PRAWO ROLNE

Prawo rolne krajów romańskich (Francja, Hiszpania, Włochy) wywodzi się w większym stopniu z prawa cywilnego. Powstało na bazie szczególnej regulacji umów prawa cywilnego.

Niemieckie prawo rolne ma natomiast źródło w znacznej części w prawie publicznym.

Prawo rolne to całokształt norm prawnych, regulujących stosunki społeczne, związane z kształtowaniem ustroju rolnego, w tym także produkcji rolnej i rynku rolnego.

Prawo rolne to zespół instytucji i rozwiązań prawnych, o charakterze szczególnym, podyktowanym specyfiką rolnictwa, jako odrębnego działu gospodarki, które tworzą normy prawne (strukturalne i techniczne) dla działalności produkcyjnej w rolnictwie, jak też dla przetwarzania i obrotu produktami rolnymi.

Według Prof. R. Budzinowskiego, prawo rolne jest to zespół norm prawnych, regulujących działalność rolniczą oraz stosunki społeczne ściśle z tą działalnością związane.

Prawo rolne nie należy do podstawowych gałęzi prawa, ale kompleksowych.

W prawie rolnym występują:

* normy prawa cywilnego (np. regulacje dotyczące umowy kontraktacji)

* normy prawa administracyjne (np. procedura udzielania płatności bezpośrednich)

*prawo karne (np. nanoszenie wyłącznego prawa do odmiany roślin)

3 działy:

* Struktura agrarna

** Przetwarzanie gotowych płodów rolnych

*** Organizacja rynków rolnych

Rolnictwo zaspokaja elementarne potrzeby człowieka.

Tendencje rozwoju prawa rolnego ( *europeizacja, internacjonalizacja; publicyzacja prawa rolnego; modernizacja, komercjalizacja; ilościowy wzrost aktów prawnych, roszczenie przedmiotu regulacji;)

W XIX wieku nastąpiło uwłaszczenie chłopów, trwający ponad pół wieku.

Okres uwłaszczenia chłopów charakteryzuje się wykorzystaniem publicznoprawnych instrumentów prawnych w celu realizacji ówczesnej polityki agrarnej.

*Ustawa z 1925 roku o reformie rolnej, okres międzywojenny, wiele aktów prawnych.

Regulowanie stosunków prawno rolnych, a w szczególności ingerowanie w sferę prawa własności odbywało się w drodze administracyjnej rozpoczęło się po 1945 roku.

Rozpoczęto ten proces od dekretu PKWN, o przeprowadzeniu reformy rolnej z 1944 r., następnie pojawiły się ustawy i rozporządzenia wykonawcze Ministra Rolnictwa

Reforma rolna w Polsce powojennej łączyła się jednocześnie z tzw. Osadnictwie wewnętrznym. Polegało ono na przekazywaniu przez Państwo na rzecz nowych nabywców nieruchomości ziemskich, które nie miały co prawda charakteru gospodarstw obszarniczych, ale zostały przejęte przez państwo z innych przyczyn (np. własność poniemiecka po osobach przesiedlonych do ZSRR itp.)

- Prawo rolne po 1989

- Przebudowa ustroju wymusiła odstąpienie od ścisłych regulacji prawno administracyjnych w sferze prawa rolnego i skłoniła do realizacji założeń modelu romańskiego w ramach przyjęcia po 1989 r., gospodarki społeczno- rynkowej.

Od 1 maja 2004r., w Polsce przestrzeń prawa rolnego jest regulowana nie tylko ustawami krajowymi, ale również prawem unijnym.

Źródła prawa rolnego są zróżnicowane i zawarte w przepisach krajowych i unijnych. Zaliczamy do nich:

*Konstytucja z 1997r.,

* ustawy,

* rozporządzenia,

* umowy międzynarodowe ratyfikowane,

* akty prawa miejscowego.

Źródła prawa unijnego:

- traktaty

- dyrektywy

- rozporządzenia

- inne akty prawa unijnego

Podstawowe pojęcia prawa rolnego:

>działalność rolnicza

> producent rolny

> produkty rolne

> nieruchomości rolne

> gospodarstwo rolne

> inne pojęcia, np. gospodarstwa rodzinne, rolnik indywidualny.

Według ustawy z 20.12.1990 o ubezpieczeniu społecznym rolników- jest to działalność w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, także ogrodniczej, sadowniczej, rybnej, pszczelarskiej itd.

W świetle prawa unijnego działalność rolnicza oznacza produkcję, hodowlę lub uprawę produktów rolnych, włączając w to zbiory, dojenie, chów zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt do celów gospodarskich lub utrzymania gruntów w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z ochroną środowiska, zgodnie z art.6.

Produkty rolne-> płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli i rybołówstwa, jak również produkty pierwszego przetworzenia, które pozostają w bezpośrednim związku z tymi produktami.

Rzeczy - Nieruchomość (budynki, grunty rolne i nierolne)

- Rzeczy ruchome (części budynków -> lokale)

Gospodarstwem rolnym są grunty rolne wraz z leśnymi, urządzeniami, budynkami lub ich częściami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Grunty rolne (nieruchomości rolne) to nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej, nie wyłączając sadowniczej, ogrodniczej i rybnej.

Według rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001r., w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Użytki rolne dzielą się na grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane.

Producent rolny- osoba, która wytwarza produkty rolne i nie musi to być wcale właściciel gruntu rolnego, może to być np. dzierżawca. Może nim być osoba fizyczna, a w jej ramach rolnicy, którzy są posiadaczami samoistnymi lub zależnymi gospodarstwa rolnego; prowadzący działalność rolniczą. Mogą nimi być także osoby prawne. Nie występują spółki rolne.

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA

Wspólna polityka rolna oparta jest na wielu założeniach. Możliwe jest zidentyfikowanie przynajmniej pięciu fundamentalnych jej założeń.

- samowystarczalność,

- podstawową jednostką produkcyjną w rolnictwie Wspólnoty jest gospodarstwo rodzinne

- rolnictwo jest szczególnym sektorem gospodarczym,

- wspólny rynek wymaga regulacji,

- europeizacja regulacji prawnych, a więc stworzenie rynku europejskiego.

