Skala Mohsa
Kiedy dokumentacja geotechniczna a kiedy geologiczno - inżynierska
Narysować lub opisać zwierciadło wody gruntowej i napiętej wody gruntowej
Skały magmowe
Struktura, tekstura i zastosowanie
Osuwiska (typy)
Rodzaje wód
Rysunek zwierciadła napiętego i swobodnego
Kategorie geotechniczne i geologiczno - inżynierskie (kiedy jakie dokumenty)
Warunki geotechniczne na utworach polodowcowych
Ad.4.
Skały magmowe - powstają w wyniku krystalizacji stopu krzemianowego czyli magmy w głębi ziemi lub na jej powierzchni.
Podział skał magmowych ze względu na warunki powstawania/występowania:
a) skały głębinowe (plutoniczne) - powstałe na znacznej głębokości w skorupie ziemskiej (powolny spadek temperatury przy znacznym ciśnieniu); struktury fanerokrystaliczne; np. gabro, dioryt, sjenit, granit, karbonatyt, pegmatyt
b) skały wylewne (wulkaniczne) - powstałe w wyniku krzepnięcia lawy na powierzchni ziemi (szybki spadek temperatury przy niskim ciśnieniu); struktury afanitowe, szkliste i porfirowe; np. bazalt, porfir, obsydian, pumeks
c) skały żyłowe - różne miejsca powstawania; zróżnicowane struktury
Podział ze względu na skład mineralny:
skały skrajnie kwaśne - bardzo wysoka zawartość krzemionki, powyżej 62%
skały kwaśne - przesycone krzemionką, powyżej 66%; skład: kwarc, skalenie, łyszczyki, rzadziej amfibole i pirokseny
skały obojętne - od 52% do 66%; skład: skalenie, amfibole, pirokseny, biotyt, kwarc; np. sjenit, dioryt
skały zasadowe - od 45% do 52%; skład: skalenie, pirokseny, amfibole, oliwiny, skaleniowce; np. gabro, bazalt
skały ultrazasadowe - poniżej 45%; skład: oliwiny, pirokseny, amfibole; np. hornblendyt, karbonatyt
Struktura - jest to sposób wykształcenia składników w skale (stopień krystaliczności, wielkość i kształt kryształów, wzajemne stosunki między składnikami)
Tekstura - jest to sposób ułożenia i rozmieszczenia składników w skale(cechy uporządkowania składników i stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale)
Ad. 5.
Struktura, tekstura i zastosowanie:
Struktura - jest to sposób wykształcenia składników w skale (stopień krystaliczności, wielkość i kształt kryształów, wzajemne stosunki między składnikami)
Tekstura - jest to sposób ułożenia i rozmieszczenia składników w skale(cechy uporządkowania składników i stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale)
Minerały główne:
kwarc (czysty dwutlenek krzemu SiO2) - twardość: 7; łupliwość: nie ma; przełam: muszlowy; połysk: szklisty; pokrój: izometryczny
ortoklaz - twardość: 6; łupliwość: doskonały w jednym, kierunku i bardzo dobra w kierunku prostopadłym; połysk: szklisty na powierzchniach ścian i płaszczyznach łupliwości; pokrój: grubotabliczkowy
łuszczyki: muskowit (mika jasna, biała), bioryt (mika ciemna) - twardość: 2, (bioryt: 3); łupliwość: doskonała w jednym kierunku; połysk: szklisty, metaliczny; pokrój: cienkopłytkowy; barwa: muskowit bezbarwny, białosrerzysty; bioryt czarny; inne cechy: sprężystość płytek szczególnie muskowitu
amfibole i pirokseny: hornblenda, augit - twardość: hor-5,5, aug-od5,5 do 6,5; łupliwość: doskonała wzdłuż ścian słupa; połysk: szklisty; pokrój: hor-słupowy, aug-krótkosłupowy; barwa: czarna
Minerały poboczne:
magnetyt - twardość: 5,5 do 6; łupliwość: brak; połysk: szklisty, w zwietrzałych okazach matowy; pokrój: izometryczny; barwa: czarna lub ciemnoszara; inne cechy: właściwości magnetyczne
hematyt - twardość: 5,5 do 6; łupliwość: brak; połysk: matowy, czasem metaliczny; pokrój: izometryczny, rzadziej ciemnopłytkowy; barwa: czerwonawa, brunatna
Ad. 6.
