1. Systemy klasyfikacji świata ożywionego.-system naturalny oparty jest na klasyfikacji organizmów z uwzględnieniem ich pochodzenia i pokrewieństwa. System sztuczny opiera się na cechach, najczęściej morfologicznych, według których klasyfikuje organizmy, nie uwzględniając stopnia pokrewieństwa ani też pochodzenia organizmów. Twórcą systemu sztucznego był Karol Linneusz. Obecnie funkcjonuje system naturalny, oparty na pokrewieństwie i pochodzeniu organizmów. Dane do ich ustalania uzyskuje się, opierając się na badaniach genomów. Najbardziej tradycyjny podział organizmów, wywodzący się jeszcze od Arystotelesa i Teofrasta, a utrwalony przez Linneusza to podział na dwa królestwa: zwierzęta i rośliny. Był on uznawany za obowiązujący jeszcze w pierwszej połowie XX wieku, a jego pozostałości widać wciąż w podziałach nauk biologicznych (botanika i zoologia, taksonomia roślin i taksonomia zwierząt itp.).
2. Tworzenie się nowych gatunków-proces biologiczny, w wyniku którego powstają nowe gatunki organizmów. Zachodzi na skutek wytworzenia się bariery rozrodczej pomiędzy wyjściowymi populacjami, czyli zaistnieniu zjawiska, które uniemożliwia między nimi wymianę genów.Bariera taka powoduje, że nowo powstałe gatunki, mając teraz odrębne historie i brak wymiany genów, nagromadzają niezależnie swoiste zmiany w puli genowej, które w konsekwencji prowadzą do różnic morfologicznych, fizjologicznych i behawioralnych.
3. Najważniejsze właściwości gatunku.-Znaczeniu ogólnym - zbiór osobników posiadających podobne cechy, zdolnych do swobodnego krzyżowania w warunkach naturalnych. W systematyce organizmów - podstawową jednostkę formalną organizacji świata ożywionego i jednocześnie najniższą z podstawowych kategorii systematycznych stosowanych w hierarchicznej strukturze klasyfikacji biologicznej. gatunek to grupa osobników, która charakteryzuje się właściwą sobie kombinacją cech, co odróżnia ją to od pozostałych organizmów; osobniki stanowiące gatunek zajmują określone miejsce geograficzne i ekologiczne, wpływają na nie zarazem czynniki biologiczne jak i historyczne; pomiędzy przedstawicielami różnych gatunków nie powinno dochodzić do wymiany genów, albo powinno być to rzadkie zjawisko
4. Klasyfikacja fenetyczna i filogenetyczna-filogenetyczna klasyfikacja możliwa jest jedynie tam, gdzie mamy dostateczny materiał kopalny, a więc w najlepszym razie tylko w niektórych grupach roślin i zwierząt. W ogromnej większości przypadków klasyfikacja musi opierać się jedynie na formach współcześnie żyjących. Klasyfikacja filogenetyczna takich form jest trudna przede wszystkim ze względu na rozpowszechnione zjawisko paralelizmu rozwojowego i konwergencji.klasyfikacją fenetycznąi oparta jest wyłącznie na stopniu podobieństwa badanych organizmów. możliwie dużej ilości możliwie różnorodnych cech. Przy czym bardzo istotnym warunkiem powodzenia takiej klasyfikacji jest przywiązanie jednakowej wagi do wszystkich cech. Inaczej mówiąc, nie zakładamy a priori, że jakaś kategoria cech, np. biochemicznych czy kariologicznych, jest ważniejsza niz inne — wszystkie trzeba traktować, przynajmniej w pierwszych etapach budowania systemu, jednakowo.RIT- wskaźnika liczbowego, charakteryzującego stopień podobieństwa jakichkolwiek dwóch osobników, populacji, gatunków, jednym słowem roboczej jednostki taksonomicznej.etapem grupowania, jest łączenie poszczególnych RIT w grupy na podstawie wskaźników podobieństwa. Prosty współczynnik podobieństwa. Współczynnik ten wyraża się wzorem!gdzie S1)2 oznacza współczynnik podobieństwa