Głównymi elementami wspólnej polityki rolnej są: **polityka rynkowa (polityka kontroli rynku) oraz **strukturalna (polityka rozwoju obszarów wiejskich)

Polityka rynkowa dotycząca produktów rolnych, polega na ustanowieniu dla nich specyficznego systemu w postaci wspólnej organizacji rynków rolnych.

Polityka strukturalna- odnoszące się do gospodarstw rolnych, ma na celu zwiększenie ich wydajności przez racjonalizację i unowocześnienie ich struktur. Interwencje wspólnoty mają w tym wypadku charakter uzupełniający. Unia Europejska wspiera wysiłki.

Zasady WPR:

- włączenie rolnictwa w ramy Wspólnoty

- stanowią do pewnego stopnia wyjątek od generalnych reguł Traktatu,

- sektor rolny w całej Wspólnocie musi podlegać wspólnej polityce

- dotyczy jednolitości rynku i oznacza swobodny przepływ produktów rolnych

- oznacza preferencje Wspólnoty

- solidarność finansowa

CELE Z TRAKTATU:

- zwiększenie produktywności rolnictwa przez postęp techniczny, racjonalizację wytwórczości oraz optymalne zatrudnienie czynników, zwłaszcza siły roboczej;

- zapewnienie przyzwoitego poziomu życia ludności wiejskiej, szczególnie przez podniesienie indywidualnych dochodów osób pracujących w rolnictwie

- stabilizacja rynków

- zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzeń

- zapewnienie rozsądnych cen.

Na porządek prawny Unii Europejskiej składa się:

- prawo pierwotne

- prawo wtórne- uzupełnianie orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS), który został powołany w celu kontrolowania, przestrzegania oraz dokonywania wykładni prawa wspólnotowego.

- Rozporządzenie jest aktem wiążącym w całości i jest bezpośrednio stosowane w każdym państwie członkowskim. Oznacza to, że akty te stają się częścią tych krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności implementacyjnych.

Dyrektywa- akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, którego mocą prawodawcy państw członkowskich Unii zostają zobowiązani do wprowadzenia (implementacji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w dyrektywie, pożądanego stanu rzeczy.

W dniu 31.01.1991 Komisja zatwierdziła główne kierunki fundamentalnej reformy wspólnej polityki rolnej, przedstawionej przez komisarza Rolnego- Raya Mac Sharry'ego:

- Propozycje Komisarza Rolnego były odpowiedzią na kilka istotnych problemów.

*powiększanie się nadwyżki produkcyjnej na przekór istniejącym instrumentom kontrolnym, a w związku z tym zwiększenie się zapasów oraz eksportu na pozostający w stagnacji światowy rynek,

* niemożność osiągnięcia przez politykę rolną podwyższenia dochodów gospodarstw rolnych na przekór zwiększających się wydatkom i postępującemu zmniejszaniu się rolniczej ludności

Do celów polityki zaliczamy:

- zrównoważenie rynków rolnych Unii Europejskiej,

- poprawa konkurencyjności rolnictwa Unii Europejskiej.

Reforma w ramach agendy 2000.

Główne cele reformy to wzmocnienie urynkowienia rolnictwa, wzrost jego konkurencyjności, strukturalny i ekologiczny rozwój obszarów wiejskich

Priorytety wspólnej polityki rolnej to zintegrowane podejście do ochrony środowiska, wielofunkcyjny rozwój rolnictwa, różnicowanie działalności gospodarczej, sprzyjające rozwojowi obszarów wiejskich w powiązaniu z rozwojem regionalnym rolnictwa.

Wspólny europejski rynek rolny funkcjonuje w oparciu o następujące zasady:

1. Zasada jedności lub jednolitości rynku zewnątrz wspólnotowego, czyli równe traktowanie towarów pochodzących ze wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, a w szczególności swobodny przepływ towarów i jednolite zasady regulacji rynku rolnego.

2. Zasada wspólnej polityki zagranicznej w handlu produktami rolnymi przy jednoczesnym preferowaniu produktów własnych, zewnątrz unijnych oraz wspólne reguły handlu z krajami trzecimi.

3. Zasada stosowania jednolitych mechanizmów interwencyjnych przy przyznaniu kompetencji w tym zakresie organom Unii Europejskiej, jednakowe ceny skupu interwencyjnego dla odpowiednich produktów.

4. Zasada solidarnego współudziału wszystkich państw członkowskich w finansowaniu Wspólnej Polityki Rolnej, bez względu na terytorialny i rzeczowy aspekt wykorzystania środków.

5. Zasada współodpowiedzialności producentów, czyli po przekroczeniu maksymalnych progów lub limitów produkcyjnych, wynikające z tego skutki w postaci spadku cen obciążają producentów.

Do podstawowych instrumentów polityki rynkowej zaliczyć należy m.in. **wspólne ceny rolne, system interwencyjnego skupu produktów rolnych, **dopłaty do konsumpcji produktów rolnych, a także różnorodne instrumenty służące limitowaniu produkcji rolnej.

Do instrumentów polityki rynkowej, służących wymianie handlowej z państwami trzecimi, zaliczyć trzeba m.in. dopłaty eksportowe, cła, kontygnenty ilościowe w połączeniu z systemem licencjonowania eksportu.

Rozporządzenie z 22.10.2007r, ustanowiło jedną, wspólną organizację rynków rolnych dla wszystkich producentów rolnych zamiast dotychczas funkcjonujących 21.

Instrumenty strukturalne są odczuwalne przez rolników dopiero po pewnym czasie (długofalowe), instrumenty te są współfinansowane z budżetu wspólnotowego i budżetu krajowego, w odpowiednich proporcjach.

Pojęcie struktur rolnych ujmowane jest szeroko. Obejmuje cały zespół czynników wpływających długofalowo na: poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, modernizację, reorientację i racjonalizację struktury produkcyjnej gospodarstw, modernizację sfery komercjalizacji i przetwórstwa produktów rolnych.

Obszary wiejskie w latach 2007- 2013

- poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich restrukturyzację,

- poprawa stanu środowiska oraz krajobrazu poprzez racjonalną gospodarkę ziemią

- poprawa warunków życia ludności wiejskiej i promocja dywersyfikacji działalności gospodarczej.