Typy osuwisk:
obryw - rumowisko powstałe w wyniku swobodnego oberwania się zwięzłych fragmentów skarpy zbudowanej z gruntów spoistych lub skalistych
osyp - powstaje z osypanego materiału sypkiego, który powstaje głównie w wyniku wietrzenia skał
osuwisko - powstaje w wyniku przemieszczenia się wraz z obrotem części masywu gruntowego skarpy wzdłuż krzywoliniowej (cylindrycznej) powierzchni poślizgu
zsuw - grunt osuwiska przemiesza po istniejącej w masywie skarpy powierzchni osłabienia, którą może stanowić: kontakt warstw geotechnicznych, granica zwietrzelina/skała, istniejące szczeliny oraz osłabienia typu tektonicznego
pełzanie - przemieszczenie mas gruntowych odbywa się bez określonej powierzchni poślizgu i w bardzo długim czasie
spływ - przemieszczanie się nasyconych wodą utworów zboczowych głównie na skutek intensywnych opadów, często ze znaczną prędkością (tzw. potoki błota)
Ze względu na kształt powierzchni poślizgu:
rotacyjne - o cylindrycznej powierzchni poślizgu, masy koluwialne obracają się
ześlizgowe - o płaskiej powierzchni poślizgu, masy koluwialne przesuwają się
Ze względu na układ warstw podłoża:
asekwentne - tworzą się w jednorodnych, niewarstwowanych skałach (glinach, iłach)
konsekwentne - powstają w wyniku ruchu mas skalnych po jakiejś powierzchni strukturalnej (wyróżnia się osuwiska konsekwentno-strukturalne, konsekwentno-zwietrzelinowe, konsekwentno-szczelinowe)
insekwentne - tworzą się, gdy osunięcie nastąpi w poprzek powierzchni strukturalnych
obsekwentne
subsekwentne
złożone
Ze względu na czas występowania:
periodyczne - występują przy obfitych opadach
chroniczne - są w ciągłym ruchu dopóki nachylenie stoku nie stanie się minimalne
Ze względu na sposób rozwoju:
delapsywne - rozwój od dołu w górę stoku
detruzywne - rozwój od góry w dół stoku
Ad. 7.
Rodzaje wód:
Ad. 8.
Zwierciadło napięte i zwierciadło swobodne:
Ad. 9.
Kategorie geotechniczne:
Kategorie geologiczno - inżynierskie:
Ad. 10.
Warunki geotechniczne na utworach polodowcowych
1. Skały głębinowe
Kwaśne |
Granit alkaliczno-skaleniowy - bardzo jasny granit, zbudowany głównie z skaleni potasowych |
Pośrednie |
Sjenit - głównym składnikiem są skalenie potasowe, biotyt i hornblenda, w formach przejściowych do granitu drobne ilości kwarcu; barwy czerwone, jasnoszare |
Zasadowe |
Gabro - głównie plagioklazy (labrador - bytownit) i pirokseny jednoskośne, niekiedy hornblenda i biotyt; skała dosyć ciemna |
Ultrazasadowe |
Perydotyt - ciemnozielona skała, zbudowana głównie z oliwinu i piroksenu, podrzędnie hornblenda, biotyt, granat, chromit |
2. Skały wulkaniczne
Kwaśne |
Porfiry kwarcowe - widoczne fenokryształy kwarcu |
Pośrednie |
Bazalty - dosyć ciemne skały, niekiedy czarne, struktura afanitowa zawierająca czasami bomby oliwinowe lub rzadkie prakryształy oliwinu i piroksenów |
3. Skały żyłowe
Kwaśne |
Pegmatyty - jasne skały o gruboziarnistej teksturze, często zamiast biotytu występuje srebrzysty muskowit; spotykana tekstura pismowa |
Ad. 4.