dwóch RIT (1,2), Nw - liczbę cech wspólnych dla obu porównywanych RIT, Nr - liczbę cech różniących obie porównywane RIT. Jak widać, współczynnik ten (wyrażony zwykle w %) jest bardzo prosty w liczeniu, daje się jednak bez trudu stosować jedynie w przypadkach cech jakościowych, a więc w przypadku zmienności nieciągłej. Natomiast cechy ilościowe (zmienność ciągła) trzeba przed podstawieniem do wzoru specjalnie przekształcić. Odległość Euklidesowa. Dobrym wskaźnikiem podobieństwa, niezależnym od rodzaju zmienności, jakiej podlegają cechy badanych RIT, jest tzw. odległość Euklidesowa. Wyobraźmy sobie, że mamy dwie RIT scharakteryzowane pod względem dwóch tylko cech. Taką sytuację można przedstawić na dwuwymiarowym wykresie, przy czym na jednej osi przedstawiamy wartości jednej cechy, na drugiej zaś wartości cechy drugiej. Na takim wykresie każda z dwóch RIT ma swoje określone miejsce, tzw. punkt indywidualny . Można obliczyć odległość między tymi dwoma punktami i otrzymaną wartość uważać za “wskaźnik podobieństwa badanych RIT pod względem dwóch uwzględnionych cech.
5. Jednostki taksonomiczne.-Gromada (Divisio) — jednostka równoważna typowi w dawniejszych systemach Klasa (Classis) Rząd {Ordo) Rodzina (Familia) Rodzaj (Genus) Gatunek (Species)Dodatkowe rangi mogą być tworzone w razie potrzeby w pierwszym rzędzie przez dodanie do nazwy rangi głównej przedrostka pod- (sub-), a więc podgatunek (subspecies), podrząd (subordo) itp. Szczególnie często zachodzi potrzeba używania takich dodatkowych rang w przypadku bardzo zmiennych gatunków, a więc rang niższych od tej podstawowej jednostki. Wówczas obok wspomnianego już podgatunku (subspecies) wprowadzamy rangi odmiany (varietas), formy (forma), a w szczególnie skomplikowanych przypadkach jeszcze i inne. Pod tym względem Kodeks nie stawia żadnych granic — musi je wyznaczyć rozsądek. Natomiast kolejność rang jest obowiązująca. Znaczy to, że np. gromady trzeba dzielić na klasy i nie można porządku tego odwrócić ani też nie można głównej (tj. wymienionej poprzednio) rangi „przeskoczyć”. Nie można więc np. gromady dzielić od razu na rzędy czy rodziny na gatunki. Jeśli np. w obrębie klasy znajduje się jeden tylko gatunek, to automatycznie musi być on zaliczony do jednego rodzaju, jednej rodziny i jednego rzędu. Na przykład dziwaczna. Naukowe nazwy roślin są nazwami łacińskimi. Jeśli nawet utworzone zostały od słów niełacińskich (np. od nazwy miast czy nazwisk badaczy), muszą być opatrzone końcówką łacińską. Nazwa łacińska każdej rośliny składa się zawsze z dwóch wyrazów. Pierwszym z nich jest nazwa rodzaju, drugim nazwa gatunkowa. Do nazwy gatunkowej dodaje się jeszcze ponadto skrót nazwiska badacza, który pierwszy opisał i nazwał daną roślinę. Nazwy taksonów wyższych od rodzaju są zawsze jednowyrazowe i nie towarzyszą im zwykle skróty nazwisk autorów. Nazwy jednostek wyższej rangi tworzone są najczęściej od nazwy jednego z rodzajów należących do nich przez dodanie odpowiedniej końcówki do tematu nazwy rodzaju. I tak nazwyrodzin tworzy się przez dodanie końcówki -aceae (po polsku przeważnie — owate): rodzaj Pin-us, rodzina Pin-aceae (sosna, sosnowate). Nazwę rzędu tworzy się przez dodanie końcówki — ales (po polsku zwykle -owce): rodzaj Papaver — (mak-), rząd Papaverales (makowce). Nazwa klasy powstaje w podobny sposób przez dodanie końcówki -opsida (u roślin telomowych), -mycetes (u grzybów) lub -phyceae (u glonów). I wreszcie nazwa gromady powinna mieć końcówkę -phyta (u roślin telomowych i glonów), a -mycota u grzybów.