Własność, uprawienia właściciela

Prawo własności- podstawowe najmocniejsze prawo rzeczowe. Atrybuty właściciela: *Prawo do posiadania rzeczy, *Prawo do korzystania z rzeczy i pobierania pożytków, *Prawo do rozporządzenia rzeczą

Współwłasność rzeczy gospodarstwa rolnego. Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność)

Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzić swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Współwłasność może być wynikiem wspólnego zakupu rzeczy, przekazanie rzeczy kilku osobom w darowiźnie, czy w drodze spadku.

Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom, w stosunku do wielkości udziałów, w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Tryby zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego:

- umowny, dokonany w firmie aktu notarialnego w takiej sytuacji współwłaściciele dysponują dużą swobodą, nie podlega mu bowiem żadnym ograniczeniem, ani kontroli

- sądowy, gdy współwłaściciele nie mogą dojść do porozumienia, wtedy sąd dokona zniesienia współwłasność, opierając się na zasadach, wynikających z kodeksu cywilnego.

Sposoby zniesienia sądowego współwłaściciela gospodarstwa rolnego

-Podział w naturze, o ile nie jest to sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej

- Przyznanie gospodarstwa jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych.

Sprzedaż gospodarstwa rolnego.

Jeżeli niedopuszczalny jest podział w naturze (sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej) sąd przyznaje gospodarstwo współwłaścicielowi, na którego pozostali wyrażą zgodę z obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych. W razie braku takiej zgody sąd przyzna gospodarstwo temu ze współwłaścicieli, który nie prowadzi lub stale w nim zamieszkuje, chyba że interes społeczno- gospodarczy, przemawia za wyborem innego współwłaściciela. Jeżeli powyższe przesłanki spełnia kilku współwłaścicieli, albo nie spełnia ich żaden, sąd przyzna gospodarstwo temu z nich, który daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia gospodarstwa.

Zasiedzenie.

- Posiadacz samoistny nieruchomości w dobrej wierze nabywa własność po 20 latach, w złej wierze po 30 latach.

- Możliwe jest zasiedzenie zarówno nieruchomości, jak i rzeczy ruchomej.

Służebność jest obciążeniem cudzej nieruchomości, mającym na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości, albo też zaspokojenia określonych potrzeb.

*Służebność gruntowa (np. Przechodu i przejazdu przez drogę, możliwość korzystania ze strychu, przepędzania zwierząt)

*Służebność osobista (np. mieszkania, producent rolny, przekazując gospodarstwo rolne, zastrzega sobie prawo mieszkania w budynku mieszkalnym

*Służebność przesyłu (np. służby energetyczne, sieci gazowe na gruncie rolnym producenta rolnego)

Ustawa z 11.IV. 2003 r., o kształtowaniu ustroju rolnego określa:

1. Poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych,

2. Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych

3. Zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

Użytki rolne, grunty orne, sady, łąki, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami i grunty pod rowami.

Gospodarstwa rodzinne

Według artykułu 23. Konstytucji podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Natomiast w świetle ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne.

1. Prowadzone przez rolnika indywidualnie

2. W którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.

Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, będącą właścicielem, użytkownikiem nieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcę nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha.

Posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie na obszarze której położona jest położona jedna z nieruchomości rolnych, wchodzących w skład tego gospodarstwa rolnego

Prawo przekupu dzierżawcy

W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną, inną niż Agencja Nieruchomości Rolnych, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1) umowa dzierżawcy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej 3 lata, licząc od tej daty

2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej.

W przypadku braku uprawnionego dzierżawcy do pierwokupu albo niewykonanie przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji Nieruchomości Rolnych, działającej na rzecz Skarbu Państwa, gdy przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość rolna o powierzchni nie mniejszej niż 5 ha.

Wyłączenie prawa pierwokupu.

Prawo pierwokupu nie przysługuje ANR, jeżeli w wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha, a nabywana nieruchomość rolna położona jest w gminie, w której ma miejsce zamieszkania nabywca lub w gminie sąsiedniej, graniczącej z tą gminą.

Prawo pierwokupu nie przysługuje dzierżawcy i ANR, gdy:

- nabywcą nieruchomości rolnej jest jednostka samorządu terytorialnego,

- nabywcą nieruchomości rolnej jest osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepływu o gosp. nieruchomościami

Według artykułu 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej o powierzchni nie mniejszej niż 5 ha, następuje w wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży (np. darowizny, dożywocia) ANR działająca na rzecz Skarbu Państwa może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatę.

Naruszenie przepisów ustawy

1. czynność prawna dokonana niezgodnie z przepisami ustawy lub bez zawiadomienia uprawnionego do prawa pierwokupu lub bez zawiadomienia ANR, w przypadku określonym w artykule 4.

Spadek stanowi ogół majątkowych praw i obowiązków zmarłego. Do dziedzicznych praw należą m.in. własność nieruchomości.

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Dziedziczenie- *Ustawowe ( przepisy określają jakie więzi pomiędzy spadkobiercą i spadkodawcą pociągają za sobą

Dziedziczenie gospodarstw różnych:

- Ustawa z 29.VI.1963r, o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych, wprowadziła szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych,

- Od 1.10.1990r., nie obowiązują ograniczenia odnoszące się do powoływania do dziedziczenia gospodarstw rolnych,

- Przepisy szczególne: dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych, zostały następnie przeniesione do Kodeksu cywilnego z 1954r. Model dziedziczenia gospodarstw rolnych obejmuje dziedziczenie ustawowe, jak i testamentowe.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Przez wiele lat obowiązywały w Polsce przepisy określające, że gospodarstwa rolne mogły dziedziczyć tylko i wyłącznie osoby spełniające określone w przepisach wymagania.

Przepisy szczególne przestały obowiązywać z chwilą wejścia w życie. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego (TK) z 31.I. 2001r., co nastąpiło w dniu 14.II. 2001r., Trybunał uznał za sprzeczne z Konstytucją RP, przepisy art. 1059, 1060, 1062, 1063, 1064, 1087, które określały zasady ustalenia spadkobierców.

Gospodarstwa rolne wraz i innymi składnikami spadku z chwilą śmierci producenta rolnego, przechodzi na spadkobierców zmarłego. Określenie kręgu spadkobierców zależy od daty śmierci spadkodawcy.