Budowa wewnętrzna
2. Podział pod względem wielkości składników:
a) S. fanerokrystaliczna (jawnokrystaliczna). Wszystkie składniki skały są wykrystalizowane w postaci tak dużych kryształów, że można je wyróżnić makroskopowo (powyżej 0,1mm). Struktury fanerokrystaliczne świadcza o dobrych warunkach krystalizacji, jakie istnieją w czasie tworzenia się skał plutonicznych i niektórych żyłowych. Na podstawie rozkładu wielkości kryształów skały te dzielimy na:
- równoziarniste (ryc. 1.): gruboziarniste (ziarna pow. 5mm); średnioziarniste (ziarna 2-5mm); drobnoziarniste (ziarna poniżej 2mm)
- nierównoziarniste: porfirowate (ziarna stopniowo przechodzą od drobnych do coraz grubszych - ryc. 2.); fanerokrystaliczno-porfirowe (wyraźny podział ziaren na małe i duże)
b) S. afanitowe. W skałach o takiej strukturze nie można makroskopowo dostrzec kryształów, jedynie pod mikroskopem da się zauważyć, że skała składa się z drobniutkich kryształków i/lub szkliwa. Struktury takie są charakterystyczne dla skał wylewnych i niektórych żyłowych krzepnących blisko powierzchni ziemi.
c) S. porfirowe. W skale o strukturze porfirowej występują widoczne makroskopowo kryształy zatopione w masie o strukturze afanitowej (ryc. 3.). Jest to typ struktury łaczacej s. fanerokrystaliczne i afanitowe. Widoczne wyraźne kryształy zwane są fenokryształami (prakryształami), a masa w której tkwią - ciastem skalnym (tłem skalnym). Skały o takiej strukturze powstawały w różnych warunkach - początkowa faza krystalizacji miała miejsce w głębi ziemi w warunkach sprzyjających krystalizacji, następnie ciało magmowe przemieściło się bliżej powierzchni ziemi, gdzie wykrystalizowały pozostałe składniki magmy jako masa afanitowa (szybsza krystalizacja). Prakryształy mają zazwyczaj własne, prawidłowe formy geometryczne, bowiem mogły swobodnie krystalizować. Czasami na prakryształach można zaobserwować ślady obtopienia i korozji w postaci zaokrąglonych krawędzi i naroży. Było to wynikiem zmiany składu chemicznego stopu, a także wzrostu temperatury.
W skałach fanerokrystalicznych wyróżnia się 3 stopnie automorfizmu, czyli wykształcenie kryształów:
- kryształy automorficzne (idiomorficzne, wlasnokształtne) - są wykształcone prawidłowo, czyli ich kształt odpowiada postaci krystalograficznej właściwej dla danego minerału
- kryształy hipoautomorficzne (współwłasnokształtne) - mają częściowo własny kształt
- kryształy ksenomorficzne (obcokształtne) - kształt nie odpowiadający ich właściwej postaci krystalograficznej
Stopień automorfizmu zalezy od kolejności krystalizowania poszczególnych minerałów, i tak minerały które krystalizowały jako pierwsze będą wykształcone jako kryształy automorficzne, a te które krystalizowały jako ostatnio będa występowały jako kryształy ksenomorficzne.
1. Podział ze względu na sposób uporządkowania składników w skale:
a) tekstura bezładna - składniki skały są rozmieszczone i ułożone zupełnie przypadkowo, to znaczy, że nie widać żadnej prawidłowości w rozmieszczeniu i ułożeniu pojedynczych kryształów ani ich zespołów. Tekstura ta wskazuje, że krystalizacja magmy przebiegała równomiernie w całej masie. Jest to najczęściej spotykany typ tektury skał magmowych.
b) tekstury uporządkowane (kierunkowe) - w skałach o teksturach kierunkowych rozmieszczenie składników wykazuje pewną regularność. Tekstury te są wynikiem działania w czasie procesów krzepnięcia magmy różnych czynników porządkujących np. ciśnienia kierunkowego, płynięcia magmy itp.