6. prokariota-mikroorganizmy w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros (przed) i karyon (jądro).Bakterie i Sinice zgrupowane są w odrębnym królestwie Prokaryotae, gdyż ich bezjądrowa budowa komórkowa uważana jest za podstawową różnicę dzielącą je od innych żywych organizmów. Komórki bakteryjne są bardzo małe. Komórka bakteryjna zawiera około 5000 różnych związków chemicznych. Niektóre bakterie są autofagami, ponieważ potrafią same wytwarzać cząsteczki organiczne. Autotroficzne bakterie przeprowadzają albo fotosyntezę albo chemosyntezę. Bakterie fotosyntetyzujące uzyskują energię ze światła, podczas gdy bakterie chemosyntetyzujące wytwarzają ją w wyniku utleniania związków nieorganicznych.Bakterie będące chemosyntetyzującymi autotrofami, wytwarzają związki organiczne z prostych składników nieorganicznych wykorzystując do tego energię uzyskaną z utleniania związków nieorganicznych. Istniej pięć grup bakterii fotosynetyzujących: sinice (Cyanobacteriae), zielone bakterie siarkowe, purpurowe bakterie siarkowe, zielone bakterie bezsiarkowe, purpurowe bakterie bezsiarkowe. Sinice przeprowadzają fotosyntezę podobnie jak glony i rośliny. Po drugie, fotosynteza prowadzona przez bakterie inne niż sinice nie prowadzi do uwolnienia tlenu. Bakterie są przeważnie heterotrofami, które uzyskują związki organiczne z innych organizmów. Prokariotyczne pasożyty znacznie skuteczniej od drapieżników redukują liczebność populacji, gdyż maja ogromne tempo rozmnażani. One zawsze nadążają za rozwojem swoich żywicieli. Prokarionty są także dla ekosystemów ważne z powodu ich łatwego przystosowywania się do niekorzystnych warunków i rozpoczynania dzięki temu procesu sukcesji ekologicznej. Zakwity nitkowatych glonów — paru rodzajów sinic — w naszych jeziorach są wręcz symbolem nadmiernego użyźnienia tych jezior.