*Jeżeli śmierć nastąpiła do 14.II.2001r., czyli do dnia ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, zastosowanie mają szczególne zasady dziedziczenia gospodarstw rolnych.

Kolejność dziedziczenia od 28.VI.2009r., :

Grupa I- zstępni (dzieci, wnuczęta), małżonek

Grupa II- małżonek, rodzice spadkodawcy; gdy nie ma małżonka- cały spadek należy do rodziców.

Grupa III- małżonek, rodzeństwo (udział po rodzicach, jeżeli nie dożyli otwarcia spadku

Grupa IV dziadkowie zmarłego.

W świetle 1059 k.c., spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwa rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:

* stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej, albo:

* mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo:

*są małoletni, bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo:

* są trwale niezdolni do pracy.

Według dodanego art. 981 kodeksu cywilnego w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego, spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny) Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

• rzecz oznaczona co do tożsamości

• zbywalne prawo majątkowe

• przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne

• ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub użyteczności

Postępowanie sądowe:

1. Złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku do sądu rejonowego

2. Postępowanie sądowe

3. Wydanie postanowienia stwierdzenia nabycia spadku

Poświadczenie dziedziczenia

W przypadku gdy gospodarstwo rolne odziedziczyło kilka osób do działu spadku, przepisy stosujemy o zniesieniu współwłasności gospodarstwa rolnego.

Przez zmianę generacji w rolnictwie rozumie się obejmowanie gospodarstw rolnych przez młode pokolenie.

Polega ono na przejściu własności nieruchomości, wchodzących w skład tego gospodarstwa.

Zmiana generacji w rolnictwie:

- czynności dokonywane za życia rolnika

- w drodze dziedziczenia.

Zmiana generacji za życia producenta rolnego

- formy uniwersalne, takie jak sprzedaż, darowizna, dożywocie

- formy specjalne, np. umowa z następcą.

DAROWIZNA

- Zgodnie z art. 888 Kodeksu Cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku

-Darowizna została w Kodeksie Cywilnym skonstruowana jako umowa, a nie jak jednostronne oświadczenie woli darczyńcy.

Regulacja prawna nie wymaga, aby strony umowy darowizny pozostawały w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa, praktyka wskazuje jednak, że darowizny gospodarstwa rolnego na rzecz osób niespokrewnionych obejmują nikły procent przypadków.

- W umowie darowizny, zamieścić można oświadczenie o ustanowieniu służebności mieszkania na rzecz rolnika, przekazując gospodarstwo rolne i jego małżonka

DOŻYWOCIE

Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie)

- Powinien on w braku odmiennej umowy przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczyć mu pożywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału.

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników przez umowę z następcą, rolnik będący właścicielem (współwłaścicielem gospodarstwa rolnego zobowiązuje się przenieść na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę)

- Własność (udział we współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa o emerytury lub renty inwalidzkiej, jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w …………..

Procedura

1. Zawarcie umowy z następcą w formie aktu notarialnego

2. Praca następcy w gospodarstwie rolnika

3. Umowa w celu wykonania umowy z następcą, czyli przenosząca własność gospodarstwa rolnego, zawarta w formie aktu notarialnego.

Następcą może być zarówno osoba fizyczna, należąca do kręgu rodziny, jak i tzw. osoba obca. Niezbędnym warunkiem jest, aby następca był młodszy od rolnika o co najmniej 15 lat. Ponadto musi on być zdolny do pracy w gospodarstwie rolnym oraz ukończyć przynajmniej 16 lat.

Renta strukturalna umożliwiająca wcześniejsze zaprzestanie aktywności rolniczej i przejęcie gospodarstwa rolnego przez młodsze pokolenie została wprowadzona do polskiego porządku prawnego już w okresie przedakcesyjnym, jednak podpisana stała się dopiero po 1.IV.2004r.,

- Ustawa z 2001 o rentach strukturalnych w rolnictwie

- Rozporządzenie Rady Ministra z dnia 30.IV.2004r.

Rentę strukturalną przyznaje się producentowi rolnemu, będącemu osobą fizyczną, prowadzącą na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym, położonym na terytorium gminy.

*Ukończył 55 lat, lecz nie osiągnął wieku emerytalnego i nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty

*prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą, w okresie co najmniej 10 lat, bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o rentę strukturalną i podlegał przez okres co najmniej 5 lat ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu.

W dniu złożenia wniosku o rentę strukturalną

a) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu

b) nie posiadał zaległości w opłacaniu należności z tytułu ubezpieczenia społecznego rolnika.

Został wpisany do ewidencji producentów, stanowiącej część krajowego systemu ewidencji producentów.

Przekazał gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni użytków rolnych, wynoszącej co najmniej 3 ha, albo 6 ha w zależności od województwa

Zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Warunek przekazania gospodarstwa rolnego uważa się za spełniony, jeżeli zostały przekazane wszystkie użytki rolne, wchodzące w skład tego gospodarstwa, będące zarówno przedmiotem odrębnej własności rolnika i jego małżonka (z wyjątkiem 0,5 ha, a przekazanie nastąpiło na rzecz osoby powiększającej gospodarstwo rolne)

Małżonkowi uprawnionego do renty strukturalnej w razie śmierci tego uprawnionego, przyznaje się rentę strukturalną na okres nie dłuższy jednak, niż do dnia, do którego tę rentę pobierałby uprawniony, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

- przekazane gospodarstwo rolne stanowiło źródło utrzymania dla obojga małżonków

- małżonek uprawnionego do renty strukturalnej, a ukończył 55 lat, lecz nie ukończył wieku emerytalnego i nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty.

Agencja Nieruchomości Rolnych

Na mocy dekretu PKN utworzony został państwowy fundusz ziemi. Głównym jego zadaniem była przebudowa ustroju rolnego, na jego rzecz przyjęte zostały nieruchomości ziemskie, które następnie były przekazywane osobom uprawnionym do korzystania z reformy rolnej.

Pod koniec lat 40. XX wieku powstały pierwsze Państwowe Gospodarstwa Rolne. Od tego czasu zaobserwować można dynamiczny rozwój tychże gospodarstw.