- Tekstury równoległe - składniki o płaskich lub wydłużonych kształtach są ułożone w przybliżeniu równolegle do siebie. Zespoły te mają postać zorientowanych soczewek lub smug, wyróżniających się składem mineralnym i strukturą. Tekstura równoległa powstająca w wyniku ruchu magmy w czasie krzepnięcia nosi nazwę fluidalnej (najczęściej spotykana w skałach wulkanicznych)
- Tekstury kuliste - powstają gdy krzepnięcie magmy postępuje od wydzielonych wcześniej centrów na zewnątrz we wszystkich kierunkach. Do nich zaliczamy:
- T. sferolityczna - wokół centrów są ułożone promieniście składniki pręcikowe, często spotykane w skałach wulkanicznych jako rezultat odszklenia)
- T. sferoidalna - składniki układają się koncentrycznie wokół centrów w postaci powłok o różnym składzie mineralnym (dosyć rzadkie tekstury, spotykane tylko w skałach głębinowych)
2. Podział ze względu na stopień wypełnienia:
a) Tekstura zbita (masywna) - minerały ściśle zajmują całą przestrzeń w skale
b) Tekstury porowate - w skale między składnikami występują puste przestrzenie
- t. miarolityczna - pustki w skalach są ograniczone ścianami kryształów, występują tylko w skałach fanerokrystalicznych powstałych z magmy obfitującej w gazy
- t. pęcherzykowata - pory po gazach mają postać kulistą lub elipsoidalną, spotykane wyłącznie w skałach o strukturze afanitowej lub porfirowej. Jeśli skała zawiera dużą ilość pęcherzyków, tzn. jeśli są one oddzielone tylko cienkimi ścianami to taką teksturę nazywamy gąbczastą.
W skałach o teksturze porowatej bardzo często puste przestrzenie są wtórnie wypełnione minerałami, całkowicie lub częściowo. Do takich minerałów zaliczamy głównie kwarc, chalcedon (agat), kalcyt, chloryty, zeolity i in. Często skała zawiera dużo małych pęcherzyków wypełnionych minerałami, wówczas taka teksturę nazywamy migdałowcową, a owe pęcherzyki - migdałami. Niekiedy pęcherzyki są częściowo wypełnione minerałami tak że powstaje w nich pustka a ściany pokryte są kryształami - taki twór nazywamy geodą.
Skały magmowe w zależności od głębokości powstania, stosunku do skał otaczających czy budowy wewnętrznej dzieli się na klika grup zwanych facjami.
Facja |
Cechy |
S. wylewne |
- powstają w czasie wybuchów wulkanów (ekstruzywne) i lub wylewów lawy (efuzywne) |
2. Podział ze względu na skład mineralny.
Skały magmowe zwykło się dzielić na podstawie udziału minerałów jasnych i ciemnych (czyli zawartości krzemionki w skale).
Minerały jasne (saliczne) to min. bogate w krzemionkę i glin - kwarc, skalenie potasowe i plagioklazy; natomiast minerały ciemne (femiczne) są ubogie w krzemionke i do nich zaliczamy oliwiny, pirokseny, amfibole, biotyty, magnetyt, hematyt.
Podział skał magmowych
Podział genetyczny
Skały magmowe dzieli się w zależności od głębokości zastygania oraz stosunku do skał otaczających:
na trzy główne kategorie:
skały wylewne (wulkaniczne, efuzywne, ekstruzywne) - krystalizują z magmy wydobywającej się na powierzchnię Ziemi w postaci lawy, m.in.: bazalt, porfir, obsydian
skały głębinowe (plutoniczne) - krzepnące głęboko (5-30 km) pod powierzchnią Ziemi, tworzące intruzje o znacznych rozmiarach - perydotyt, gabro, dioryt, sjenit, granit, karbonatyty;
lub
skały wylewne (jw.);
skały hipabisalne (hipabysalne) - krzepnące na niewielkiej głębokości pod powierzchnią Ziemi, tworzące drobne intruzje o nieznacznych rozmiarach, m.in. karbonatyty, doleryt, granofir, mikrogranit, pegmatyt, aplit, melafir, porfir, dacyt, latyt, lamprofir, ryolit;
skały abysalne (głębinowe, jw.).
Skały magmowe mają zwykle strukturę krystaliczną, niektóre mają strukturę porfirowatą lub porfirową, afanitową lub szklistą. Wielkość kryształów w skale zależy od szybkości krzepnięcia magmy: wolno krzepnące skały plutoniczne mają strukturę jawnokrystaliczną z kryształami o rozmiarach powyżej 5 mm, natomiast szybko krzepnące skały wulkaniczne wykazują strukturę skrytokrystaliczną (poniżej 1 mm), szklistą lub porfirową, gdy w skrytokrystalicznym lub szklistym "cieście skalnym" występują pojedyncze, wcześniej wykrystalizowane prakryształy
Ad. 9.
