż masa produktu finalnego (np. przemysł precyzyjny)

· Związana - masa surowców potrzebnych do produkcji jest większa niż masa produktu końcowego (np. cukrownia)

· przymusowa - wydobywanie surowców jest zależne od obszaru ich występowania (np. przemysł wydobywczy)

Czynniki lokalizacji:

-przyrodnicze

-pozaprzyrodnicze(społ-gosp)

-specjalne

Nie ma najważniejszego czynnika lokalizacji, zmieniają się one w zależności od kraju, branży, postępu technicznego itd.

Czynniki przyrodnicze:

-baza surowcowa

-dostęp do wody

-klimat

Czynniki pozaprzyrodnicze:

-baza energetyczna

-zasoby pracy - ważne

-rynek zbytu

-infrastruktura techniczna

-zaplecze naukowe

-korzyści aglomeracji zakładów przemysłowych

Czynniki specjalne:

-stopień ryzyka i stabilność gospodarki

-przepisy prawne, celne

-ulgi podatkowe

-polityka miejscowej administracji

-wpływ związków zawodowych

Rola czynników zmienia się:

- zmienia się wartość czynników

-zmienia się charakter czynników

Nawet powierzchniowa obserwacja wskazuje, że firmy powstają, rozwijają się, łączą z innymi, bankrutują.

Zdarzenia te do złudzenia przypominają życie organizmów i dlatego intuicyjnie wydaje się oczywiste, iż organizacje - podobnie jak wiele innych systemów - przechodzą przez pewne fazy, które mają odmienną logistykę problemów i rozwiązań

Rozwinęło się wiele teorii i modeli, które starają się odpowiedzieć na następujące pytania:

-jakie są najbardziej charakterystyczne cechy skutecznej organizacji w poszczególnych fazach cyklu?

-czy przechodzenie od jednej do drugiej fazy musi być związane z kryzysami i rewolucjami w firmie, czy też można ewolucją formy skutecznie zarządzać?

-jak tworzyć w dotychczasowej organizacji - firmie szansę do odnowy, ponownych narodzin, czyli po prostu, jak zapewnić firmie „ nieśmiertelność”?

Z obserwacji wynika, że

-Właściwie wszystkie organizacje przechodzą takie cykle

-Prawie żadnej nie omijają wstrząsy

-Mimo iż są one dobrze opisane i wydawać by się mogło że można się do nich dobrze przygotować

Cykl życia

Rozwój przedsiębiorstwa nie ma prostego liniowego przebiegu, ale następuje skokami, przy których występują progi rozwojowe.

W rozważaniach nad cyklem życia trzeba ustalić, czy cykl życia odnosi się do faz jednostki fizycznej czy prawnej

W kategoriach prawnych cykl życia będzie wiązał się często z likwidacją podmiotu(fuzje) mimo iż w sensie fizycznym podmiot, jego majątek istnieje.

Jeżeli jako osoba prawna przedsiębiorstwo istnieje, to trwa jego cykl życia.

Fazy życia przedsiębiorstwa są:

-wewnętrznie bardzo złożone

-zawierają różnorodność: sytuacji, uwarunkowań, strategii, procesów decyzyjnych

Podstawowe fazy rozwoju organizacji:

Wyniki

Formowanie się Stabilizacja i Zmiana lub schyłek Czas

I wstępny rozwój dynamiczna i rozpad

równowaga

Rozwój organizacji wg L. Greinera:

1. Etap rozwoju przez kreatywność- Twórczy chaos prowadzi do kryzysu przywództwa-nadmierne przeciążenie szefa

2. Etap rozwoju przez wytyczne

• Częściowa centralizacja

• Powstająsystemy np. budżetowania, systemy wynagrodzeń

• Styl kierowania jest w dużej mierze autokratyczny i dyrektywny

• Kryzys autonomii czyli spadek identyfikacji ludzi z firmą, motywacji, kreatywności

3.delegowanie uprawnień-jest lekarstwem na kryzys autonomii

• Firma idzie w kierunku decentralizacji

• Delegowanie uprawnień prowadzi jednak do kryzysu kontroli(firma wymyka sięspod kierownictwa zarządu)

4.Etap rozwoju przez koordynację czyli:

• Tworzenei modeli i systemów regulujących zachowania pracowników na każdym ze szczebli(centralizacja)

• Kryzys buirokracji jest kolejnym kryzysem na drodze rozwoju firmy

5. etap rozwoju przez współpracę

• Stworzenie kultury pracy zespołowej

• Uproszczenia struktury organizacyjnej

• Usprawniena przepływu informacji

Faza założycielska	Funkcjonowanie	Zakończenie
Każde funkcjonowanie i	Funkcjonowanie i	W trybie normalnym
zakończenie jest zależna od innego autora.	ustabilizowanie
		Wzrost zewnętrzny i wewnętrzny	Firma się rozwija ew. kończy się w trybie normalnym
		Kryzys i uzdrowienie	Po sanacji firma może dalej funkcjonować
		Kryzys i trwały regres	Likwidacja lub upadłość