Państwowe Gospodarstwa Rolne od początku lat 70. określone jako państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, były formą organizacyjną gospodarczo- w ujęciu podmiotowym- producentom rolnym, prowadzącym działalność gospodarczą w oparciu o państwową własność rolniczą.

Z dniem 1.I.1992 r., rozpoczęła działalność Agencji własności rolnej Skarbu Państwa, Państwowa osoba prawna, powołana na mocy ustawy z dnia 15 października 1991, o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

Transformacja ustrojowa była przyczyną rozpoczęcia procesu prywatyzacji i restrukturyzacji sektora państwowej gospodarki rolnej.

Głównym celem powołania AWRSP była konieczność przejęcia mienia państw. przeds. gosp. rolnej (PPGR) oraz Państwowego Funduszu Ziemi.

Do końca 1993 r., zlikwidowano wszystkie PGR.

ROZWÓJ ANR

W rozwoju Agnecji wyróżnić można 3 podstawowe okresy

- Pierwszy obejmuje lata 1992-1997- w tym czasie głównym jej zadaniem była likwidacja państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej i możliwie szybkie przekazanie gruntów nowym użytkownikom,

- Drugi okres 1995-2003 zlikwidowane przekształca się w administrowane areału gruntów państwowych

- Trzeci okres wyznacza wejście w życie ustawy z dnia 11.IV.2003 o kształtowaniu ustroju rolnego. Obok dotychczasowych zadań zostały jej powierzone rolnicze obowiązki związane z oddziaływaniem na kształtowanie prywatnego

ZADANIA

ANR realizuje zadania wynikające z polityki państwa, w szczególności w zakresie:

- Tworzenie oraz poprawę struktury gospodarstw rodzinnych

- Restrukturyzacji oraz na cele rolnicze

- Tworzenie warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego.

Agencja obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne.

Status prawny i organizacja ANR

ANR jest państwową osobą prawną. Działa na podstawie ustawy oraz statutu.

Nadzór nad ANR sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi.

Agencja jest instytucją o charakterze powierniczym.

Siedzibą Agencji jest miasto stołeczne Warszawa. W jej skład wchodzą: *Biuro Prezesa **oddziały terenowe Agencji

Prawne formy zagospodarowania mienia zasobu:

- sprzedaż mienia w całości lub w części,

- dzierżawa, najem,

- wniesienie mienia lub jego części do spółki,

- oddanie na czas oznaczony administratorowi,

- przekazanie w zarząd,

- zamiany nieruchomości.

Mienie Skarbu Państwa przejęte w trybie niniejszej ustawy tworzy zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zasób tworzy także mienia nabyte przez ANR.

Nieodpłatne przekazanie gruntu

Nieruchomości wchodzące w skład zasobu WRSP Agencja może w drodze umowy, nieodpłatnie przekazać na własność:

- jednostce samorządu terytorialnego,

- osobom bezrobotnym bez prawa do zasiłku.

Etapy sprzedaży mienia z zasobu:

1. Wykaz nieruchomości zasobu przeznaczonych do sprzedaży.

2. Ogłoszenie i przeprowadzenie przetargu, o ile nieruchomości nie zostały sprzedane w trybie bezprzetargowym.

3. Zawarcie umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego.

Ustawodawca przyznał prawo pierwszeństwa nabycia nieruchomości określonym na slajdzie podmiotom

Pierwszeństwo polega na tym, że określone w ustawie kategorie osób mogą nabyć z pominięciem innych kandydatów, a tym samym normalnej drogi przetargu- nieruchomości i lokale w domach na gruntach należących do Skarbu Państwa lub Gmin lub utrzymać takie grunty w dalszą dzierżawę lub najmem.

Pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości Zasobu WRSP po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie, przysługuje m.in.:

1. Byłemu właścicielowi zbywanej nieruchomości lub jego spadkobiercy

2. Zarządzającemu specjalną strefą ekonomiczną

3. Dzierżawcy zbywanej nieruchomości

DZIERŻAWCY

Warunkiem jest faktyczne trwanie stosunku dzierżawy przez okres co najmniej 3 lat. Nie jest więc ważne, na jaki okres została zawarta umowa.

Realizacja prawna pierwszeństwa:

-Przekazane informacje przez ANR uprawnionemu o możliwości nabycia nieruchomości bez przetargu na cenę określoną na zasadach określonych w ustawie

- Wyrażenie zgody przez podmiot, któremu przysługuje prawo pierwszeństwa na nabycie nieruchomości albo odmowa

- Zawarcie umowy, albo przekazanie informacji o prawie pierwszeństwa kolejnej osobie uprawnionej albo ogłoszenie przetargu.

Nieruchomość zasobu lub jej części może być sprzedana bez przetargu, jeżeli może poprawić warunki zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność osoby chcącej nabyć tą nieruchomość lub jej część, o ile nieruchomość ta nie może być zagospodarowana samodzielnie.

Sprzedaż nieruchomości:

- przetarg ograniczony ustny albo nieograniczony

- przetarg nieograniczony ustny albo pisemny

- sprzedaż nieruchomości rolnej nie może przekraczać 500 ha.

ANR może zastrzec, że w przetargu mogą uczestniczyć wyłącznie np.

- pracownicy zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, zamierzający utworzyć gospodarstwo rodzinne,

- rolnicy indywidualni, zamierzający powiększyć gospodarstwo rodzinne,

- osoby posiadające kwalifikacje rolnicze określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego, zamierzający utworzyć gospodarstwo rodzinne.

Trwały zarząd.

1. Nieruchomości wchodzące w skład zasobu mogą być przekazane państwowym jednostkom ograniczającym, nieposiadającym osobowości prawnej w trwały zarząd.

2. Przekazanie w zarząd nieruchomości zasobu występuje na czas oznaczony albo nieoznaczony, z reguły w drodze decyzji Prezesa Agencji.

3. Wyjaśnienie zarządu nastąpiły w drodze decyzji Prezesa Agencji w przypadkach określonych w ustawie.

Administrowanie polega na gospodarowaniu wydzieloną częścią mienia zasobu, w imieniu Agencji, na podstawie umowy, za wynagrodzeniem przez czas oznaczony. Administratorem może być osoba prawna lub fizyczna.