Kategorie geotechniczne
Zgodnie z Eurokodem 7 dla oceny trudności problemu geotechnicznego wprowadzono trzy kategorie. Kwalifikowanie zadania inżynierskiego do odpowiedniej kategorii odbywa się przed rozpoczęciem innych prac. Kategoria geotechniczna decyduje o sposobie i zakresie rozpoznania geotechnicznego podłoża oraz przyjęciu metody obliczeniowej.
Kategoria I obejmuje najprostsze typowe zagadnienia:
skarpy wykopów do 1,5 m uformowane w gruncie nienawodnionym,
skarpy nasypów do 3,0 m,
zbocza z gruntów sypkich bądź spoistych o wysokości do 6 m, niezabudowane, bez zauważalnych śladów procesów osuwiskowych.
W ramach I kategorii określa się nachylenie skarp posługując się metodami tabelarycznymi lub nomogramami.
Kategoria II obejmuje typowe trudniejsze zagadnienia
skarpy wykopów do 4,5 m uformowane w gruntach nienawodnionych,
skarpy wykopów do 2,5 m z występującym zwierciadłem wody gruntowej,
skarpy nasypów do 8 m,
zbocza uformowane z gruntów sypkich bądź spoistych do kilkunastu metrów wysokości, niezabudowane, bez zauważalnych śladów procesów osuwiskowych,
zbocza skalne i zwietrzelinowe niezależnie od wysokości przy nachyleniu do 15Ⴐ, bez śladów osuwisk, przeznaczone do zagospodarowania.
W ramach kategorii II określa się wskaźnik stateczności skarpy w oparciu o metody tabelaryczne lub uproszczone metody obliczeniowe, np. wielkich brył. Wartości parametrów geotechnicznych określić można w sposób przybliżony.
Kategoria III obejmuje najbardziej złożone zagadnienia
głębokie wykopy,
nasypy ponad 8 m,
zbocza przeznaczone pod zabudowę przy nachyleniu przekraczającym 15Ⴐ.
W ramach III kategorii metodę obliczeniową należy dobrać na podstawie analizy indywidualnych warunków geotechnicznych oraz schematów obciążeń. Wartości parametrów geotechnicznych należy określić na podstawie badań polowych bądź laboratoryjnych.
Ad. 4.
Skały magmowe swoje powstanie zawdzięczają zjawiskom wulkanizmu i plutonizmu, podczas których magma zastyga pod albo na powierzchni Ziemi (pod postacią lawy). Skały powstające pod powierzchnią Ziemi będą więc nazywane plutonicznymi, a powstające na jej powierzchni - wulkanicznymi. Skład obydwu będzie się różnił, ponieważ zastygająca lawa oddaje do atmosfery związki lotne (np. wodę), a więc nie mogą w niej powstawać minerały zawierające takie związki. O tempie wzrostu kryształów decyduje też czas zastygania magmy.
Skały wulkaniczne mogą powstawać bezpośrednio z lawy (skały wylewne) lub z materiału gwałtownie wyrzuconego w powietrze przez wulkan (skały piroklastyczne). Najdrobniejsze cząstki skał piroklastycznych mogą krążyć w atmosferze przez wiele lat (przykładem wpływu pyłu piroklastycznego są anomalie pogodowe, obserwowane po wybuchu wulkanu Krakatau) opadają na Ziemię najczęściej już w postaci stałej. Do skał piroklastycznych zaliczyć można bomby wulkaniczne, pumeks, popioły wulkaniczne i tufy.
Skałami pośrednimi pomiędzy wulkanicznymi a plutonicznymi są skały żyłowe (hipabisalne), które krystalizowały na niewielkich głębokościach, w otoczeniu starszych skał. Zależnie od głębokości powstawania, ich właściwości fizyczne będą zbliżone do jednych bądź drugich. Miąższości skał żyłowych mogą się wahać od kilku centymetrów do kilku kilkuset metrów, a ich długość do kilku kilometrów.