Proces założycielski nowego przedsiębiorstwa:

To suma czynności związanych z „dojrzewaniem pomysłu” obejmujący prace:

1. koncepcyjne

2. finansowe

3. organizacyjne

4. techniczne

Ważne decyzje fazy wejścia:

-rodzaj i zakres działalności (co będzie celem naszej działalności)

-forma działalności

-źródła finansowania

-rodzaj i sposób rozliczania podatków

Wielkość przedsiębiorstwa - czynniki

Optimum wielkości wyznaczają cele i zadania firmy:

1. rodzaj działalności(handel, przemysł, bankowość, usługi)

2. rodzaj i skala zaspokajanych potrzeb

3. strategia przedsiębiorstwa

4. kierunki sprzedaży

Kryteria wyznaczania optymalnej wielkości firmy:

Za dużymi rozmiarami przemawiają:

1. kosztowe korzyści skali działalności

2. warunki umożliwiające produkcję seryjną i masową

3. możliwości uzyskania korzyści rynkowych

Za małymi rozmiarami przemawiają:

1.elastyczność

2. sprawność w zarządzaniu przedsiębiorstwem

3. więź ekonomiczna i społeczna załogi przedsiębiorstwa

OPTIMUM WIELKOŚCI FIRMY JEST ZMIENNE W CZASIE

Optymalizowanie założenia przedsiębiorstwa tj. podjęcie prac dających przedsiębiorstwu długookresowe powodzenie

Forma działalności

Wybór formy prawnej przedsiębiorstwa - kryteria wyboru - było na wykładzie wcześniejszym

Podstawowe błędy wywołujące nadśmiertelność przedsiębiorstw - „niemowląt”:

1. zbyt optymistyczne oceny rynku

2. zbyt niskie określenie potrzebnych środków finansowych

3. niedostateczny rozwój obrotów firmy

Optymalne założenia przedsiębiorstwa c.d.:

1. miernik optymalizacji założenia: przyszły wynik działalności

2. sytuacja optymalna = sytuacja, w której oczekuje się maksymalnej rozpiętości pomiędzy wartością kapitału własnego a oczekiwaną na koniec okresu wartością przedsiębiorstwa

3. sukcesem nie jest maksymalizowanie zysków, ale posiadanie zdolności do ich osiągania w długim okresie

Fazy działalności c.d.:

2. Obrotu(funkcjonowania i obrotu)

Czynniki wywołujące wzloty i upadki firmy:

Zewnętrzne - dominują w gospodarce o krótkiej tradycji rynkowej

1. Zmiany koniunktury ogólnej

2. Zmiany prawa gospodarczego

3. Ewolucyjne i rewolucyjne zmiany w rozwoju organizacji

4. Zmiany w cyklu życia wyrobów

5. Zmiany w atrakcyjności technologii

6. Zmiany chłonności i tempa wzrostu rynku

7. Zmiany dostępu do zasobów i zmiany cen czynników produkcji

Czynniki wewnętrzne - dominują w gospodarce dojrzałej

Negatywne skutki czynników wewnętrznych

-pozbawienie właścicieli kontroli nad firmą

-niezgodność interesów właścicieli i menedżerów

-niedoinwestowanie lub przeinwestowanie

-nadmierna ekspansja i dywersyfikacja

-groźba przejęcia firmy nad inną

-błędy w zarządzaniu - zła organizacja, system planowania i kontroli, centralizacja(niedostatek przedsiębiorczości

-kadra

Pozytywne skutki czynników wewnętrznych:

- działania wyprzedzające zmiany,

- fuzje i przejęcia,

Wzrost i rozwój przedsiębiorstwa:

Wzrost- długookresowe powiększenie okreslonej cechy mierzalnj np.

• Wielkośc obrotu,

• Liczba zatrudnionyvh,

• Suma bilansowa

Stosowanie jednego miernika dla oceny wzrostu nie jest parwidłowe, najczęsciej pomiar wzrostu oznacza kombinację kilku mierników.

Kategorie wzrostu

Kryterium kierunku zmian.

1.Tendencja pozytywna - wzrost dodatni

2. Tendencja neutralna - wzrost zerowy

3. Tendencja negatywna - wzrost ujemny

Kryterium zakreu zmian.

1. Wzrost w wąskim znaczeniu- mierzalna ilościowa zmiana w dłużsym okresie, wyliczona w oparciu o dane statystyczne

2. Wzrost w szerkokim znaczeniu- całosść przeobażen, zarówno ilosciowe jak i jakościowe aspekty in. Rozwój przedsiebiorstwa.

---