Zamiana nieruchomości

ANR może dokonać zamiany np.:

- jeżeli w jej wyniku ulegnie likwidacji gospodarstwo rolne, stanowiące własność rolnika co najmniej przez 5 lat i zostanie utworzone przez tego rolnika gospodarstwo rolne na terenie innych województw oraz nastąpi odpowiednia zmiana stałego miejsca zamieszkania rolnika.

Pojęcie dzierżawy.

Przez umowę dzierżawy, wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.

Dzierżawa jest popularną na wsi formą organizowania i prowadzenia gospodarstw rolnych. Przedmiotem dzierżawy mogą być takie zwierzęta gospodarskie, które dają pożytki naturalne, np. krowa.

Źródła powszechnie obowiązującego prawa dotyczące dzierżawy:

-kodeks cywilny

- ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego,

- ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

- ustawa o gospodarce nieruchomościami.

Czas trwania umowy dzierżawy

Dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat 30 poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony.

Grunty rolne jako przedmiot dzierżawy.

Najpopularniejszym przedmiotem dzierżawy są grunty rolne.

- grunty rolne prywatne,

- grunty rolne jednostek samorządu terytorialnego,

- grunty rolne Skarbu Państwa, wchodzące w skład Zasobu WRSP,

Do wzrostu znaczenia dzierżawy przyczynia się bezsprzecznie działalność ANR.

Obowiązki wydzierżawiającego

Zasadniczym obowiązkiem wydzierżawiającego grunt rolny jest oddanie tego gruntu dzierżawy.

Przez oddanie rozumieć należy umożliwienie dzierżawcy używania gruntu i pobierania pożytków oraz niepodejmowania działań, które mogłyby przeszkodzić dzierżawcy w realizacji jego uprawnień.

Czynsz w umowie dzierżawy.

Podstawowym obowiązkiem dzierżawcy jest płacenie czynszu dzierżawczego.

Czynsz może być określony w postaci ceny pieniężnej, świadczeniach innego rodzaju, albo w pożytkach naturalnych.

Wykonywanie dzierżawy:

• Dzierżawca zobowiązany jest do wykonania swoich uprawnień, zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki

• Dzierżawca nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego,

• Dzierżawca ma obowiązek dokonywania napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym.

Wypowiedzenie dzierżawy.

Gdy dzierżawca używa przedmiotu dzierżawy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem tego przedmiotu:

- gdy dzierżawca zaniedbuje przedmiot dzierżawy do tego stopnia, że zostaje narażony na utratę lub uszkodzenie,

- gdy dzierżawca pozostaje w zwłoce z zapłatą czynszu.

Wypowiedzenie dzierżawy na podstawie postanowień umowy

Wypowiedzenie umowy dzierżawcy gruntów rolnych, zawartych na czas oznaczony jest możliwe również w wypadkach określonych w samej umowie.

Zakończenie dzierżawy.

Wygaśnięcie dzierżawy wraz z nadejściem terminu określonego w umowie:

- zakończenie dzierżawy na mocy porozumienia stron,

- zakończenie dzierżawy na podstawie wypowiedzenia (z zachowaniem terminów wypowiedzenia w trybie natychmiastowym)

Skutki zakończenia dzierżawy.

Po zakończeniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest w braku odmiennej umowy zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien się znajdować, stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierżawy.

Jeżeli dzierżawa kończy się przed upływem roku dzierżawnego, dzierżawca obowiązany jest zapłacić czynsz w takim stosunku, w jakim pożytki, które w tym roku pobrał lub mógł pobrać, pozostają do pożytków z całego roku dzierżawczego.

Jeżeli przy zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawi zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów.

Dzierżawa nieruchomości z Zasobu WRSP

Umowę dzierżawy zawiera się po przeprowadzeniu przetargu ofert pisemnych lub publicznego przetargu ustnego.

Przetargu nie stosuje się jeżeli m.in. dotychczasowy dzierżawca złożył ANR oświadczenie o zamiarze dalszego dzierżawienia nieruchomości na nowych warunkach, uzgodnionych z Agencją.

Czynsz dzierżawny.

1. Ustala się w umowie jako sumę pieniężną, albo jako równowartość pieniężną odpowiedniej ilości pszenicy.

2. Czynsz też jest płatny za półrocze roku kalendarzowego z dołu.

3. Czynsz dzierżawny ustalony w sumie pieniężnej, poczynając od drugiego terminu płatności podlega waloryzacji przy zastosowaniu wskaźników zmian cen skupu podstawowych produktów rolnych w półroczu roku.

PRAWNA OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH.

Ustawa wymienia następujące kierunki prawnej ochrony gruntów rolnych.

- ograniczenie przeznaczenia ich na cele nierolnicze lub naleśne

- zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi,

- rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze

- zachowanie torfowisk i oczek wodnych, jako naturalnych zbiorników wodnych,

- ograniczenie zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.

Główne zmiany, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2009, polegały na wyłączeniu spod ochrony gruntów rolnych, stanowiące użytki rolne położonych na terenach miejskich.

W zakresie ograniczania ustalono w 3 zasady:

1) przeznaczanie gruntów rolniczych na cele nierolnicze i nieleśne jest dokonywane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

2) Przy budowie, rozbudowie lub modernizacji obiektów związanych z działalnością przemysłową, należy stosować takie rozwiązania, które ograniczają skutki ujemnego oddziaływania na grunty.

3) Na cele nierolnicze lub nieleśne należy przeznaczać przede wszystkim nieużytki, a w razie ich braku grunty o najniższej przydatności produkcyjnej.

Otóż przeznaczenie na cele nierolnicze:

- gruntów rolnych, stanowiących użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha wymaga uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

- gruntów leśnych, stanowiących własność Skarbu Państwa wymaga zgody Ministra Ochrony Środowiska lub upoważnionej przez niego osoby,

- pozostałych gruntów leśnych- wymaga uzyskania zgody Marszalka województwa wyrażanej o uzyskaniu opinii izby rolniczej.