Struktura[edytuj]
Budowa wewnętrzna skał magmowych jest uzależniona głównie od głębokości, na której powstają. Im głębiej krystalizują, tym dłużej oddają ciepło, a więc kryształy minerałów, wchodzących w ich skład są większe, a więc lepiej widoczne. Skały plutoniczne mają więc strukturę jawnokrystaliczną. W przeciwieństwie do nich, w skałach wulkanicznych, które oddawały ciepło bardzo szybko, ziarna poszczególnych minerałów są na tyle małe, aby nie można było ich zauważyć gołym okiem. Jest to struktura skrytokrystaliczna albo szklista. Klasycznym przykładem takiego tworu jest obsydian.
W przypadku gdy minerały rozpoczną swoją krystalizację pod powierzchnią Ziemi, a następnie, wskutek różnych procesów, zostaną wyniesione na jej powierzchnię, tworzą się skały o strukturze porfirowej. Wśród mikroskopijnych ziaren minerałów, wykrystalizowanych na powierzchni (tzw. "ciasto skalne") tkwią duże, stare kryształy. Taka struktura charakteryzuje np. andezyty.
W wielu skałach magmowych występują różnej wielkości i kształtu porwaki skał starszych, które ugrzęzły w magmie lub zostały przez nią "porwane" w trakcie jej przedzierania się ku powierzchni ziemi.
Skład[edytuj]
W składzie mineralnym pospolitych skał magmowych dominują skalenie, kwarc i łyszczyki, natomiast zdecydowanie rzadziej występują amfibole, granaty, magnetyt czy pirokseny.
O chemicznej klasyfikacji skał decyduje zawartość krzemionki (SiO2) w składzie wyjściowej magmy. Jej nadmiarem charakteryzują się skały kwaśne, natomiast niedoborem - zasadowe. W skałach kwaśnych krzemionka tworzy krzemiany i glinokrzemiany oraz krystalizuje w postaci kwarcu. Typowym przedstawicielem skał plutonicznych kwaśnych (granitoidów) jest granit. Odpowiednikiem granitoidów wśród skał wulkanicznych są porfiry kwarcowe. Obydwa rodzaje skał cechują się najczęściej jasnym zabarwieniem.
Skały zasadowe to skały ubogie w krzemionkę zawierające takie minerały jak np. oliwin czy skaleniowce, pozbawione zaś w swoim składzie kwarcu. Występują one zdecydowanie rzadziej na powierzchni Ziemi niż skały kwaśne i obejmują niektóre bazalty (wulkaniczne) czy gabra (plutoniczne). Skały zasadowe są najczęściej ciemne.
Skały pośrednie pomiędzy kwaśnymi i zasadowymi to skały obojętne. Plutonicznymi skałami obojętnymi są głównie sjenit i dioryt. Andezyt z kolei jest charakterystycznym przedstawicielem skał obojętnych wulkanicznych. W andezycie w cieście skalnym tkwią kryształy skaleni i amfiboli.
Występowanie w Polsce[edytuj]
W Polsce wychodnie kwaśnych skał magmowych nie zajmują dużych obszarów, sprowadzają się głównie do rejonów na Dolnym Śląsku. Granitoidy budują Karkonosze i Tatry, spotkać je można także w wielu masywach w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim. Porfiry kwarcowe znaleziono w okolicach Krakowa i w Sudetach.
Skały zasadowe są w Polsce zdecydowanie rzadsze niż kwaśne, występują bowiem jedynie wyspowo na Śląsku - od granicy z Niemcami do Góry Świętej Anny i niedaleko Cieszyna oraz w rejonie Szczawnicy. Pospolitsze są skały obojętne, których stanowiska znajdują się w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim. Kilka stanowisk znaleziono także w Pieninach.
Bardzo dużo skał magmowych można znaleźć na Niżu Polskim, w rejonach działalności lodowców plejstoceńskich. Osadziły one bowiem materiał skalny, w tym ogromne ilości głazów narzutowych, pochodzący z tarczy skandynawskiej. Wśród utworów polodowcowych można znaleźć granitoidy, gabra, sjenity, dioryty, porfiry i wiele innych.
Ad. 7.