7. eukariota-organizmy zbudowane z komórek z jądrem komórkowym, odgraniczonym od cytoplazmy podwójną błoną białkowo-lipidową.W zależności od ujęcia systematycznego jądrowe są traktowane jako królestwo, nadkrólestwo, cesarstwo lub domena. Organizmy eukariotyczne wywodzą się z prokariontycznych archeanów, jednak ich wczesne dzieje ewolucyjne są słabo znane. Prawdopodobnie po prokariotycznych jeszcze przodkach wczesne jądrowe odziedziczyły zdolność do ruchu ameboidalnego i fagocytozy, lecz znacznie ją udoskonaliły. Głównym jednak "wynalazkiem" była reorganizacja materiału genetycznego. Komórka eukariotyczna zawiera wielokrotnie więcej materiału genetycznego niż prokariotyczna, dzięki czemu jest w stanie produkować więcej typów białek i ma potencjalnie nieograniczone możliwości regulacji. Materiał genetyczny występuje tu w postaci wielu, skupionych w jądrze chromosomów. Są to liniowe fragmentów DNA związanego z licznymi białkami, które chronią go, powielają i precyzyjnie sterują ekspresją.Komórki eukariotyczne posiadają wiele organelli - zarówno analogiczne do występujących u prokariotów np. rybosomy czy chromosomy (odpowiadające bakteryjnemu genoforowi) jak i takie, których u żadnych prokariotów nie ma. Do tych drugich należy retikulum endoplazmatyczne wraz z błoną jądrową oraz mitochondria i plastydy (np. chloroplasty). Przynajmniej te dwa ostatnie pochodzą ze stosunkowo późnej w skali ewolucyjnej endosymbiozy komórek wczesnych jądrowych z bakteriami i sinicami.Wreszcie około miliarda lat temu komórki eukariotyczne wykształciły możliwość rozmnażania drogą płciową, co jeszcze bardziej zwiększyło ich możliwości ewolucyjne.Komórki eukariotyczne są znacznie większe od prokariotycznych.Choć zmienność rozmiarów i jednych i drugich jest bardzo duża,"typowe" proporcje objętości są rzędu tysiąc do jednego. Najpowszechniej uznawany jest tradycyjny podział na 4 niższe taksony w randze królestw lub podkrólestw: Pierwotniaki (Protista),Grzyby (Fungi),Rośliny (Plantae),Zwierzęta (Animalia).
8. Gromady glonow-Eugleniny - gromada ta liczy w przybliżeniu 800 gatunków. Funkcje całego organizmu spełnia tu pojedyncza komórka pozbawiona ściany komórkowej. Ruch odbywa się za pomocą wici. Barwniki asymilujące (głównie zielono-żółte) przybierają różnorodne formy: krążka, taśmy czy gwiazdki. Substancja zapasowa to węglowodan paramylon. Eugleniny wykazują zarówno auto- jaki i heterotrofię. Przedstawiciele to Euglena zielona, Phacus. Tobołki - do tej grupy brunatnych glonów zalicza się bardzo liczne bruzdnice (Dinofity). Są to, podobnie jak Eugleniny, organizmy jednokomórkowe poruszające się za pomocą wici. Większość tobołków posiada zbudowany z celulozowej ściany tarczowy pancerzyk z widocznymi dwoma bruzdami.Chryzofity - najliczniejsza grupa wśród tej gromady glonów to jednokomórkowe okrzemki, żyjące w glebie i wodzie. Ciało okrzemki okrywa pektynowy pancerzyk wysycony krzemionką. Na pokryty licznymi wzorami (ornamentami) pancerzyk składa się denko i wieczko. Barwniki asymilacyjne mają kolor brunatny i oliwkowo-zielony.Zielenice - grupa licząca ok. 11 000 gatunków, wyróżnia się tu 3 klasy: ramienice, sprzężnice i zielenice właściwe. Zajmują środowiska wodne i lądowe. Znane są organizm o barwie żółtej, zielonej i pomarańczowej.Brunatnice - znanych jest ok. 1 500 gatunków. Zajmują głównie wody morskie, wody słodkie są mniej zasiedlane. Są to organizmy wielokomórkowe tworzące plechę przypominającą w budowie formy tkankowe. Przeważają barwniki żółte i brązowe. Pod wodą tworzą łąki, zarośla. Do przedstawicieli brunatnic zalicza się morszczyn pęcherzykowaty i laminaria. Krasnorosty - niewielkie glony żyjące przy dnach morskich w morzach. Przeważają tu chromatofory czerwone, niebieskie i żółte. Przedstawiciele to Chrzęśnica kędzierzawa, Fastigiata, Furcellaria.