Co do zasady proces przekształcania gruntów rolnych w tereny mieszkaniowe odbywa się w dwóch etapach:

• pierwszy to zmiana przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze w miejscowym planie zagospodarowania przestrzenii,

• Następnie konieczne jest z reguły otrzymanie przez właścicieli decyzji o wyłączeniu działki z produkcji rolnej. ]

Wyłączenie gruntów z produkcji- oznacza rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne użytkowanie gruntów. W świetle przepisów nie uważa się za wyłączenie z produkcji gruntów, jeżeli przerwa w rolniczym użytkowaniu tych obiektów jest spowodowane zmianą kierunków produkcji rolniczej i trwa nie dłużej niż 5 lat.

I-IIIb, IV, IVa, IVb, V, VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego- może nastąpić po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie.

Osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłączenie gruntów z produkcji jest obowiązana uiścić należność i opłaty roczne, a w odniesieniu do gruntów leśnych- także jednorazowe odszkodowanie w razie dokonania przedwczesnego wyrębu drzewostanu. Obowiązek taki pozostaje od dnia faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji.

Należność- rozumie się przez jednorazową opłatę z tytułu trwałego wyłączenia gruntów z produkcji.

Opłata roczna- to opłata roczna z tytuły użytkowania na cele nierolnicze lub nieleśne gruntów wyłączonych z produkcji.

Ochrona jakości gruntów rolnych

W tym zakresie ustawa reguluje 2 zagadnienia

A. obowiązki ciążące na właścicielu (posiadaczu gruntów rolnych) w zakresie przeciwdziałania degradacji gruntów rolnych

B. zasady zagospodarowania na gruntach położonych na obszarach o użytkowania istniejących wokół zakładów przemysłowych.

Właściciel gruntów rolnych zobowiązany jest do przeciwdziałania degradacji gruntów rolnych, a szczególnie erozji. Z tego względu starosta może w drodze decyzji nakazać takiemu właścicielowi zadrzewienia, zakrzewienia, zalesienia gruntów lub założenie na nich trwałych użytków zielonych.

Jeżeli wykonanie nakazu spowodowałoby szkody, wynikające ze zmniejszenia produkcji roślinnej, właścicielowi gruntów przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu województwa, wypłacane przez okres 10 lat.

Grunty zdegradowane- grunty, których rolnicza lub leśna wartość użytkowa zmalała, w szczególności w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych albo w skutek zmian środowiska oraz działalności przemysłowej oraz wadliwej działalności rolniczej.

Grunty zdewastowane- grunty które utraciły całkowicie wartość użytkową w wyniku przyczyn.

W razie wystąpienia z winy właściciela innych form degradacji gruntów, w tym również spowodowanej nieprzestrzegania przepisów o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami, wójt nakazuje właścicielowi wykonania w określonym terminie odpowiednich zabiegów. W razie niewykonania decyzji wójt zleca wykonanie zastępcze tych zabiegów na koszt właściciela gruntów, wykorzystując do czasu zwrotu kosztów wykonania zastępczego środki budżetu.

Zasady gospodarowania na gruntach położonych na obszarach ograniczonego użytkowania.

Istnieją one wokół zakładów przemysłowych. Na tych gruntach na koszt zakładów przemysłowych, opracowuje się plany gospodarowania: określa on m.in. rodzaje występujących zanieczyszczeń, wpływ zanieczyszczeń na istniejący sposób zagospodarowania, obowiązki związane z prowadzeniem produkcji. Przyjęcie planu ma swoje konsekwencje w zakresie gospodarowania na gruntach tych planem objętych.

Jeżeli rolnik postępuje wbrew ustaleniu planu, wówczas wójt nakazuje właścicielowi tych gruntów np. zniszczenie określonych upraw, przemieszczenie zwierząt poza obszar ograniczonego użytkowania, a nawet dokonanie ich uboju. Wykonanie takiej decyzji następuje bez odszkodowania

REKULTYWACJA I ZAGOSPODAROWANIE TERENU

Jest to 3 kierunek prawnej ochrony gruntów rolnych. Działalność przemysłowa albo niewłaściwe prowadzenie działalności użytkowej powodujące utratę albo obniżenie wartości użytkowanej gruntu albo całkowity zanik lub obniżenie zdolności użytkowej gruntu.

Rekultywacja gruntu- nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp i odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg.

Osoba powodująca utratę albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny koszt.

W niektórych sytuacjach starosta dokonuje rekultywacji na koszt budżetu województwa.

Kontrolę stosowania przepisów ustawy sprawują Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister Środowiska, marszałkowie województw i starostowie.

Ustawa z dnia 26 marca 1982r., o scalaniu i wymianie gruntów.

Celem scalenia gruntów jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic.

Wyróżniamy 3 etapy postępowania scaleniowego:

- wszczęcie postępowania,

- oszacowanie gruntów

- opracowanie projektu scalenia i jego zatwierdzenia.

Pod pojęciem prac scaleniowych rozumie się przez to prace i czynności niezbędne do:

• wszczęcia postępowania scaleniowego,

• prowadzenia postępowania scaleniowego,

• ujawnienia w księgach wieczystych decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia.

Scaleniu nie podlegają grunty:

1. na których znajdują się zakłady górnicze i przemysłowe i prowadzona jest eksploatacja kopalin,

2. na których znajdują się zabytki historyczne, architektoniczne i rezerwaty przyrody,

3. użytkowane na cele gospodarki rybackiej.

Starosta przeprowadza i wykonuje postępowanie scaleniowe lub wymienne.

Postępowanie scaleniowe może być wszczęte na wniosek większości właścicieli gospodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia lub na wniosek właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia.

Wszczęcie postępowania scaleniowego lub wymiennego następuje w drodze postanowienia starosty.

Uczestnicy scalenia lub wymiany otrzymują grunty o równej wartości szacunkowej w zamian za dotychczas posiadane; za równą wartość szacunkową uważa się również wartość o różnicy nieprzekraczającej 3%.

Grunty objęte scaleniem szacuje oraz opracowuje projekt scalenia upoważniony przez starostę geodeta- projektant scalenia, przy udziale powołanej przez ten organ komisji pełniącej funkcje doradcze.

Wyniki oszacowania gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych ogłasza się na zebraniu uczestników scalenia, zwołanym przez starostę, a następnie udostępnia się je do publicznego wglądu na okres 7 dni we wsiach objętych scaleniem.