Wody dzielimy na:
opadowe - opady deszczu, śniegu, gradu lub rosy. Ich skład zależy od atmosfery przez którą przechodzą. Zawierają zwykle dość duże ilości gazów jak O2, N2, CO2 i innych (ok.25cm3/dm3). Zawartość związków nieorganicznych < 10mg/dm3 (siarczany, chlorki, azotany sodu i amonu). Odczyn pH ≈ 6.0 ze względu na obecność CO2. Występują w wodach opadowych również sole Ca, Mg, sadza, pyłki roślinne i pyły w zależności od uprzemysłowienia terenu (metale ciężkie, H2S, SO2, H2SO4). Wody opadowe wypłukują ponadto szereg zanieczyszczeń z atmosfery. Przesiąkają one następnie przez glebę i dostają się do zbiorników wód powierzchniowych. Wody opadowe nie powinny być w stanie surowym używane do celów spożywczych. Niektóre z nich mogą być również radioaktywne.
powierzchniowe - są to spływające wody po powierzchni ziemi i gromadzące się w naturalnych zbiornikach. Obszar, z którego spływa woda do zbiornika nazywa się zlewnią. Woda taka ma skład zmienny w szerokich granicach i zależy on od:
czasu kontaktu z glebą
rodzaju gleby
pory roku
ilości wód opadowych
zagospodarowania zlewni
ukształtowania i pokrycia terenu
Główne zanieczyszczenia pochodzą jednak od niedostatecznie oczyszczonych ścieków przemysłowych i miejskich odprowadzanych do wód. Często są one zabarwione. Wody powierzchniowe nie powinny być bez oczyszczenia używane do picia. Z upływem czasu, wskutek zachodzących procesów biochemicznych ulegają pod wpływem mikroorganizmów i tlenu samooczyszczeniu tzn. utlenianiu związków organicznych do CO2, NO2, SO3.
podziemne - powstają wskutek infiltracji wód opadowych i powierzchniowych, które po dojściu do warstwy nieprzepuszczalnej wypełniają wolne przestrzenie między cząstkami piasku. Takie warstwy wodonośne mogą występować na różnych głębokościach. W czasie bardzo powolnej filtracji woda oczyszcza się:
w wierzchniej warstwie gleby zachodzą procesy biochemiczne
w warstwach głębszych zachodzą procesy sorpcyjne.
Wody podziemne można dodatkowo podzielić na podskórne, gruntowe i wgłębne.
...podskórne (zaskórne) - znajdują się nad pierwszą warstwą nieprzepuszczalną na głębokości od kilkudziesięciu cm aż nawet do kilkunastu metrów. Są one niedostatecznie oczyszczone i nie są źródłem wody do picia i potrzeb komunalnych.
...gruntowe - znajdują się pod pierwszą warstwą nieprzepuszczalną na głębokości 8÷10m i ich zasilanie odbywa się przez infiltrację wód atmosferycznych, powierzchniowych i kondensacyjnych. Są one przeważnie dostatecznie oczyszczone i stosowane do picia, wymagają jednak stałej kontroli.
...wgłębne - występują na głębokościach ponad 20m. Znajdują się w warstwie wodonośnej, zamkniętej między dwoma warstwami nieprzepuszczalnymi . Jeśli znajdują pod ciśnieniem hydrostatycznym zwane są wodami artezyjskimi. Są dobrze oczyszczone i mogą być używane do picia, za wyjątkiem kiedy ich skład chemiczny nie odpowiada obowiązującym wymaganiom.
Ad. 8.
Zwierciadło wód podziemnych (zwierciadło wód gruntowych) - granica stref aeracji (napowietrzenia) i saturacji (nasycenia). Zwierciadło wód podziemnych może być napięte, lub swobodne.
Swobodne - pozostające pod ciśnieniem atmosferycznym, co oznacza, że nad zwierciadłem wody w tej samej warstwie przepuszczalnej występuje przestrzeń bez wody umożliwiająca jego podnoszenie się.
Napięte - pozostające pod ciśnieniem wyższym od atmosferycznego. Jego położenie jest wymuszone przez wyżej leżące utwory nieprzepuszczalne, które uniemożliwiają wzrost poziomu zwierciadła wody. Występuje na granicy warstwy wodonośnej i warstwy nieprzepuszczalnej.