9. rośliny telemowe-Charakterystyczne dla tej grupy roślin jest przystosowanie do życia w warunkach lądowych (rośliny wodne przystosowały się do środowiska wodnego wtórnie), mają organizmy zbudowane z tkanek. Cechą wyróżniającą w stosunku do przodków jest też wykształcanie sterylnych tkanek w obrębie organów generatywnych. W obrębie roślin lądowych charakterystyczny jest też typ przemiany pokoleń z przewagą (poza mszakami) sporofitu nad gametofitem. Inną cechą, od której grupa ta bierze jedną ze swych nazw, jest wysoki stopień organizacji tkankowej (telom). Większość roślin telomowych ma budowę osiową. Są to rośliny o budowie tkankowej, w których można wyróżnić część osiową (pędową) (obejmującą łodygę, liście i organy generatywne) oraz część korzeniową. Z nielicznymi wyjątkami rośliny lądowe uzyskują energię w wyniku fotosyntezy. Na poziomie budowy mikroskopowej struktura komórek roślin lądowych jest bardzo bliska budowie komórek zielenic. Rośliny telomowe odpowiadają organowcom (rośliny wyższe) w dawnych ujęciach systematycznych przeciwstawianych polifiletycznym plechowcom (tj. roślinom niższym, z których obecnie część nie jest zaliczana już w ogóle do roślin, np. brunatnice). Telomowe rośliny dzieli się na kilka podgromad, z których najważniejsze to: mszaki, widłakowe, skrzypowe (Sphenophytina) i paprociowe (Pterophytina) - trzy ostatnie obejmowane dawniej nazwą paprotników, nagozalążkowe i okrytozalążkowe. Mszaki grupa roślin, charakteryzujących się przemianą pokoleń z dominacją gametofitu. Według wcześniejszych klasyfikacji, mszaki były wyróżniane jako gromada Bryophyta, obejmująca trzy klasy: glewiki, wątrobowce oraz mchy. Mszaki charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem morfologicznym, o wiele większym niż stojące niżej plechowce. Można u nich odróżnić łodyżkę o funkcji zbliżonej do funkcji łodygi, lecz prostszej budowie i listki o funkcji zbliżonej do funkcji liści, lecz prostszej budowie. Mszaki nie mają korzeni właściwych, które występują u roślin naczyniowych i po raz pierwszy pojawiają się u paprotników. Organami utrzymującymi mszaki w podłożu są chwytniki-ryzoidy.Sporofit jest niewielki i zależny od gametofitu - wrasta w niego tzw. stopą, przez którą pobiera wodę i związki organiczne. Jest pokoleniem krótkotrwałym, zamiera po wytworzeniu zarodników. Ma postać pojedynczej, nierozgałęzionej łodyżki - sety, zakończonej na szczycie zarodnią. Zarodnia ta ma w górnej części mechanizm otwierający - wieczko, umożliwiające wysyp dojrzałych zarodników. Sporofity większości mszaków mają aparaty szparkowe, a niektóre nawet chloroplasty, dzięki którym mogą same wytwarzać związki organiczne. Paprotniki, w dawnych ujęciach systematycznych grupa roślin zarodnikowych, u których w przemianie pokoleń sporofit dominuje nad gametofitem.
10. nagonasienne-grupa roślin nasiennych o różnej randze systematycznej w zależności od systemu klasyfikacji. Współcześnie żyjące nagonasienne stanowią siostrzaną linię rozwojową w stosunku do okrytonasiennych. Nasiona roślin nagonasiennych nie tworzą się wewnątrz zalążni (jak u okrytonasiennych), ale powstają na tzw. łuskach nasiennych osadzonych na osi i często podpartych łuskami wspierającymi oraz tworzących struktury zwane szyszkami. Z uwagi na brak słupka i zalążni rośliny nagozalążkowe nie wykształcają owoców.