Projekt scalenia gruntów może być zatwierdzony, jeżeli po jego okazaniu większość uczestników scalenia nie zgłosiła do niego zastrzeżeń.

Decyzję o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów podaje się do wiadomości przez jej odczytanie na zebraniu uczestników scalenia, a ponadto przez jej wywieszenie na okres 14 dni w lokalach urzędów gmin na terenach ogłoszeń we wsiach wchodzących w obszar scalenia.

Decyzja o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów stanowi tytuł do ujawnienia nowego stanu prawnego w księgach wieczystych i podstawę do wprowadzenia uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych im gruntów.

ROLNICTWO EKOLOGICZNE

Pierwsza ustawa dotycząca rolnictwa ekologicznego została uchwalona w okresie przedakcesyjnym (ustawa z dnia 16 marca 2001) o rolnictwie ekologicznym.

Uzyskanie przez Polskę członkostwa w UE spowodowało większe zainteresowanie tym tematem.

Rolnictwo ekologiczne (organiczne, biologiczne)- system gospodarowania, w którym wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu syntetycznych dodatków paszowych. Rolnictwo to charakteryzuje się produkcją w cyklu zamkniętym gleba- roślina- zwierzę, przy zachowaniu dużej samowystarczalności. Traktowane jest jako sposób życia w symbiozie z przyrodą, a cele ekologiczne dominują nad ekonomicznymi.

Ekologiczna metoda produkcji pełni zatem podwójną funkcję społeczną:

- z jednej strony dostarcza towarów na specyficzny rynek, kształtowany przez popyt na produkty ekologiczne, a z drugiej strony jest działaniem w interesie publicznym, ponieważ przyczynia się do ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i rozwoju obszarów wiejskich.

Żywność może być oznakowana jako ekologiczna jedynie wówczas, gdy co najmniej 95% składników pochodzenia rolniczego ma charakter ekologiczny.

Produkcja ekologiczna oznacza stosowanie metody produkcji zgodnej z zasadami określonymi w niniejszym rozporządzeniu na wszystkich etapach produkcji, przygotowania i dystrybucji.

„Etapy produkcji, przygotowania i dystrybucji” oznaczają każdy etap, począwszy od produkcji wstępnej produktu ekologicznego, aż do przechowywania, przetwarzania, transportu, sprzedaży lub zaopatrzenia ostatecznego.

Kwestie proceduralne normuje nasza ustawa z dnia 25 czerwca 2009r., o rolnictwie ekologicznym. Aby rozpocząć prowadzenie rolnictwa ekologicznego należy się udać do jednostki certyfikującej.

Zgłoszenie podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego dokonuje się na formularzu, opracowanym przez Głównego Inspektora IHARS i udostępniony na stronie internetowej administracyjnie przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych (art.4 ust. 3 ustawy o rolnictwie ekologicznym)

System kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym stanowią:

1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako organ upoważniający jednostki certyfikujące do prowadzenia kontroli i wydawania certyfikatów.

2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną.

3. Inspekcja Handlowa współpracuje z IHAR-S przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi oraz produkcją ekologiczną, w zakresie wprowadzania do obrotu detalicznego produktów wymienionych w art. 1 ust. 2 lit. a lub b, rozporządzenie nr 834/2007

4. Inspekcja Weterynaryjna współpracuje z IHAR-S przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi

5. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa współpracuje z IHAR-S przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi

Ustawa z dnia 20 grudnia 1990r., o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W ubezpieczeniu wyodrębnia się:

- ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

- ubezpieczenie emerytalno- rentowe

Ubezpieczeniu podlega się z mocy ustawy albo na wniosek.

Jeżeli ustawa przewiduje objęcie ubezpieczeniem na wniosek, z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem może wystąpić zainteresowana osoba lub rolnik, na którego rachunek ta osoba pracuje.

Przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten małżonek: *nie pracuje w gospodarstwie domowym ani rolnika, bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym.

Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, podlega nadal temu ubezpieczeniu, w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności:

1. Złoży w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności

2. Jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub w dziale specjalnym

3. Nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym

4. Nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty, albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

5. Kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, nie przekracza kwoty.

Rolnik- rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

Domownik- rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

• ukończyła 16 lat,

• pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

• stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Ubezpieczenie emerytalno- rentowe podlega z mocy ustawy:

- rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny

- domownik rolnika,

- osoba pobierająca rentę strukturalną (współfinansowaną ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu)

- małżonek osoby, o której mowa w pkt. 3

Ubezpieczenie emerytalno- rentowe na wniosek obejmuje się:

1. innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno- rentowym.

2. osobę, która podlega ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy.

3. Osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową.

Świadczeniami z ubezpieczenia emerytalno-rentowego są:

- emerytura rolnicza, w tym częściowa emerytura rolnicza lub renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy,

- renta rolnicza szkoleniowa,

- renta rodzinna,

- emerytura i renta z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,

- dodatki do emerytur i rent, o których mowa w pkt. 1-4,

- zasiłek pogrzebowy.

Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat.

- osiągnął wiek emerytalny określony w ustawie 1a i 1b.

Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, przez okres co najmniej 30 lat;

• zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia warunki:

- podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w art.2,

- jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaje się jako rentę stałą, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego.

Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie.

Ubezpieczenie podlega z mocy ustawy:

1. rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych, powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2. domownik rolnika, o którym mowa w pkt.1

*jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty

Świadczeniami z ubezpieczenia wypadkowego, macierzyńskiego i chorobowego są:

1. jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, zwane dalej „jednorazowym odszkodowaniem”

2. zasiłek chorobowy,

3. (uchylony)

4. Zasiłek macierzyński

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Rolnik- osoba fizyczna, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, zwane dalej „ubezpieczeniem OL- rolników.

Ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, zwane dalej „ubezpieczeniem budynków rolniczych”.

Wykład 09.05.2013

Rolnik jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.

Z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie jeżeli rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Za co nie odpowiada zakład ubezpieczeń:

* spowodowane przeniesieniu chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt,

Ubezpieczenie budynków rolniczych

Rolnik jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia budynku, wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego, zw. dalej budynkiem rolniczym od ognia i innych zdarzeń losowych.

Z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, gradu, opadów śniegu, lawiny lub upadku statku powietrznego.

---