11. okrytozalązkowe-Rośliny okrytozalążkowe wyróżniają się zrośniętą zalążnią słupka (z jednego lub więcej owocolistków), w której znajdują się zamknięte zalążki. Kiedy nastąpi zapłodnienie zalążnia przekształca się w owocnię okrywającą nasionka, które powstały z zalążków. W zarodku dwuliściennych występują dwa liścienie w odróżnieniu od drugiej klasy tej gromady - jednoliściennych, które mają jeden liścień. Wśród dwuliściennych spotyka się rośliny wieloletnie z przyrostem na grubość oraz jednoroczne - zielone. Charakterystyczne cechy dwuliściennych to: 4- lub 5-krotne kwiaty, liście ogonkowe zwykle z urozmaiconym brzegiem (wrębne, piłkowane itp.), nerwacja pierzasta lub siatkowata, system korzeniowy palowy. Na przekroju łodygi wiązki przewodzące ułożone w postaci pierścienia. Są to wiązki naprzeciwległe, otwarte - tj. między łykiem i drewnem występuje kambium. Jednoliścienne - klasa podgromady roślin okrytonasiennych, która charakteryzuje się obecnością jednego liścienia w zarodku. Ponadto jednoliścienne posiadają system korzeniowy wiązkowy, liście są bezogonkowe o równoległej nerwacji. Wiązki przewodzące są rozmieszczone na całym przekroju łodygi i są zamknięte (brak kambium), dlatego w większości nie występuje przyrost na grubość. Kwiaty są najczęściej trzykrotne. Do jednoliściennych należą np. trawy, zboża, tulipan, konwalia i - o nietypowym przyroście na grubość - zdrewniałe juki, palmy.
12. grzyby-G rzyby to organizmy cudzożywne, których ciało tworzy plechę. Obecnie organizmy te zaliczane są do odrębnego królestwa pod względem systematycznym.Środowiskiem życia grzybów jest przede wszystkim teren wilgotny. Największa grupa tych organizmów występuje w strefach o znacznych opadach. Są one lądowymi plechowcami. Oprócz tej cechu przystosowawczej warunkiem dla osiedlenia się grzybów jest także nagromadzenie znacznej ilości martwej lub żywej materii organicznej, duża ilość światła, odpowiednia temperatura i pH środowiska oraz bliskie sąsiedztwo niektórych roślin naczyniowych. rzybnia tworząca ich ciało utworzona jest przez nitkowate strzępki, które mogą być jedno-, lub wielokomórkowe oraz proste albo rozgałęzione. Podczas rozwoju grzyba ze ściśle zrośniętych strzępek powstaje owocnik. Grzyby są organizmami nie zdolnymi do czynnego ruchu. Odżywiają się one heterotroficznie. Niektóre z nich są saprofitami, pobierają one więc związki organiczne z różnych martwych organizmów. Grzyby rozmnażają się bezpłciowo na drodze wegetatywnej poprzez prosty podział organizmu złożonego z jednej komórki lub przez fragmentację plechy. Grzyby to organizmy oddychające zarówno tlenowo, jak i beztlenowo.
13. porosty-Jest to grupa organizmów, które zbudowane są z dwóch komponentów, tj. z komórek grzyba i komórek glonu. Grzybami wchodzącymi w skład porostów są głównie gatunki należące do podstawczaków i workowców. Natomiast glony budujące porosty należą głównie do zielenic i sinic. Symbioza komórek glonów z komórkami grzybów daje korzyści tym organizmom obopólne korzyści. Grzyb stanowi szkielet porostu i dostarcza wody , natomiast glony produkują związki odżywcze. Porosty są organizmami pionierskimi, tzn. zajmują one obszary charakteryzujące się surowymi warunkami siedliskowymi ( np. obszary wulkaniczne ). Prosty rosną na skałach , drzewach , ziemi. Plechy porostów mogą być kształtu listkowatego ( np. pustułka, złotorost pospolity ), skorupiastego ( np. wzorzec geograficzny ) lub krzaczkowatego ( płucnica, chrobotek ).
Porosty wykazują dużą wrażliwość na zanieczyszczenia środowiska, żyją tylko w terenach nieskażonych. W związku z tym są one bioindykatorami zanieczyszczeń.